Heimskringla - 01.07.1936, Blaðsíða 2

Heimskringla - 01.07.1936, Blaðsíða 2
2. SlÐA. HEIMSKRINGLA WINNIPEJG, 1. JÚLd, 1936 dr. d. a. stewart stígur þýðingarmikið spor Eftir Rosemary Leitch Það vaT árið 1903 að flr- Stewart, forstöðumaður og yfir- læknir iheilsuhælisins að Nin- ette var trúboði eða ferðapré- dikari einn sumartíma í litlum kolanámabæ í Alberta-fylki, sem heitir Frank. 1 þá daga var Frank reglulegt nýlenduþorp. Verkamennirnir fengu vinnulaun sín greidd á hverjum laugardegi. Drykkju- stofumar voru þá galopnar fram á miðnætti — jafnvel fram á sunnudagslm'olrgun. Þangað þyrptist allur fjöldi námamanna til þess að njóta hlýju, ljóss og gleðskapar, sem þeir höfðu farið á mis við alla vikuna. Líf námamannanna var í hinni mestu hættu í þá daga. Þeir höfðu þá ekki innilukt ljós í húfunum sínum eins og þeir hafa nú; heldur var þar hver með sitt opna blys, sem logaði og leiftraði eins og stjama til- sýndar. Var það mjög tilkomu- mikil sjón en afar hættulegt. Það gat auðveldlega skeð þegar minst varði að þegar þeir los- uðu kolastykki með höggöxinni sinni, opnaðist gasæð er deyddi þá alla á svipstundu. Fjöldi slysa átti sér stað við þessa hættulegu vinnu. Það var ekki auðvelt að ná í lærðar hjúkrunarkonur á þeim tímum. En námamennirair komust fljótt að því þetta sumar, að ef ein- hver var veikur svo að vaka þurfti yfir honum og hjúkra honum, þá var Mr. Stewart. (sem þið kallið dr. Stewart) æfinlega fús til þess. Dr. Stewart kom sér vel við námamennina frá byrjun. Hann var umburðarlyndur og skildi allskonar mannlegan veikleika, jafnvel þó eins ungur og hann var. Trúboðarnir, sem á undan honum höfðu komið gátu ekki fengið námamennina til þess að sækja kirkju, en á meðan Stew- art dvaldi þar var litla sam- kvæmishúsið æfinlega troðfult þegar hann talaði. Þetta var bæði bænahús eða kirkja og veraldlegt samkomuhús. Til þess að skýra það betur hversu viturlega Stewart fór að og (hversu vel hann gat lagað sig og hagað sér eftir kringum- stæðum langar mig til að segja eitt dæmi. Það var einhverju sinni að kveldi dags að dr. Stewart hafði fest upp auglýsingu með þessum orðum: “Bænasamkoma klukk- an 8.” Einhver námamaðurinn hafði gerði það; bar mig á háhesti numið tónlist í Kaupmannahöfn, suður á Álftanesi. í frístundum skrifað eftirfarandi orð í viðbót báðar leiðir. á veturna, en sólað skó á ísa- mínum í verbúðunum, las eg við auglýsinguna: “Og gleymið Þið getið nærri <hversu mikið firði og Akureyri, á sumrin. | músiksögu, sem eg er búinn að ekki dansinum á eftir!” þetta gladdi mig og hversu vænt j Þenna mann þekkir þjóðin gleyma hvar eg komst yfir. Við Dr. Stewart sá þetta auðvitað mér þótti um Stewart fyrir það. , fyrst og fremst sem fyrv. þing- j lestur þessarar bókar og með Eg hugsaði með sjálfri mér á j mann gullbringu- og Kjósar-j liðstyrk barnakennarans á en skifti sér ekkert af því. En á eftir bænasamkomunni fór hann á dansinn og dansaði þar sjálfur. , Fjöldi námamanna sótti bæna samkomur hans einmitt vegna þessa leið: “Það er engin furða sýslu, er ötullegast gekk fram þó tguð hafi valið Stewart til þess að vinna fyrir sig; hann er áreiðanlega bezti maðurinn í allri veröldinni. Eg vildi að eg þess hversu frjálslyndur hann gæti orðið eins góð og hann er.” var og víðsýnn. Þeir dáðust að J Og eg hefi áldrei gleymt þess- honum fyrir það. : um atburði; hann er enn skrif- Nú spyr einhver ef til vill aður í huga minn með gleggra þessarar spurningar: Fyrst hon- S °§ greinilegra letri en nokkuð svona vel trúboðs- annað eftir öll þessi ár. um gengu störfin þegar hann byrjaði þau komungur, var það þá skyn- samlegt eða rétt af honum að breyta til og verða læknir? Það er satt bezt að segja að þeir voru til, sem alls ekki feldu sig við framkomu hans — gam- aldags og vanafastir kirkjumenn og þröngsýnar trúkonur. , Móðir mín var t. d. ein þeirra. Hún hafði orð á því að það væri ó- Eg hafði haft máttleysisveik- ina og gat ekki farið á skóla né leikið mér við hin börnin; eg var |því alein stundunum sam- an, og mér leiddist oft. Af þessum ástæðum var eg ennþá næmari og viðkvæmari fyrir því, sem fram við mig kom en böm eru alment. En þegar eg hugsa um það *hversu hrifin eg var af framkomu dr. iStew- samboðið presti að haga sér eins art« Þetta sumar og geri mér __ :c-.. u„í n x U A rviAt* Vin (V og hann gerði. 1 Faðir minn aftur á móti hlust- aði á það með athygli og breiðu brosi, þegar verið var að telja upp mannúðar — og kærleiks- verk hans gagnvart sjúku og fátæku fólki. Og faðir minn gat ómögulega séð neitt vítavert við það þótt þessi góði og við- feldni maður tæki þátt í dansi og öðrum skemtunum. Og þeg- ar hann talaði um þetta endaði hann altaf með þessari athuga- semd: “Þið getið sagt hvað sem ykkur sýnist; Stewart fær 250 námamenn eða fleiri til þess að hlusta á sig á sunnudagskveld- in, og það eru 250 fleiri en binir prestarnir fengu.” Við krakkarnir blátt áfrarn elskuðum Stewart. Eg gleymi því aldrei sem einu sinni kom fyrir: Það átti að halda sunnu- dagaskóla skemtun nokkurn spöl frá þorpinu. Eg var veikl- uð og hölt. Móðir mín sagði að eg gæti ekki farið; vegurinn væri svo grýttur og erfiður; mér væri ómögulegt að ganga. Eldri systir mín og bróðir minn ætluðu að fara; eg var eins og annar krakki, alveg utan við mig af því að verða að vera heima. Faðir minn dauðkendi í brjóst um mig. Einhvern veginn hafði iStew- art komist að því að eg átti ekki að fá að fara og að mér félli það illa. Rétt um það leyti sem syst- kini mín ætluðu að leggja af stað kom hann og spurði móð- ur mína hvort hún vildi ekki lofa mér að fara líka; hann sagðist skyldi líta eftir mér og bera mig alla leið út á skemti- staðinn og heim aftur. Og hann í að drepa járnbrautarfrumvarp- ið, sem um eitt skeið stóð mik- ill styr um. En færri vita, að hér ræðir og um vísindamann, iðnaðarmann og listamann. í gær kom eg að máli við Björn, og spurði hann tíðinda. Hann hóf mál sitt á nýju út- svarsskránni og færði þeirri merku bók ýmislegt til foráttu, og sagði, að nú væri fyrst alt komið í hundana. Hingað til )hefði þó verið einhver viðreisn- arvon, — en nú liti ekki út fyr- ir það lengur. En álítið þér ekki ísland gull- 'og málma-land? slpurðiidikt að lofa mér að sjá þetta Bessastöðum, Þórðar Jónsson- ar, lærði eg að þekkja nóturnar — án þess þó að grípa nokkurn tíma í hljóðfæri. 17 ára fór eg frá Búrfellskoti og réðist vinnu- maður, að Eyði á Seltjarnar- nesi. Um það leyti keypti Bene- dikt Ásgrímsson gullsmiður orgel, en það var fyrsta fjaðra- orgelið, sem fluttist hingað til lands. Á ferðum mínum inn í bæinn átti eg leið fram hjá 'húsi Bene- dikts og oft staldraði eg við og hlýddi á þessa mjúku, Ihrífandi tóna. Kvöld eitt áræddi eg að berja að dyrum, og biðja Bene- 40000 HERNAÐARFLUGVÉLAR bíða eftir skipun til þess að spúa eiturgasi og varpa sprengikúlum niður jyfir miljónaborgirnar í Evrópu DAY SCHOOL for a thorough business training— NI6HT SCHOOL for added business qualifications— The Domlnion Business CoIIege, Westem Canada’s Largest and Most Modem Commercial School, offers complete, thorough training in Secretaryship Stenography Clerical Efficiency Merchandlsing Accountancy Bookkeeping Comptometry— —and many other profitable lines of work We offer you inaividual instruction and the most modem equipment for business study, and AN EFFECTIVE EMPLOYMENT SEBVICE for the placement of graduates in business DOMINION BUSINES S COLLEGE On The Mall and at Elmwood, St James, St John’s grein fyrir því að þá var mér það engin furða þótt áhrif bans á fullorðna fólkið hafi verið djúp og varanleg; líf hans og for- dæmi hlýtur að hafa mótað hug þess og breytni. Næsta atriði sem eg man eftir að hafði djúp áhrif á mig í sam bandi við þennan hluttekningar- sama og skilningsríka mann var þegar faðir minn kom inn og sagðist hafa farið niður á stöð til þess að fylgja Stewart og kveðja hann. Hann sagðist halda að hver einasti námamað ur sem gat fengið sig lausan, hefði verið þar. Hann sagði að þeir hefðu borið prestinn sinn “á öxlunum út að járnbrautar- lestinni og sungið hvern söng inn á fætur öðrum; þar á meðal: “For he is a jolly good fellow!” Móður minni fanst þetta voðalegt, en faðir minn hrosti og sagði: “Þú þarft ekki að ergja þig lengur, heillin, yfir því að hann brjóti einhverjar forn- helgar siðareglur og hagi sér öðruvísi en prestar eigi að gera, því hann kom til þess að kveðja mig og sagði mér frá því að 'hann hefði ákveðið það hérna í sumar hvað hann skyldi gera framvegis. Hann hafði komist að þeirri niðurstöðu að hann ætti ekki að verða prestur. — Hann er farinn austur aftur og ætlar að læra læknisfræði; hann ætlar að verða sérfræðingur.” Ári síðar kom snjóflóðið mikia yfir Frank þorpið, þar sem sex manns mistu lífið af okkar fjölskyldu, og er mér sá atburður sanparlega minnis- stæður eins og nærri má geta. En samt get eg lokað augunum og séð enn þá gleggra í huga mínum minn elskulega og undraverða föður, þar sem hann stóð uppréttur og kjarkmikill eins og maður, sem tekur öllu með jafnaðargeði; og sagði: — “Læknastéttin græðir að sjálf- sögðu mikið þegar Stewart verður læknir, en kirkjan hefir tapað meiru en nokkur maður getur gert sér grein fyrir þegar hann ákvað að stíga þetta þýð- ingarmikla ispor.” Sig. Júl. Jóhannesson, þýddi HÉR ER GULL f HVERJUM HÓL! Samtal við Björn Kristjánsson Það er skrumlaust, þó sagt sé, að Björn Kristjánsson, fyrv. alþm., sé meðal fjölhæfustu og gáfuðustu íslendinga, sem nú eru uppi. Það er ekkert sérstakt, þó hann, kotbóndasonurinn frá Hreiðurbóli J Flóa, ryddi sér braut upp í ráðherrastólinn. — Það hefir endurtekið sig hvað eftir annað. En það hefir ekki nema einu sinni komið fyrir, að íslenzkur alþm. hafi farið utan, á eigin kostnað, til þess að nema eðlis- og efnafræði, milli þinga. Og það hefir heldur enginn ís- lenzkur skósmiður, nema Björa, eg. — Og þá er líklega ekki mik- ið að óttast. — Jú, það er sannfæring mín, að Island sé gullauðugt land, og eitt mesta möguleikaland í heimi. En hvað stoðar það. þegar ekkert er aðhafst! Við þessi orð sá eg beiskju- blandinn raunasvip hregða yfir andlit gamla mannsins. — En vonandi á þetta eftir að lagast, hélt hann áfram. — Finst yður æskan athafna lítil og skilja hlutverk sitt :lla? — Mér finst hún of draumsæ í raunsæi sínu, og djörfust í því, að láta sér líða vel. Þegar eg var ungur, voru jafnaldrar mínir sigursælir í anda og trúðu á auðlegð og framtíð fóstur- jarðarinnar. — Nú trúir íslend- ingurinn engu og þykist af því að vantreysta öllu! — Fengust þér ekki eitthvað við málmrannsóknir hér á landi? — Jú. Þegar eg var unglingur, las eg íslandslýsingu Þorvalds Thoroddsens og trúði öllu, sem þar stóð, nema því, að málmar væru ekki til á íslandi. Þetta fanst mér furðu skrítið, þar sem í öðrum eldfjallalöndum heims- ins var gnægð málma. Svo leið og beið, uns eg var kominn hátt. á fimtugsaldur, að eg skrapp til Hamborgar í tvo vetur, til að kynna mér rannsókn málma. — Eftir það hafði eg heim með mér lítinn bræðsluofn og önnur nauðsynleg áhöld, sem þurfa til að aðgreina málma og ná þeim úr samböndum. :Síðan tók eg að rannsaka steina úr ýmsum hér- uðum landsins, og fljótt tókst mér að finna hér flestalla málma, nema Nikkel og cobalt. Fundið þér dálítið af gulli? — Já. Hér er gull í hverjum hól, — og sumstaðar mikið! Mest hefi eg fengi 26 gröm gulls úr einni smálest af grjóti, en það er ríflega helmingi meira heldur en fæst til jafnaðar í guli- héruðum Suður-Afríku. Einnig hefi eg fundið platínu og irrid- íum á nokkrum stöðum, en ir- ridíum er málmur 50% dýrari en platína. Báða þessa málma fann eg á Horni í Hornafirði og við Þvottá í Álftafirði. í Svínshól- um er og mikið af hlýglanzi, zinki, silfri, arzen og eyr. — Álítið þér þá ekki, að það gæti borgað sig, að koma hér á stofn málmvinslu? — Eftir þeirri reynslu, sem eg hefi fengið, mundi það borga sig — og mér finst, a<5 minsta kosti sjálfsagt, að reyna. Það mætti hefja hér málmnám smáum stíl, fyrir örlítið fé, og ef góður árangur fengist, mætti færa út kvíarnar. Og einhvern tíma verður ísland málmtekju- land — það er eg sannfærður um! — Og svo voruð þér mikill tóinlistarmaður, Bjöm. fekrtf- uðuð þér ekki einu sinni bók um söngfræði? — Jú, það gerði eg einhvern tíma fyrir löngu, og hefir hún verið töluvert notuð. Frá því er eg fermdist og fram til 17 ára aldurs, var eg vinnumaður á Búrfellskoti í Orímsnesi, og á veturna var jeg að sjóróðum undursama áhald. Var hann fús til þess og spilaði fyrir mig hvert lagið á fætur öðru. Síðar fékk eg leyfi til að teikna upp og mæla nótnaborðið, og frí- stundum mínum næstu vikurn- ar, varði eg til þess að smíða með “nótnaborð” úr lausum spýtum, sem eg þræddi síðan upp á snæri og lagði á rúmfjöl. Á þetta “þögla orgel” mitt æfði Evrópþjóðirnar hafa eins og stendur 40,000 flugvélar, sem hægt er að taka í notkun til hernaðarlegra þarfa fyrirvara- laust, ef styrjöld brýzt út, en 100,000 æfðir flugmenn, stýri- menn og vélamenn, bíða reiðu- búnir eftir að “kallið komi”. Þannig símar Richard D. Mc- Millan, einn af aðalfréttaritur- um United Press, sem að und- anförnu hefir ferðast fram og aftur um flest Evrópulönd, til þess að kynna sér vígbúnaðar- framkvæmdir og áform, frá Vín- arborg: “Eh innan tiltölulega skamms tíma — hálfs annars árs — verður fjöldi hernaðarflugvéla Evrópuþjóðanna, fari svo sem nú horfir, komin upp í 100,000. Innan misseris hafa eftirtöld þrjú stórveldi, Frakkland, Bret- land og Sovét-Rússland, hvert um sig aukið hernaðarflugvéla- fjölda sinn um 2000. Þessi stór- veldi eignast á næsta misseri samtals 6000 hernaðarflugvél- ar, enn hraðflegari og hættu- eg mig, oft og lengi, svo eg gat jggrf hernaðartæki en þær flug- spilað fjórraddað á orgelið hjá vé]ar> sem þa,u eiga fyrir f þús. Benedikt, þegar eg heimsótti undatali. hann næst. Þannig getur mað- | Hermálasérfræðingar full- ur komist af með h'tið, ef viljinn yj-ga, ag vígbúnaðarsamkepnin er nógur! j f ioffi sé enn ,e]t]ti komin í “full- Nokkrum árum seinna, þegar 'an gang” — en svo muni brátt eg hafði numið skósmíði, og var verða, og að innan hálfs annars byrjaður að vinna að þeirri iðn,1 árs eigi herveldi álfunnar sam- fór eg 2 vetur utan til að læra tals 100,000 flugvélar. Þá verð - músik. Og þó eg hafi aldrei haft Ur, samkvæmt spádómum neitt upp úr því námi fjárhags- ýmissa hermálasérfræðinga, lega, þá hefir það oft stytt mér flugvélaframleiðsla ýmissa þjóða stundir, og gert mér lífið léttara álfunnar komin upp í það, seni — því eg Ihefi altaf haft mikið hún var mest á styrjaldarárun- fyrir því að vera til!-—Vlsir. Um eða 1000 á mánuði. Meðal Evrópuþjóða hefir ótt- inn aldrei verið meiri og tor- tryggnin, og þær treysta ekki ------- því, að friðarviðleitnin beri á- í febrúar-hefti nýnorska bók- rangur. Þess vegna vígbúast menta-tímaritsins “Ung Noreg”, j þær af kappi og leggja aðalá- er minningargrein um sr. Matt- ^ herzluna á að efla loftvarnirn- hías í tilefni af aldarafmælinu,! ar. eftir góðkunningja Matthíasar, j prestinn og skáldið Anders Hov- Þjóðverjar einir hafa 8000 den. Þeir Matthías og Hovden ’ hernaðarflugvélar til taks . þýddu hvor annars verk á sína | Sem stendur er hernaðar- tungu. Greininni fylgja þýðingar j flugvélaeign Breta, Frakka og á tveim ljóðum Matthíasar og ítala 16,000. En þrátt fyrir eru báðar eftir Hans Hylen. — þessa gífurlegu flugvélaeign Fyrsta versið af Lofsöng Matt- hafa þessi þrjú stórveldL aðeins ÞJÓÐSÖNGUR VOR NÝNORSKU 'híasar hljóðar svo: Aa, , Guð vaart lands, vaart heimlands Gud, me lovar ditt heilage, heilage namn. Sjaa, himmelherskarar deg knytar ein krans av soler og legg í din famn. Fyre deg er ein da^ liksom tus- und aar aartusund som dagetal er ein æveleg smaablom med titr- ande taar som bed til sin Herre og fer, Islands tusund aar, Islands tusund aar, ein ævaleg smaablom með titrande taar sem-bed til sin Herre og fer. “Ung Noreg” hefir einnig birt þýðingar á kvæðum eftir Einar Benediktsson og Sonatorrek Eg- ils Skallagrímssonar. Að lokum skal hér tekin upp ein málsgrein úr grein Anders í 'Hovdens, 0g megum við íslend- ingar sannarlega taka undir það hvað okkar nánustu frændur á- hrærir: “Det er merkelig, kor lite vakne me er her í landet, naar dat gjeld vaare nærasta frend- ar”. — Islendingar ættu að gefa bókmentum og öllu starfi norskra landsmálsmanna (ný- norskumanna) meiri gaum en þeir hafa gert til þessa.—Dvöl. Lesið Heimskringlu Kaupið Heimskringlu BorgiS Haimskringlu helmingi fleiri flugvélar til notk- unar í hemaði en Þjóðverjar einir. 'Sérfræðingar Ihér (þ.e. Vínar- borg), sem margsinnis áður hafa sýnt, að þeir hafa farið mjög nærri um mörg atriði víg- búnaðarmála Þjóðverja, sem skýrslur greina ekki frá — halda því fram, að í fyrra (apríl) hafi loftmálaráðherra Þjóðverja, ___ Hermann Göring, verið búinn að koma loftvörnum Þýzka- landis í svo skipulegt horf, að Þjóðverjar höfðu þá 3,700 flug- vélar til notkunar í hernaði, þar af 2,100 til þess að gera á- rásir og varpa niður sprengikúl- hm og 1,600 til njósna og e,ftir- litsferða. Maurin — frakkneski hers- höfðinginn — heldur því fram, að Þjóðverjar hafi komið frá- bærlega góðu skipulagi á loft- varnir sínar og þeir geti nú með litlum fyrirvara haft 8000 flug- vélar reiðubúnar til hernaðar- notkunar. Það er enn tekið fram, að Þjóðverjar hafi 8000 æfða flug- foringja og að auki 52,000 menn í flugliðinu (vélamenn og að- stoðarmenn), en þar að auki sé um 60,000 menn, sem sé æfðir í flugi og svifflugi og allur þessi skari muni reiðubúinn, ef kail- ið komi. ftalir eiga 5000, Frakkar 6000 hernaðarflugvélar. Óttinn við nýja styrjöld hefir leitt af sér„ að í öllum fulgvéla- versmiðjum álfunnar er nú að kalla unnið dag og nótt. Hvar- vetna er leitast við að bæta fyrir

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.