Heimskringla - 06.12.1933, Qupperneq 5

WINNIPEG, 6. DES. 1933
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA.
síðan hætti Siggi Júl
sókn og vörn í málum.
* » *
■—Enginn stöðvar örlög tjóns—
Er það stærsta sorgin
ef að gáfur gamla Fróns
gleypa sölu-torgin.
* * *
Islenzkt landnám ekki svaf,
uppkveikju til forna
Evrópu um óttu gaf
áður tók að morgna.
Norræn hvílir ábyrgð á
okkur vesturförum
einhverju sem aldir þrá
einnig menning svörum.
Ætli við það innum svar
ættar sóma krýndir?
eða dæmumst ættlerar
— íslendingar týndir?
* * *
Máske kvikni eitthvað af
Islendinga minni.
Verði fyrir vestan haf
viti’ í framtíðinni.
Ef að niðji útlagans
eldi fer um lýðinn,
þá er borguð þjáning hans
þrautirnar og stríðin.
-— Og í hverjum útverði
ætíð reynist bestur,
ekkert hversdags erindi
átti ’ann hingað vestur.
J. S. frá Kaldbak
FRÁ ÍSLANDI
Frá Alþingi
Alþingi kom saman 3. nóv
Segja síðustu blöð að heiman
aðeins frá þingsebningu og
kosning embættismanna. Aðal-
málið sem fyrir þessu auka
þingi liggur, er stjórnarskrár-
frumvarpijð v,iðvíkjandi ,kosn-
ingalögunum. Svo mikið má
einnig ráða í, að lítil sé von um
áframhaldandi samvinnu sjálf-
stæðisflokksins og framsóknar-
flokksins. Framsókn og verka-
Dianna flokkurinn virðast
standa nær hvor öðrum.
Embættismenn þingsins voru
kosnir 4. nóvember og eru þess-
ir:
Fyrst var tekin fyrir kosning
forseta sameinaðs Alþingis.
Við fyrstu atkvæðagreiðslu
fékk Jón Þorláksson 20 atkv.,
Tvyggvi Þórhallsson 17 atkv.
og Jón Baldvinsson 5 atkvæði.
Við aðra atkvæðagreiðslu fékk
Jón Þorláksson 20 atkv., Jón
Baldvinsson 19 atkv., Tryggvi
Þórhallsson 2 atkv., en einn
seðill var auður.
Fór þá fram bundin kosning
millj þeirra tveggja, er flest at-
kvæði höfðu fengið, svo sem
þingsköp mæla fyrir, að gert sé
í þriðja sinn, ef enginn hefir
áður fengið meirahluta greiddra
atkvæða.
Var þá Jón Baldvinsson kjör-
inn forseti sameinaðs þings með
21 atkv. Jón Þorláksson fékk 20
atkv., en einn seðill var auður.
Varaforseti sameinaðs þings
var kjörinn Þorleifur Jónsson
með 22 atkv. Magnús Jónsson
fékk 19 atkv.., en einn seðill
var auður.
Skrifarar sameinaðs þings
voru kjörnir með hlutfallskosn-
ingu Ingólfur Bjarnarson og
Pétur Halldórsson.
í kjörbréfanefnd voru kosnir:
Bergur Jónsson, Einar Árnason,
Haraldur Guðmundsson, Gísli
Sveinsson og Pétur Halldórsson.
Til efri deildar voru kjörnir
Einar Árnason, Ingvar Pálma-
son, Páll hermannsson, Björn
Kirstjánsson, Pétur Magnússon,
Magnús Jónsson, Bjarni Snæ-
björnsson og Eiríkur Einarsson.
Forsetti neðri deildar var
kjörinn Jörundur Brynjólfsson
1. varaforseti Ingólfur Bjarna-
son og 2. varaforseti Halldór
Stefánsson, allir með 15 at-
kvæðum. Skrifarar: Berharð
Stefánsson og Gísli Sveinsson.
Forseti efri deildar var kjör-
inn Einar Árnason, 1. varafor-
seti Ingvar Pálmasoh og 2. vara
forseti Páll Hermannsson.
Þár sem Sjálfstæðisflokkur-
inn hefir helming atkvæða í
þeirri deild réð hlutskifti vali
þessara forseta. Skrifarar voru
kjörnir Jón Jónsson og Magnús
Jónsson. — Nýja Dagblaðið.
NÝ BÓK
Rit eftir Jónas Hallgrímsson
(Dagbækur, Yfirlitsgreinar og
fleira). — útgefandi fsafoldar-
prentsmiðja h.f. Reykjavík 1933
Þetta er þriðja bindið af rit-
um skáldsins, og mun verða
kærkomið öllum bókelskum ís-
lendingum ekki síður en hin
bindin tvö. — Enn er von eins
bindis og lýkur þar með þessari
merkilegu útgáfu.
Jónas Hallgrímsson hefir ver-
ið og er enn ástsælastur allra
íslenzkra skálda. Hann er ekki
hávaðasamur í ljóði og ekki
djúpsærri en sum önnur höfuð-
skáld þjóðarinnar að fornu og
nýju. En hann er allra skálda
ástúðlegastur og mestur lista-
maður. Þessvegna eru ljóð hans
enn í dag á vörum þjóðarinnar
eða þess hluta hennar, sem
gleymir áhyggjum og striti hins
kalda og gráa hverdagslífs við
lestur yndislegra kvæða. Og það
eru engar líkur til þess, að
kveðskapur Jónasar Hallgríms-
sonar falli í gleymsku, meðan
þjóðin kann að greina sundur
gullið og leirinn — meðan hún
ann hinni æðstu snild Og feg-
urð í Ijóði, en ýtir frá sér póli-
tísku rím-stagli, losta-kveð-
skap og öðru sóðalegu rugli.
Sú skoðun mun hafa verið
nokkuð almenn um all-langt
skeið, að Jónas hafi verið at-
hafnalítill maður, og fengist við
fátt annað en kveðskapinn. Og
sumir hafa talið, að þar hafi
hann líka verið afkasta-smár.
—Þessi útgáfa af ritum hans
hlýtur að kollvarpa þeirri skoð-
un gersamlega. J. H. andað-
ist innan við fertugt (38 ára)
og mörg árin síðustu var hann
þrotinn að heilsu. Vinnudagur-
inn var því ekki langur og gegn
ir í rauninni furðu, hversu miklu
hann hefir komið í verk.
Guðm. heitinn G. Bárðarson,
prófessor, sagði þeim, er þessar
línur ritar, að Jónás hefði ver-
ið ágætur jarðfræðingur, að
hætti þeirrar tíðar manna, og
góður náttúrurfræðingur yfir-
leitt. — Og þó að gáfurnar hafi
að vísu verið alveg frábærar, þá
segir það sig sjálft, að allmikl-
um tíma hefir hann orðið að
verja til náms í Kaupmanna-
höfn. — Síðar hóf hann rann-
sókanrferðir hér um landið, og
v-arði til þeirra ferðalaga mörg-
um sumrum. Slík ferðalög voru
örðug í þá daga, enda mun
hann hafa beðið mikið tjón á
heilsu sinni um þær mundir,
sakir vosbúðar, svefnleysis og
þreytu.
Dagbækur hans, sendibréf,
skýrslur og ritgerðir bera því
fagurt vitni, hvern áhuga hann
hefir haft á vísindunum. Hann
er vakinn og sofinn við ýmis-
konar athuganir og ferðast um
landið þvert og endilangt, félít-
ill, heilsubilaður og illa búinn.
Það er ekki alveg ugglaust,
að margir hefði leikið ^að eft-
ir — jafnvel þó að heilir væri
heilsu.
í þessu síðasta bindi af verk-
um J. H. eru birtar nokkurar
teikningar eftir hann. Verður
ekki betur séð, en að þær sé
hið besta gerðar. Tala þær
sínu máli og bera því vitni, jafnt
sem önnur verk hans, hvílíkur
listamaður hann hefir verið.
Meiri hluti þessa bindis er á
dönsku, svo sem ferðalýsingar
og rannsóknarskýrslur ýmis-
konar. Væri óneitanlega gam-
an, að eiga þetta alt í íslenz-k-
um búningi meistarans sjálfs,
en hann mun hafa verið til
neyddur, að rita á dönsku, svo
að hann gæti sýnt réttum hlut-
aðeigendum sem rækilegast
fram á, að hann hefði unnið
fyrir þeim smávægilegu styrk-
veitingum, sem honum hlotn-
uðust til rannsóknanna.
“Vísir” hefir stundum bent á
þau sannindi, að ekki gæti tal-
ist beinlínis nauðsynlegt, að
skrifa svo þunglamalega, klaufa
lega og leiðinlega um fræðileg
efni og'annað, að enginn entist
til að lesa. íslenzkri þjóð hefði
áreiðanlega verið mikill fengur,
að eignast alþýðlega kenslubók
í náttúrufræði eftir þvílíkart
málsnilling og meistara sem
Jónas Hallgrímsson. — Sú bók
hefði verið lesin og numin um
landið alt — frá afdölum til
ystu stranda. Þar hefði frá-
sögnin orðið blærík og lifandi,
en fegurð og smekkvísi haldist
í hendur.
Að lokum skulu birt hér upp-
hafsorð hinnar fögru og glæsi-
legu ritgerðar J. H.: “Um eðli-
og uppruna jarðarinnar”. —
Þar fer sá með pennann, sem
valdið hefir og máttinn. — Rit-
gerðin er skrifuð á þeim tíma,
er nálega enginn íslendingur
kunni að fara skammlaust með
tungu feðra sinna:
“Gömul skáld og vitringar
hafa kallað jörðina allra móð-
ur, og varla gátu þeir valið
henni fegra heiti eða verðskuld-
aðra, því að alt sem lifir og
hrærist, alt sem grær og föln-
ar og á sér aldur, leiðir hún
fram af sínu skauti, og ljær án
afláts efnið í hina óteljandi og
-næfanleg var hrifningin yfir
hvernig hann. lauk við háa C
að hann var neyddur til að end-
urtaka lagið — hér var um
óvenjulegan söngmann að ræða
og listamann.”
Skagfield söng einnig fyrir
stúdenta og prófessora í St.
Peter College, söng hann þar í
frítíma skólans.
Prairie Messenger segir um
hann: “Vér höfum ekki vald á
þeim orðum sem lýst geti þess-
um fjölhæfa fræga söngmanni;
fólk verður að hlusta á hann til
að njóta listar hans og söngs.”
Einn af prófessorum sagði þeg-
ar hann þakkaði Sigurði fyrir
sönginn: “Mér er ómögulegt að
lýsa þakklæti okkar með orðum
fyrir þessa stund — það var
drykklöng stund, en þó um heill
klukkutími. Klukkutíminn, þeg-
ar Skagfield syngur, er stuttur.
Vér höfum hlustað á vin vom
áður, og sumir af nemendunum,
seni hér eru 'nú, voru hér, þegar
hann var hjá oss fyrir 2 árum;
heldur en að nota frítímann til
að fara á skautum, kusu þeir,
að hlusta á söngmanninn. Sum-
ir af okkur kennurum, höfum
hlustað á beztu söngmenn; eng-
inn tekur Skagfield fram. Þessi
drykklanga stund, sem við not-
uðum til að teiga í okkur af
hinum ótæmandi listabrunni
þessa merkilega og einstæða
listamanns, verður að endast
okkur — ja, þangað til hven-
margbreyttu líkami, sem lífs- J ær? Vér vonum að eiga. eftir
aflið myndar og yfirgefur að að hlýöa á hann oft.” Og
nýju, á sinni huldu og eilífu rásjþannig er landa vorum Sigurði
gegn um náttúruna; en sjálf
þreytir hún skeið sitt méð ærn-
um hraða kring um sólina, og
Skagfield tekið hér. Sannarlega
er þeim “vorkennandi” eins og
enski maðurinn sagði, sem ekki
fylgir á því föstum og órjúf- hafa tækfæri til að njóta söngs
and; lögum, sem mannlegri
skynsemi hefir auðnast að þýða,
svo að hægt er að tilgreina af-
Sigurðar.
Tvær virðu- og vingjarnlegar
viðtökur voru Sigurði veittar
Hum-
Klemens telur að af höfrum tíð íslenzkrar jarðræktar. —
fái hann í ár 9—10 tunnur af Reynsla hans er meiri og fjöl-
dagsláttunni að meðaltali, en 6 þættari en nokkurs annars ís-
lendings. Visáa hans um mögu-
leika ísl. komræktar og um-
bætur á sviði grasræktar er
svo örugg, að enginn getur bet-
ur en hann miðlað öðrum af
þeiri þekking sinni.
Hefðu ísl. bændur sömu verk-
lega kunnáttu og Klemens
Kristjánsson, yrði ísiand korn-
ræktarland á fám árum.—Mbl.
HITT OG ÞETTA
—7 tunnur af bygginu.
Þurkunin
Korkun kornsins var vafn-
ingasöm í sumar, eins og við er
gð búast, en tókst vel að lokum.
Var byggið 7 Arikur á ökrun-
um frá því það var slegið og
þar til því var ekið í hús. Var
það fyrst hálfþurkað í strókum,
en síðan sett í keilumyndaða
stakka, og fullþornaði þar, þó
mikil væri rigningatíð.
Hafarnir voru aftur á móti
þurkaðir # á hesjum, er gerðir
voru úr vírgirðing 5 strengja, úr
sléttum vír, og voru 2 metrar
milli staura.
Þornuðu hafrarnir á hesjun-
um á fjórum vikum.
Fræræktin /
Vegna votviöranna í sumar
gekk fræræktin lakar hjá Kle-
mens.en undanfarin ár. í hit-
unum í júní og júlí þroskaðist
frægrasið vel. En síðan varð
minna úr, og svo ódrýgðist fræ-
ið í 27. ág. rokinu. Síðastliðið ár
fekk Klemens um 400 kg. af i
fræi, en býst ekki við að fá
nema. 2—300 kg. í ár.
Aðalgrösin, sem Klemens ^
ræktar fræ af eru túnvingull, tættl’ en var reklð burt- áður
háliðagras og vallarsveifargras. en Það gerði honum mein.
Af þessum tegundum hefir Kle-'
mens fengið vel þroskað fræ ár Flug yfir Atlantshaf
Dáleiðsla Ijóna \
. Indverskur fakir, dáleiðarinn
Blagalman, gerði fyrir skömmu
tilraun til þess að dáleiða ljón í
ljónabúri. En þessi tilraun
hafði nærri riðið honum að
fullu, og vakti skelfingu meðal
áhorfenda. Fakírinn dáleiddi
fyrst ljónynju, sem féll þegar í
dáleiðslumók undir augnaráði
hans. En því næst var stóru
ljóni hleypt inn í búrið. Það
horfði fyrst æðislega í augu dá-
leiðarans, en alt í einu réðst
það á hann og skelti honum nið-
ur. Ef tamningamaðurinn hefði
að ljónið hefði orðið honum að
bana. Það reif öll föt hans og
eftir ár. — Merkilegra er, að
hann telur góðar horfur á að
Normandie 30. okt.
Á fundi Imperial Airways fé-
stórkostlegum viðburðum. Ekki j þeirra. Hin hjá presti safnað-
arins, að afstöðnum concertin-
um, var þar einnig saman kom-
ipn söngflokkurinn og fleiri.
Nú þegar er fólk að tala um
stöðu hennar frá sólinni og öðr-! meðan hann stóð við í
um himintunglum, með stund boldt. Önnur hjá söngstjóra
og stað á hverri ókominni öld, j söngflokks kirkjunnar. Voru
á meðan fyrirkomulag sólkerfis! þar saman komnir meðlimir
vors haggast ekki af nýjum ogj söngflokksins og nokkrir vinir
stórkostlegum viðburðum. Ekki
er heldur dautt eða kyrt í inn-
ýflum jarðarinnar, því að þar
geysar jafnan geigvænlegasta
og aflmesta höfuðskepnan, en
það er eldurinn, sem á stundumlað reyna að fá Skagfield hingað
brýst upp úr undirdjúpunum og einhverntíma á næsta ári, en
klýfur sundur fjöll og jökla, en tekst það? Verður því að orði:
bráðnað grjót og jarðtegundir __' “Einhvern góðan veðurdag
fljóta eins og árstraumur og1 vaknið þið upp við að sæti til að
eyða hverju sem fyrir verður.! hlusta 4 sig. Skagfield kostar
fjórfalt við það sem nú er
borgað!”
Skagfield dvelur nú meðal
landa vorra í Winnipeg. Þeim
gefst tækifæri að sýna hversu
þeir meta einn af þeim mönn-
um sem ísland hefir framleitt
mikilhæfastan á sviði sönglist-
arinnar. B. J. H.
—Humboldt, Sask.
Eitthvað er líka að, þegar jarð-
skjálftarnir fara ,eins og hryll-
ingur yfir hinn ofurstóra líkama
jarðarinnar; þá hrynja húsin og
björgin klofna, og stundum
koma eyjar upp úr sjónum, þar
sem áður var hyldýpi,'ellegar
stór héruð hrapa til grunna, og
ekkert er eftir nema va'tn, þar
sem áður voru bygðir manna.”
—Vísir.
SIG. SKAGFIELD
heldur fólki í samfeldri hrifn-
ingu á þriðja klukkutíma
22. nóv. hélt hinn frægi landi
vor, Sig. Skagfield .concert í
kirkju Westminster safnaðarins
hér í bæ. Söngflokkur þessa
safnaðar frétti af komu hans
til Wynyard og þar sem margir
af meðlimum flokksins höfðu
hlustað á söng hans hér áður,
fanst þeim þeir ekki geta látið
tækifærið ómotað að vera að-
njótandi listar hans einu sinni
VERÐUR ÍSLAND
KORNRÆKTARLAND?
Klemens Kristjánsson tilrauna
stjóri að Sámssöðum var nýlega
á ferð í Reykjavík. Hafði Mbl.
tal af honum. Hann lét sem fyr
yfir framtíðarmöguleikum ís-
lenzkrar kornræktar. — Með
hverju ári eykst reynsla hans og
styrkist trú hans í því efni.
Kornuppskeran
Hann hafði 15 dagsláttu korn
akra í sumar. Enn hefir hann
ekki þreskt kom sitt. En hann
geta haft trygga frærækt af rý- lagsins í London í dag, skýrði
gresi, hávingul,- og axhnoða- Sir Eric Geddes, forseti félags-
punti. En af þeim tegundum ins frá því, að flugvélar þess
hefir hann fengið fræ erlendis hefðu flogið alls 2,000,000 ensk-
að, af mjög harðgerðum stofn- ar mílur á síðastliðnu starfsári,
um til ræktunar. og þótt póstflutningar hefðu
aukist um 28 af hundraði, þá
Tilraunir víðsvegar um land hefðu farþegaflutningar aukist
Fyrir sumarið í sumar sendi ennþá meira.
Klemens sáðkorn víðsvegar um Sir Eric Geddes ræddi m. a.
land. Hefir hann ekki fengið um framtíðarhorfur um aukin
fregnir af kornræktartilraunum loftsambönd við önnur lönd.
manna, nema frá fám stöðum. Sagði hann að næst lægi fyrir
En fregnir hefir hann þegar úr að efna til flugferða milli Bret-
öllum landsfjórðungum um full- lands og Kanada. Hann sagðist
þroskað korn af stofnum hans. j vonast til þess, að í samstarfi
Mesta kornyrkjan utan Sáms- við Pan-American Airways í
staða, er kornrækt Eyfellinga, Bandaríkjunum, kæmust á fast-
sem talað hefir verið um hér ar flugferðir á næsta ári milli
áður. En uppskera þeirra ó- Bretlands og Kanada og Bánda-
drýgðist mikið í ofsaveðrinu 27. ríkja, og mundi sú flugleið að
ág. Þeir munu þó ánægðir yfir öllum líkdinum verða um Ber-
árangrinum, og halda ótrauðir muda eyjarnar.
áfram. , —Mbl.
Framtíðin
Það er ánægjulegt að tala við
Klemens um kornyrkju og fram-
Kaupið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
enn. Margir hér . eru þeirrar áætlar að hann fái 110—120
l l*’ _____ IV _ í___'1 __„i*____, ______ _ O 1______? ---U
skoðunar að vafamál geti verið
um heimsókn þessa manns til
okkar í smábæjum í framtíð-
inni.
Svo mjög sem Sigurður hreif
fólk hér um slóðir fyrir tveim-
ur árum, þégar hann söng hér,
þá er það áreiðanlegt að enn
meiri var aðdáun fólks í þetta
skifti. Svo ákveðin og alvarleg
var nautn fólksins að sumir
liöfðu orð á vorkunsemi til
þeirra, sem voru svo ógæfu-
samir að verða ekki söngsins
aðnjótandi. Humboldt Journal
segir: “Þegar hann söng lagið
“When Celia Sings”, hélt hann
tunnur af byggi og höfrum. Er
þetta 6. ættliður hafranna, sem
hann ræktar, og Dönnesbyggið,
sem hann ræktar hefir hann nú
ræktað til fullþroskunar í 11
sumur.
Hafrauppskeran er góð í ár,
en uppskera byggsins er í rýru
meðallagi. Spiltist byggið geysi-
mikið í ofsarokinu aðfaranótt
27. ág. í sumar, en slíkur veður-
ofsi sem þá var mun vart hafa
komið þar um slóðir að sumri
til í áratugi. Fauk þá mikið af
byggingu úr öxunum, einkum af
því, sem uppi stóð. En minna
spiltist þar sem byggið hafði
fólkinu á öndinni og svo yfir- lagst í legur áður.
“Það er
einn hluti
lífs vors!”
Það er tízka í bænum nú.
Allir í B . . . bíða eftir
komu lestarinnar 4.30, og;
á mínútunni kemur hún
ávalt. Daginn út og dag-
inn inn kemur hún. Menn
setja klukkur sínar eftir
henni. Hún er orðinn hluti af lífsstarfi voru. Ef
hún kæmi ekki, væri eitthvað rangt.
)
A sama hátt er vöruskrá EATON’S flutt heim til
þín vor og sumar, haust og vetur. Hún færir þér
“búðina milli spjalda sinna”. Hún fræðir þig um
nýjustu tízku og beztu vörur, á lægsta fáanlegu
verði. Og það má reiða sig á EATON tvitekna
loforð um, að hlutimir reynist vel. Eins og lestin
4.30, er EATON’S vöruskrá ávalt á tíma, eins ófrá-
víkjanlega og árstíðimar sjálfar.
*T. EATON Cft—
WINNI-IQ CANADA
trv~m
E ATO N ’S