Heimskringla - 29.12.1937, Síða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 29. DES. 1937
mmmtmmmsmií
MMIB
LJÓSHEIMAR
Saga þýdd úr ensku af séra E. J. Melan
Bréf Pickerings, er flutti mér fregnina um
lát afa míns, barst mér í hendur í Neapel
snemma í október. Afi minn, Jón Marshall
Glenarm hafði látist í júní mánuði. Hann hafði
gert erfðaskrá og látið mér eftir eigur sínar
með vissum skilyrðum, sagði Pickering mér í
bréfinu, og einnig að nauðsyn bæri til, að eg
sneri heimleiðis tafarlaust til að sinna þessum
skilyrðum. Það var rétt fyrir slíkustu hepni að
bréf þetta barst mér í hendur, það hafði verið
falið yfirræðismanninum í Constantinópel, í
stað bankans, sem eg skifti við. Það var ekki
Pickering að þakka að ræðismaður þessi var
vinur minn, er gerði sér far um að vita hvar eg
flæktist og gat því komið bréfinu til skila til
mín, þar sem eg var staddur á ítalíu, en þangað
hafði eg farið til að finna enskan f jármálamann,
er eftir því sem mér var sagt hafði offjár til
umráða, er eyða átti í afríkanskar járnbrautir.
Eg var verkfræðingur frá Bandaríkjunum og
útskrifaður þaðan í verkfræði, og ætlaði auð-
vitað að reyna að ná mér í vinnu á því sviði,
sem eg var fær um að vinna, en bréf þetta
breytti áætlunum mínum, og næsta dag símrit-
aði eg Pickering um heimferð mína, og tók mér
síðan far með gufuskipi til New York. Fjórtán
dögum síðar sat eg inni í skrifstofu Pickerings í
Alexis byggingunni og hlustaði með athygli á
það, sem hann las með miklum áherslum um
skilyrðin er erfðaskrá afa míns innifól. Þegar
hann lauk lestrinum hló eg. Pickering var hinn
mesti alvörumaður og þótti mér vænt um, að
þessi kátina mín kvaldi hann. í rauninni hafði
eg ætíð verið þyrnir í augum hans og áminnmg-
ar og ásökunar tillit hans snerti mig ekki hið
minsta.
Eg seildist yfir borðið og hann rétti mér
innsiglað og krossbundið afritið af erfðaskránni.
Eg las það með sjálfum mér og var mér þess
meðvitandi, að á meðan leit Pickerng á mig
kuldalega og spyrjandi. Þetta voru þær grein-
ar, sem eg tók mest eftir:
“Eg gef og ánafna fyrnefndum sonarsyni mín-
um Jóni Glenarm, er eitt sinn átti heima í New
York borg og ríki, og síðar flækingur í fram-
andi löndum, viasa eign er heitir Glenarm húsið>
ásamt tilheyrandi landareign, er nánar verður
lýst í þessar erfðaskrá, ásamt öllu því, sem í
húsinu er og því tilheyrir. Þetta fyrnefnda hús
er í Wabana-sveit í Indíana ríki, en gjöf þessi
er með eftirfarandi skilmálum, er verða að upp-
fyllast algerlega og rækilega.
Hinn áðumefndi Jón Glenarm verður að
búa í hinu fyrnefnda Glenarm húsi í eitt ár,
og breyta yfir þann tíma, eins og reglusömum
og heiðarlegum manni ber að breyta, en ef hann
bregður út af þessu fellur þessi eign mín ásamt
öllu öðru sem eg læt eftir mig, skilyrðislaust og
löglega til Marian Devereux sem á heima í New
York.”
“Jæja,” sagði hann og sló höndunum ofan
á stólbríkurnar, “hvernig lízt þér á þetta?”
Þó að eg hefði átt lífið að leysa gat eg ekki
að því gert að eg hló á ný. í fyrsta lagi var
það næsta kátbroslegt, að hann skyldi verða til
þess að auglýsa mér þessa síðustu ákvörðun
afa míns. Við Pickering höfðum alist upp í
sama smábænum í Vermont. Við höfðum báðir
gengið á sama miðskólann, en alt frá drengja-
árunum hafði verið óvinátta með okkur. Hann
hafði ætíð staðist prófin þegar eg féll, og verð
eg að játa, að það kom oft fyrir. Eg hafði
neitað að taka nokkra stöðu þegar skóla mín-
um var lokið, en bann stundaði lögfræðisstörf
af miklu kappi, og var mér það ljóst, að engin
hætta væri á því, að honum eigi lánaðist sú
atvinnugrein.
Ekki gat eg heldur að því gert, að eg mint-
ist með gleði að eg hafði lúbarið hann einu sinni
í skólanum, fyrir það að hann misþyrmdi ung-
um dreng, en reikningurinn frá skólaárunum
var þó engan vegin mér í vil. Hann var miklu
betri námsmaður en eg, og hann var bæði kænn
og laginn að koma sér fram. Engin vissi til
hlítar þrótt hans og vit, og eg vissi að hann var
allra manna hepnastur, sem sýndi að Jón Mar-
shall Glenarm hafði gert hann að skjólstæðingi
sínum. Það var svo sem eftir afa mínum, sem
var sérvitur, að gera Pickering að eftirlitsmanni
eigna sinna, og mátti eg sízt um það kvarta,
því að eg hafði brugðist gamla manninum. Eg
skildi að það var í hegningarskyni að láta mig
eiga um erfðina við Pickering; og honum féll
vel sitt hlutverk, það var eg viss um. Hann
hallaðist aftur á bak í stólnum, með þessum ó-
þolandi makinda svip. Eg hefði verið fús til að
gerast skjólstæðingur aldraðs og reynds manns,
en Pickering var jafnaldri minn og lífsreynsla
hans virtist mér mjög ábótavant. Mér sár-
gramdist því að finna hann þarna eins og blóm í
eggi fyrir aðstoð og styrk afa míns.
En samt var gleði mín eigi óblandin, því að
hin þrjú síðustu árin hafði breytni mín eigi
verið sem bezt, og oft hafði eg bakað afa mínum
áhyggjur. Foreldrar mínir létust er eg var
barn og hann hafði séð um mig eins langt og
eg mundi. Hann hafði án þess að hafa nokkuð
á móti því leyft mér að eyða eignum þeim, sem
eg erfði eftir foreldra mína. Hann hafði vænst
eftir miklu frá mér, en eg hafði brugðist þeim
vonum hans. Það var von hans að eg yrði húsa-
byggingameistari, en þá stöðu virti hann mest
allra mannlegra stétta, en eg vildi verða verk-
fræðingur.
Eg ætla eigi að færa afsakanir fyrir breytni
minni, er eg fór að afloknu námi til útlanda og
gerðist síðan félagi Laurance Donovan og leitaði
með honum að æfintýrum. Mætti margt frá
þeim ferðum segja, bæði frá för okkar til Rúss-
lands og Afríku, en án samþykkis Larry tel eg
mér það ekki leyfilegt.
Þetta var nú í gær, en í dag sat eg á skrif-
stofu Arthurs Pickerings í hinni himingnæfandi
Alexis byggingu og barst mér þangað til eyrna,
eins og niðurbældur brimgnýr, hávaðinn í um-
ferðinni frá Breiðastræti, auk þess ræddi eg um
erfðaskrá afa míns við mann, sem mér féll eins
innilega illa við, og hættulaust er fyrir nokkurn
mann að falla illa við annan. Pickering hafði
lagt fyrir mig spurningu og varð eg nú þess
var, hann væntist svars frá mér, því að hann
starði á mig.
“Hvernig mér lízt á þetta?” endurtók eg.
“Eg held ekki að það geri neinn mun, hvernig
mér lízt á það, en ef þú vilt vita það, þá kalla eg
þetta forsmán og svívirðingu, að nokkur maður
skuli láta eftir sig svona hjákátlega erfðaskrá.
Allir þessir peningapokar, sem hrúga saman
peqingum, margfalda þýðingu fjármuna sinna.
Þeir hugsa sér að hver kurteisi og hver geð-
semi, sem þeim er auðsýnd, sé í þeim tilgangi
gerð, að fá feitan bita af auð þeirra. Eg er
hissa á afa mínum. Hann var skínandi karl,
þótt hamingjan viti að margt var undarlegt í
fari hans. En eg skal veðja þúsund dölum, ef
eg á þá til, að þessi erfðaskrá var gerð að þínum
ráðum, en ekki hans. Hún ber vott um hina
gömlu hefnigrini þína, Pickering, en Jón Mar-
shall Glenarm átti hana ékki til. Þessi krafa,
að eg búi þama úti er heimskuleg, eg þarf ekki
að vera lögmaður til að sjá það, og vafalaust
gæti eg höfðað mál gegn þessari erfðaskrá og
fengið henni breytt, og það geri eg líklegast.”
“Auðvitað getur þú farið í mál og haldið
eignunum föstum eins og í sex ár,” svaraði hann
rólega. Hann hræddist mig ekki mikið. Hann
vissi um námsgáfur mínar frá fyrri tíð.
“Þér þætti það auðvitað bezt,” svaraði eg.
“Og þá ánægju ætla eg ekki að veita þér. Eg
ætla að fara eftir því, sem erfðaskráin ákveður.
Afi minn var ágætis maður og eg skal ekki verða
til þess að draga nafn hans fyrir dómstólana,
jafnvel þótt það gerði þér ánægju, Pickering,”
mælti eg af móði miklufn.
“Þessi stefna er góðum dreng samboðin
Glenarm,” svaraði hann.
“En þessi kona sem á að erfa ef eg bregst
— eg man ekki eftir að eg hafi heyrt hennar
getið.”
“Það ér ekki svo undarlegt.”
“Hún er þá ekkert skyld okkur. Engin
týndur ættingi, sem eg ætti að muna eftir?”
“Nei, afi þinn kyntist henni ekki fyr en á
seinni tíð. Hann kyntist henni gegn um gamla
vinkonu sína — Miss Evans, sem þekkist undir
nafninu systir Theresa. Miss Devereaux er
systurdóttir hennar.”
Eg blístraði. Eg mundi eftir því, að oft
hafði heyrst, að afi minn, sem var ekkjumaður
um langa hríð, væri í þann veginn að gifta sig.
Nafn Miss Evans hafði verið nefnt í því sam-
bandi. Fjölskylda mín hafði nefnt þetta nafn
og ekki mjög hlýlega. Síðar hafði eg heyrt, að
hún hefði gengið í eitthvert systrafélag og
stofnað skóla einhverstaðar vestur frá.
Og Miss Devereux — er hún öldruð nunna
líka?”
“Ekki veit eg hve gömul hún er, en hún er
ekki nunna ennþá. Hún er næstum alein hvað
ættingja snertir og eru þær systir Theresa og
hún mjög samrýmdar.”
“Réttu mér aftur erfðaskrána Pickering;
eg ætla að skýra fyrir mér þessar skrítnu hug-
myndir. Systir Theresa er ekki sú, sem eg má
ekki giftast, eða er það? Það er hún, þessi
helgi hannyrðasnillingur með X í endanum á
nafninu sínu, sem minnir mig á bókstafareikn-
ing minnar hverfandi æsku.
Eg las upphátt þessa grein.
“Setjum svo ennfremur, að hjúskapur tak-
ist milli áður nefnds Jóns Glenarms og áður
nefndrar Marian Dévereux, eða loforð um hjú-
skap eða samningur um húskáp milli nefndra
persóna, innan fimm ára frá þessum degi, er
áður nefndur Jón Glenarm gengur að samning-
um þessarar erfðaskrár, skulu allar eignirnar
falla til St. Agatas skólans í Annandale, Wab-
ana-sveit í Indíana, sem er stofnun löghelguð af
því ríki.”
“Ef ykkur langar til að heyra eitthvað
kátlegt þá skuluð þið snúa ykkur til afa míns.
Pickering, þú varst ætíð allra besta skinn og
þess vegna afhendi eg þér, rétt minn, rentur og
heimild í þessum engilhreinu systrum. Að
giftast! Ekki nema það þó! Eg býst við að ein-
hver ætli að giftast mér til fjár. En það get eg
sagt þér Pickering að giftinga brask er ekki
innifalið í lífsáætlun minni.”
“Nei, mér sýnist þú ekki vera á biðilsbux-
unum,” svaraði hann.
“Þú hefir laukrétt fyrir þér vinur minn!
Systir Theresa var álitin hæfileg handa afa mín-
um, þegar eg var barn. Við erum því varla
samtímis manneskjur, og hin frúin, sem ber
þetta nafn með bókstafa reknings endingunni —
hún er líka ómöguleg; það virðist að eg geti ekki
fengið peningana með því að kvongast henni.
Það væri best fyrir mig að láta hana fá pening-
ana. Hún er fátækari en fjandinn, býst eg við.”
“Ekki hugsa eg það. Evans fjölskyldan er
stórauðug með blettum, og hún er kannske rík
sjálf, ef frænka hennar narrar ekki út úr henni
peningana handa skólanum sínum.”
“Og hvar á landabréfinu finnast þessar
yndislegu verur?”
“Skólinn hennar systur Theresu liggur
fast upp að landareign þinni; Miss Devereux
er lík þér hvað ferðafýsn snertir. Systir Theresa
er nánasti ættingi hennar og Miss Devereux
heimsækir hana í St. Agata — það er nafnið á
skólanum.”
“Eg býst við að þær saumi út altarisklæði í
félagi og geri hraustlega árás á Satan og fylgd-
arlið hans. Einmitt fólkið til að slá ryki í aug-
un á afa mínum.”
Pickering brosti að gremju minni.
“Það væri eins gott fyrir þig að sneiða þig
hjá þeim; þær gætu náð þér í net sitt. Það er
sagt að systir Theresa sé aðlaðandi og víst er
um það, að hún plokkaði fjaðrirnar af afa mín-
1 um. Nunnur með gleraugu’ ástúðlegir kennarar
unglinganna og því um líkt, geðgóður gamall
maður til að ræna. Það dugar ekki við mig.”
“Eg bjóst við því,” mælti Pickering og leit
á úrið sitt og sneri höldunni milli gildu fingr-
anna, hann var stuttur og digur og uppstrokinn,
kjálkabreiður og þunnhærður og stutt yfirskegg
Mér datt í hug að ekki batnaði hann með aldrin-
um. Mér datt ekki í hug að láta hann sjá
gremju mína. Eg dró upp vindlinga veskið
mitt og rétti honum það.
“Fáðu þér eina. Þær voru sérstaklega
búnar til fyrir mig í Madrid.”
“Þú gleymir því að eg reyki aldrei eða
brúka nokkuð tóbak,” mælti hann.
“Þú fórst ætíð á mis við flest gæði lífsins,”
i mælti eg og fleygði eldspýtunni ofan í bréfa-
ruslið hans. “Jæja eg er slæmi strákurinn í
sögunni. En mér þykir slæmt að arfleifð mín
skuli vera háð slíkum skilmálum. Eg er næstum
öreigi, svo eg býst ekki við að þú vildir láta mig
fá fáein þúsund svona fyrirfram-------”
“Nei, ekki grænan eyri,” svaraði hann með
óvenjulega mikilli áherslu og varð mér á að
hlægja á ný, er eg mintist, að reynsla mín af
honum til forna hafði aldrei leitt í ljós neina
göfugmensku né greiðvikni. “Það er ekki sam-
kvæmt ósk afa þíns, að eg gerði það. Þú hlýtur
að hafa eytt miklum peningum á þessum tígris-
dýraveiðum þínum,” bætti hann við.
“Eg hefi eytt öllu, sem eg átti til,” svaraði
eg ofur vingjarnlega. “Svo er guði fyrir að
þakka, að eg er engin kúskel. Eg hefi séð
heiminn og borgað fyrir það, og eg þarfnast
einskis frá þér. Þú ert auðvitað á sömu skoðun
og afi minn, að eg sé óðinshani, sem hvergi get-
ur unað einni stundinni lengur, en eg ætla að
veita þér óskapleg vonbrigði. Hvað stór er þessi
landareign ?”
Mér fanst Pickering líta á mig flóttalega,
og fór að leika sér að ritblýi. Mér féllu aldrei
hendur hans, þær voru klunnalegar og hvítar og
miklu betur hirtar, en karlmanns hendur áttu
að vera.
“Eg er hræddur um að þú verðir fyrir von-
brigðum. í öllum fjárhirslum hans hefir mér
ekki tekist að finna nema um tíu þúsund dala
virði í skuldabréfum, tvo að það er meira en
líklegt, að við höfum öll verið blekt hvað auð-
legð hans snerti. Systir Theresa narraði út úr
honum offjár, og eins og þú munt sjá, þá eyddi
hann stórfé í húsið í Annandale, án þess að
lj úka við það. Það er ekkert smáræði, en alveg
verðlaust eins og það er. Þú hlýtur að vita, að
afi þinn gaf í burtu stórfé á æfi sinni. Enn-
fremur kostaði hann föður þinn. Þú veizt hvað
hann lét eftir sig — það var talsverður auður
eftir því sem alment gerist.”
Eg var eirðarlítill undir þessari ræðu. Arf-
urinn eftir föður minn var talsverður, og eg
hafði eytt honum öllum og sóað. Samvizkan
beit mig er eg mintist 40 þúsund dala er eg
hafði eytt hugsunarlaust, en þó mér til mestu
ánægju á ferðalagi í gegn um Sudan. En mig
furðaði á orðum Pickerings.
“Mér verður að skiljast þetta”, mælti eg, og
hallaði mér fram á borðið. Afi minn var álitinn
auðugur maður, en samt segir þú mér, að þú
finnir lítið fé eftir hann. Systir Theresa fékk
peninga hjá honum til að reisa skóla. — Hvað
mikið var það ?”
“Fimtíu þúsund dalir. Bækur hans sýna út-
borgunina, en hann tók enga víxla fyrir fénu.”
“Og hvers virði er sú skuld?”
“Hún er fullgild, sé hennar krafist af henni
persónulega, en hún heldur því fram------”
“Já, haltu áfram.”
Eg hafði hitt naglann á höfuðið. Honum
féllu ekki þessar spurningar, og eg sá mér til
mestu ánægju að honum leið illa.
“Hún neitar að borga. Hún segir að Mr.
Glenarm hafi gefið henni féð.”
“Það getur svo sem vel verið, er það ekki ?
Hann yar altaf að gefa kirkjunni. Skólar og
guðfræðisskplar voru hans veika hlið.”
“Það er alveg satt, en þetta fé er eign dán-
arbúsins og það er starf mitt sem skiftaráðandi
að innkalla það.”
“Við skulum sleppa því. Ef þú nærð þess-
um peningum þá er búið 60 þúsund dala virði
auk landsins þarna úti í Annandale og Glenarm
húsið er virði----”
“Já nú máttu ekki spyrja mig.” Nú hýrn-
aði fyrst yfir honum og eg gerðist varfærinn.
“Mér mundi falla að fá einhverja hugmynd
um virði þess. Jafnvel hálfklárað hús er ein-
hvers virði.”
“Landið þar úti er 100—150 dali ekran.
Það eru hundrað ekrur og mér þætti vænt um
að fá virðingu þína á húsinu þegar þú kemur
þangað.”
“Hm, þú gerir mig upp'með mér Pickering.
En lausir munir þar. Hvers virði eru þeir?”
“Þar er ekkert nema í bókastofunni. Aðal
áhugamál afa þíns var byggingalist-----”
“Já, eg man nú eftir því. Eg mintist nú
rifrildisins út af því hvað eg ætti að verða.”
“Á síðari árum hvarf hann meir og meir að
bókunum, og hann kom sér upp, að mínu áliti,
því besta bókasafni í þessu landi hvað snertir
byggingarlist. Það var aðal áhugamál hans,
næst kirkjumálum, eins og þú manst, en hann
hafði mikla ánægju af fræðigrein sinni.”
Eg hló aftur. Það var betra að hlægja en
gráta yfir ástandinu.
“Eg býst við að hann hafi ætlast til, að eg
settist þarna að, umkringdur af vísindabókum
hans, með það í huga, að þetta væri hið eina,
sem eg gæti haft fyrir stafni. Þetta er honum
líkt. Og alt sem eg fæ í staðinn er einskisvert
hús og hundrað ekrur af landi, tíu þúsund dali
og vafasama skuld, sem eg á hjá mótmælanda
nunnu, er narraði afa minn til að byggja skóla
fyrir hana. Hamingjan hjálpi þér maður. Það
hefði borgað sig miklu betur fyrir mig, að vera
kyr í Afríku.”
“Já, þú hefir reiknað þetta rétt.”
“En alt sem tilheyrir húsinu er mín eign.
Ef til vill faldi afi minn gullborðbúnað, stjórn-
arskuldabréf einhverstaðar, til þess að stríða og
vekja forvitni afkomenda sinna og erfingja. —
Þetta getur svo sem vel verið.”
Eg hafði gengið út að glugganum og horft
út yfir borgina, en er eg sneri mér við sá eg að
Pickering starði á mig með einkennilegum fjálg-
leika. Mér féllu aldrei augu hans; þau voru of
stöðug og starandi. Þegar einhver horfist í
augu við þig ætíð og æfinlega rólega og hiklaust,
þá er eins gott fyrir þig að hafa gætur á honum.
“Já, þú finnur þetta hús alt fult af fólgnum
fjársjóðum, á því er enginn vafi,” mælti hann
og hló. “Þegar þú finnur eitthvað þá skaltu
sína mér. Hann brosti. Þessi hugmynd virtist
kæta hann. ,
“Ertu viss um að þetta sé öll erfðaskráin,
engar auka greinar eða viðbætir?”
“Ef þú veist af einhverju því um líku, þá er
það skylda þín að birta það. Við höfum gert
alt, sem við gátum í þessa átt. Eg játa að skil-
yrði erfðaskráarinnar eru dálítið óvenjuleg, afi
. þinn var einkennilegur maður á mörgum svið-
um, en hann var með fullu viti og sálargáfur
hans óskertar fram á síðustu stund.”
“Hann breytti við mig miklu betur, en eg
átti skilið,” mælti eg, og fann til sársauka, sem
sjaldan hafði gert vart við sig á minni léttúðugu
æfi. En eg vildi eigi láta tilfinningar mínar í
ljósi frammi fyrir Arthur Pickering.
“Hver er þessi Bates?” spurði eg og benti
á nafnið, sem skrifað var undir erfðaskrána.
“Afi þinn uppgötvaði hann. Hann hugsar
um húsið þar úti, og er áreiðanlegur maður.
Ekki veit eg hvar Mr. Glenarm fann Bates, en
hann treysti honum til hlítar. Þessi maður var
hjá honum þegar hann dó.”
f huga mér birtist nú mynd af dauða afa
míns; engin var hjá honum nema vandalau3
þjónn, en eg, eini ættinginn hans, flæktist á
meðan erlendis. Mér gast eigi að myndinni. Afi
minn var einkennilegur maður, smávaxinn, og
klæddist ætíð síðum, svörtum frakka og bar
á höfði svartan silkihatt', en í hendinni einkenni-
legan silfurbúinn göngustaf. Hann mælti margt
einkennilegt, sem fólk hefði hlegið eða grátið
af hefði það þorað. Hann vildi aldrei láta
þakka þann greiða, sem hann gerði, en þó var
hann gjöfull og greiðvikinn og alt af að hjálpa
einhverjum. Hjálpsemi hans, er oft birtist á
hinn einkennilegasta hátt, var oft getið í blöð-
unum. Einhverju sinni hafði hann gefið einni
helstu krkjunni í Boston, talsverða fjárupphæð,
með þeim skilyrðum, að þessari upphæð skyldi
skila aftur, með áföllnum rentum og upphæðin
borguð til dýraverndarfélagsins í Massachu-
setts, ef þessi söfnuður tæki nokkurntíma prest,
sem héti Reginald, Harold eða Claude.