Heimskringla - 30.10.1935, Síða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 30. OKT. 1935
i..
BELLAMY
MORÐMÁLIÐ
Með þeirri órjúfanlegu sannfæring gæti eg
segi eg, skotið máli mínu strax til dóms. En
það má vera, að sum miður merkileg atriði í
málinu séu yður ekki jafnljós og mér — mér
er í mesta máta hugarhaldið, að láta ekkert
undan dragast af hálfu skjólstæðinga minna
— og enn er það að mér er í mun, að koma
við kaunin á og sundra vitnisburði þess sleipa
og málhvata hóps, sem hefir stiklað hér í
vitnastúku dag eftir dag, fús og helzti fús að
sverja líflátssök á tvær manneskjur Sú
vitnaleiðsla mín verður hvorki löng né þreyt-
andi. Fjórar eða fimm ærlegar manneskjur
munu duga til þess þér fáið að þreifa á, að
sannur er eiris fljótur í ferðum og ljósið.
Ekki mun eg leiða fram til vitnisburðar
þau mörg hundruð manns, sem eg gæti látið
bera um innræti og framferði sakborninga,
frammi fyrir yður, bera um það, að af öllum
fögrum, dyggum, hraustum sálum sem oröið
hafa á vegi iþeirra, er sú stúlka bezt huguð og
bezt innrætt og dyggust, sem þetta mjög svo
fullvalda ríki biður yður að brennimerkja sem
morðingja. í sökinni: Almenningur gegn Sus-
an Ives, mun eg engan krefja vitnisburðar
nema Susan Ives sjálfa. Og þegar þér hafið
séð hana, þegar þér hafið hlustað á hana,
þegar þér hafið heyrt hana segja sögu sína,
þá munuð þér trúa að mannfélagið og hegn-
ingarlögin og almenningur sjálfur, gólandi á
fórnarlamb, hefir farið hryllilega og hroðalega
vega vilt, ef svo verður ekki þá er orsökin sú,
að eg er lítilfjörlegur lögmaður, vesæll verj-
andi og falsspámaður sömuleiðis.”
“Eg trúi því ekki að hann sé lítilfjörlegur
lögmaður,” hvíslaði jarpkolla með andköfum.
“Hann er góður lögmaður. Hann er! Hann
sýnir öllum hvað sakargiftirnar eru fráleitar.
Það er að vera góður lögmaður, er það ekki?
Þetta er að flytja góða ræðu, er það ekki?
Þetta—”
“Hann fór með íburðarmikla mælgi, sá
gamli glópur”, svaraði blaðamaður kuldalega.
“En hann elskar hana Sue sína og honum
tókst skár en hann hafði vit og getu til.
Ekkert sérlega vel samt. Þú eyðir ekki sök
með því að spottast að henni. E----”
Nú var kallað á Mrs. Adolph Platz, og þá
trítlaði til vitnastúku smámunalegur og mein-
leysislegur kvenmaður, augna og höfuðhár
eins og hey á litinn, með lítið nef, rautt í
totuna, í litlu hvítieitu andliti, óframlegur og
smálátur.
“Mrs. Platz, hver var þín staða þann 19.
júní 1926?
‘‘Eg var innistúlka og þjónusta Mrs.
Alfred Bond í Oyster Bay.
“Varstu áður þénandi hjá Mrs. Patrick
Ives?”
“Já herra, um misseris tíma árinu áður.
Eg gerði ekki annað en búa um og taka til
samt.”
“Var maðurinn þinn þar um sama leyti?”
“Já, herra, Adolph var þar þá, hann gerði
hvað sem fyrir kom, hjálpaði til að kynda og
í garðinum og stýrði milliferða vagninum og
þess háttar.”
“Hvað var þá langt frá því þið giftust?”
“Ekki mjög langt, herra, — ekki ár, al-
veg.” Nú fóru varirnar að titra.
‘‘Af hverju fórstu úr vistinni, f'rá Mrs.
Ives?”
“Má eg til með að svara því, herra?”
“Eg yrði mikið feginn því; var það af því
hún var óánægð með verkin þín?”
“Ó, nei, nei, það var ekki af því; enginn
gæti óskað sér betri húsmóður heldur en Mrs.
Ives, í þessari veröld. Það var af — það var
útaf Adolph.”
“Hvað var að Adolph, Mrs. Platz?”
“Það var af því að —” Hún hristi höfuð-
ið, í beyglum, barðist við blygðunarkvöl og
roðnaði mikið. “Eg á bágt með að tala um
það; herra. Eg er ekki vön að tala mikið.”
‘‘Það veit eg. En nú tjáir okkur ekkert
nema sannleikurinn. Eg veit fyrir víst, að þú
munt vilja hjálpa okkur til að fá það sanna
að vita.”
“Já herra, það vil eg. Jæja þá — það var
af því hvernig hann Adolph lét við þjónustu
Mrs. Ives, Melanie.” i
“Hvemig vissir þú það sanna í þvi efni?”
“Ó, eg hugsa þau hafi viljað að eg vissi
það,” svaraði kona Adolph Platz, var nú ekki
mjúkróma, heldur skörp og beizk. “Það var
líkt og honum væri ekki sjálfrátt, hann lét
iíkt og hann væri heillaður af henni, en ekki
líkt og fulltíða maður með heilu viti—eg segi
það rétt eins og er. Eg kom tvisvar að honum
þegar hann var að kyssa hana — öðru sinni í
búrinu, hinn ganginn bakvið kerruskemmuna.
Þau vildu að eg stæði þau að þessu.”
“Hvað gerðir þú, þegar þú varst þessa
vör?”
“í fyrra skiftið gerði eg ekki neitt; eg
varð svo hissa og hrædd og veik. Eg vissi
ekki af, að karlmenn gerðu svona nokkuð.
ekki þeir karlmenn sem maður giftist — ekki
alminlegir menn, beztu vinir bróður manns,
eins og Adolph. Aðrir karlmenn, kannske, en
ekki þeir. Eg gerði ekki neitt nema gráta það
kveld. En næsta sinn sem eg sá til þeirra, þá
var eg ekki eins hissa og eg varð vond, alveg
bálvond. Eg tók mig til og sagði þeim mina
meiningu um þau og svo fór eg beina leiðtil
Mrs. Ives og sagði henni að eg færi undir eins
og hún gæti fengið einhverja aðra, og eg sagði
henni af hverju, líka. Eg sagði henni að
Adolph gæti verið kyr í vistinni, en eg færi.”
“Hvað kom svo fyrir?”
“Þá sendi hún eftir Melanie og Adolph en
þau þrættu bæði fyrir.”
“Herra dómari—”
“Láttu liggja milli hluta, hvað hver sagði
Mrs. Platz; vitnaðu um hitt, hvað kom f'yrir.”
“Það get eg ekki nema segja hvað við
sögðum, herra, við töluðum qll í einu, sérðu
til, og---”
“Já. Jæja, látum svo vera að þú segir
okkur. hvað gerðist eftir þetta málþing.”
“Við Adolph fórum, herra. Eg hefði ekki
viljað vera kyr, hvað sem í boði var, eftir
alt þetta — öllu vinnufólkinu til athlægis fyrir
að vera svoddan bjáni, að sjá ekkert af því
sem fram fór. Og Mrs. Ives vildi ekki sjá að
Adolph væri kyr ef eg færi, svo hann kom
líka. Það var ómögulegt fyrir Mrs. Ives að
finna út hvert af okkur segði satt frá, svo hún
reyndi ekki til þess, en sama samt, hún veitti
Melanie svoleiðis tiltal að--”
‘“Já, jú, einmitt. Nú hvað gerðist eftir
að þið fóruð úr vistinni, Mrs. Platz?”
“Ja, eftir það, herra^ leið okkur ekki sér-
lega vel. Við vorum ekki lukkuleg, sérðu. Eg
gat ekki gleymt og það spilti á milli okkar, og
eg held að hann hafi verið eins. Má vera að
hann hafi ekki kært sig um það.”
Nú opnuðust stíflumar, sem lengi höfðu
lokaðar verið. Smáa, stilta, netta manneskjan
í vitnastúkunni úthelti öllum sárindum hjarta
síns, gleymdi öllum sem horfðu á og hlust-
uðu, öllum viðstöddum nema hinu rjóða og
ramtrausta og vinalega andliti frammi fyrir
henni.
“Því er miður, Mrs. Platz, að okkur er
ekki leyfilegt að fá að vita þær skoðanir,
sem þú gerðir þér né niðurstöður af' íhugun
þinni. Við viljum fá að vita nákvæmlega hvað
gerðist og annað ekki, viltu reyna til að haga
þér þar eftir?”
Hin mæddu augun, fjörsogin og einlæg og
full af tárum, mættu hans. “Já, eg skal
reyna, en mér heyrist það sé erfitt, herra.
Hvað viltu fá að vita?”
“Rétt þetta, hvað þú gerðir þegar þú fórst
frá Mrs. Ives.”
“Já herra. Já, við reyndum fyrst að fá
vinnu saman, en það tókst ekki vel. Það
voru sjö í heimili, við gerðum öll verkin og
Dolph var alt annað en ánægður með það,
svo þegar voraði fékk hann vist í Oyster Bay
á Long Island, þar vantaði ógiftan mann til
að sofa á kerruhjalls lofti. Við komum því
svo fyrir, að eg skyldi fara í vist í Locust
Valley og við værum saman á sunnudögum
og á kveldin líka, öðru hvoru. Það ráð leit vel
út og gafst ekki svo illa, þangað til eg fékk
bréfið.”
“Þú hefir ekki sagt okkur af neinu bréfi,
Mrs. Platz.”
“Nei, herra, það hefi eg ekki gert, satt er
það. Viltu að eg segi þér frá því ? ”
“Já, eg vil að þú haldir söguþræðinum.
Hvaða mánaðardag gekk maðurinn þinn í
þessa nýju vist?”
“Það var fyrsta apríl 1926. Eg fór ekki í
mína fyr en hálfum mánuði seinna.”
“Áleizt þú að hann væri farinn frá þér,
skilinn við þig?”
“Það datt mér ekki í hug.” í hinum
mildu augum brá fyrir skerpu. “Hann kom
að finna mig á hverjum einasta sunnudegi og
einu sinni á hverri viku þar fyrir utan.”
“Hann hafði á orði að skilja við þig?”
“Það gerði hann alls ekki, nema stöku
sinnum, þegar fauk í okkur og við meintum
hvorugt það sem við sögðum — sosum að
hann sagðisit fara og láta mig eina, ef eg
hætti ekki að jagast og eg sagði að sama væri
mér, eg gæti ekki á betra kosið — þú veizt.
eins og kemur fyrir á milli hjóna stundum.”
Mr. Lambert leyfði sér að brosa kuldalega.
“Svo má vera. Hvorugt ykkar hugsaði til
skilnaðar?”
“Nei herra, við gátum ekki hugsað til ann-
ars eins. Hjónaskilnaður er hræðilega dýr,
og svo vorum við ekki búin að vera gift í
meir en eitt ár eða svo.” Mrs. Platz gerði
hraustlega tilraun til að vatna ekki músum
og til að brosa.
“Svo að um það leyti sem þú hefir til-
greint, var ykkar samkomulag fullgott, var
svo?”
“Já herra; eg þarf ekki að kvarta yfir
neinu. Alt var í betra lagi en verið hafði frá
því' um haustið.”
“Hvað kom fyrir til að spilla á milli ykk-
ar?”
“Það var þetta-------”
“Dálítið hærra, viltu gera svo vel. Við
viljum heyra til þín, eins og þú veizt.”
“Það var þessi uppvartnings píá hjá Mrs.
Ives. Hún gerði honum boð að koma.”
“Hvernig veiztu það?”
“Ja, eg skal segja þér hvernig stendur á
því.” Það sá og heyrðist glögt á henni, að
eftir alla þessa þungbæru þagnartíð, þótti
henni gott að hitta fyrir sér vin 'til að hlýða á
þessa ljótu sögu. “Það yar svona: Eitt sunnu-
dagskveld kom hann alls ekki.” ,
“Jlvaða mánaðardag var það?”
“Sunnudaginn tuttugasta júní, herra. Eg
vissi hreint ekki hvað eg átti að hugsa en á
þriðjudagsmorgun, hvað skyldi eg fá nema
bréf frá Dolph og í því----”
( “Hélztu því bréfi til haga?”
“Já herra.”
“Hefirðu það hjá þér?”
“Já herra.” Mrs. Platz tók til gljáandi
smátösku og tók upp bláa pappírsörk, mikið
velkta.
“Þetta er bréfið sem þú fékst?”
“Já herra.”
“Með rithönd mannsins þíns?”
“Já.”
“Herra dómari, eg vil að þetta tilskrif sé
sötlusett og fylgi skjölum málsins.”
“Eitt augnablik, herra dómari. Má eg
spyrja af hverju tilskrif Platz -hjónanna eru
bendluð við þetta sakamál?”
“Með yðar leyfi, herra dómari, skal eg
skýra frá hvað til þess kemur,” svaraði Mr.
Lamibert snúðugt. “Þau eru tekin í sakarinn-
ar málsskjöl til þess að sanna, að einu helzta
vitni sækjanda er ekki trúandi; þau eru fram
lögð til að sanna til fulls, að Miss Melanie
Cordier er lygari, hjónadjöfull og meinsæris
manneskja. Enn býð eg fram bréfið sem
sönnunargagn, annað til mun eg leggja fram
síðar.”
Dómarinn leit á bláa seðilinn í hendi Mr.
Lamberts, með auðsjáanlegri óbeit. “Þú heldur-
því fram, að þetta sanni að umrætt vitni hafi
drýgt meinsæri?”
“Svo geri eg, herra dómari.”
“Ef svo er, þá má það fylgja málsskjöl-
unum.”
Mr. Farr lét sér það alt annað en vel líka,
duldi samt þykkju sína og ypti öxlum. “Gott
og vel herra dómari. Engin mótmæli.”
“Umslagið að þessu bréfi er merkt Atlam
tic City, 19. júní 1926,” mælti Mr. Lambert
með hátíðlegri rögg. “Það hljóðar svo:
“Kæra Fríða*
Jæja, þú verður hissa að fá þetta, býst eg
við, og ekki sem ánægðust heldur, sem von er
til. Það sanna er, að eg hefi afráðið að við
ættum ekki að sjást framar, af því að Melanie
og eg, við höfum fundið út, að við getum ekki
komist af án hvors íinnars, svo hún er komin
til mín og eg verð að sjá um hana.
Ástæðan til að eg kom ekki að finna þig
um þessa seinustu helgi, var sú, að eg fór til
Rosemont að finna hana og eitthvað hafði
slegist upp á milli hennar og Mrs. Ives og hún
er fjarska lingerð og viðkvæm, svo eg ætla að
hjá um að hún fái góða hvíld.
Eg vona að þú takir þér þetta ekki of
nærri, því að þetta er skársta leiðin. Melanie
veit ekki af að eg skrifa þér, því hún er til
með að vera sjálú og meir en það og vill ekki
að eg sé að skrifa þér til, svo þau verða ekki
fleiri, en eg vil að alt sé hreint og ómengað,
því að eg er svoleiðis sjálfur. Þér er ekki til
neins að vera að leita mig uppi, svo þú getur
sparað þér þá fyrirhöfn, því hvað oft sem þú
fyndir mig, það gerði hvorki til né frá, eg
kæmi ekki aftur samt, því Melanie er veil af
taugatrekking og þarf mfn með.
Þinn einlægur,
Adolph Platz.”
Eiginkona Adolph Platz sat og hlýddi á
þetta hreinskilna og göfugmannlega skjal en
ekki mátti sjá á því litföla andliti, hvort henni
líkaði betur eða ver að heyra til síns ein-
kennilega egtamanns.
“Hefirðu nokkurntíma séð Mr. Platz síðan
þú fékst þetta bréf, Mrs. Platz?”
“Nei.”
“Reyndirðu nokkumtíma til að finna
hann?”
“Nei, en hann Gústi bróðir gerði það.
Hann tók í sig að finna hann og leitaði að
honum í Atlantic City á hverjum frídegi. Hann
sagði að sér væri ekki neitt illa við hann, en
það væri það bezta sem fyrir sig gæti komið
að fá að brjóta hvert bein í honum.”
'‘Tókst honum það?”
“Ó, nei herra. Eg held hann hafi ekki
beinbrotið hann — ekki klárlega.”
“Eg meina — fann hann Mr. Platz?”
“Ó, já herra, hann fann hann í fæði og
dvalar skála, sem heitir Sunrise Lodge.”
“Já einmitt. Var Miss Cordier með hon-
um?”
Andlitið fölva gerðist blóðrautt. “Já herra,
hún var.”
“Nú, hefirðu nokkurtíma heyrt frá þess-
um eiginmanni þínum síðan?”
“Já.”
“Hvenær?”
“í september — fyrir rúmum mánuði.”
“Ertu með það bréf með þér?”
“Já herra, hérna er það.”
“Eg framlegg þetta bréf líka sem sönn-
unargagn.”
“Mótmæli ekki,” sagði Mr. Farr biturlega.
“En eg vildi gjaman komast í færi að skoða
þessi bréf, þegar réttarhaldi er lokið.”
“Ó, velkomið, velkomið,” mælti Mr. Lam-
bert kátur og hátalaður. “Meir en feginn að
veita þér færið. Nú, þetta bréf er póstmerkt
New York, 21. september 1926. Það hljóðar
svo:
“Kæra Fríða:
Þetta er til að láta þig vita, að um það
leyti sem þú móttékur þetta, verð eg kominn
áleiðis til Canada. Eg hefi fyrirtaks tækifæri
til að komast að flutningum með þungabíl þar
nyrðra, sem getur leitt til alslags, ef þú skilur
hvað eg á við, og eg held það sé bezt fyrir
alla viðkomendur, ef eg byrja á nýju líferni,
sosum að segja svo, þar eð það gamla var
ekki sérlega gott. Melanie heldur það líka,
þar eð hún er svo voða viðkvæm fyrir öllum
þessum hlutum, sem hafa komið fyrir og hún
heldur að það mundi vera miklu penara að
byrja nýtt líf líka. Hún kemur til mín þegar
hún er laus við stefnu út af þessu Bellamy
máli, sem er alt saman gróflega slæmt, finst
þér það ekki líka. Hún veit ekki að eg er að
skrifa þér vegna þess að hún er ennþá sjalú,
en eg kunni betur við að láta þig vita vegna
þess sem okkur hefir áður á milli farið, eins
og þú kynnir að segja, og líka til þess að þú
getir látið Gústa vita, að það gerði honum
ekki neitt gott að leita mig uppi eftirleiðis.
Hann skilur það kanske ef þú útskýrir fyrir
ihonurn hvernig eg byrja þetta nýja líf í can-
ada. Vonandi að þetta hitti þig í sama
standi og mig, er eg,
þinn einlægur,
Adolph Platz.”
“Hefirðu nokkurntíma'heyrt frá eða frétt
af eiginmanni þínum síðan?”
“Nei herra.”
“Þökk fyrir. Þetta nægir. Sækjandi taki
við.”
“Spyr einskis,” svaraði Farr, alveg kæru-
laus, og þá hvarf sá smái, vansæli skuggi,
sem verið hafði eigoinkona Adolph Platz.”
Blaðamaður mælti lágt við þá jarphærðu:
“Þegar eitthvað er svo bölvað, að ekki er
nærri því komandi, þá hefir hann vit á að
sneiða hjá því. Það má hann eiga.”
Nú var kallað á næsta vitni: “Mrs. Tim-
othy Shea!”
Til vitnastúku fetaði kona gildleg, hnar-
reist og skartaði óhæfilega með blúnduhrauk á
höfði, kringsettan með digrum liljum á'samt
gífurlegu fiðrildi, kolsvörtu. Þessi svarkur
settist fast í vitnastól, sletti á s'túkubrún smá-
tösku, gljáandi af svörtum glerperlum og dró
andann svo allir heyrðu, um digurt nef og
mikið.
“Mrs. Shea, hver er þín átvinna?”
“Eg held borðingshús í Atlantic City —
víða þekt að því að vera það siðlegasta í þeim
stað eða hverjum öðrum sem vera skal, það
fínasta líka og maturinn eftir því.” ,
“Já, svara þú því sem þú ert spurð. Kærðu
þig ekki um hitt. Verstu-----”
“Eg skal þakka þér fyrir að lofa mér að
segja satt,” sagði Mrs. Shea og herti raustina
meir en nokkur átti von á. “Það er það sanna,
sem eg lagði eið út á að bera og það ætla eg
að segja og ekkert annað. Það siðsamasta
“Já, vafalaust,” kvað Mr. Lambert fljót-
lega. “En það sem eg vildi vita, er þetta:
Varstu stödd í réttinum, þegar Miss Melanie
Cordier frambar sinn vitnisburð?”
“Eg var hér stödd. Og langur verður
dagurinn áður en eg gleymi þeim degi, það
máttu hafa eftir mér.”
“Hafðirðu séð hana áður?”
“Hafði eg séð hana á'ður?” spurði Mrs.
Shea með kuldahlátri, háum og hvellum. —
“Hvern einasta dag sem guð gaf yfir mig í
fast að því þrjá mánuði, trítlandi og tifandi
með augun ofan í jörð og nefið upp í loftið,
þó skammast mætti hún sín.”
“Þektir þú hana með nafninu Miss Cor-
dier?”
“Ekki gerði eg það.”
“Með hvaða nafni þá?”
“Með því nafni sem hún sagði mér og
hverri einustu lifandi manneskju þar, — nafn-
inu Mrs. Adolph Platz, þó það hefði átt að
brenna skinnið af tungunni á henni, að taka
annað eins upp í sig.”