Heimskringla - 25.09.1935, Side 4

4 SÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 25. SEPT. 1935
'Pidmskrittcilci
(StofnuO 1SS8)
Kemur út á hverjum míðvikudegl.
Eigendur:
THE VIKING PBESS LTD.
S53 oo 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimia 86 537
VerS blaðslns er $3.00 árgangurinn borgtat
ryrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
tJU vlðskifta bréf bteðinu aSlútandl sendiat:
Manager THB VIKINO PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINOLA
853 Sargent Ave., Winnépeg
“Heimskringia” is published
and printed by
THE VIKIVO PRESE LTD.
863-855 Sargent Avenue, Winnipeg Man.
Telepiione: 86 537
WINNIPEG, 25. SEPT. 1935
KING “FRÁ MEÐ LÖGUM”
Eftir ræðuna, sem King leiðtogi lib
erala, hélt í Brandon síðast liðinn fimtu-
dag, getur engum dulist, að hann er “frá
með lögum”. Hann hefir ekki hrærst
um hænufet með nútíðinni í fjórðung
aldar eða meira. Stefna hans og við-
horf á hlutunum er það sama og það
var fyrir tugum ára. Maðurinn er skoð-
analega dagaður uppi.
Aðal atriðið í stefnuskrá hans eru toll-
mál og utanríkisverzlzun- Og um þessi
mál flutti hann sömu delluna og liberalar
hafa gert síðast liðna hálfa öld.
Um fríverzlunarstefnu fyrir Canada
eða gífurlega tolllækkun er tilgangslaust
fyrir King að ræða, af tveimur ástæðum.
Canada getur aldrei kept við Bretland
eða önunr lönd á því sviði um heimsvið-
skifti. Þó það væri vel þegið í Bretlandi,
sem æskir og hefir ávalt að því kept, að
nýlendurnar gæfu sig við engu öðru en
frumiðnaði, en léti því eftir alla verk-
smiðjuframleiðslu, sjá nú allir og það
fyrir löngu, að Canada á enga framtíðar-
von með því. Það yrði að minsta kosti
hundrað ár á eftir öllum framfaraþjóðum
heimsins, ef það tæki upp þessa stefnu.
Vér erum ekki að sakfella Bretann fyrir
þetta. Það stafar bara af ólíkri afstöðu
landanna, því að þjóðarhagurinn er ekki í
hinu sama fólginn hjá þeim og hér. í
öðru lagi dettur King ekki til hugar, að
hreyfa við tollmálum þessa lands, þó
hann tæki hér við stjóm- Hann veit
eigi síður en þjóðin í heild sinni, að
Canada yrði gjaldþrota á stuttum tíma,
ef hann gerði það að nokkru ráði, enda
segir hann það í Austur-Canada, að til
slíks komi ekki, þó hann haldi það góða
og gilcia kosningavöru fyrir Brandon-búa.
1 Brandon-ræðunni hélt King því fram,
að Bennett hefði verið ónýtur að ná í við-
skifti annara þjóða og benti á viðskifta-
samninga sem Bandaríkin og Bretland
og fleiri lönd hefðu gert við ýrtísar þjóðir
á kreppuárunum. Ágætt dæmi af því
hvers virði slíkir samningar hafa verið, er
það, að allar þjóðimar, sem hann taldi
upp hafa ver haldið sínu en Canada á
kreppuárunum. Erlend viðskifti þeirra
hafa mínkað mikið meira hlutfallslega
en viðskifti Canada. Á þetta hefir áður
verið bent í þessu blaði með tölum, úr
skýrslum Þjóðabandalagsins sem hvorki
liberölum né öðrum er til neins að
rengja.
En King segist hefði getað gert betur
en Bennett og muni reynast duglegri
verði hann nú kosinn. Era miklar líkur
til þess? Úr því að hann tapaði viðskift-
unum árin 1929 og 1930 eins og raun
varð á, má hver trúa því sem vill, að hann
sé maðurinn til að heinfta þau aftur.
Tilfinnanlegasta viðskiftatapið sem
Canada hefir orðið fyrir, var síðast á ár-
inu 1929, er hveitimarkaðurinn tapaðist
og aðeins 124 miljón mæla seldust út úr
landinu, og aftur í byrjun ársins 1930, er
Bandaríkin lokuðu nautgripamarkaðinum
héðan og sala fyrir Za miljón nautgripi
árlega féll úr sögunni. Þetta hvort-
tveggja hafa orðið þyngstu búsifjar bónd-
ans. En var það Bennett, sem markaði
þessum tapaði? Ónei. Það var á stjóm-
artíð Kings, sem þetta slys skeði- Qg
það var vegna þessa, að liberölum var
sparkað frá völdum 1930, þó þeir vilji ekki
kannast við það og hafi ávalt látist koma
ósigur sinn ókunnuglega fyrir sjónir.
En með þessu er ekki alt talið. Mark-
aðurinn tapaðist í nálega öllum greinum
svipað þessu. Uní áramótin 1929 og
1930, var sölu í Bandaríkjunum lokað á
52 niiljónum punda af smjöri, osti, o. s.
frv. héðan. Það var nú alveg nógu slæmt í
sjálfu sér. En þama bættist grátt ofan á
svart. Á gama tíma og bóndinn er svift-
ur þessum markaði í Bandaríkjunum,
sviftir Kingstjómin hann markaði þessa
lands með því að láta flytja inn til Can-
ada yfir 40 miljón pund af smjöri frá
Ástralíu!
Hér með er þó ekki alt talið. Eftir að
Banadríkin em búin að loka markaði
sínum á þessum umræddu árum fyrir
búnaðar-afurðum héðan, lætur King þau
flytja á sama tíma inn í Canada þessar
sömu búnaðar vörur svo að nemur 300
miljón dollurum!
Það mun verða erfitt að benda á ráðs-
lag þessu líkt hjá nokkurri stjórn fyr eða
síðar.
En vitið gefa menn sér ekki sjálfir, svo
við því er ekki neitt hægt að gera. En
yfirdrepsskapurinn og hræsnin, sem King
bauð kjósendum upp á í ræðu sinni, þeg-
ar hann er að minnast á fyrri stjórnartíð
sína, ætti að vera rekin til baka ofan í
hann 14 október. Henni er ekki á annan
hátt betur svarað.
King telur Bennett harðdrægan í við-
skiftum við aðrar þjóðir og það sé á-
stæðan fyrir því að hann geri ekki við-
skifti við þær. Sjálfur kveðst hann með
mýkt og góðvild geta miklu meiru orkað,
er til samningagerða komi.
Það getur satt verið, að King gangi
vel að gera samninga. En hvað er með
þeim samningum fengið, sem þjóðin stór-
skaðast á, eins og á nálega öllu samn-
inga-káki Kings?
Á samningum sem hann gerði við Bret-
land, Bandaríkin og Ástralíu á sinni
stjórnartíð, stórtapaði þjóðin og er á
sumt af því nú þegar minst. En King
gerði samninga einnig við Frakkland og
setti um 200 vörutegundir á tollívilnunar-
skrána. Hvað þær hétu gerir auðvitað
minst til, en þetta eru nöfn nokkurra:
diethysolphanadimethylmetaham, mono-
methylparamidocresal, tetramethyldia-
midebenzophenone, tetrachlorophthalic,
o. s- frv. Oss er sagt að fyrsta vöruteg-
undin sé eiginlega svefnduft. En annars
geta liberalar sem þú, kjósandi sæll, hitt-
ir á götunni frætt þig um þær. í stað-
inn fyrir þetta dýrmæti, átti Frakkland
að kaupa hveiti héðan. En af því að
Frakkar sáu að King var ljúfmenskan
ein í viðskiftamálum, settu þeir 80 centa
toll á canadiska hveitið. Varð því að
greiða fyrir þetta sem nam orðið 20
miljón dollurum í gulli! Er sagt að eitt-
hvað sé til af því enn í heildsölulyfjabúð-
um, því í dýrtíðinni hér gekk það ekki
ört út. Kvenþjóðin vestræna kærði sig
ekkert um að verða að Parísarbrúðum,
nema konur æðstu embættismanna, og
karlmenn sofnuðu eftir dagsverk sitt án
svefnlyfja.
Svona slunginn samningamaður hefir
King nú reynst. Að honum hafi farið það
fram síðan og að hann geti nú með
sam'ningaklókskap gínum bjargað landinu
munu fáir trúa og það þó hann segi sjálf-
ur frá.
Liberalar látast stundum vera að því að
finna að Ottawa-samningunum, sem Ben-
nett gerði. Eru þeir þó eitthvað annað
en þetta sýnishom af samningagerð
Kings... Var í síðasta blaði bent á mark-
aðsmðguleikana, sem þeir höfðu skapað,
svo um það skal ekki fjölyrt hér, nýja
markaðsmöguleika, í stað þeirra, sem
King hafði glatað.
Ef þjóðin hefði ekki tekið í taumana
1930, eins og hún gerði, er alveg óvíst að
Canada hefði haldið sínu elns og það
hefir gert. Að hafa ofan á alt annað
bjargað hverju fylki landsins frá gjald-
þroti, eins og Bennett hefir gert, hefir
hann áþreifanlega Sýnt, hver stjórnari
hann er. Það getur verið að við eigum
annan betri, en hann er ekki kominn í
leitimar ennþá.
SMÆLKI
I ræðunni, sem King hélt s. 1. viku í
Brandon, mintist hann á 4 miljón dala á-
vísunina sem hann færði Bracken-stjórn-
inni er hnn var hér í kosningaleiðangr-
inum 1930 og sem var fyrir að hafa
haldið auðslindum fylkisins. Því er King
að ergja mann með því að rifja þetta upp
eins og fór með ávísunina.
* * *
Atvinnuleysið ætlar King að lækna með
'því að kjósa nefnd til að rannsaka hve
mikil brögð em að því. Og eftir að sú
rannsókn hefir farið fram, á að byrja á
lækningunni. Maður veit nú að vísu
ekki, hvemig rannsókn þessari verður
háttað, en verði hún eitthvað í líkingu
við það, er tekið var undir kviðinn á
gemsum heima til að vita hvernig þeir
fóðruðust, þarf allstóra nefnd til þessa ef
rannsóknin á að vera lokið áður en hinir
bágstöddu eru allir horfallnir. Þessi nýja
stefna Kings í atvinnuleysismálinu, minn-
ir á hina fyrri stefnu hans, en hún var sú,
að glæpsamlegt væri að veita 5 cents úr
ríkisfjárhirzlunni til styrktar atvinnulaus-
um.
Auk Ottawasamninganna, sem eru við-
skiftasamningar við Bretland og allar ný-
lendur þess og sem meðal annars hefir
leitt af' ný eða meiri viðskifti við Suður-
Afríku en áður, hefir Bennett gert við-
skiftasamninga við þessar þjóðir: Þýzka-
land, Frakkland, Austurríki, Brazilíu og
.Pólland- Þrátt fyrir þetta hélt King fram
í ræðu sinni í Brandon, að Bennett hefði
ekki gert samninga við þjóðir sem neinu
næmi utan brezka ríkisins.
UM TOLLVERND
W. R. Morson heitir nafnkunnur hag-
fræðingur í Toronto-borg. Maðúr sem
til hans leitaði um skýringar á tollmálun-
um, sem svo mikið er sagt um í þessum
kosningum, fékk frá honum eftirfylgjandi
svar:
I hvaða mynd semf um vernd landsins
er að ræða, er hún ekki ólík vemd heimil-
isins. Canada er ekki annað en samsafn
iheimila, svo þetta er ekki óeðlilegt. Ef
einhver í fjölskyldu þinni væri svo eyðslu-
samur að þú fengir ekki varist skuldum,
tækirðu fljótt í tauminn, af því að þér er
ljóst hvað af því leiddi. Þú sæir að fyrir
það yrði að greiða með heimilinu sjálfu
á endanum. Um það hvað gera þyrfti
væri engin efi í huga þínum. En getur
því verið öðru vísi farið, með aðrar fjöl-
skyldur, eða allar fjölskyldur landsins til
saman? Eg sé engan mun á því.
Hvernig gerist þetta? Eg ætla að reyna
að skýra það, svo ekki sé hægt að af-
saka sig með að það hafi ekki verið gert,
ef þjóðarheimilið verður boðið upp fyrir
hvernig atkvæði var greitt. Ef við kaup-
um brjóstsykur í Buffalo fyrir 5 cents og
greiðum fyrir það í canadiskri mýnt, er
peningurinn sendur til Canada af bönk-
um syðra, en hjá Canadastjórninni er
skrifuð 5 centa skuld. Þegar Canada
kaupir vömr fyrir $1000 í Bandaríkjun-
um, Kína, Ástralíu, Argentínu, eða ein-
hvers staðar í víðri veröld, er sú upphæð
færð Canada til skuldar í New York.
Þegar Canada selur eitthvað til annara
landa, er það fært því til innleggs í New
York, því þar er gerður reikningsjöfnuð-
ur yfir alt er Canada kaupir og selur í
öðrum löndum. Ef inneign okkar verður
meiri en útgjöldin, er okkur greitt það í
erlendum verðbréfum. Ef við aftur á
móti skuldum, verðum við að selja can-
adisk verðbréf í Bandaríkjunum eða ann-
arstaðar- Til þess að forðast skuldir, er
okkur einn vegur fær og hann er sá, að
kaupa minna erlendis. Hvað við seljum,
er undir kaupendum erlendis komið.
Elrlend viðskifti er talað um sem bein
og óbein (eða visible og invisible), eins
og viðskiftin heima fyrir. Óbein útgjöld
heiidilis eru t. d. rentur, skattar, læknis-
kostnaður, lögfræðingakostnaður o. s.
frv. Óbeinu útgjöldin eru jafn tilfinnan-
leg hinum beinu, eins og gefur að skilja.
Hér á hið sama við um landið og heim-
ilið. Að koma auga á hvað heillavænlegt
sé landinu, er ofur auðvelt. Heill þess er
sú sama og heimilisins. Ef landið kaupir
meira en það selur, verður það að svo
miklu leyti, eign útlendinga og við verð-
um í sömu hlutföllum leiguliðar þeirra er-
lendu eigenda. Þeir hafa komist yfir
verðbréf okkar fyrir eignunum. Þeir eiga
svo mikið af landinu og biðja um skatt
sinn af því, sem skuldinni nemur, er út
úr landinu fer.
Á stjórnarárurö Kings nam tekjuhalli
viðskifta vorra sem næst 200 miljón doll-
urum á ári. Til þess að jafna reikninginn
!höfum við selt verðbréf og eignir lands-
ins erlendis, er skuldinni nema eða 200
miljón dölum. Þessu hefir haldið áfram,
unz að útlendingar eiga nú orðið sex
biljón dollara virði í eignum í þessu landi.
Það svarar til að þeir eigi alt landið frá
Winnipeg og vestur á strönd, eða frá
Montreal austur á strönd, sem verður
nærri einum frjóða af þjóðeign Canada
Af eign þessari verðum við að greiða í
rentur eina miljón dollara á dag! Fjár-
hæðin sem við verðum að greiða þessum
erlendu landeigendum eða lánardrotnum
vorum, er meira en helmingi meiri en sú,
er Þýzkaland varð að greiða erlendum
þjóðum, eftir Versalasamningunum sælu.
Sú upphæð nam 132 biljónum gullmarka
eða um 17 biljónum dollara og átti að
greiðast á 80 árum. Það verður samt
ekki nema $261 á hvem mann, þar sem
þessi skuldabyrði vor er $600 á hvem
mann. Hugsið ykkur haginn af því, ef
þessir miljón dollarar sem við greiðum
fjarlægum landburgeisum daglega og
sendum út úr landinu, væru
lagðir í iðnað, verzlun eða bún-
að í þessu landi! Eg hefi ekki
ennþá hitt neinn hagfræðing, er
hefir getað sagt mér hvemig
landið ætti að verjast gjaldþroti,
ef haldið er áfram' að kaupa
meira erlendis en selt er. Eina
leiðin til þess að bjarga landinu
frá því að seljast við hamars
högg, eru nægilega háir vernd-
artollar til þess, að innkaupin
verði ekki meiri en salan sem
við gerum nemur. Þegar tekjur
og útgjöld standast ekki nokk-
urn veginn á, er hverju ein-
staklings heimili og hverju þjóð-
arheimili, sama bráða hættan
búin. Afleiðingamar af því eru
svo alvarlegar, fari innkaupin
ávalt fram yfir það, sem gjald-
þolið nær, að eg skoðaði það
svik af mér við þetta land, að
greiða atkvæði með því, að
slakað væri að nokkrum mun á
núverandi tollvemd Canada.
Sú mesta heill, sem unnin
hef'ir verið þessu landi síðan
sambandið var stofnað, er sú, er
kemur í veg fyrir að það sé selt
í hendur útlendingum'. Bennett-
stjórnin er eina stjórnin, sem
þetta hefir gert. Að hafna
henni, væri sú hrapallegasta fífl
ska, sem eg get hugsað mér.
Mr. King segist ætla að mölva
niður tolla Bennetts. í því
felst ekkert annað en það, að
hann ætli að steypa landinu í
gjaldþrot. Hann lækkar toll-
ana niður. í það sem þeir voru á
hans stjómartíð og leyfir að
flytja vörur svo að nemur 200
miljón dollurum meira inn í
landið en út er flutt á ári. Sala
landsins í hendur útlendinga
gengur greitt með því. Sé í-
búum þessa lands eins ant um
landið, og sín eigin heimili,
munu þeir af fremsta megni
vinna að því, að stjóm þess
veröi falin þeim, er þeir treysta
til að vemda heill þess, heiður
og sjálfstæði-
NOKKUR ORÐ TIL
ATHUGUNAR
Það er spursmfál hvort Cana-
disk þjóð hefir nokkurntíma
staðið andspænis jafn alvarleg-
um kosningum og þeim, sem í
hönd fara 14. okt. n. k.
Til þess að fyrirbyggja mis-
skilning strax í upphafi skal eg
lýsa því yfir, að eg er alókunnur
í pólitískum rangölum og rata
þar ekki snúning. Mér skilst að
þessi yfirlýsing gefi mér rétt til
þess að leggja orð í belg, því að
eg álít að pólitísk þekking nú-
tímans sé blekking hans á sorg-
legasta hátt í flestum tilfellum.
Annað mál er það að fullyrða
má, að hver maður með meðal
viti, sem kominn er nokkuð til
aldurs, er búinn að lenda í þeirri
harðbrák á sviði mannfélags-
mála þeirra, sem einkent hafa
síðastliðin ár, að hann getur ó-
hikað talað af viti.
Það er sagt um Aberhart —
hina stóru stjörnu mannfélags-
málanna þann dag í dag, að
hann hafi enga þekking haft á
stjórnmálum fyrir ári síðan. En
nú virðist hann vera að setja á
stofn vísindalegt stjórnmála og
mannfélagsmála kerfi, sem hef-
ir hið sannleiksgildandi lögmál
nútíbans að bakhjarli. Eftir
þeirri öldu að dæma, sem “So-
cial Credit” floþkurinn hefir
vakið í hugum manna er á-
stæða til að ætla að hinni
gömlu pólitík — sem á rætur í
dauðu, úreltu skipulagi og skil-
ur ekki nútíðina betur en átt-
ræður maður æskufjörið —
finnist þrengra fyrir dyrum en
áður.
Það má að sjálfsögðu gera
ráð fyrir að hin gráhærða póli-
tík verði þrándur í götu þessa
nýmælis. — En brautin er opn-
uð — “og aftur mun þar verða
haldið á stað unz brautin er
bortin til enda.”
Eg hlýddi fyrir skömmu á
þingmannsefni Liberala Mr. J.
T. Thorson, snjallan ræðumann.
En allar voru hugmyndir hans
gamlir leikir. Og flokksmaður
var hann upp á punkt og prik á
gamla móðinn. Engir voru góð-
ir nema liberalar, engir réttir
nema liberalar og engir gátu
frelsað Canada nema liberalar.
— Gömul hugsjón í sparifötum,
sem sár vonsvikin reynsla sér í
gegnum- Mr. Thorson lýsti á-
kveðið yfir, að hann skildi ekki
nýmæli Albertafylkis. SKk yfir-
lýsing er auglýsing á flokks-
manninn. Það er sorglegt að
jafn velgefinn maður og Mr.
Thorson skilur ekki nýjar hug-
sjónir. Og af því verður skilj-
anlegt hversvegna að hann
fylgir svo fast liberala flokkn-
um — frjálslynda flokknum,
sem bygður er á einstaklings
framsókn. — En einstaklings
framsókn er eðlisfarsleg móðir
peningavalds og vélavinnu. —
Síðan þau börn hennar komu til
aldurs, varð hún sá erkióvinur
mannkynsins, að djöfullinn
sjálfur í almætti sínu á svörtu
öldunum, er ekki hálfdrætting-
ur á móti henni, og þótti hann
þó ítækur á þeim árum.
Það er annars rannsóknar
efni fyrir sálarfræðinga, þegar
augu góðra drengja og gáfaðra
manna, em svo haldin af van-
ans villum, að þeir ekki sjá að
einstaklings framsóknar hyggj-
an er > að eyðileggja farsæld
manna og drepa allan andlegan
þroska þeirra.
Ef aðgættur er fátækari hluti
mannkynsins, sem er mestur
hluti þess, dylst ekki að líkt er
og hann beri drápsklyfjar, þó
að enginn baggi sé sýnilegur.
Þessar drápsklyfjar, sem beygja
bakið í keng og höfuðið niður á
bringu, eru vonlausar áhyggjur
um, viðunanlegt fæði, húsnæði
og klæði fyrir næstu mánuði.
Og eftir h'tinn tíma, steypist
þessi miklu méiri hluti áfram á
fjóra fætur og stendur ekki upp
aftur, ef sú hugmynd heldur
velli að endurlausn hans sé að
finna í einstaklings framsókn.
í gamla daga hélt einstakl-
ings framsókn innreið sína í
þennan heim! og kjörorð henn-
ar: “Allir hafa sama tækifæri”,
hljómaði frá heimskauti til
heimskauts. Þetta hreif menn-
ina eins og rafurmagn; og hver
hugsaði og hrópaði í sínu homi.
“Eg hefi tækifæri til að verða
mestur!” Allir þutu á stað. Þá
byrjaði hið blóðuga kapphlaup.
Margir gerðu ótrúlega hluti. —
Vísindi efldust. Vélar voru
fundnar upp, og listin tók snjó-
inn af gluggum himins. En á
meðan þessu fór fram, hélt al-
máttugur guð, — sem er mönn-
unum æðri — áfram að skapa
menn eftir sínu lögmáli- Upp-
runalegt eðli þess lögmáls er,
að allir eru fyrst og fremst
skapaðir í kross — og allir hafa
sama rétt og sömu löngun til
lífsins gæða. En þegar til hæfi-
leika þeirra kemur að þreyta
kapphlaup lífsins, er mismun-
urinn svo mikill, að enginn
nema guð einn getur skilgreint
hann.
Þetta hafði einstaklings fram-
sóknin ekki aðgætt. Þá var
það einn dag, að reynslan, sem
er vitrust í mannheimi, fór til
baka um farinn veg kapphlaups-
ins, og sú sýn, sem fyrir augu
hennar bar, varð ógleymanleg.
Vegurinn var alþakinn dauð-
um og deyjandi mönnum. —
Sumir höfðu dáið úr hungri,
aðrir troðist undir. En mörg-
um* 1 þeirra veikbygðari var kast-
að út af veginum af olnboga-
skotum hinna sterku. Þar lágu
þeir og vissu fætumir upp en
höfuðin niður.
Þegar reynslan kom aftur til
baka, og leit fram eftir vegin-
um, var alt stansað — allir þeir
sterkustu, sem flest gáfu oln-
bogaskotin og færastir voru í
kapphlaupinu, höfðu girt fyrir
veginn með aflstöð, sem náði
upp til skýja. Frá aflstöðinni
lágu sogpípur 'til fjöldans. Píp-
urnar soga hann og sugu. Fyrst
alt seml hann átti svo vit hans
og seinast blóð hans. Á þessum
pípum lifðu þeir sterku hvern
dag í dýrðlegum fögnuði.