Heimskringla - 01.07.1936, Side 1

L. AKGANGUR
WINNIPBG, MIÐVEKUDAGINN, 1. JULÍ, 1936
NÚMBR 40.
STEFNUSKRÁ
CONSERVATÍVA
Hér skal í fám orðum sagt frá
í hverju stefnuskrá conservatíva
í þessu fylki er fólgin:
1. Lækkun vaxta á skuldum
fylkisinis um $1,000,000 á ári.
2. Lækkun á stjómarkostn-
aði um $1,000,000 á ári.
3. Afnám vinulauna skatts-
ins.
4. Að leggja niður starf
nefnda sem Rracken stjómin
hefir skipað og láta stjómar-
deildimar vinna störf þeirra.
5. Að bílaleyfi sé lækkað
niður í 5 á hvem bíl, af hvaða
stærð sem er.
6. Afnám 7 centa skattsins á
gas-olíu á flutningi út til námu-
héraða, þar sem stjórnarbrautir
eru engar og á bátum á vötn-
um fylkisins.
7. Aðstoð til fiskiveiða rekst-
urs með því að lækka fiskveiði-
leyfin, skattfrítt land til veiði-
stöðva, efla .klökin og gera veiði-
mönnum mögulegt, að reka
þennan starfa með þeim á-
rangri, að lífvænlegt geti heitið.
8. Afnám skatts á gasolíu til
dráttvéla og annara álhalda til
akuryrkju.
9. Að semja u!m lækkun
vaxta á sveitaskuldum og af-
slátt á skuldunum.
10. Að skifta með sveitun-
um hluta af gasolíu skattinum
og færa með því sveitaskattinn
niður.
11. Að halda við núverandi
löggjöf er að því lýtur að semja
um lækkun skulda á jarðeign-
um í sveit og bæ.
12. Sérstök athygli skal veitt.
þeim sem í þeim bygðum búa
sem fyrir algerum uppsprettu-
bresti verða vegna þurka. Allar
skuldir fyrir útsæði og fóður
skulu þeim uppgefnar.
13. Að efla Hydro-kerfið og
útvega eins ódýra orku og unt
er til notkunar út um sveitir.
14. Endursbipun kjördæma
og fækkun þingmanna úr 55 í
40.
15. Að hvetja sambands-
stjórnina til að halda ákvæðis-
verði á hveiti í 87^c.
16. Að núverandi tilrauna-
bú (landbúnaðarins) leitist við
að hafa nægar birgðir til sölu af
hvedti sem ryð fær ekki grand-
að og selji það bændum á frain-
leiðsluverði.
17. Breytingar í mentamál-
um og leggja meiri áherzlu á
praktiska eða verklega kenslu
en gert er.
18. Að lækka verð á skóla-
bókum og gera þær að efni sam-
rýmanlegri en þær nú eru.
19. Að afla kynbóta-nauta
og hesta eftir þörf í samvinnu
við sambandsstjórnina.
20. Að eiga samvinnu við
sambandsstjómina í að afla
mönnum atvinnu með vega-
lagningu og öðru og að aðstoða
menn til að gefa sig við búnaði,
eða koma sér fyrir á bújörðum.
21. Að leggja allar búnaðar-
tilraunir aftur í hendur akur-
yrju skóla fylkisins.
Peningar bæði á frönsku
og ensku
Nýlega var frumvarp samþykt
á sambandsþinginu um að
prenta seðla Canada banka bæði
á frönsku og ensku.
í lögum bnkans áður var á-
kveðið að gefa vissa fjárhæð út
á frönsku en afganginn á ensku.
Eftir þessum nýju lögum er hver
seðill prentaður á báðum mál-
um.
Frökkum kvað gejast vel að
'þessu og King er fagnandi yfir
að hafa glatt þá með svona auð-
veldu móti.
Þingmannsefni í Winnipeg
Þingmannaefni conservatíva í
Winnipeg voru kosin á fundi í
gær til þess að taka þátt í fylk-
iskosningunum 27. júní. Urðu
þessir fyrir valinu:
Major Gen. H. B. D. Ketchen
núverandi þ. m.; R. H. Webb,
einnig núverandi þ.m., R. W.
iSwail, James A. Barry bæjar-
ráðsmaður, og G. S. Thorvald-
son lögrfæðingur.
Fleiri en 5 þingmannaefni
kom fundurinn sér saman um
að hafa ekki í vali. Ellefu þing-
mannsefni buðu sig fram. Þing-
sætin eru 10 alls í bænum.
Úr þessum flokki býður sig
því einn íslendingur fram. Hann
er framsækinn og duglegur, sem
hann á ætt til og verðskuldar
fylgi landa sinna. Honum ætti
að vera hægurinn nær, að ná
hér kosningu, ef metnaður ís-
lendinga fyrir því að eiga góða
fulltrúa af sínum þjóðflokki í
opinberum ábyrgðarstöðum, er
ekki útdauður. Mr. Thorvald-
son nýtur trausts og álits hér-
lendra manna. íslendingar eign-
uðust því fulltrúa, sem þeim væri
bæði gagn og heiður af að mál
þeirra færi með á fylkisþinginu.
Strætisvagnar úr Aluminum
Strömmens Verksted í Oslo
er farið að búa til strætisvagna
úr aluminum. Vagnarnir eru
búnir til úr “duraluminum” sem
framleitt er í Noregi. Hráefn-
ið í það er að vísu flutt inn frá
Afríku og Frakklandi, en þar
sem Norðmenn hafa næga og ó-
dýra raforku, verður þeim fram-
leiðslan tiltölulega ódýr. “Dur-
aluminum” hefir styrkleika
stáls, en er þriðjungij léttara.
Sporvagnafélagið í Osló hefir
fengið sér svona vagna og eru
þeir 2000 kílóum léttari en sam-
stæðir vagnar úr öðru efni, og
eyða þannig minna bensíni og
gúmmí en aðrir strætisvagnar,
hafa meiri hraða og eru léttari
í stjórn. Árlegur reksturssparn-
aður nemur þannig 1000 krón-
um á vagn.
Einnig er farið að framleiða
járnbrautarvagna úr léttu efni,
aðallega vagna með dieselvélum
og ná þeir meirl hraða en aðrir
vagnar.—N. Dagbl.
SAMBANDSÞING FRJÁLS-
LYNDRA UNGMENNAFÉ-
LAGA í MINNESOTA
Þing hinna frjálslyndu ung-
mennafélaga í Minnesota var
haldið dagana 12. til 15. júní við
Lake Independence, Maple Plain
í Minnesota, ca. 20 mílur fyrir
vestan Minneapolis. Fulltrúar
sem sóttu þingið komu frá Unit-
ara kirkjunum í Hanska, Vir-
ginia, Angora, Wilmer, North-
field og Minneapolis í Minne-
sota ríki, — og fóru þrír full-
trúar héðan frá Sambandskirkj-
unni í Winnipeg, ásamt undir-
rituðum. Voru þeir Miss Anna
iSkaptason, Miss Helen Halldórs-
son og Mr. Leo Barnes.
Þingið var hið skemtilegasta
og ánægjulegasta. Veðrið var
með betra móti alla dagana sem
á þinginu stóð„ og það var svo
vinsamlega tekið á móti okkur
sem héðan komum og sem sátu
þing frjálslyndra ungmenna í
fyrsta sinn, að við hétum því að
tryggja þessi vinabönd, með því
að senda fulltrúa á sem flest
slík þing sem haldin verða á
komandi árum. Okkur fanst
það vera tækifæri sem félag
okkar mætti alls ekki missa af,
að kynnast yngra fólkinu í
frjáslyndum kirkjum syðra, og
að læra af þeim ýmislegt sem
gæti styrkt kirkju okkar og mál-
stað þann sem hún fylgir.
Á þinginu voru fjórir ræðu-
menn, dr. John H. Dietrich,
prestur unitarasafnaðarins í
Minneapolis, sem messaði á
sunnudaginn, þ. 14. júní; Mr.
Eggert Meyer, kennari við Fran-
cis Parker skóla í Chicago, sem
flutti tvo fyrirlestra, og profess-
or Thomas Job, kennari í leik-
list (Dramatic Art) við Carle-
ton College í Northfield, Minn.,
sem flutti einn fyrirlestur. Eg
var fjórði ræðumaðurinn, og
var beðinn að tala þrisvar.
Þingið hófst föstudagskvöldið,
12. júní. Á eftir þingsetningu
fóru fram tveir fyrirlestrar. Kl.
9.30 á laugardaginn var fluttur
fyrirlestur og eftir hádegi fór
fram “sports program.” Síðan
var annar fyrirlestur, og að
kvöldi til var dansað og haldið
“Bonfire party” á vatnsbakk-
anum til kl. 12.
Aðal þingfundurinn var hald-
inn sunnudagsmorgunin kl. 9.30
og síðan messaði Dr. Dietrich.
Eftir hádegi voru tveir fyrir-
lestrar og annar þingfundur, og
að kvöldi til, kl. 9, hélt unga
fólkið stutta guðsþjónustu.
Mánudagsmorguninn var
þinginu slitið og lögðu allir full-
trúar og þingsgestir af stað
heim til sín. Við sem komum
frá Winnipeg fengum boð að
heimsækja kirkjuna í Minneap-
olis. Við þáðum boðið og feng-
um ágætar viðtökur. Umsjón-
armaður og skrifari kirkjunnar,
Mr. Fritter, sýndu okkur um
kirkjuna, sem er kölluð “Uni-
tarián Center”, og urðum við
öll stórhrifin af. Meðlima tala
kirkjunnar er 1350 manns og
þjóna henni tveir prestar, áður-
nefndur dr. Dietrich og Rev.
Raymond B. Bragg sem var ný
lagður af stað til Evrópu í sum-
arfríi sínu. Byggingin er þrílyft
og í henni eru skrifstofur prest-
anna og fundarsalir. Hinn
stærsti rúmar um 400 manns,
en guðsþjónusturnar verða að
vera haldnar annarsstaðar
vegna fjöldans sem sækja þær.
Undanfarið hafa þær farið fram
í Shubert Theatre. Hátt á ann-
að þúsund manns sækja messu
á hverjum sunnudegi. Báðir
prestarnir eru í háu áliti í
Minneapolis og vinna þeir þarft
verk þar í borginni af
frjálslyndisstefnunnar.
Frá Minneapolis fórum við til
Duluth þar sem við vorurn um
nóttina og héldum síðan til Vir-
ginia næsta dag og heimsóttum
þar annan Unitara prest, Rev.
Mrs. Milma S. Lappala, sem var
vígð til prestsiembættis árið
1916. Hún hefir þjónað söfnuð-
unuim í Virginia og Angora í
Minnesota í 13 ár. Hún er
finnlenzk og eru flestir safnað-
armenn hennar af finskum ætt-
um. Við stóðum við í Virginia
mikinn hluta dagsins og skoð-
uðum okkur um undir leiðbein-
ingu sonar Mrs. Lappala. Síðan
héldum við heimleiðis, og ferð-
uðumst nýju brautina frá Inter-
national Falls og Fort Frances
til Kenora og Winnipeg, og sen\
verður hátíðlega opnuð nú um
mánaðamótin. Á þeirri braut er
100 mflna svæði þar sem varla
áézt mannabygð. — Vegurinn
er en sem komið er ekki full-
gerður og er nokkuð ósléttur, en
með tímanum verður sú braut
með þeim allra skemtilegustu og
fegurstu að ferðast.
Til Winnipegborgar komum
við aftur 17. júní með margar
endurminningar af þinginu, sem
við sóttum og af ferðalaginu.
Alls ferðuðumst við 1200 mílur,
færisins sem það veitti okkur
að kynnast öðrum frjálsstefnu
félagssköpum og fólkinu sem
þeim tilheyra. Það er ósk okk-
ar að sem flest ungmenni héðan
geti notið tækifæris næsta sum-
ar að sitja þingið í Minnesota
og kynnast því ágæta fólki sem
þar er í hinum frjálslyndu fé-
lagssköpum.
Philip M. Pétursson
KIRKJUÞINGIÐ
Vegna þess að blaðið kemur
þessa viku út á þriðjudag, og
kirkjuþing Sameinaða kirkjufé-
lagsins stendur enn yfir, verða
fréttir af því að bíða næsta
blaðs. Þess skal aðeins getið, að
fundir þess hafa verið vel sóttir
og þar hefir mörgu verið hreyft,
sem gagn og skemtun hef-
ir verið á að hlýða. Umræður
hafa verið skemtilegar og erind-
in sem þar hafa verið flutt fróð-
leg. Áhugi fyrir málefni félags-
ins og hugsjónum þess hefir
verið eins ríkur og nokkru sinni
áður. Mönnum skilst að fyrir
þær hugsjónir sé verið að vinna,
er líf og framtíð eiga.
Heimskringla flytur innan
skamms erindin sem flutt voru á
þinginu; í næsta blaði verða
einnig ítarlegar fréttir birtar af
þinginu.
ýmsum erfiðleikum sem fólk á
við að búa. Þau hafa eflt kjark
vorn með árlegri viðkynning og
meðvitundinni um samstarf okk-
ar að nytsömum málum. Og
þau hafa umfram alt stuðlað að
því, að víkka sjóndeildarhring-
inn og fegra, breyta viðhorfi
einstaklingsins á lífinu. Við
vitum að engin maður lifir
sjálfum sér, og því hafa menn
frá fyrstu tíð fundið til þarfar-
innar á því að líða og stríða
•hver með öðrum. Eg veit að þið
eruð mér allar samdóma um
það, að ef ekkert kvenfélag væri
til, væri það ekki einungis kon-
unum sjálfum til hags heldur
mannfélaginu í heild sinni. Því
það er á allra vitund að konan
Ríkisútvarpið á ísliandi
minntist sjötugs afmælis J.
Magnúsar Bjarnasonar skálds
með því að Sigfús Halldórs frá
Höfnum flutti fyrijrlestur um
hann að kvöldinu 24. maí.
fyrirskipaða, samsvari naumast
framförum nútímans á öðrum
sviðum. Eg vil benda á að nú
á síðustu árum innleiddu konur
í Árborg verklega kenslu í skól-
anum í Árborg án þess að
mentamáladeildin færi fram á
að slíkt yrði !gert. Hefir sú
kensla farið fram síðan viku-
lega og orðið að talsverðum not-
um. Annað atriði, sem álitið er
að muni að einhverju leyti sam-
svara kröfum nútímans, er
stofnun þess félags sem kallast
“Teachers and Parents Associ-
ation” alstaðar þar sem hægt er
að koma því við. Halda menn
að slík félög víðsvegar um
landið geti orðið miðill, til þess
að finna ráð við ýmsu sem af-
hefir ávalt verið hollasti ráð- laga fer í skólafyrirkomulaginu.
gjafinn. Hún hefir vakað yfir ‘Nú getur kvenfélag eins og þetta
uppeldi æskulýðsins og verið j tekið þetta mál til íhugunar og
þannig fyrsti og bezti kennari j ef til vill átt einhvern þátt í því,
mannkynsins. En af því sú 1 að koma á breytingu til batnað-
kensla vildi svo oft fara forgörð- ' ar hvert í sínu bygðarlagi. —
um og falla í grýtta jörð, hafa ; Bamaskólarnir eru einn stærsti
konur fundið þörf á því, að sam- 1 þátturinn í uppeldismáJum og
eina krafta sína til þess að gera þeir koma aldrei að réttum not-
aðra öflugri tilraun til þess að um með því að setja það í fast-
afstýra ýmsu því sem til óheilla ar skorður fyrir næstu þúsund
leiðir og byggja upp nýtt og i ár. Það er ekkert til sem getur
betra mannfélag. Eins og kunn- j staðið í stað óendanlega, ef til
ugt er þá var fram á síðustu ár í i vill sízt af öllu uppfræðsla kyn-
íslenzku þjóðlífi aðal áherzlan
lögð á trú og siðferði. Alt annað
voru aukaatriði. Nú er auk
þess lögð sterk áherzla á þroska
líkamans, á líkamsfegurð, hrein-
læti og heilbrigði yfirleitt. Frið-
armálin eru að sjálfsögðu aðal
hugsjón allrar sannrar menning-
ar, því alt annað er ókristilegt
og unnið frá rótum eigingjarnra
og afvegaleiddra sálna, sem
hafa algerlega gleymt sinni köll-
Flutt á þingi Sambands kvenfé- un °S Þíóna lund sinni, með
ÁVARPFORSETA
laga í Winnipeg 27. júní 1936.
Mér er ánægja í að setja þetta
10. ársþing okkar og að bjóða
ykkur allar velkomnar. Langar
mig til í fáum orðum að gera
grein fyrir starfinu sem átt hefir
sér stað í liðinni tíð. Níu ára
starf sambandsins er að vísu
ekki mjög mikið, en þó held eg
að öllum komi saman um, að við
höfum reynt að gera tilraun til
umbóta í nokkrum atriðum, og
fyrir þá skuld sé félag þetta
búið að ávinna sér tilverurétt.
hálfu Auk þess sem samband kvenfé-
laganna hefir orðið góður styrk-
ur frjálsum trúarskoðunum
meðal íslendinga hér, hefir það
reynt að afla sér þekkingar á
ýmsum málum, sem til heilla
horfa fyrir almenning. Þetta
hefir verið gert með erindum,
sem flutt hafa verið á hverju
ársþingi, og einnig með erind-
um sem kvenfélög innan sam-
bandsins hafa aflað sér með að-
stoð sambandsins. Erindi þessi
hafa verið um heilbrigðismál,
uppeldismál og friðarmál fyrst
og fremst, og hafa þau ávalt vak
ið umræður og umhugsun, sem
annars hefði ekki verið hreyft.
Eg vil geta þess að í liðinni tíð
höfum við verið ’mjög heppnar í
vali með fyrirlesara á ársþing-
um, og öll erindin hafa verið vel
og myndarlega af hendi leyst.
Hafa þessi erindi lagt drjúgan
skerf til þess, að gera
stundina ánægjulega og lagt
okkur upp í hendur ýms þörf
efni til íhugunar. Veit eg að
þið eruð mér allar samdóma
um það. Að ýmsu öðru leyti
hafa ársþingin orðið til hyt-
semdar. Þau hafa aukið samúð
meðal þeirra kvenna, sem fjar-
lægðin annars skilur allan árs-
ins hring. Þau hafa með auk-
inni viðkynningu aukið þekking
en við teljum að ferðalagið hafi j á högum einstaklinga innan
marg borgað sig vegna tæki- heildarinnar, og glætt skilning á
blindu 'hatri og fyririitning á
öllu því sem öðrum er héilagt.
Allir vita að þannig lagað
menningar ástand er að ná yfir-
ráðum víðsvegar nú„ þrátt fyrir
allar tilraunir góðra manna til
að stemma stigu fyrir því. En
einmitt sú staðreynd ætti að
vera hvöt til þess að breyta öll-
um aðferðum til þess að yfirráð
á lífi einstaklinganna lendi ekki
í höndum þeirra, sem misbrúka
valdið með því að eyðileggja
saklausar þjóðir til að þjóna
lund sinni, og skara þannig eld
að því valdi, sem byggir fram-
tíð sína á ágirnd og valdafýkn.
Ef til vill má segja að smá-
flokkur eins og okkar félag geti
litlu áorkað í þessu máli. En
margir smáflokkar sem vinna
saman að einhverju geta vissu-
lega komið einhverju til leiðar
með tíð og tíma. Ef öll kvenfé-
lög í öllum löndum tækju sam-
an höndum og beittu sér á móti
þessari einvaldsmenningu,
myndi verða alger breyting með
tímanum. Þessvegna á þetta
að vera eitt af okkar aðal á-
hugamálum í allri framtíð.
Eg hefi þegar minst á þau mál
sem við höfum skift okkur af í
liðinni tíð. Að sjálfsögðu látum
við ekkert af þeim falla niður í
þetta sinn, heldur gefum þeim
frekari byr með auknum áhuga
og einlægri viðleitni. En auk
þess 'höfum við rætt um sam-
vinnumál og sumarheimilið, sem
eg mun minnast á frekara á
þessu þingi. Eitt af því sem
hingað til hefir ekki verið rætt
á okkar ársþingi, en sem nú er
að festa talsverðar rætur í hug-
um manna, er mentamál og
fyrirkomulag á kenslu í barna-
skólum. Þó að breytingar séu
gerðar á ýmsu öðru á þessari
umbreytinga öld, þá er skóla
fyrirkomulagið mikið til það
sama og það var fyrir 30 árum
síðan. Flestir munu hafa það á
tilfinningunni að skólakenslan
slóðanna. Engin vafi leikur á
því að ýmsu mætti sleppa af þvf
sem venjan hefir haldið við og
annað mætti setja í staðinn sem
yrði að meiri notum í framtíð-
inni bæði fyrir einstaklinginn og
þá þjóðina í heild sinni. Betra
væri að vita minna af ártölum
úr eldgamalli hernaðarsögu
Englendinga, en hafa meiri
praktíska fræðslu um þá hluti,
sem viðkoma lífinu sjálfu. —
Einnig mætti nota eitthvað af
þeim tíma, sem eytt er í stöfun á
orðum, sem aldrei eru notuð í
daglegu máli, til þess að kenna
börnunum að þekkja undir-
stöðuatriði í ýmsum vísinda-
greinum, sem eru óðum að ryðja
sér til rúms í heiminum. Vafa-
laust væri hægt að kenna börn-
unum meira um almenna heil-
brigði og hreinlæti en gert er,
og yrði sú kensla þeim síðar og
ávalt að notum.
Á fundi vísindamanna sem
haldin var í London í vor,
var mikið rætt um hversvegna
þekking manna miðaðá. öll að því
að eyðileggja, í stað þess að
byggja upp. Úrlausn á því máli
fanst ekki, en þeim kom saman
um það að núverandi fyrirkomu-
lag á auðmagni landsins væri
að meira eða minna leyti orsök-
in. Stjórnin leggur læknavísind-
unum til aðeins lítið brot af því
sem eytt er til vopnabúnaðar og
hernaðar. Miklu meira fé er
notað til eiturgasgerðar til að
eyðileggja lífið, en til vísinda-
legra iðkana til þess að halda
því við. Vísindin eru notuð
meira til þess að eyðileggja en
að byggja upp. Á milli 70—80%
af fólki sameinaða ríkisins deyr
fyrir aldur fram, og milli 20—'25
prósent af börnum alast upp á
fæðu, sem er alls ófullnægjandi
þörfum þeirra. Niðurstaða þess
fundar varð sú, að alt mannfé-
lags fyrirkomulagið væri sýkt.
Er það og sönnun þess að full
þörf er á að rætt sé um þessi
mál á opinberum mannfundum
og eitthvað reynt að gera til
þess að beina straumunum í
nýja farvegi. Þó að vísu þetta
félag sé ekki mikils megnugt þá
hefir það fult leyfi til þess að
gera sér grein fyrir hlutunum
og ræða um þá. Þessvegna er á
þetta minst ,'ef ske kynni að
fundurinn vildi taka það til í-
Ihugunar og ræða það frá ýms-
um hliðum.
Marjia Björnssoti