Heimskringla - 03.03.1937, Síða 3

WINNIPEG, 3. MARZ 1937
MEIMSKRINGLA
3. SlÐA
ingu kirkjunnar um táradalinn
þar sem Lucifer ríkti í trássi við
drottinn og alla dýrðlingana. —
Kæfandi kyrstaðan lá sem lam-
andi martröð á mannkyninu en
margir vöknuðu þegar Vestur-
heimur tók að byggjast. Vísind-
in glæddust og menn tók aftur
að dreyma þegar ný vonarveröld
birtist í vesturátt. Menningar-
framför síðari alda er fyrst og
fremst að þakka endurkastinu
frá nýlendulífinu í Ameríku og
Ástralíu eins og eg ætla mér að
sanna í ofurlitlu kveri sem mig
langar til að koma á framfæri ef
kringumstæður leyfa.
Það er samt misskilningur að
halda þá alla háum hugsjónum
haldná er hingað fluttu. Því fer
fjarri. Margir komu aðeins til
að græða gull á annara erfiði og
hvergi hefir þeim gefist betra
tækifæri. Meðan hinn ötuli elju-
maður hrauð mörkina og bygði
sér bústað, á meðan æfintýra
maðurinn gekk í skógin til veiða
og landkönnuðurinn leitaði að
málmum, sat reifarinn heima og
hugleiddi hvernig hann mætti
helst og fljótast ná í uppskeruna
‘af annara sæði. Honum tókst
það meðan nýlendu maðurinn
var alt of önnum kafinn til að
gefa honum gaúm. Fræðirit
geta aldrei gefið eins glöggt yfir-
lit yfir ástandið og fornsagan um
Fafnir dreka og Sigurð hinn
hugumstóra. Drekinn er tákn-1
mynd þeirrar dýrslegu nægju- ;
semi er liggur á gullinu og I
heimskast af ofnautn og iðju-
leysi. Sigurður, hetjan, er stað-
göngumaður allra þeirra er vilja
draga auðæfin úr tröllahöndum
til gagnsemdar fyrir þjóðina. —
(Mér til ánægju get eg ennþá ÚU
lagt ritningarnar þótt hempan
sé farin til helvítis). Þessi bar
ungur landsins. Eitt sinn var
Hughes spurður: “Hvað eru
lög?” — ‘Hvað sem dómararnir
úrskurða,” var svarið. Aftur og
aftur hafa þau lög er Roosevelt
fékk samið verið dæmd ógild og
sama má segja um þau er ríkin
hafa samþykt. Nú er svo komið
að hvorki alríkið né sambands-
ríkin hafa rétt til að semja lög
nema með samþykki æðsta-rétt-
ar. Vil eg sanna þetta með fá-
einum dæmum. — Lögin sem
Roosevelt-stjórnin samdi til ör-
yggis iðnaði og landbúnaði voru
dæmd ómerk af því að hin ein-
stöku ríki höfðu einkarétt á því
að semja slík lög. Nú mætti þá
álykta að hin einstöku ríki' —
(States) hefðu rétt til að setja
þvílíkar reglur, en bíðum við. —
Árið 1920 gerðu kolanámumenn
í Kansas verkfall svo til vand-
ræða horfði, járnbrautarlestir
komust ekki leiðar sinnar, skól-
um var lokað, verkstæði stöðv-
uðust og menn komust naumast
úr rúmunum fyrir kulda. Ríkis-
stjórinn Allan kvaddi þingið
saman til aukasetu og lög voru
samin er áttu að bæta úr bágind-
um en yfirdómurinn ónýtti þau,
sagði að ríkið skorti vald til
þess. Sama er að segja um lög
er Oklahoma samdi til að vernda
þá er verzluðu með ís og reglu-
gerð er Tennessee setti um verð-
! lag á bensín. Hvar er nú lýð-.
| ræðinu komið þar sem lög, er
, löngu liðnar kynslóðir sömdu,
eru látin ónýta alt sem samtíðin
semur að úrskurði aldurhnignra
dómara er útnefndir voru af af-
dönkuðum forsetum.
Fyrsta atriðið á stefnuskránni
er því að ná yfirráðunum í eigin
hendur og það atriði er nú þegar
svo á hugum manna að eitthvað
verður áreiðanlega gert í því efni
DANARFllEGN
Magnús Tait
Mér hefir borist bréf frá Mrs.
Magnús Tait frá Vancouver, B.
C., um andlát manns hennar 6.
desember 1936. Við sveitungar
Magnúsar Tait sál. viljum hér
með votta okkar innilegustu
hluttekning konu hans og börn-
um og öllum aðstandendum, og
láta hér fylgja fáein þakkarorð
til hins framliðna fyrir hans á-
gætu viðkynningu á samferðinni,
og sem minningin mun lifa um
eftir hans dag og aldrei gleym-
ast okkur.
Magnús Tait sál. var fæddur á
Þingvöllum í Helgafellssveit 18.
sept. 1869. Foreldrar hans voru
átta stendur nú einmitt hvað núna á næstunni. Margar leiðir
hæst í henni Ameríku. Sú bar- j eru til þess. Lincoln f jölgaði
átta er insta innihald allra vorra j dómurunum þar til hann hafði
þjóðmála og heimsmála. ‘‘Því öruggan meirihluta í dómnum.
hvert sinn er veltandi vestan úr Kringum árið 1865 var því á-
geim að virkjunum bárurnir ríða i kvæði aukið við viss lög að dóm-
þá braka við hlekkir á þúsundum stólarnir hefðu ekkert vald til að
þeim er þegjandi frelsisins bíða.” i ónýta þau, og það hreif. Svo er
TT , , ,, „ einhig hægt að breyta stjórnar-
Hvað veldur? hver veldur? skránni Qg afnema tilhlutunar.
varð Grettir að orði er hann rétf æðsta.dóms j löggjö‘finni en
þreytti reiptog yið drauginn ^ gatt að gegja er þ&g miklum erf_
forðum. Hver heldur um allar iðleikum bundið þar sem til þess
þessar harðlæstu fjárhirzlur í þarf ekki einungis tvo þriðju at-
auðlandinu ágæta? Hvorki meira kvæða j báðum málstofum þings.
né minna en hinar bleiku og ing hel(lur einnig jákvæði þrjá
blóðlausu hendur dauðans. Einu fjórðu allra ríkjanna.
sinni las eg bók um Japan eftir i , '
þann mann er einna bezt skildi . es Vlkja að bvi er ,mer
þá þjóð, Lavcadio Hearn. Bókin i v‘róist mestu gróðrarmerkin í
endar með þessum orðum: “Eim amerisku Þjóðlífi og þær stefn-
í dag stjórna andaðar kynslóðir j ur er Þi h°rfa-
landinu og þjóðinni.” Satt bezt1 fn hugsjóna er þjóðin glötuð
að segja á þetta ekki einungis j hví þær eru meginmáttur fram-
við japönsku þjóðina heldur kvæmdanna. En hugsjónir verða
fleiri þar sem reglur og Iög, er ehki gripnar upp af götunni; þær
eitt sinn gátu verið ágæt, eru f^ðast í vitund afbragðs manna
látin gilda þótt breyttar kring- j °£ þroskast með þjóðinni. Skáld-
umstæður hafi gert þau úrelt. in eru siaendur er greina meinin
Alt afturhaldið heldur sér dauða-1a bak við tjöldin og knýja menn
haldi í stjórnarskrána og fornar 'tn sjálfsþróunar. Fátækt og
venjur og virðist ekki skynja að ömurleiki hversdagslífsins er af
lífið er framrás og breyting og beim ieiddur út á leiksviðið, í
hver kynslóð verður að semja j aliri sinni auðvirðilegu nekt. —
sér lög eftir sínum þörfum. Með Það er hinn hraparlegasti mis-
þessu laginu höfum við lent í j skilningur að skáldin geri þetta
stjórnarfarslegu öngþveiti þar að ganmi sínu; af strákslegri
sem einn dómari getur, með at ■ ’ löngun til að meiða mann. Þeir
kvæði sínu, kollvarpað þeim lög- j Sera hað til að vekja nákvæm-
um er kjörnir fulltrúar þjóðar-jiega sömu kendir og kvikna er
innar hafa samið. f yfirrétti smekkmaður lítur vanþroska
Bandaríkjanna sitja níu dómarar jurtir í illa hirtu blómabeði. Sá
og ráða atkvæði 'hvert samin lög j einn en andlega glataður sem
séu samkvæmt stjórnaj-skránni gerir sig ánægðan með það á-
eður ekki. Séu þau það ekki j stand er engan vegin getur heit-
dæmast þau ómerk, hversu nauð- ið siðuðum mönnum sæmandi.
Það er hlutverk skálda að segja
mönnum til syndanna, en gefa
Teitur Guðmundsson og kona
hans Sigríður Magnúsdóttir. —
Ungur kom hann til þessa lands,
mun aðeins hafa verið þrettán
ára, og upp frá því hóf hann lífs-
baráttuna upp á eigin reikning.
Fyrstu árin átti hann heima í
Winnipeg og svo nokkur ár í
Argyle bygð. Keypti þar land
og bjó á því um tíma. Seldi það
síðar og flutti til Melita bygðar.
Árið 1896 giftist hann eftirlif-
andi ekkju sinni, Þórunni Ein-
arsdóttur Jóhannessonar frá
Kambfelli í Eyjafirði og Guð-
rúnar Abrahamsdóttut konu
hans. »
Þau hjón Magnús og Þórunn
eignuðust átta börn, hér talin
eftir aldursröð: Thelma Regina,
dó sex ára gömul; Edward Byron
á heima í Miami, Fla., giftur
stöðvum, sem vér nutum aðstoð-
ar Magnúsar Tait sál. í 30 ár. En
með falli hans hefir hrokkið í
sundur strengur, er bezt og
kærst ómaði.
A. Johnson (frá Sinclair)
—Staddur í Rock Island, 111.,
í febrúar.
ÍSLENDINGAR STOFNA
GULLNÁMUFÉLAG
synleg sem þau kunna annars að
vera. Nú eru fjórir afturhalds-
samir dómarar í yfirréttinum, er j þeim samtímis dirfsku og löng-
ávalt eru andvígir öllum nýmæl-
um, en lifa og hærast í bókstafn-
um. Þrír eru nokkuð frjáslyndir
og greiða oftast atkvæði með
rýmri skilning á grundvallarlög-
unum. Það eru dómararnir
Stone, Brandes og Cardozo. —
un til endurbóta. Það er hið dýrð-
lega hlutverk skáldsins að láta
manninn ekki tefja lengur við
drafið með hjörðinni. í skáldsögu
Krists, kannaðist sonurinn fyrst
við frumburðarrétt sinn til að
lifa sem maður. Þá fæddist
Tveir, Hughes, háyfirdómari og honum' hugsjónin um fegra líf
Roberts eru beggja blands en þó ! og hann flúði svínin og hélt
hefir háyfirdómarinn fremur, heimleiðis. Við dagblaða lestur
hallast á sveifina með hinum og daglegt skraf ofbýður manni
frjálslyndu svo atkvæði Ro-^einatt hugsjóna örbyrgðin og
berts eins ræður oftast úrslitun- j sjálfsánægjan, er betur athugað
um. Hann er hinn ókrýndi kon- eiga þó Bandaríkin f jölda af gáf -
uðum og góðum rithöfundum. —
Hygg eg það sannmæli hjá Krist-
mann Guðmundssyni að Rúss-
land og Ameríka framleiði nú
beztar bókmentir enda eru flestir
hinir meiriháttar höfundar
Bandaríkjanna býsna róttækir í
skoðunum. Þetta bjargar þeim
líka frá því bölsýni er einkennir
flesta höfunda í Evrópu, að sögn.
Meðan þjóðin á slíka Vökumenn
verður altaf nokkur von um að
hún vakni til meðvitundar um
mátt sinn til mikilla afreka.
“En líkamalaus lifir sálin ekki
í þessum heimi að minsta kosti”,
segir Jónas frá Kaldbak og hygg
eg það sannleika. Undarlegt að
þessi Mikleyjar bóndi skyldi
muna þetta þar sem margir guð-
hræddir virðast tíðum gleyma
því að Jesús minnist á daglegt
brauð í sjálfu Faðirvorinu. Nú
er svo komið að hið stælta sjálf-
stæði kemur einstaklingnum að
litlu haldi gagnvart vélinni. Hún
gleypir hann lifandi hvort sem
honum er það ljúft eða leitt. Á
flóttanum fær hann ekki undan
komist því hennar er jörðin og
alt sem á henni lifir og hrærist.
Veiti hún honum vinnu verður
hann aðeins sem eitt hjólið í
þessu sálarlausa bákni. Hafi hún
hans ekki þörf verður hann
vinnulaus og sveltur. Vilji hann
bjargast upp á eigin spýtur
hrekur hún hann af hólmi því
hennar er mátturinn. Sem ein-
staklingar megnum vér ekki að
veita mótstöðu, en samtaka get-
um vér yfirstígið hana með því
að eignast hana. Þá getur hún
orðið þægur þjónn er megnar að
leggja undirstöðu nýrrar og
betri menningar, annars drepur
hún okkur fyr eða síðar. Þetta
er á vitund margra manna og
öflugir flokkar styðja margshátt
ar viðleitni í þessa átt þótt enn-
þá sé skamt komið með fram-
kvæmdir. Samt má geta þess að
stjórnin hefir á þessu ári, sent
nefnd manna til skandinavisku
landanna til að rannsaka sam-
vinnu aðferðir þeirra en þóer
þjóðir þar eru einna lengst á veg
komnar í þessu efni, enda gætti
kreppunnar þar minna en annar-
staðar. Heppilegasta leiðin
mundi máske sú er Svíar nota.
Þeir byrja með því að rannsaka
hvert iðnaðar fyrirtækin selji
framleiðslu sína of hátt. Ef svo
reynist setur stjórnin samskon-
ar fyrirtæki á fót og árangur er
sá að alt að 80% af iðnaði lands-
ins er að meira eða minna leyti
í höndum stjórnarinnar.
Framh.
Kristínu Laxdal; Clara Valen-
tine; Reginald, giftur Veru
Guest; Thelma Regina; Leonard,
giftur Bergþóru Einarsson;
Lawrence; Theodore; Kristján
Adolph, öll til heimilis í Vancou-
ver nema Thelma, sem á heimaj
í Oakland, Calif.
Magnús sál. var ástríkur eig-
inmaður og faðir, og annaðist
heimili sitt með frábærri um-
hyggju. Hann var prúðmenni
þar, sem annarstaðar. Alt sitt
langa veikindastríð bar hann
með stillingu og aldrei heyrðist
möglunaryrði um þann þunga
kross sem á hann var lagður.
Mr. Tait sál. flutti til hinnar
svonefndu Pipestone-bygðar árið
1896, sem sumir nefndu fyrst
Melita-bygð. Sýndi hann strax
mikinn ötulleik á öllum sviðum,
hjálpfýsi við alla, og einlægni.
Heimili þeirra hjóna var því eins
og miðpúnktur; þangað kom
fjöldi fólks úr öllum áttum, aðal-
lega á sunnudögum. Þar var
þessi sólskinsblettur, sem allir
vildu Vera á pg njóta. Um þetta
er mér sérstaklega kunnugt. Þar
voru alskonar skemtanir og hánn
þar sjálfur ætíð í broddi fylking
ar, sem öllu öðru. Þegar ís-
lendingar höfðu sínar árlegu
skemtisamkomur á sumrin, þá
var venjan að Magnús sál. hélt
aðalræðuna, sem ætíð var skýrt
hugsuð, full velvildar og óbilandi
áhuga. Og þótt lítið virðist þá
má eg hér með til að minnast
litla laufskálans, sem hann vana-
lega skreytti árlega, og þessi litli
lundur hafði svo margt til síns
ágætis; þar ríkti alúðlegt við-
mót, göfuglyndi og ánægja
stjórnendanna. Eg sé Magnús
Tait svo vel í anda á þessum
stað, þar var hann í sínum rétta
sessi, að gleðjast með glöðum,
eins og hitt, að styðja og hugga
þar sem sorgin barði á dyr. Hann
var ritfær í bezta máta um hvaða
efni sem var, ritaði hér oft æfi-
minningar samferðamanna sinna
og lét í ljósi samhygð sína, og
gaf þeim öllum á drengilegan
hátt það sem þeim bar. Og eins
og áður er sagt, fyrir hans ágæti
á öllum sviðum, var hann kjörinn
friðdómari í sveitinni. Nú, þeir
sem þekkja það starf hljóta að
kannast við að það er mjög
vandasamt starf og verður oft að
sigla milli skers og báru. En
þetta tókst honum farsællega,
sem alt annað, og því starfi mun
hann hafa haldið þar til hann
veiktist fyrir 16 árum af svefn
veiki. Lá hann þá lengi að heita
mátti rænulaus. Og þótt hann
kæmist á ról og bati sýndist töiu-
verður, þá samt náði hann sér
aldrei eftir það. Þetta heilsu
Ieysi hans var harmur allrar
bygðarinnar, líkt og ský er dreg-
ur fyrir sól, því nú var auðséð
að hann gat ekki lengur verið
okkur alt í öllu eins og áður. Fyr-
ir tveimur árum síðan flutti
hann með alla fjölskyldu sína
yestur á Kyrrahafsströnd ti
Vancouver. En við sama heilsu
leysið átti hann þar að búa þar
til hann andaðist 6. des. s. 1., sem
áður er sagt. Já, litla fagra frið-
sama sveitin okkar gamla, með
hólana, hæðirnar, dalina, hlíð-
arnar, skógana, akrana og læk-
ina syrgir hann; það var á þeim
Þér som notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
BtrgSir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ANÆGJA
Það hefir verið á vitund
margra, að gull sé að finna í rík-
um mæli, í nánd við bæina Kee-
watin og Kenora, og í fyrndinni
(1896 til 1906) voru gullmillur,
ein í Keewatin og önnur í Ken-
ora. Grjót var flutt með járn-
braut og á börðum eftir vötnum,
malað og hreinsað mörgum míl-
um frá því er það var grafið úr
jörðu. Erfiðleikarnir og kost-
naður voru svo miklir á slíkri
framleiðslu að þótt ríkar námúr
væri, gat það ekki borgað sig.
Á þeim tímum var gull aðeins
17 dali oz. en kostnaður að grafa
og mala 12 dali tonnið utan
flutnings. Ekki höfðu þeir þá
heldur þau tæki að geta náð öllu
því gulli er í grjótinu var. Til
dæmis má geta þess að Sultana
náman, 7 mílur suðaustur frá
Kenora, er gaf af sér um
$50,000 vikulega, þegar sú náma
var í bezta gengi, og malaði sitt
grjót á staðnum, er nú að ráð-
gera að hreinsa yfir allan sand
er áður var hreinsaður, svo er
sagt að með nýjustu tækjum, sé
hægt að ná 7 dölum meira úr
tonninu en áður var gert og
<ostnaðurinn tvöfalt. minni en
áður og gullið tvöfalt hérra í
verði, $35 dali oz.
Með þessum breytingum á
gullprís og nýjustu tækjum að
framleiða gullið úr berginu, hef-
ir aftur á ný byrjað nýtt gull
‘boom” hér í grendinni. Nýir
fundir hafa fundist næstum
vikulega; er því útlitið að alt
verði hér á flugi og ferð með vor-
inu. Næstum því 1,000 námu-
óðir hafa verið numdar síðast
iðið ár, og upp að þessum tíma.
Menn hafa komið úr öllum átt-
um að nema sér lóðir eða kaupa,
og byrjað hefir allareiðu að róta
til á mörgum lóðum. Sá hængur
er þó á þessum gullfundum, að
erfiðleikar og kostnaður á að
vinna grjótið, er svo að slíkt er
ekki á eins manns færi. Svo
eina úrræðið til að geta unnið
þessa gullfundi, verða þeir er
hafa fundið, að fá hjálp utanað
með því að gera slíkt að hlutafé-
lagi. í þessari gullnámu hreyf-
ingu, sem hér er að gerast hafa
íslendingar ekki staðið hjá að-
gerðarlausir.
Áhugamaðurinn M. J. Thorar-
insson náði sér í átta námulóðir
vestur af Blue Star og Wendigo,
námum sem báðar eru í miklu á-
liti, afstöðu þessara beggja
náma, mun Thorarinsson hafa
haft í huga þegar hann hóf leit
sína vestur af þeim, líka hefir
lóðin S. 135 verið honum nokk-
urskonar áttavísir. Árið 1896
var sú lóð numin og seinna unnin
lítillega, á þeirri lóð hafði fund-
ist gull í ríkum mæli, en þar sem
það fanst var æðin aðeins fimm
þumlunga á breidd, var því að-
eins kraflað það sem efst var í
þeirri litlu æð. Vegna kostnað-
ar var ekki haldið áfram. Þó
voru unnin öll skylduverk. Til
að ná eignarétti á þessari lóð
hefir Mr. Thorarinsson keypt
forgangsrétt. Maðurinn er af
mörgum þektur fyrir vöndugheit
og laus við alla f járglæfra pretti.
Mun hann því hafa keypt for-
gangsréttin að lóðinni S. 135 til
að geta fengið nánari kynni af
æð þeirri er fundist hafði hreint
gull í, og sem stefnir á aðra lóð
er hann á, leggur hann því bæði
fé og krafta í að grafa dýpra og
sem bar þann árangur að á 23
feta dýpi hafði æðin breikkað
um 30 þuml., sem bendir til þess
að hér sé um Replacement æð
að ræða, og sem hafa reynst vel,
eins og til dæmis náman við
G‘ondreau, Ont. Slík kaup hefðu
aðrir ekki gert, þeir hefðu látið
sér nægja afstöðuna við Blue
Star og Wendigo, og þá fundi er
hann hafði allareiðu fundið á
hinum lóðunum, en af trúmensku
í að hafa meir en aðeins líkleg-
heit, keypti hann forgangsréttin
Frh. á 8. bls.
PENINGALAN undir
Lánskipulögum til heimilis-endurbóta
1. TIL AÐGERÐA HEIMILISINS.
Lánið má nota til aðgerða^ utan- eða innanhúss. Til
þakklæðningar, aðgerða á sólskýlum, veggjum, undir-
stöðu o. s. frv., þetta fellur alt undir þenna lið.
2. TIL ÞESS AÐ STÆKKA HEIMILIÐ.
*Nú er gott tækifæri til að byggja bílskúr, blómastofu
eða nýja álmu við húsið eða þessháttar.
3. TIL UMBÓTA Á HEIMILINU
Umbætur teljast: ný vatnsleiðsla; miðstöðvar hitun;
lýsing; aðgerðir á eldhúsi; umbætur á kjallara;
veggja tróð; málning; pappírslagning o. fl.
LÁNIN greiðast með jöfnum mánaðarlegum afborgun-
um yfir þriggja ára tímabil, og eru veitt þeim
sem eiga heimili sín og hafa þær tekjur að þeir
geta staðið við þessar afborganir. önnur trygg-
ing er ekki heimtuð.
ÓKEYPIS bæklingur sem skýrir þessa lánskilmála á öllum
útbúum. Biðjið um eintak. •
the
ROYAL BANK
O F CANADA
/