Heimskringla - 25.07.1934, Blaðsíða 4

Heimskringla - 25.07.1934, Blaðsíða 4
/ 4. SlÐA HEIMSKRINGLA W1NNIPEG, 25. JÚLÍ, 1934 % Hehnskríng,la (Stofnuð 1886) Kemur út á hverjum miðvikudegi. Eigendur: THE VIKING PRESS LTD. 853 og 855 Sarqent Avenue, Winnipeg Talsímis 86 537 Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist fyrirfram. Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD. 311 viðskifta bréf blsðinu aðlútandi sendist: Manager THE VIKING PRESS LTD. 853 Sargent Ave., Winnipeg RitstjÓTi STEFÁN EINARSSON Utanáskrift til ritstjórans: EDITOR HEIMSKRINGLA 853 Sargent Ave., Winnipeg “Heimskringla” is published and printed by THE VIKING PRESS LTD. 853-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man. Telephone: 86 537 WINNIPEG, 25. JÚLÍ, 1934 ÍSLENZKU ÞJÓÐHÁTÍÐARDAGARNIR í byrjun næsta mánaðar halda íslend- ingar víða í bygðum sínum út um alla vesturálfu þjóðhátíðardag sinn. Er gott til þess að vita að þeir minnast uppruna síns og ættar og andlegra óðula við ís- land, því af öllu illu sem fyrir menn getur komið, er ekkert verra en það að týna sjálfum sér. En það má telja að Vestur^ íslendingar geri, ef þeir ekki halda á einn eða annan hátt við íslenzku' þjóðlífi hér, því um leið og þeir hætta því fara þeir á mis við þá andlegu strauma, er þeim hafa hollastir borist úr nútíð og fortíð heiman að, og sem meðvitu'ndina til mann- dóms, dáða og drengskapar hefir vakið hjá þeim öllu öðru fremur, svo að þeir hafa fáum eða engum borgurum hér lak- ari reynst. Það er engin tilviljun, að ís- lendingar hér standast vel samanburð við aðrar þjóðir. Það er beinlínis arfurinn, íslendngseðlið í þeim, sem því veldur. í þessu blaði hafa nokkrir af þessum þjóðminningardögu'm verið auglýstir og skal hér frekar á þá minst. í Seattle verður þjóðminningardagumin haldinn 5. ágúst. Hefir svo vel til skemt- ana verið efnt, að þar virðist um ekkert meira eða minna að ræða en einn alls- herjar hátíðisdag fyrir Strandabúa. Einn ræðumanna á hátíðinni hafa þeir sótt yfir hálfa álfuna eða meira, Dr. Richard Beck, er mælir fyrir minni Vestur-íslendinga og sem orðinn er einn af kunnustu íslenzku'm ræðumönnum. Dr. Jón S. Ámason er for- seti dagsins, frú Arnason fjallkonan, frú Jakobína Johnson yrkir kvæði og frú Dora Lewis mælir fyrir minni íslands. í blíðveðrinu sem Strandabúar njóta í svo ríkum mæli og sem skaparinn er svo miklu örlátari á við þá, en okkur Mani- toba búa, sem hann tyftir og agar svo oft með þeim harðveðrum, að okku'r er óskiljanlegt, er þarna von á dýrðlegunA fagnaðardegi. íslendingadgurinn að Wynyard, verður haldinn 2. ágúst. — Mælir séra R. M. þar fyrir minni 60 ára Íslendingadags há- tíðarhalds í Vesturheimi, og séra Kristinn Ólafsson fyrir minni íslands. Söngflokk- ur undir stjóm próf. S. K. Hall syngur þar. Á hverju íslenzku heimili í Saskat- chewan sagði maður mér nýlega, að væru 1 til 5 bílar og breiðu vegirnir sem And- erson stjórnin sæla lét gera þvert og endilangt um fylkið, þó henni væri það ekki fram úr hófi þakkað, ætti að gera íslendingum hvar sem í fylkinu búa mögulegt að njóta þeirrar skemtunar sem þeim býðst þarna í svo drjúgum mæli. í Milwaukee verður einnig minningar- hátíð haldin 5. ágúst í ár af Chicago-ís- lendingum aðallega. Verður þar sérstak- lega minst 60 ára afmælis íslendingadags- ins í Vesturheimi, en hann var þar fyrst haldinn her vestra. Er oss sagt, að reynt verði að hafa hátíðina þar á sama stað og fyrsti Íslendingadagurinn var haldinn, | eða sem næst því. Fyrir minni íslend- ingadagshátíðarhaldsins mælir Jón J. Bíldfell frá Winnipeg. Hvað fleira verður ! þarna um hönd haft ,er oss ekki kunn- j ugt um, en vegna þessa sérstaka atviks, j að Chicago-íslendingar ráðast í að hafa hátíðína í Milwaukee, um 100 mílur frá j Chicago, þar sem fyrsti þjóðhátíðardagur- ■ inn vestra var haldinn, gerir Islendinga- j dag þeirra svo merkilegan, að hans mu'n j minst verða. , A Iðavelli við Hnausa halda norðurbúar Nýja-íslands íslendingadag 2. ágúst. Hefir j hátíðin undanfarin ár að Hnausum ávalt verið vel rómuð og hlotið vinsæld og lof í miklu víðar en um Norður-Nýja-ísland. j Ræðumenn eru þar í þetta sinn dr. B. B. j Jónsson frá Winnipeg, séra Eyjólfur i Melan og Dr. S. E. Björnsson. Um skáld- in er ekki kunnugt, er kvæðin yrkja, en þar hefir þessi “íslenzkasta íslenka bygð” vestra aldrei verð á flæðiskeri stödd og verður ekki, meðan ekki fréttast lát þeirra Gutta og Kaldbaks, Björnssons og Balda o. fl. Á íslendingadag Winnipeg- og Gimli- íslendinga, sem haldinn verður 6. ágúst að Gimli, eins og gert hefir verið tvö und- anfarin ár, er rækilega minst af einum starfsmanni íslendingadagsnefndarinnar Guðmundi E. Eyford á öðrum stað í þessu blaði og er hér vísað til þess. NÝR LOCARNO-SAMNINGUR I Undanfarna daga hafa Evropuþjoðinar ekki um annað meira hugsað og talað en frið. Mun mörgum forvitni á að vita hvað undir því býr. Ráðið sem þær hugsa sér nú til að tryggja friðinn, er nýr samningur, svip- aður og Locarno-samningurnn frá 1925, en þó óháðan honum að öðru leyti. Með þeim samningi gerðu' þjóðir Vest- ur-Evrópu (Bretland, Belgía, Frakkland og ítalía?) samning með sér um að vernda landamæri þessara þjóða í Evrópu og berjast sameiginlega móti þeirri þjóð, er áseilni hefði í frammi. Með þessum fyrirhugaða nýja samningi hugsa Farkkar og Rússar sér að gera svipað í Austur-Evrópu til að tryggja friðinn þar. Vilja þessi lönd fá Þýzka- land, Pólland og Eistrasaltslöndin í félag við sig um að vernda hvert annað, ef á þau er ráðist. Verður fundur haldinn um þetta í september á komand hausti í Locarno á ítalíú og samningar gerðir og undirskrifaðir ef unt verður. Hvernig Þýzkaland og Pólland líta á þet'ta, er fátt sagt úm, en Frakkland gerir ■ sér auðgjáánlega vonir um, að þau sjái sér eigi síður hagnað í slíkum samningi, en lönd Vestur-Evrópu. En jafnvel þó það tryggi innbyrðis frið milli þessara þjóða, og Þýzkaland og Pól- land megi við það una, er hitt eftir að vita, hve fús þau yrðu til að fylgja Frakk- landi og Rússlandi út í stríð við aðrar þjóðir ,ef tii kæmi, því engar þjóðir munu þeim fjandsamlegri þessa stundina í öllu'm heimi en Frakkar og Rússar eru. Bretiand og ítalía virðast leggja bless- un sína yfir þetta áform Frakka og Rússa. Og með því virðist eiginlega öll helztu ríki Evrópu komin í eitt óslitið hersamband. Spurningin sem vaknar í liuga manns um þetta er sú, hvað kom til að Þjóða- bandalagið gat ekki trygt friðinn milli þessara þjóða, eins og þessi nýji Locamo- samningur á að gera? Ástæðan hlýtur að vera sú, að þetta eru ekki annað en hernaðarsamtök, sem á einhverri þjóð heimsins hljóti að koma niður. Hlutaðeigandi þjóðir eru ekki með þess- um fyrirhuguðu samtökum að tryggja neinn frið. Hvað leddi af því fyrir Bret- land árið 1914, að það hafði heitið Belgíu vernd, ef yfir landamæri þess lands yrði farið? Afleiðingin af þessum nýju samn- ingum gæti ávalt orðið hinn sami I fyrir þjóðirnar, sem undir hann skrifa Stríð vofa yfir milli margra þjóða nú eins og 1914. Af undirtektum þeim sem samningur þessi fær hjá helztu þjóðum Evrópu, er það ljóst sem fyr, að þær eru fúsari að hervæðast sameiginlega gegn einhverjum óvini, en að sameinast til vemdar al- heims-friði bygðum á góðvild, vináttu og ósíngimi. TÍU BILJÓNIR DOLLARA AÐ MOÐA ÚR Á komand fjárhagsári Bandaríkjastjóm- ar, sem í hönd fór 1. júlí, leyfði þingið Roosevelt að eyða alt að því 10 biljónum dollara, ef á þarf að halda. Á síðasta fjárhagsári (frá 1. júlí 1933 —1. júlí 1934) eyddi stjómin $7,105,050,- 085.95. Hefir aldrei í sögu' landsins svo miklu v^rið eytt á einu ári á friðartím- um. Tekjuhallinn varð $3,989,496,035.42. Verður þjóðskuldin að tekjuhallanum við- bættum $27,053, 141.48, sem er hærra en hún hefir nokkru sinni verið. En svo miklar sem f járhæðir þessar eru, bjóst Roosevelt forseti við þeim æði mik- ið hærri. Á síðast lðnu ári gerði hann ráð fyrir að eyða 10 biljónum dollara í stað 7 biljóna og tekjuhallinn bjóst hann við að yrði 7 biljónir í stað tæpra fjögra biljóna. En eftir stjóminni er haft, að ef með þurfi, verði á næstu 12 mánuðu'm ekki aðeins eytt 10 biljónum heldur einnig því, sem á síðast liðnu ári var sparað af því sem áætlað var. í lok yfirstandandi fjárhagsárs yrði þá þjóðskuldin orðin $31,834,000,000. Og tekjuhallinn yrði þá milli $4,000,000- 000, og $5,000,000,000. Hann ylti á þessu. Hvað hann yrði nákvæmlega, fer eftir því hvað peningaforðinn minkar, sem nú er $2,581,922,240 eða hvort nokk- uð af hagnaði af verðlækkun gullsins verður notað til þess, að greiða með eitt- hvað af útgjöldunum. Hvort að meiri lán verða tekin í lok þessa árs en síðast liðins árs, er námu $4,514,000,000, fer einnig eftir því hvað mikið verður notað af peningaforðanúm (cash balance), og svo hinu hvort tekj- urnar nema áætlun, sem er $3,974,665,- 479. Þetta kemur alt heim við fjárveitinga- áætlun Roosevelts forseta, er nam $16,- 529,804,667 fyrir bæði fjárhagsárin 1934 og 1935 og lýkur 30. jún, á næsta ári. Á síðasta þingi var að vísu bætt sem næst einni biljón við þetta vegna ófyrir- sjáanlegra atvika. Helmingur þess fjár, eða 525 miljónum dollara verður varið til þess að bæta þeim tapið sem fyrir upp- skerubresti hafa orðið. Til bráðabirgða þarfa verður mestu af þessari óhemjufjárveitiingú var|ð. Til stjórnarkostnaðar og vanalegra útgjalda er áætlað að $3,237,512,200 hrökkvi. ÍSLENDINGADAGURINN )' Hin árlega þjóðminningarhátíð íslend- inga, verðu'r haldinn í Gimli Park, að ! Gimli í Manitoba, fyrsta mánudag í ágúst í mánuði, sem ber upp á þ. 6. dag mánað- arins að þessu sinni. Til hátíðahaldsins hefir verið vandað, i sem best, og skemtskráin verður hin full- komnast og fjölbreyttasta, sem nokkru Sinni verið hefir; nefndin leggur alt kapp j á að gera daginn eins þjóðlegan og hægt I er ,til þess, sem best að minna landa sína hér, á hið andlega og líkamlega samband við heimaþjóöina; og fegurð og ) tign ættjarðar vorrar; til þess að tákna slíkt, kemur fram ein af hinum glæslegu ! konum þjóðflokkg vors, í gerfi fjallkon- uhnar, ásamt aðstoðar meyjum sínum. | Þar verðúr og minst af heiðursforseta dagsins, hr. Friðrik Swanson, hinnar fyrstu þjóðminningar samkomu íslendinga í Vesturheimi, sem haldin var fyrir 60 ár- um í Milwaukee í Bandaríkjunum, hvar I hr. Friðrik Swanson var viðstaddur. Því j næst verða flutt hin ýmsu minni. Fyrir i minni íslands flytja: Einar P. Jónsson, kvæði og Dr. J. T. Thorson, ræðu. Fyrir minni Canada flytja Dr. Sig. Júl. Jóhannesson, kvæði og séra Guðmundur Árnason, forseti Sambandskirkjufélags íslendinga í Norður-Ameríku, ræðu. Fyrir minni Vestur-íslendinga flytja: Krstján S. Pálsson, kvæði og séra Kristinn Ólafsson, forseti hins evangel. Lút'erska kirkjufél., íslendinga í Vesturheimi, ræðu. Þá skemtir hinn vel þekti karlakór Winnipeg ísleninga, með söng á milli ræðuhalda og annara liða dagskrárinnar. Auk ýmsra gesta sem venja hefir verið til að bjóða til hátíðahaldsins, hefir forstöðunefnd dags- ms ákveðið, að bjóða öllu gamla fólkinu á Betel út í garðinn til þess að njóta hinna mörgu skemtana og glaðværðar er þar fer fram. Nefndin hefir og ákveðið að gefa öllum gullafmælisbörnúm dagsins, þessa j árs, er gefa sig fram til þess að meðtaka I gullafmælis skírteini sitt, ókeypis inn- göngu í garðinn. i Eins og að undanförnu sýna hinir ungu | og hraustu íþróttamenn vorir, þar listir sínar og knáleik. Það er nokkuð sem eng- | inn íslenzk manneskja vill missa af að sjá. í fimleik og listum, þessara hraustu ungu manna, er sameinað hið stormóða j lífsfjör æskunnar og táp þroska áranna. i Það sannar oss best að enn er meðal ís- 1 lendinga “táp og fjör, og frískir menn.” Þá er og þess að geta, að hinn vinsæli landi vor, hr. bæjarráðsmaður Páll Bardal, hefir lofast ti-1 að stjórna hinum almenna söng að kvöldinu; nefndin leggur öllum til kver með kvæðum og ljóðum þeim sem | sungin verða, svo allir geti tekið þátt í í söngnum. Slíkur samsöngur hinna kæru ættjarðarkvæða vorra, er bæði hátíðlegur og hrífandi, svo seint gleymist þeim er á ! hlusta. Þá hefir og verið séð fyrir því, að ; allir geti heyrt ræðurnar og alt sem fram fer,' með því að’ fá hr. Björn Björnsson með hljóðbera sinn, til þess að varpa | hljóðinu út á meðal áheyrendanna. Tilhögun með ferðalagið verður eins og síðast liðið sumar. Farið frá Winnipeg til Gimli, báðar leiðir, verður einn dollar, eins og verið hefir. Inngangur í garðinn, I 25c fyrir fullorðna og 10 cent fyrir börn i innan tólf ára. í næstu blöðum verður I auglýst hvenær að morgninum að “Bus- í in” leggja af stað frá Winnipeg, og á j hvaða strætum þau stanza til að taka fólk. Að kvöldinu verður glyjandi dans í dansskálanum í “park- inu”, þar til gestum dagsins þykir tími kominn til heimferðar; eftir að hafa notið allra hinna mörgu og þjóðlegu skemtana, sem íslendingadags- nefndin býður gestum sínum að þessu sinni. Munið eftir degiri- um sem er: fyrsta mánudaginn í ágúst mánuði þ. á., sem að þessu sinni ber upp á 6. dag mánaðarins. Það að koma saman, fagna og gleðjast sameiginlega, styrkir þjóðernisvitund vora, það gerir og meira, það bindur oss saman í bróðurlega einingu', til vernd- ar öllu því, sem er göfugt og há- leitt í hinum íslenzka þjóðararfi vorum — því íslendingar vilj- um vér allir vera. G. E. E. d ÓLÍNA KRISTÍN JÓNSDÓTTIR STADFELD Hinn 14. apríl s. 1. andaðist að heimili sínu í Bifröst sveit, Ólína Kristín Jónsdöttir Stad- feld. Hún var fædd 8. júlí 1867 í Ólafsey í Skógastrandarhreppi í Snæfellsnessýslu á íslandi. — Foreldrar hennar voru Jón Jóns- son, er þar bjó óg fyrri kona hans Kristín Jónsdóttir. Faðir Jóns var Jónsson, ættaðúr úr Breiðafjarðareyjum og bjó ;í Gvendareyjum. Kona hans var Salóme Oddsdóttir, Guðbrands- sonar á Þingvöllum í Helgafells- sveit, sonar Odds Arngrímsson- ar og Margrétar Guðbrandsdótt- ir í Skoreyjum. En kona Guð- brands á Þingvöllum var Ingi- björg Gunnlaugsdóttir prests að Helgafelli, Snorrasonar prófasts að Helgafelli Jónssonar prests og síðar sýslumanns í Dala- sýslu, Magnússonar prests að Kvennabrekku Jónssonar. Kona Odds Guðbrandssonar og móðir Salóme var Þuríður Ormsdóttir Sigurðssonar í Langey, en við hann er kend Ormsættin í Breiðafirði. Kristín móðir Ólínu var dóttir Jóns á Vörðufelli á Skógaströnd, Jóhannessonar á Hálsi Jónsson- ar. n móðir Jóns á Vörðufelli var Kristín Vigfúsdóttir Árna- sonar að Hálsi á Skógaströnd, Magnússonar að Hálsi undir Kirkjufelli, Gíslasonar í Máfa- hlíð og Dorotheu Guðmunds- dóttir í Drápuhlíð, Árnasonar sýslumanns, Oddssonar, Bjarna- sonar í Hofgörðum í Staðar- sveit, en kona Odds var dóttir Einars prests Snorrasonar Öldu- hryggjar skálds. Ólína ólst upp frá því að hún var barn hjá föðurbróður sín- um, merkisbóndanum Hall- grími Jónssyni dbrm. á Staðar- felli og konu hans Valgerði. Hjá þeim naut hún hins besta upp- eldis og ólst þar upp við ástríki mikið. Hún lærði yfirsetu kvennafræði hjá Hirti Jónssyni lækni í Stykkishólmi og stund- aði það starf um nokkur ár í sinni sveit. Árið 1894 giftist hún Jóhanni Guðmundssyni Stadfeld, söðlasmið frá Stangar- holti í Mýrasýslu; reistu þau bú í Stangarholti og bjuggu þar unz þau fluttu hingað til Can- ada árið 1900. Settust þau að í Bifröst sveit, á landi því, sem þau nefndu Reynistað og bjuggu þar ætíð síðan. Þau eignuðust 9. börn. Elst var dóttir, sem hét Guðrún, hún dó 1925, en hin börnin, 8 synir eru allir á lífi og heita: Hall- grímur, Valgeir, Einar, Eiður, kvæntur og býr nú við Hodgson, Guðjón, Jóhann Hjörtur, kvænt- ur og stundar kennarastörf í .Winnipeg, Kjartan og Guðlaug- J ur Kristinn, sem nú er í flugher Canada. Ólína sál. Stadfeld var hraust ,kona bæði til sálar og líkama, enda þurfti hún að inna af höndum mikið dagsverk. Eins jog að ofan er greint þá var barnahópurinn stór, en kjörin og efnahaðurinn þröngur, sem eðlilegt var, og hlýtur að vera því samfara að flytja í nýtt og ókunnugt land. Kröfurnar til starfskrafta hennar komu líka úr fleiri áttum en frá beimili hennar. Sakir þekkingar sinn- ar á ljósmóður störfunum, þá jgerði það mannfélag, sem him lifði í kröfur til krafta hennar. Fyrir aldarþriðjungi síðan var hér í norðurhluta Nýja Is- jlands fátt um þau þægindi, sem joss sem nú dveljum þar finnast svo sjálfsögð. Landið var þá mjög mýrlent og frumskógurinn iþakti stór svæði, sem nú eru annaðhvort akrar eða engi. Þar jsem nú eru vegir voru þá að- eins slóðir gegn um skógana, lítt færar nema í langvarandi þurkum eða þegar vetrarfrostin brúuðu fenin. Þá voru hér eng- ir læknar um þessar slóðir, nema þeir sem fyrir meðfædda Jmannúð og lundlægni lögðu fram krafta sína og tíma til þess að stunda og lækna þá, sem þess íþurftu með. Ein af þeim var Ólína sálaða. Hún fór frá barna- jhópnum heima og fór hvenær sem hún var kölluð og á hvaða tíma sem var, í hvaða veðri sem var til þess að gegna köliun sinni og hjúkra meðsystrum sín- um, þegar enga aðra mannlega hjáip var að fá, og það án þess að kref jast eða ætlast til nokkra sérstakra launa. Hún var sjálf góð og kærleiksrík móðir og móðurást hennar kom jafnt farm við þau börn er hún hjúkraði fyrstu stundir lífs þéirra og hennar eigin börn. | Hún ólst upp við ástríki mik- I ið hjá fósturforeldrum sínum og umgekst gott fólk og heiðar- legt. Sjálf var hún þannig skapi farin að hún mat ráð- vendni og heiðarleik öllu fram- ar og vild ekki vamm sitt vita eða sinna í nokkurri grein. — Synir hennar minnast þess, hve mjög hún leitaðist við að inn- ræta þeim góðar og göfugar hugsjónir og gera þá að góð- jum mönnum. Hún var eins og flest fólk, sem ríkt er af mann- úðartilfinnngum, félagslynd að .eðlisfari, en heimili hennar, sem er nokkuð afskekt og erfiðleik- |ar hinna fyrstu furmbýlings ára ígerðu kröfu til alls starfs henn- j ar og krafta, auk ljósmóður Jstarfanna. Lífið hér hefir sjálf- sagt orðið henni að mörgu leyti jvonbrigði, og erfitt, sem eðii- j legt var. Einkum var mjög j erfitt með skólagöngu barnanna Jfyrstu árin, sakir vegleysu og ifjarlægðar. Til þess að bæta J úr því höfðu þau hjón heimilis- I kennara lengst af Gunnlaug .Jónsson hálfbróðir Ólínu. Mann sem mjög er mentafús og vel að sér. En til þess að láta yngri drengina njóta skólagöngu, þá flutti Ólína sál. með þá inn til Riverton og gengu þeir þar á skóla. Er Jóahnn Hjörtur, son- ) ur hennar nú útskrifaður frá Manitoba háskólanum og síðar • af kennaraskólanum, stundar nú kennarastörf í Winnipeg. En yngsti sonur þeirra hjóna út- skrifaðist af verzlunarskóla og er í Canada flugliðinu. Báðir eiga þessir ungu menn móður sinni að þakka mentun sína — Hún átti í ríkum mæli hina íslenzku virðingu fyrir mentun og þekkingu, sem alt af hefir einkent kjarna íslenzku þjóðar- innar og haldið henni við sem þjóð þótt erfitt væri oft og jmargt blési á móti. Ólína sál. var trúuð kona og guðrækin. Hún trúði á sigur hins góða og á mátt guðs til þess að láta. •»

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.