Heimskringla - 28.11.1934, Blaðsíða 2

2. SfÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 28. NÓV. 1934
HUEY P. LONG
Einn þeirra manna, sem livað
mestur styr er um í Banda-
ríkjunum, um þessar mundir, er
Senator Huey P. Long, frá New
Orleans. Hann er ennþá tiltölu-
lega ungur maður, á 42. ári, en
hann er þegar orðinn nafn-
kendur um öll Bandaríkin, og
sérstaklega fyrir starfsemi sína,
sem ríkisstjóri í Louisiana.
Saga þessa manns er að
mörgu leyti merkileg, þó hún sé
að sumú leyti býsna æfintýra-
leg. Hann hefir unnið sig upp
til hinna hæstu valda, og em-
bætta í Louisiana ríkinu, með
frábærum dugnaði ,og óhlífni
gagnvart andstæðingum sínum.
Þessvegna er hann hataður af
mörgum, en lofaður af marg-
falt fleiri.
Hann hefir ekki komið sér á-
fram með því að kaupa á sig
kjafta lof, eða eins og margir
að ríða þar á garðinn sem hann
er lægstur; heldur hefir hann
gert það gagnstæða, hann hefir
lagt til orustú við þá stóru og
sterku, svo að segja í fyrstu
einn síns liðs. Hann hefir hafið
sókn á hendur hinum voldugu
auðsamsteypufélögum í Louisi-
ana ríkinu, og sérstaklega hefir
hann hafið árás á hina illræmdu
auðmanna hringi í New Orleans.
Með harðfengi, skarpskygni og
snarræði hefir honum hepnast
að koma í framkvæmd mörgum
umbótum til almennings heilla,
í Louisiana ríkinu, með tilstyrk
(atkvæðum) hins eignalausa al-
mennings, og þannig stigið spor
í áttina til þess að koma á meiri
jöfnuði á skiftingu auðsins, og
bættum lífskjörum almennings
í Louisíana, en verið hefir. En
þessar tilraunir hafa ekki geng-
ið orðalaust af, þar sem auð-
valdið er annarsvegar að verja
sérréttindi sín. Saga Senator
Húey P. Long, er í fám orðum
á þessa leið:
Senator Huey P. Long er
fæddúr 20. ág. 1893, á bónda-
býli í norðurhluta Louisiana
ríkis, nálægt bænum Winne-
field. Hann var í æsku ó-
hneigður fyrir erviðis vinnu og
hélst ekki heima .lengur en
þar til hann var 16 ára. Hið
mikla fjör og athafna líf í borg-
inni New Orleans dróg hann til
sín; hann gerðist sölu agent, og
reyndist hann með afbrigðum
ötull og harðsækinn við það
starf, en launin voru lítil, vann
hann þó vel fyrir sér með því.
Hann hafði áður hann fór að
heiman lokið miðskóla prófi, og
unnið sér heiðurs viðurkenn-
ingú skólans fyrir þátttöku í
mælsku samkepni, honum var
og fyrir ágæta námshæfileg-
leika, veittur skólastyrkur, til
MEDALLION
Te Drykkju Dúkur
L Búlð hann tU sjálf úr
' '*• * p- Coats’ Mercer
heklugarni. Ef heklaður
er úr þessu sterka gaml
varir hinn netti yndis-
,4«* leiki hans æfilanpt. —
Mercer-Heklugam fæst i
svörtu, hvítu, ekrú, lin
og glitfögrum pastel iit-
\**-mv<* 11 m — litimir allir á-
Icws.'swcsj byrgstir varanlegir.
Verið viss um að biðja um
Milward’s stál heklunálar.
J. cV P. Coats9
MERCER-
CROCIIET
Búið til í Canada hjá framleiðendum
Coats’ og Clark’s Spool Cotton.
The Canadian Spool Cotton Co.
Dept. HI-35B, P.O. Box 519,
MONTREAL, Canada.
Gerið svo vel og sendið mér ókeypis
leiðbeiningar hvernig búa skuli til te-
dúk þenna sem að ofan er sýndur.
Nafn ...........................
Address ........................
framhalds náms við ríkisháskól-
ann í Louisíana. Styrk veiting
þessi varð honum að litlum not-
um, því hann var aðeins til að
borga skólagjaldið, en þá var
ekkert til að borga með fyrir
bækur og fæði og húsnæðL —
Long sá að þetta nægði ekki,
og hélt áfram að labba hús úr
húsi, og selja varning sinn. —
Hann fór að hugsa um, að með
því að stunda þessa atvinnu,
mundi hann seint komast, að
því takmarki er hann hafði látið
sig dreyma um að hann mundi
ná. Hann fór að húgsa um að
læra lög. Hann hafði litla pen-
inga, og það lítið að hann hafði
þurfti hann að brúka til annars;
hann var trúlofaður Rose Mc-
Connell frá Shreveport, og
höfðu þau ákveðið að gifta sig,
og eyddust við það þeir litlu
peningar er hann átti. Næsta
ár, er hann var 19 ára, fékk
hann hjá bróður sínum dálítið
peningalán, og með því gat
hann komist inn í háskólann í
Tulane árið 1914, og byrjaði að
lesa lög, en næsta vor var hann
orðinn peningalaus og sá að
hann gat ekki haldið áfram
náminu.
Hann hafði lesið af hinu
mesta kappi, enda lauk hann
öllum prófum úm vorið, sem
honum var leyft að ganga undir,
með ágætis vitnisburði. Hann
sá að hér varð staðar að nema,
en það var ekki hans lund að
hætta við hálfunnið verk, svo
hann sótti um leyfi til yfirrétt-
arins að sér væri leyft að ganga
undir sérstakt próf í lögfræði,
sem gæfi sér fullan rétt til að
sækja og verja mál fyrir dóm-
stólum ríkisins, ef hann stæðist
það. Hann stóðst prófið, og þ.
15. maí 1915 þá 21 árs var
hann svarinn inn, sem fullgildur
lögmaður í Louisiana. Næstu
þrjú árin lagði hann fyrir sig
lögmannsstörf, og vann sér
strax mikið álit. Smátt og
smátt fór húgur hans að hneigj-
ast að stjórnmálum. Hann fór
að rannsaka það hvort stjórn-
arskrá ríkisins, tæki nokkuð
fram um það hvað menn þyrftu
að vera gamlir, til þess að mega
eiga sæti í jámbrautanefnd rík-
isins, en svo var ekki. En svo
stóð á, að í nefndina þurfti að
kjósa einn mann, úr þeim hluta
ríkisfins, sem hann átti heima í,
svo hann bauð sig fram árið
1918. Þetta sama ár byrjaði
hann opinberlega að halda fram
þeirri kenningu, að nauðsyn
bæri til að auðæfum landsins
væri skift meðal þjóðarinnar,
með meiri jöfnuði, en ætti sér
| stað, og löggjafar vald ríksins
beitti sér fyri rþví máli almenn-
ings til heilla. Fjórir sóttu 1
móti honum um að komast í
jámbraútanefndina, en eftir
fyrstu atkvæðagreiðslu, var
hann og annar til, sem um var
að tefla, hinir vom alveg út.
Hann lagði á stað og gekk
hús úr húsi, til þess að afla sér
atkvæða, og þegar kosningin
fór fram á milli hans og keppi-
nautar hans, hafði hann 636 at-
kvæði fram yfir keppinaut sinn,
og var þar með kosinn fulltrúi
í jarnbratamefndina. Þessari
nefnd var síðar breytt, og gerð
að þjóðnytjanefnd. Meðan Long
átti sæti í henni, hóf hann á-
rásir sínar á hin voldugu olíu-
félög og meðhöndlun ríkisvalds-
ins, á almennings eignum og
auðæfum ríkisins. Hann kom
því til leiðar að lög voru samin,
sem gáfu ríkisstjóminni vald til
að hlutast til um starfrækslu
olíufélaganna og ákváðu að olíu
leiðslu pípur þeirra bæri að
skoða, sem alment flutnings
tæki. Þessi lög fékk hann stað-
fest af hæstaréii Bandaríkjanna
Hann vann og að því, að koma
því til leiðar að lækka síma
gjöld í Louisíana um $1,000,000
dollara; og auk þess að neyða
símafélagið til að borga síma-
notendum til baka $467,000
dollara, sem félagið hafði á
ýmsan hátt, ólöglega dregið sér.
Long lét mikið til sín taka!
meðan hann var í þjóðnytja-
nefndinni, enda vakti hann al-
menna eftirtekt á sér, og varð
brátt álitinn sem vinur og
veradari almúgans.
Árið 1924 sótti hann um ríkis-
stjóra embættið í Louisíana, en
beið ósigur að því sinni fyrir
skjólstæðing olíufélaganna Hen-
ry L. Fugua. í þeirri viðureign
tókst olíu- og auðfélögunum, að
æsa New Orleans upp á móti
honum. Eftir þennan ósigur
settist Long að í Shreveport, og
stundaði lögmannsstörf; en
hann notaði og tímann til að
fletta ofan af olíufélögunum,
og öðrum stór gróða félögum, í
Louisiana, og sérstaklega í
borginni New Orleans. Hann
málaði og með sterkum litum,
hið lélega stjómarfar undir
handleiðslu ríkisstjórans Fugua.
Fjómm árum seinna sótti Long
aftur um ríkisstjóra embættið,
og vann.
Hann fann brátt, er hann
var kominn í embtætið, að
yfrið nóg var að gera, allur
hagur ríkisins var í vestu ó-
reiðu, undanfarandi ríkisstjórar,
og stjómir, höfðu látið olíufé-
lögin, og aðra auðmanna hringi
ráða, því er þeir vildu. Ríkið
var að mestu vegalaust. Þær
fáu brýr er voru á ánúm vorti
tollaðar til umferðar,, >en víðast
voru lélegar ferjur, en ferjutoll-
ur hár..
Stórar upphæðir höfðú verið
teknar að láni, undir því yfir-
skyni að fénu yrði varið til um-
bóta fyrirtækja, sem aldrei
höfðu verið gerð. Strax og Long
var kominn í ríkisstjóra em-
bættið, mætti hann haturs
magnaðri mótstöðu í þinginu,
að kæra skyldu hann strax
tillaga var borin upp í þinginu
fyrir embættis afglöp.
Long varð þess brátt
var að Standard olíufélag-
ið kynti eldinn að þessari, mót-
stöðú þingsins, en þrátt fyrir
áhrif félagsins og mútur þess til
þingmannanna, hafði Long þó
lag á að halda þeim í skefjum,
og temja þá smátt og smátt
til, ef svo mætti segja, að jeta
úr lófa sér. Öll blöð í Louisí-
ana snérust á móti honum. —
Hann hafði vikublað, er hann
gaf út sjálfur, “The American
Progress”, sem hann kom út
um alt ríkið, og til fjölda fólks,
sem aldrei hafði áður séð dag-
blað . Blað hans fletti hlífðar-
laust ofan af, bæði auðfélögun-
um og þingmönnunum, sem
leigutólum þeirra, og sýndi fólk-
inú fram á, með óhrekjandi rök-
um, hvernig öll blöð er gefin
væri út í Louisíana, væm leigu
tól auðvaldsins, og notuð til að
villa fólkinu sýn á sannleikan-
um. Hann hefir ágætt lag á að
nota sér axarsköft andstæðingá
sinna, og snúa þeim vopnum er
þeir beita gegn honum, á þá
sjálfa.
Eitt það fyrsta er Long gerði
er hann var kominn til valda,
var að hækka skatt á olíu, gasi
og timbri, til þess að geta veitt
skólabömum ókeypis bækur,
Lög ríkisins mæltu svo fyrir, að
engan ríkisstyrk skyldi veita til
sérskóla, en Long vann stuðn-
ing hinna katólsku þingmanna,
með því að gera lögin svo úr
garði, að bækumar væm gefnar
til barnanna, en ekki skólanna.
Olíufélögin neituðu að borga
þennan skatt og stefndu málinu
fyrír rétt, en Long kallaði strax
saman þingið, og kom því í
gegn að þingið lagði 5 centa
aukaskatt á hverja tunnú af
olíu, sem hreinsuð væri í Louis-
íana. Þessum skatti skyldi varið
til vegagerðar og brúa bygginga
í ríkinu.
Nú versnaði samkomulagið
um allan helming, og tók Stan-
dard olíufélagið sig til, og gekst
fyrir að kallaður var almennur
borgara fundur í Baton Rouge,
til að krefjast þess að Long
væri rekinn úr ríkisstjóra em-
bættinu. En samþyktin sem
gerð var á fúndinum, varð besta
vopn í hendi Longs á móti þeim
sjálfum, og sönnun þess að hér
væri um auðvalds samtök á
móti alþýðunni að ræða. Niður-
lag fundarsamþyktarinnar er á
þessa leið:
“— — Að vér fyrirdæmum
sem óréttláta og hættulega, og
| án allrar sanngirni, allar skatta
álögur, hverju nafni sem nefn-
ast, sem beint eða óbeint miða
að því að þyngja skattbyrði á
I iðnaðar framleiðslu innan Lou-
isíana ríkis.”
Því næst var höfðað glæpa-
mál á hendur Long og hann
kærður fyrír að misbeita em-
bættisvaldi sínu, og fremja laga-
brot. En Long hepnaðist ein-
hvernvegin að vinna Senatið á
sitt mál, og þannig með neitun
Senatsins að ónýta þessa mál-
sókn.
Árið 1930 var Long kosinn
fulltrúi Louisíana ríkis til Sen-
atsins í Washington, áður hann
lagði niður ríkistjóra embættið,
kallaði hann saman þingið,
lagði fyrir það frumvörp um
þær framkvmædir er hann hafði
í hyggju að koma í fram-
kvæmd, og fékk þingið til að
samþykkja frumvarpið breyt-
ingalaust. Meðal annars er
frumvarpið fór fram á, var að
verja $5,000,000 dollars til nýrr-
ar stjómar ráðsbyggingar, og
$75,000,000 til vegalagningar og
brúabygginga, og hækka gas-
olíu skattinn um 1 cent, helm-
ingur þess skyldi verða varið til
hagsmuna alþýðúskólum, en
hinn helmingurinn til að borga
,af veðskuldir og rentur, sem
hvíldu á hafnarvirkjunum í New
Orleans.
Meðan Long var ríkisstjóri
hafði honum aukist stöðugt al-
, mennings fylgi um alt ríkið. —
Hann gerði margt er miðaði til
almennra heilla. Hann hafði
bygt vegi og brýr, hann lét
leiða jarðgas til New Orleans,
sem sparaði borgarbúum 60 pró
sent, við það sem þeir höfðu
áður borgað fyrir gas, til Ijósa og
1 eldiviðar. Hann kom og á betri
eldvömum við höfnina, sem
lækkaði eldsábyrgðar gjald á
vörum, úr $1.04 á hvert $1000
i virði, niður í 28 cent. Hann
viðrétti og endúrbætti fyrir-
komulag, hærri skóla, og undir-
búningsskóla ríkisins. Hann
kom og á frískólum, í staðinn
fyrir það sem áður var, að for-
eldrar þurftu að borga ákveðið
skólagjald fyrir börn sín, við það
jókst aðsóknin að skólanum um
20 prósent. Hann kom og á
fót, fríum kvöldskólum í flest-
um bæjum og borgum út um
alt ríkið. Höfðu þeir þau áhrif,
að meðan Long var ríkisstjóri
í Loúisíana, lærðu yfir 100,000
ólæsar menneskjur að lesa, í
þessum kvöldskólum. Hann
kom og til leiðar, að bygður var
sjóvarnargarður meðfram vatn-
inu Pontchartrain, vatnið
skemdi árlega mikið af góðu
akurlendi og gerði marga aðra
skaða, þegar hækkaði í því í
rigninga tíð. Eina hina stærstu
og vönduðustu loftskipa lend-
ingarstöð í Norður Ameríku,
lét hann byggja nálægt New
Orleans. Hann færði og niður
stjórnarkostnaðinn í Louisíana
ríkinu, svo hann er nú 33 pró-
sent lægri, en að meðaltali í 24
ríkjum í, sambandinu. Hann
kom og því til leiðar með
skattalöggjöf sinni, að allir þeir
peningar, sem gengu til þess að
borga fyrir hin mörgu stórvirki.
og umbætur til almennings
þarfa og afnota, er hann kom í
framkvæmd, voru skattar, er
lagðir voru á framleiðslu þeirra
auðfélaga er notuðu auðs upp-
sprettur ríkisins sér til stór-
gróða, og annara er færastir
voru að bera skatta byrðina.
Sérstaklega fengu olíufélögin,
og önnur auðug ríámafélög að
leggja fram sinn skerf. Hann
réttlætti þessar háu álögur á
náma félögin með því, að sýna
fram á, að þau hefðu ár eftir
ár rænt auðæfum ríkisins, og
aldrei borgað neitt fyrir, en nú
væri kornið að skuldadögunum,
og yi*ðu þau annaðhvort að
gera, að borga part af því sem
þau hefðu rænt af almennings
uoc\NN RIS-PAPPiR
RNNI GERD^
eignum, eða skila námunum,
endurgjaldslaust aftur til ríkis-
1 ins.
Strax og Long var orðinn rík-
isstjóri, fór hann að búa í hag-
inn fyrir sig; hann var óspar á
að koma vinum sínum og
stuðningsmönnum í góðar stöð-
ur, en gætti þess vandlega að
setja hvern þar sem hann gæti
best notið sín, og orðið að sem
mestu gagni. Hann var og vilj-
ugur að hjálpa, með ríkisins fé,
þeim, úr óvinaflokki hans, sem
hann hélt að vinna mætti á
sitt band, með góðu, og fyrir þá
er reyndu að vera hlutlausir í
þessari pólitísku orustu, hafði
hann önnur ráð, og aðra aðferð.
Hinir áköfustu mótstöðumenn
hans, hafa þóst verða þess varir,
að skattar þeirra hafi hækkað,
og lánstækifæri þeirra við
bankana verið takmörkuð, af
eftirlitsmönnum stjórnarinnar;
þeim hefir og verið bannað að
nota dokkirnar við höfnina, sem
eru ríkisins eign. Þannig hefir
hið pólitíska stríð í Louisíana
verið, síðan Long kom til sög-
unnar.
Maður gæti hugsað sér að
Long væir einhver heljar jötun,
að burðum, og veti, en svo er
ekki, hann er rétt meðal maður
að stærð, viðfeldinn og alúðleg-
ur í samræðu; hann er ekki
fríður í andliti, en hefir tindr-
andi og gáfuleg augu, sem virð-
ast vera sífelt skimandi eftir
einhverju, munnurinn er nettur.
en einbeittnislegur, nefið sívalt
og klumbulegt; alt útlitið bend-
ir á þráa, og jafnvel ofstopa-
fengið lundarlag, frekar en
gaumgæfnislega yfirvegun.
Long veit að hann er altaf í
hættu staddur, því auðfélögin
hata hann dauðlegu hatri, enda
hefir hann margt gert á hlut
þeirra; hann er því mjög var
um sig. Hvort heldur menn
koma á fund hans í hótelniu
sem hann heldur til í, í New
Orleans, eða á skrifstofu hans í
stjórnarráðsbyggingunni í Bat-
on Rouge, sjá menn lífverði í
kringum hann, með byssúr í
vösunum, og sjást hlaupin
standa upp úr, en hendina hafa
þeir á lásnum, þetta gæti helst
mint á A1 Capone, þegar hann
var í allri sinni dýrð, eða ‘Legs’
Diamond og Owney Madden,
eða einhverja slíka náunga.
í prívat samtali er Long mjög
kompánlegur og brúkar mjög
hversdagslegt mál í samræðu.
En á ræðupalli er hann vanur
að brúka mikið af biblíu tilvitn-
unum, til þess að styrkja sínar
pólitísku kenningar með, eða
bara sem slagyrði. Hann er yfir-
leitt lítt heflaður í framkomu,
og stúndum næstum ruddaleg-
ur, þegar hann er í pólitískum
vígahug; slík framkoma vekur
forvitni fólksins, og safnast því
fjöldi til að heyra hann og sjá,
en þegar áheyrendurnir eru
komnir, hvað svo sem hefir
dregið þá að; þá veit Long
hvaða aðferð þarf að beita til
þess að ná valdi á hugum
þeirra; það er mjög algengt að
menn fari að hlusta á hann, til
þess að henda gaman að hon-
um, en útkoman verði sú að
þeir fari heim ákveðnir í því að
greiða honum atkvæði sitt við
fyrsta tækifæri. Meiningar
manna um Long, eru mjög
skiftar. Margra meining ler
það að hin hlífðarlausa herferð
Longs á hendur hins illræmda,
og alkunna veðmála, spákaup-
manna og gróðabralls hringja í
New Orleans, sé fremúr sprott-
in af hefndarhug, fyrir þann
mótþróa er þeir hafa sýnt,
gagnvart öllum hans umbóta til-
raunum, en af öðrum betri
hvötum. Hver svo sem að er
grundvallar tilgangur hans, þá
samt sem áður hefir hann unnið
sér svo mikið traust og tiltrú
almennings í Louisíana ríkinu,
að hann næstum hafði orðið al-
ræðisvald.
Saga Longs í stjórnmálum er
sú, að þrátt fyrir það að hann
hefir oft staðið höllum fæti,
hefir hann altaf reist sig við, og
staðið sterkari en áðúr. Það er
því orðið að orðtæki þar suður
frá, að þó honum væri fleygt í
Mississippi fljótið, mundi hon-
um skjóta upp við næstu kosn-
ingar, með kjörseðil nældan í
frakkalafið. Það er nú þegar
reynt að Long hefir mörgum og
miklum hæfilegleikum á að
skipa; han ner öruggur leið-
togi, hann er mælskur með af-
brigðum, og hugaður sem ljón;
en þrátt fyrír þessa kosti, virð-
ist hann skorta þann hæfileg-
leika, að hlýta annara. leiðsögn.
í bók sem hann gaf út 1933,
sem hann nefnir “Every Man a
King”, segir Long að aðal til-
gangur sinn með því að sækja
úm, að komast í Senate Banda-
ríkjanna, hafi verið sá að þar
gæfist sér betra tækifæri til að
halda fram til sigurs sínu heit-
asta áhugamáli, sem sé, “jafn-
ari skifting auðsins, öllum til
notkunar.” Eitt af því sem
hann fer fram á í bók sinni, er
að takmörkun sé gerð á hinum
stóru inntektum, þannig að eng-
um sé leyft að hafa meiri inn-
tekt á ári, en eina miljón doll-
ara, það sem fram yfir er, gangi
í fjárhyrslu ríkisins; og að eng-
inn megi taka meira í arf, en
fimm miljónir dollara. Auk þess
talar hann um að hækka, bæði
erfðafjárskattinn og tekjuskatt-
inn af stórinntektum, og með
þessú móti hugsar hann sér að
mikið of stórinntektum og erfða
fé renni í fjárhyrslu ríkisins,
sem það svo geti brúkað til um-
bóta og velfarðnaðar þjóðinni.
Kjörorð Longs er: “Skiftið
auðnum”, og þessu kjörorði er
hann óþryetandi til að halda á
lofti, bæði í tíma og ótíma.
Hann hefir þegar komið upp
skipulagsbundnum flokk, sem
hefir sem motto, fyrst á skipu-
lagsskrá sinni “Skiftið auðn-
um”.
Það eru nú orðið um 3000
klúbbar, með frá 10—100 með-
limum hver, sem búið er að
stofna undir þessú herópi. Þess
ir klúbbar eru auðvitað flestir í
Louisíana, en þeir breiðast óð-
fluga út, bæði í Mississippi og
Arkansas, og víðar um suður
ríkin.
Ef dæma má eftir því hve ört
þessir klúbbar fjölga, og hve
vítt þeir breiðast út, þá verða
þeir áður langt líður, áhrifa-
mikil pólitísk vél, sem Long
gæti treyst á, að yrði sér hjálp-
leg, ef honum þætti starfsvið
sitt í Louisíana, og Bandaríkja
Senatinu of þröngt fyrir sig, og
honum skyldi detta í hug að
kojnast í forseta sæti Banda-
ríkjanna, sem margir halda að
muni vera augnamið þessa stór-