Heimskringla - 21.08.1935, Blaðsíða 5

WINNIPBG, 21. ÁGÚST, 1935
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
AFMÆLISHÁTfÐ f ÞINGVALLA
OG LÖGBERBS BYGÐUM
— 26 JÚLÍ —
Dagurinn rann upp bjartur og
stiltur. Menn voru árla á fót-
um, því þessum degi átti að
helga minningu fæddra og fall-
inna manna og kona, sem reistu
öndvegis súlur í bygðum þess-
um fyrir fimtíu árum, og æ sið-
an hafa strítt og starfað við lán
og örðugleika, og með sann-
íslenzku þreki, gengið á hólm
við margan óvin og unnið sigur.
Landið breiddi sig í dásam-
legri sumardýrð og vitnaði um
afrek þeirra, sem leiddu í Ijós
nytsemi þess og arð.
Menn tóku að streyma tím-
anlega að úr öllum áttum;
samkomusvæðið varð alskipað
fólki.
Skemtun var hafin með
skrúðgöngu, fremst gengu
nokkrir menn, þá kom “byrð-
ingur” með allmörgum frum-
býlingum um borð, þá kom
bjálkahús að gerð frumbýlings
ára; börn nokkur skipuðu sér
umhverfis húsið klædd að frum-
byggja sið.
Næst * kom tum allmikill í
mismunandi hæðum, minkaði
hver hæð að ummáli eftir því
sem ofar dró, var efsta hæð
minst um sig, en tuminn allur
sívalur. Fjallkonan og jómfrú
Canada stóðu í lyftingu fram-
anvert við. Turninn var alsett-
ur nöfnum þeirra manna, sem
áttu sér bústað hér á liðnum
fimtíu árum. Þá kom löng lest
af vögnum og kerrum með hest-
um fyrir og sjálfhreyfivögnum.
Að endaðri skrúðgöngu fór
fram guðsþjónusta í kirkju Con-
cordia safnaðar. Prestur Con-
cordia safnaðg.r og Lögbergs
flutti prédikun. Tóku þátt í
guðsþjónustunni þeir séra Guð-
mundur Páll Jónsson og séra
May í Bredenbury, þjónandi
United Church of Canada. Söng"
flokkur safnaðarins valda
söngva fyrir og eftir prédikun.
Þegar úti var guðsþjónustan
var gengið til snæðings; sýndu
konumar nú sem áður sann-ís-
lenzka rausn ogmyndarskap.—
Veizlan fór fram í samkomusal
Concordia safnaðar; voru lang-
borð eftir endilöngum sal hlað-
in ótal kostgæfum réttum og
skorti ekki föng.
Samkomusalur og kirkja var
skreytt blómum og borðum og
samkomustaðurinn marðvíslega
prýddur. Héldu börn gaman-
leiki á grundinni framan við
samkomusalinn.
Þá fór fram afhjúpun bauta-
steins frumbýlinganna, er það
ferköntuð varða; er greyptur
skjöldur í steininn er sýnir til-
gang hennar og sívalningur
var lagður innan í með nöfnum
frumbýlinga. Séra G. Gutt-
ormsson mælti rækilega fyrir
minnismerki þessu og söng-
flokkurinn hélt uppi söngskemt-
un.
Þá hófust ræðuhöld:
Forseti dagsins Ásmundur
Loptson þingmaður Pheasant
Hill kjördæmisins mælti vel
völdum orðum á ensku og ís-
lenzku og las upp kveðjusend-
ingar, og kynti mönnum Mrs.
O. Hannesson frá Radville, var
hún fyrsta íslenzka konan, sem
kom til bygðarinnar og með
þeim fyrstu fermingarbörnum
sem voru fermd.
Aðal ræðumenn voru þeir Jó-
hannes Einarson og Dr. Rich-
ard Beck. Flutti Jóhannes á-
gætt erindi í garð frumbyggja
og hvatti menn til að halda
uppi merki þeirra til framsókn-
ar og frama. Það stóð al-ís-
lenzkur hressandi fjallablær,
sólar og sumars af ræðu Dr.
Beck, talaði hann um “Vor-
menn íslands”. Gerðu menn
góðan róm að erindum þessum.
Björn Þorbergson flutti ágætt
kvæði til unga fólksins. Arin-
björn Bardal flutti gamanerindi.
Fjallkonan (Miss Margrét 01-
son) og flutti ávarp og jómfrú
Canada, (Miss Oddný Bjarna-
son) talaði þar næst. Miss
Kristin Olson flutti minni Can-
ada. Öll voru erindi þessi vel
samin og skörulega flutt.
Milli ræðanna skemti söng-
flokkurinn með söng, eða menn
sungu í flokkum eða alment.
Þá var sezt að kvöldverði.
Eftir að borð voru upp tekin
var gengið til skemtana á ný;
hófust dansleikir fyrir yngri í
samkomusalnum, en eldra fólk-
inu var boðið heim1 á heimili
Mr. og Mrs. Jóns Freysteinsson-
ar, tóku þau hjón móti mönn-
um með opnum örmum og
stóðu fyrir góðgerðum. Menn
skemtu sér við ræður og söng
fram undir morgun, var stundin
hin ánægjulegasta, og dagurinn
í heild sinni ógleymanlegur.
s. s. c.
TaSla
er sýnir hvað liberaliar og conservatívar
hafa hafst að í tollmálum Canada
Meðaltal tolla eftir
verðlagi á innflutt-
um vörum
FRÉTTIR AF STEVENS
Mr. Stevens hefir gegnt opin-
berum og vel launuðum em-
bættum í meir en hálfan manns
aldur og tekið þátt í stjórn
þessa lands sem þingmaður
(fyrir Vancouver) og nieðlimur
þriggja ráðaneyta, varð þó ekki
betur þektur meðal almennings
en aðrir slíkir fyr en hann var
settur í stjórnarnefnd fyrir
þrem misserum til að rannsaka,
hverjum kjörum þeir sættu,
sem ynnu að framleiðslu varn-
ings hér í landi og um ábata
þeirra sem keyptu þann varning
og seldu. Mr. Stevens var þá
verzlunar og viðskifta ráðherra
og beitti embættisstöðu sinni til
að afla nauðsynlegra upplýsinga
og mikilli rögg og einbeitni til
að leiða hið sanna í ljós, hver
sem í hlut átti. Það varð þá
uppvíst, að mikill fjöldi fólks
var þrælkaður og sveltur hér í
landi af þeim sem eiga vélar
eða verkstæði, stór og smá, en
þeir afsökuðu sig, sögðu sína
kaupunauta ráða verði og setja
það svo lágt, að verkstæðin
hefðu engan ágóða nema nieð
því að færa niður kaup verka-
tyýðsins. Þessir kaupunautar
voru stóru verzlunar félögin.
Þá voru stóru samtökin tekin
fyrir til nákvæmrar rannsókn-
ar og alt birt um þeirra hagi og
verzlunar far, með sömu ó-
hlífni og hlutdrægnislausa
kappi, að því er virtist og enn-
fremur kannað hið sama —
mismunur á því andvirði
sem framleiðendum var greitt
og því andvirði sem þeir hlutu
að greiða, sem vörurnar keyptu
og notuðu á endanum — um
tóbak, garðmat, ávexti, lifandi
pening og loks um gróðafélög
og peninga stofnanir. Margt
ófagurt kom fram við þessa
könnun, svo að öllum fanst
mikið um og almenningi hló
hugur í brjósti að svo djarflega
og hraustlega var gengið að
rannsókninni og fanst mikill
kappi vera upprisinn í þessu
landi.
Öllum er kunnugt um hvað
svo gerðist. Mr. Stevens hlaut
að segja af sér embætti og for-
stöðu rannsóknarnefndar og
var þá öllum forvitni á, hvort
liann myndi fylla flokk con-
servatíva framvegis eða segja
skilið við hann. Eftir rúmra
átta mánaða umhugsun hefir
hann loks tekið það ráð, að
segja skilið við sína gömlu
flokksbræður og reisa flokk sem
liann kennir við “reconstruc-
tion” en það þýðir að steypa eða
smíða eða byggja upp á ný. Af
stefnuskrá þess nýja flokks, sem
kunnugir segja sæta sem hun-
ang, eru þessi atriði helzt telj-
andi: Allir skulu fá atvinnu við
1. að fullgera akbrautina frá
hafi til hafs 2. að leggja ak-
brautir til skemtigarða hins.
j opinbera til og frá um landið
og norður í óbygðir (alt vegna
jti'irlsta), 3. við húsabyggingar
j sem landsjóöur leggi fé til með
jvægum kjörum. Stjórnin skal
sjá um sanngirni í kaupgjaldi,
jenda skulu allir vinna jafnlengi
j og fá sem næst sama kaup.
Viðskifta samningar skulu gerð-
Ár %
1868 20.2
1869 20.2
1870 20.9
1871 19.6
1872 19.1
1873 18.3
1874 18.9
1875 19.6
1876 21.3
1877 20.6
1878 21.4
1879 23.3
1880 26.1
1881 25.8
1882 25.3
1883 25.3
1884 25.2
1885 26.1
1886 27.5
1887 28.7
1888 31.8
1889 31.9
1890 31.0
1891 31.4
1892 29.7
1893 30.3
1894 30.9
1895 30.5
1896 30.0
1897 30.0
1898 29.7
1899 28.8
1900 27.7
1901 27.5
1902 27.3
1903 27.1
1904 27.5
1905 27.8
1906 27.0
1907 26.5
1908 26.7
1909 27.5
1910 26.8
1911 25.9
1912 26.1
1913 26.1
1914 26.1
1915 27.4
1916 27.2
1917 23.8
1918 21.5
1919 21.5
1920 22.5
1921 20.6
1922 24.5
1923 24.9
1924 22.9
1925 23.3
1926 24.7
1927 24.1
1928 24.2
1929 24.4
1930 24.3
1931 26.0
1932 29.3
1933 30.1
1934 29.2
(Yfirlit þetta er tekið úr skýrslum Can-
adastjómar um viðskifti landsins við önn-
ur lönd og tollaálagningu vörunnar frá ár-
inu 1868 til ársins 1935.)
Fáeinar skýringar við skýrsluna
MacDonald, conservatívi, var fyrsti
stjórnarformaður Canada, en af honum
tók MacKenzie liberali, við völdum, 6.
nóv. 1873. Af töflunni er auðsætt, að
MacKenzie hækkar tolla.
Sir John A. MacDonald komst aftur til
valda 16. október 1878. Voru conserva-
tívar (MacDonald, Abbot, Thompson,
Bowell og Tupper) við völd þar til 8. júlí
1896, að Sir Wilfred Laurier tók við. Eins
og sjá má af töflunni hækkuðu conserva-
tívar tollana á þéssu tímabili.
Laurier var við völd þar til 6. október
1911. Hann lækkaði tolla ofurlítið, en
þó verður munurinn lítill á jafnmörgum
stjórnarárum conservatíva áður.
Borden, conservatívi, var við völd frá
6. októóber 1911 til 10 júlí 1920. Hann
lækkaði tolla allmikið, sem taflan sýnir.
Meighen, conservatívi, er við völd var
frá 10 júlí 1920, til 29. des. 1921, lækkaði
tollana mikið sem auðséð er af töflunni.
Mackenzie King, liberali, komst til valda
29. des. 1921 og var við völd til 7. ág.
1930, að undanskildu nokkru af árinu
1926, er Meighen var við völd. King
hækkaði tollana á þessu tímabili um 4%,
sem taflan sýnir.
Tollhækkun sú er Bennettstjórnin lög-
leiddi eftir að hann kom til valda, er ná-
lega hin sama og tollhækkun Kingstjóm-
arinnar.
Taflan sýnir mjög áþreifanlega þann
sannleika, að hvaða stjóm sem hér situr
við völd, verður tollaálagningu í Canada
að haga eftir tollhækkun og tolllækkun
annara þjóða. Hún sýnir jafnframt, að
conservatívar hafa lækkað tolla og liber-
alar hækkað, hvernig sem það kann nú
að koma heim við það, sem reynt verður
að ljúga að kjósendum um það í næstu
kosningum.
mönnum ríflega fyrir vinnuna,
hvar og hvenær sem það lag
haggaðist, væri öllu landsbúinu
skaði vís.
Enn sagðist Mr. Stevens hafa
ritað stjórnarformanni ítarlega
um þá ungu menn sem þúsund-
um saman er haldið í “camps”
víðsvegar, við lítið vinnugutl og
5 dala kaup á mánuði, af því
að þeir ættu ekki á öðru völ,
og ráðið til að sjá þeim fyrir
nytjastarfi og sæmilegu kaupi,
eila væri hætt við óróa af þeirra
hendi, þegar til lengdar léti.
Þegar þar að kom, var þeim
vísað aftur til sömu óveru, með
harðri hendi; í þinginu kvað Mr.
Bennett svo að orði, að þeir
ættu að láta sér nægja húsa-
skjól, fæði og fiirim á mánuði,
en Mr. King lét svo, sem vafa-
samt væri að það væri lögum
samkvæmt og stjórnarskrá, að
siga lögregluliði á þá borgara.
sem hefðu ekki annað í frammi
en að leitast við a ð komast á
fund stjórnarinnar til að leggja
fyrir hana vanda sinn og bón
um ásjá og álitun. Aðrir þing-
menn þögðu, þóttust ekkert
geta lagt til þess máls. En hér
var vissulega annað og meira í
efni en að halda uppi lögum og
reglu, framtíð þessara ungu
manna er í veði, þeir horfa ekki
fram á neitt, að svo stöddu,
nema að vera matvinnungar,
frairitíð alls unga fólksins í Can-
ada er að vissu leyti í veði, með-
an þessi kreppa helzt í landinu,
og hún þarf ekki að haldast,
sagði Mr. Stevens, ef lánstraust
er vakið á ný, ef stjórnin gefur
út seðla og selur bönkunum og
ráð eru gerð um atvinnu við
gagnleg störf, að enskra manna
dæmum, þá mun framtakið ekki
láta standa á sér, fé komast í
umferð og öllum vegna bærilega
með öruggri viðsjá stjórnarinn-
ar við ásælni og kúgun.
Mr. Stevens er á efra aldri,
ekki glæsilega mælskur en lið-
ugur, vel stiltur, alveg laus við
kæki viðvaninga, með viðkunn-
anlegustu ræðumönnum.
Fregnriti
TILKYNNING
ir við önnur lönd og tollum létt
af akuryrkjuáhöldum og vefn-
aði. Ungum mönnum og stúlk-
um skal öllum gefið tækifæri til
vinnu, kúgun kvenna og stúlkna
afnumin og gömlum stríðs-
m'önnum greitt það sem þeim
var lofað.
Þessi atriði úr sögu Stevens
eiu rifjuð upp fyrir lesendum
blaðsins vegna þess, að hann
kom til þessarar höfuðborgar
og hélt ræðu á mánudagskveld-
iö í stærsta salnum sem til var;
þar lögðu yfir 5000 manns á
fjórða hundrað dali á diskina
hjá honum, hlýddu með áhuga á
ræðu hans og klöppuðu honum
lof í lófa.
Mr. Stevens gerði það bert í
ræðu sinni, að hann hefði engin
undirmál né leynisamband við
Mr. Bennett í þessum kosning-
um og herti á því með þvi að
finna að ýmsu sem stjórnar-
íormaðurinn hefði gert og látið
ógert. Hanr- kvað kreppuna
mikið til haldast af því, að pen-
inga umferð hefði mínkað u n
125 miljónir síðan 1929, af Ber-
netts völdum. Kornsölunefnd-
ina nýju kvað hann óvinsæla
bæði af kornkaupmönnum og
bændum og til einkis hæfa,
nema til*að velta vandanum af
landstjórninni. Lögin nýju um
valdi eins félags, annað réði
59% af atvinnu við niðursuðu
kjöts og tvö félög réðu 79% af | elsi.
baðmullar verzlun. Yfirleitt
hefði hag allra sem ynnu að
gagnlegri framíleiðsluvinnu
hrakað um 50% á undanförnum
árum en á sama tíma hefðu
peningagróða félögin grætt um
20%.
Mr. Stevens sagðist hafa ferð-
ast um norðurhluta vesturfylkj-
anna fyrir tveim árum, um
20,000 mílur vegar og kannaö
vandlega kjör bændanna þar og
lýst bágindum þeirra fyrir verzl-
unarráði Winnipegborgar, þegar
hann kom úr þeirri ferð; síðan
hcfði liann kannað kjör þeirra
sem er ætiað að vinna fyrir lifi-
brauði í verksmiðjum og við
iðnað yfirleitt, þeirra þrælkun
við sult og seyru, sem engri
manneskju og engum borgara
þessa lands væri bjóðandi, hefði
hann lýst á opinberum' fundi í
Toronto, og væri öllum kunnugt
hvað þar af hefði gerst. Bænd-
urnir réðu alls ekki verðlagi á
hveiti, gripum né öðrum afurð-
um, heldur þau stórfélög sem
verzla með þær vörur og þessi
stórfélög færu með svo mikið
leynivald, að þau væru stjórn-
inni og landsmönnum ofjarl. Ef
liann færi með stjórnarvald
Of falleg til að fara í fangelsi
Amerísk dansmær var um
daginn kölluð fyrir að hafa vald-
ið hneyksli á veitingahúsi einu
með dansi sínum. Dómarinn
lét dansmærina sleppa með
smásekt, og bætti við að hún
væri of falleg til að fara í fang-
Sundkennari
í Kalundarborg fekk um dag-
inn svohljóðandi seðil með ein-
um nemenda sínum: “Drengur-
inn minn má ekki fara í vatn
fyr en hann hefir lært að
synda”.
Eins og eg auglýsi á öðrum
stað hér í blaðinu, hefi eg nú
fengið til sölu fyrst.a bindi af
þjóðsögum eftir Ólaf Davíðsson.
Eru þetta víst einar hinar merk-
ustu þjóðsögur sem enn hafa
komið á prent. Ólafur Davíðs-
son var listfengur gáfumaður
og prýðilega mentaður (dáinn
1903). Eir gert ráð fyrir að
verkið verði alls 4 bindi og
komi út svo ört sem kostur er
á. Þetta fyrsta bindi er 380 bls.
og er allur frágangur vel vand-
aður. Eg set hér til leiðbein-
ingar flokkaskifting sagnanna í
þessu bindi.
1. —örnefnasögur
2. —Viðburðasögur
3. —Sakamannasögur
4. —Sögur um nafnkunna
menn
5. —Helgisögur
6. —Galdrasögur
7. —Ófreskjusögur
8. —Draugasögur
9. —Náttúrusögur
10. —Vatna og Sæbúasögur
11. —Hulduf ólkssögur
12. —Tröllasögur
13. —Ú tilegumannasögur
14. —Æfintýri
15. —Kýimúissögur
16. —Lygasögur.
Til þess að gefa sem flestum
kost á að eignast bókina, hefir
verðið verið sett óvenjulega lágt
aðeins $3, að meðtöldu póst-
gjaldi.
iSvo hefi eg nú sent til allra
kaupenda hér vestra 2. hefti að
“Eimreið” og 1.—3. hefti af
kvöldvökum. Eru bæði þessi
rit barmafull af fróðleik og
skemtan.
Og enn einu sinni verð eg að
skora á þá er skulda mér fjrrir
rit eða bækur að senda þær
upphæðir tafarlaust. Það er
leiðinlegt og kostnaðarsamt að
verða margsinnis að krefja fólk,
bæði bréflega og opinberlega,
um borgun á þessum skuldum,
sem í flestum tilfellum eru mjög
smáar hjá hverjum einum, en
gera þó í heild stóran sjóð. Eg
hvorki get eða vil fara í sömu
klípu eins og íslenzku blöðin
hér, fyrir trassaskap eða van-
skila innræti einstakra manna.
Vona eg að þeir sem hér eiga
hlut að máli neyði mig ekki til
þess að beita hvassari oddi til að
ná rétti mínum.
—.20. ágúst 1935.
Magnús Peterson
; 313 Horace St., Norwood, Man.
Kaupið Heimskringlu
Lesið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
lán úr landsjóði til húsabygg- Jandsins, skyldi hann setja örugt
inga væru þannig úr garði gerð, j eftirlit með viðskiftum og ram-
að landsjóður fengi lánfélög- ar skorður við ójöfnuði; ef þessu
um peninga í hendur gegn 3%
er þau svo lánuðu fyrir 5%,
þeim sem byggja vildu, sem væri
ekki annað en bragð til að
hjálpa lánfélögunum. Mikið af
atvinnu og viðskiftum þessa
iands væri í fárra höndum: 80%
af tóbaks atvinnunni væri á
færi fram, að fáeinir réðu meir
í laumi en allir aðrir landsbúar
og stjórnin, þá væri ills eins
von og að vísu væri beinasta
og bezta ráðið til velmegunar
allra landsmanna: að frem-
leiðendum væri goldið sann-
gjarnlega fyrir afurðir og verka-
HOW TO FIND AND HOLD . . .
A Good Position
• Sound Qualifications—Dominion Business College
courses, especially built for the complex conditions
of modern business, are the best aváilable.
• Confidence—Up-to-date tuition methods of indivi-
dual instruction give the graduate the necessary
poise and self-reliance.
9 The Right Approach—Dominion graduates are
taught the principles of businesslike procedure in
everything they do. They also receive definite ad-
vice on interviewing, applications, and the ability
to “hear of” available positions. They are taught to
sell their services.
• Contacts—The Dominion Business College is well
known for the efficiency of its training, and its
graduates are preferred by business men. The
Employment Department puts numbers of young
people in touch with prospective employers every
month.
íf you want the best position, give
yourself the best training. We are
open all the year round.
INQUIRE NOW FOR FULL INFORMATION
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
On the Mall, and at Elmwood, St. James, and St. John’s