Heimskringla - 20.04.1938, Blaðsíða 1

THE PAR-T-DRINK
Good Anytime
In the 2-Glass Bottle ®
AVENUE
Dyers & Cleaners
Fatahreinsun vor er þess
verð að reyna hana.
Hvergi betri.
SÍMI 33 422
658 St. Matthews
LII. ÁRGANGUR______________WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 20. APRfL 1938 NÚMER 29.
=HEIMSKRINGLA OSKAR LESENDUM SÍNUM GLEÐILEGS SUMARS=
HELZTU FRETTIR
Kosningalögunum breytt
Á sambandsþingi Canada hefir
verið rætt undanfarið um frum-
varp frá Hon. C. G. Power, heil-
brigðismálaráðherra, er fer fram
á breytingar á kosningalögum
landsins. Frumvarpið fer fram
á að banna fjárframlög ein-
stakra manna eða félaga í kosn-
ingasjóði stjórnmálaflokkanna
og að reyna að draga alt sem
hægt er úr kostnaði þingmanna-
efna við kosningar. Frumvarpið
er á þessa leið:
1. Alt fé til kosninga skal í
umsjá þar til kvaddra nefnda, er
vinna kostnaðarlaust.
2. Alt fé skal vera í banka-
ávísunum, bæði það er kemur
inn og það sem greitt er.
3. Nefndir þessar skulu fá
hjá bönkum tvö skírteini fyrir
öllum viðskiftum og senda annað
til skrifstofu yfirumsjónar-
manns kosninga (Inspector-Gen-
eral of Elections).
4. Takmarkað verður hvað
hvert þingmannsefni má eyða.
Fer fjárhæðin eftir hve kjósend-
ur eru margir og hvorfc kjör-
dæmið er í bæ eða í sveit. Hvað
féð nemur er ekki enn ákveðið'.
Á Englandi eru 10 cents veitt
fyrir hvert atkvæði að jafnaði.
5. úr kosninga-sjóði mið-
stjómarinnar (landsins) skal
fénu jafnt skift á milli kjördæm-
anna.
6. Ný kosningaskrá skal gef-
in út við hverjar kosningar.
.7 Kosninga-skráin skal vera
lokuð í bæjum, en opin í sveitum.
8. Fjarverandi kjósendur
geta ekki greitt atkvæði eins og
hægt hefir verið; sú aðferð er
talin of kostnaðarsöm.
9. f bæjum verður hverjum
kjósenda send skrá yfir kjósend-
ur; getur hver þá athugað hvort
nafn hans er á skránni.
Lög þessi áhræra aðeins sam-
bandskosningar, en ekki fylkja
eða bæja.
Ýmsu fleiru er gert ráð fyrir
að bæta hér við; er eitt af því að
veita Doukhoborum atkvæði, j
sem ekki hafa haft það síðan
1934.
Ennfremur er búist við að
þingmannsefninu verði bannað
að lofa kjósendum nokkru um
veitingar til eins eða annars. —
Ennfremur er gert ráð fyrir að
kjósendur setji þingmannsefninu
enga skilmála um hvað hann
eigi að gera. |
Flytjandi frumvarpsins kvað
aðal tilganginn með þessu að
koma í veg fyrir að stórar fjár-
upphæðir væru veittar. Hendi
yrði samt sem áður ekki bandað
móti 5 eða 10 dölum frá gömlum
flokksmönnum, sem áður var
bannað. En með lögum þessum
bjóst hann við, að kosningasjóðir
yrðu ekki eins stórir og áður.
Hlutfallskosningar eru óalandi
dæmdar og allur flutningur at-
kvæða. Sá sem flest atkvæði
hefir í einu kjördæmi, er kosinn,
bó hann hafi ekki nema 10 til 20
af hundraði allra atkvæða.
Allir stjórnmálaflokkarnir á
binginu eru með fyrra atriði
bessarar löggjafar um að koma í
Veg fyrir fjáraustur félaga í
^osningasjóði. En Rt. Hon. R. B.
^ennett var ekki viss um að síð-
ara atriðið eða það að banna
kjóséndum að setja þingmanni
sínum nokkurt verkefni eða
skyldu, væri réttlátt eða sann-
gjarnt.
Vín höfuðborg
Þýzka ríkisins
Frá því segja þeir er nákunn-
ugir eru Adolf Hitler, að honum
leiki mjög hugur á því, þó leynt
sé með það farið, að gera borg-
ina Vín í Austurríki, að höfuð-
borg þýzka ríkisins. Sjálfur er
Hitler fæddur í Austurríki. —
Hann ann Berlín lítið, en kann
bezt við sig í Munich, af því að
sú borg er næst landamærum
Austurríkis. Berlín er auk þess
á óheppilegum stað; hún er 500
mílur frá sjó og stóriðnaði
Þýzkalands. Hún er ennfremur
af mörgum talin of nærri landa-
mærum Póllands. Ef til stríðs
kæmi við Rússland, yrði Bérlín
nú brátt hætt.
Vín er á hinn bóginn aðeins
200 mílur frá Adriahafinu við
Miðjarðarhafið. Auk þess er hún
á bökkum Danube-árinnar, er
viðskifti kvíslast eftir í allar átt-
ir og tengja borgina við skipleiðir
eftir ám og álum til Þýzkalands,
Sviss, Czecho-Slóvakíu, Póllands
o. s. frv. Frá Vín liggja og járn-
brautir beinustu leið til flestra
höfuðborga Evrópu. Auk þessa
er Vínarborg áningarstaður 10
erlendra flugfélaga. Og í Aust
urríki er hún miðstöð viðskifta
og iðnaðar landsins.
Samningarnir
undirskrifaðir
Samningarnir milli Breta og
ítala voru undirskrifaðir s. 1.
laugardag í Róm að hálfu Bret-
lands af jarlinum af Perth,
sendiherra Breta á ítalíu og af
hálfu ítala Ciano greifa. Með
þessum samningi er öllum vær-
ingum milli' Breta og ftala lokið
á Miðjarðarhafinu og í löndun-
um fyrir sunnan það og austan.
Á aðal-efni samningnana var
minst í síðasta blaði.
Mikill meirihluti blaða á Eng-
landi virðist nú ánægt með samn-
inginn. Blöð ftala kváðu ljúka á
sáttmálann lofsorði.
Ennfremur eru nú Frakkar
byrjaðir á að gera samning við
ftali.
Er á þetta alt litið sem boð-
andi sátt og frið, ekki aðeins
milli' þessara þriggja þjóða,
heldur einnig í allri Evrópu.
Er hálskirlta-uppskurður
óþarfur?
Vísindaráð lækna á Bretlandi
(The Medical Research Council)
hefir um fleiri ár haft rannsókn-
ir með höndum, er að uppskurði
við hálskirtla kvillum lúta. Birti
ráðið árangurinn af því starfi í
byrjun þessarar viku. Telur það
mikinn efa á því, að jafnvel meg-
inið af þessum uppskurðum hafi
verið til nokkurs verulegs gagns.
Rannsókn var gerð á 22,166
drengjum og 7,600 stúlkum í 30
barnaskólum. Þegar rannsóknin
hófst fyrir 5 árum, hafði helm-
ingur barnanna verið skorinn
upp við þessum kvilla. Og tala
barna, sem hálskirtla (tonsils)
létu taka úr sér, jókst um 6%
árlega eftir það í þessi fimm ár.
það sem fyrir ráðinu vakti var
að komast að því hvort að þessir
afartíðu uppskurðir væru nauð-
synlegir. Það játar að vísu, að
þýðingu þessara kirlta, sem
koma sinn hvoru megin í hálsin-
um inn í munninn og líkjast
möndlu í lögun, sé mönnum enn
ekki fullljóst um. En það mælir
ekki með ástæðunni, að skera þá
burtu.
“Við vitum það mjög vel, að
einstöku uppskurðir hafa sitt
gildi, ef sérstaklega stendur á”,
segir ráðið. “En við efumst
mjög um, að það eigi við um
mikið eða meginið af uppskurð-
um, sem gerðir eru.”
“Kvef, hósta og sáran háls fá
drengir og stúlkur jafnt, hvort
sem skorin hafa verið upp eða
ekki. Af 384 drengjum, sem
kirtlarnir voru teknir úr, kom þó
í ljós, að þeir veiktust ekki eins
oft af þessum kvillum og áður.
En þeir veiktust eins oft og
aðrir fyrir því.”
“Eins og á hefir verið bent,”
segir ráðið, “geta uppskurðir
verið nauðsynlegir. En að helm-
ingur eða meira allra skólabarna
þurfi þess með, nær ekki neinni
átt, þótt ráðlagt sé af heilbrigð-
isráði skólanna.”
Uppreisn í liði
stjórnarhersins
Fréttir er bárust til Frakk-
lands frá Spáni í gær, voru á þá
leið, að um 800 herforingjar og
hermenn í liði stjórnarinnar í
Barcelona, hefðu gert uppreisn á
móti stjórninni og neitað að
berjast. Ver hópur slíkra her-
manna sig í byggingum í borg-
inni með fallbyssum.
Um 1500 Spánverjar er sagt
að flúið hafi úr Aran héraði
norður yfir landamærin til
Frakklands. En uppreistarliðið
tekur á þeim slóðum hvert þorp-
ið af öðru.
Suður af Tortosa tóku upp-
reistarmenn nokkra sveit manna
úr stjórnarliðinu. Segir Franco,
að þar og í Cataloníu hafi herlið
stjórnarinnar flest verið útlend-
ingar. Spánverjar sjálfir á þess-
um stöðum veittu enga mótstöðu.
Stjórnin á Spáni bað Þjóða-
bandalagið í gær að taka upp
málið á dagskrá sína um útlenda
herinn í liði uppreistarmanna á
fundinum, sem haldinn verð-
ur 9. maí. Samkvæmt þessu
er að sjá sem stjórnin búist við
að verjast talsvert lengi' enJnþá.
Loftfarið fundið
Síðast liðinn sunnudag fanst
flugfar Mike Sawchyn, ungs
flugstjóra frá Sifton, Man., er
hvarf 29. des. á leið heim til sín
frá Gilbert Plains. Flugfarið
fanst í þéttum skógi 17 mílur
suður af Gilbert Plains, brotið
mjög. Hjá því fanst blað er á
var skrifað: “Þetta er flugfar
Mike Sawchyn frá Sifton. Gerið
svo vel að hreyfa ekki við neinu.
Er fótbrotinn. Pósthúsið greiði
Pete Lytwyn $120. ef eg skyldi
farast.” Undirskrifað: “M. S.
Sawchyn.”
Flugmannsins hefir mikið ver-
ið leitað, en hann ekki fundist.
Um 200 yards fyrir norðan flug-
farið fanst vasabók er blaðið var
rifið úr er fanst hjá flakinu og
sem bendir í hvaða átt flug^
maðurinn hefir haldið. Leitin
heldur áfram.
Kjöthúsin ráða verði
Hon. H. H. Stevens, sem verið
hefir í Winnipeg nokkra daga,
var í fyrradag beðinn að koma á
fund nefndar, er af fylkisþinginu
var kosin, til að rannsaka hag
kvikfjárbúnaðarins í Manitoba.
'Mr. Stevens var þrjár klukku-
stundir á fundi hjá nefndinni.
Benti hann á að Canada Packers
og Swift-Canadian félögin hefðu
með höndum 85% af kvikfjár
kaupum fylkisins og réðu verði
í sláturhúsunum í Winnipeg,
Edmonton og TorOnto. Taldi
hann þessi félög pott og pönnu
að því, að bændur væru flegnir á
sölunni. ’
Japanir óttast Rússa
Síðast liðinn mánudag voru
níu flugskip frá Japan á flug-
æfingu á ströndinni hjá Vladi-
vostock. Heim komu aðeins átta
skip úr ferðinni en eitt fórst. Til-
kyntu Rússar að það hefði far-
ist og aðeins einn þeirra sem á
því voru, hefði komist af. Báðu
Japanir þá um skipið, en Rússar
sögðu nei við því, vegna þess að
Japan yrði ekki átölulaust leyft
að fljúga yfir löndum Rússlands.
Þykir Japönum þetta ekki spá
neinu góðu og óttast nú Rússann
meira en nokkru sinni áður.
Páfinn blessar Franco
Blaðið “L’Observatore Ro-
mano”, sem gefið er út í páfa-
höllinni, birti s. 1. mánudag
skeyti, er páfinn sendi Franco,
uppreistarforingja á Spáni s. 1.
sunnudag. f skeytinu leggur
páfinn sína postullegu blessun
yfir Franco.
Ástæðan fyrir skeytinu var að
Franco hafði gert einhverja
kaþólsku trúarhetjuna á Spáni
að dýrðlingi (saint), og bað um
viðurkenningu páfans fyrir því.
Páfa þótti mikið til þeirrar rækt-
ar koma er Franco sýndi með
þessu erfða-trú Spánverja —
kaþólskunni.
Árás á Canton
í flugárás er Japanir gerðu á
borgina Canton í Suður-Kína s.
1. sunnudag, voru 250 íbúanna
drepnir og um 300 særðir. Ann-
að var ekkert unnið með þessu;
því fylgdi enginn sigur fyrir
Japan.
Bændur frá Formosa
Japanir eru að flytja um eitt
þúsund bændur frá Formosa til
þess að setjast að á jörðum í
grend við Shanghai, sem Kín-
verjar eiga. Vara Kínverjar
Japani við afleiðingunum af
þessu; segja þeir að það kosti
sama þjóðernishatrið og óeirð-
arnar og þegar Japanir sjálfir
fluttu fyrst til Norður-Kína og
þeim muni lengi minnisstætt.
Hver verður leiðtoginn?
Upp á mörgum hefir nú verið
stungið, sem líklegum til að taka
við forustu íhaldsflokksins í stað
Rt. Hon. R. B. Bennetts. Hér
eru nöfn nokkurra: Dr. Sidney
Smith, forseti Manitoba-háskóla;
Arthur Meighen, sem nú er for-
seti efrideildar þingsins í Ot-
tawa og er ekki líklegur til að
fara frá þeirri stöðu; Hon. R. J.
Manion; Hon. W. H. Herridge;
Hon. M. A. McPherson frá Sask-
atchewan; Hon. J. Earl Lawson
og Denton Massey, M.P.
Ein skuldin enn!
Ungverjaland skuldar Banda-
ríkjunum um þrjár miljónir doll-
ara. Það á að greiða árlegí um
$60,000 af skuldinni, en er nú
að leita hófanna með að borga
um helming þessarar fjárhæðar
eða um $30,000 árlega í aðeins
30 ár. Ef allar aðrar þjóðir, er
Bandaríkjunum skulda, greiddu
skuldirnar með svipuðum kjör-
um innheimtu Bandaríkin 6 bil-
jónir dollara árlega af útistand-
andi skuldum sínum, er nú nema
96 biljón dollurum.
Brezkt blað heldur fram að
Beaverbrook lávarður, blaða-
kóngurinn, hafi fyrir tveim vik-
um farið til Frakklands til
skrafs og ráðagerða við Hertog-
ann af Windsor um að flytja sem
fyrst heim til Englands og setj-
ast þar að.
Bæjarráðið í Winnipeg hefir
samþykt að víkka Maryland
stræti frá Broadway að Wol-
seley Ave. Kostnaðurinn er
$19,600. Á verkinu mun bráð-
lega byrjað.
Barnasöngsútvarp
Kór íslenzkra barna í Winni-
peg. útvarpar ísl. söng föstud. 22.
apr. kl. 8.05 yfir þessar stöðvar:
CJRC Winnipeg; CJGX York-
ton; CJRM Regina og stutt-
bylgju stöðvarnar CJRO og
CJRX.
Flokknum stjórnar R. H.
Ragnar og við píanóið verður
ungfrú Lily Bergson. Vonandi'
sæta allir fslendingar þessu tæki-
færi að heyra íslenzkan söng og
skrifa þakklæti sitt til CJRC
Radio Station, Royal Alexandra
Hotel, Winnipeg, Man.
BRÉF tJR SKAGAFIRÐI
Kæru Skagfirðingar
vestan hafs:
Að gömlum vana ætla eg að
senda ykkur hleztu fréttir héð-
an úr héraðinu, yfir árið sem
leið, og vil þá nota tækifærið og
þakka ykkur bréf og bækur, er
þið hafið sent mér, og það menn
sem eg þekki ekki neitt, en hafa
þó sýnt mér þessa vinsemd.
Tíðarfarið hefir verið all mis-
lynt á hinu umliðna ári. Seinni-
hluti vetrarins gjaffrekur, og
vorið kalt, urðu þá ýihsir hey-
litlh- sem þó ekki varð að meini,
því aðrir gátu þá hjálpað, og
auk þess hægt að ná í fóðurbæt-
ir, síldarmjöl, sem er alveg á-
gætt til fóðrunar. Fénaðarhöld
urðu góð, þrátt fyrir alt og féð
reyndist ágætlega í haust, og
jmun fóðurbætisgjöfin frá vetr-
inum hafa átt sinn góða þátt í
því. Vegna vorkuldans spratt
seint og byrjaði sláttur með
langseinasta móti, sem hann hef-
ir nú gert um margra ára skeið,
eða alt að því hálfum mánuði
seinna en venjulega. Ekki var
hægt að segja að þurkar væru
miklir, en þó hraktist aldrei hey,
sem talið gæti, og t. d. töður náð-
ust yfirleitt með beztu verkun,
og yfirleitt mátti segja sama um
útheyið. Heyskapur var í meðal-
lagi að vöxtum, töður yfirleitt
minni en venjulega. HaustixS
var gott, og veturinn fram að
nýári svo einmuna góður að
menn muna ekki eftir slíku. Á
beitarjörðum var ekki farið að
sýna fénu hey á jólum og hross
þá í haustholdum, og verða þau
að líkindum ekki þung á það sem
eftir er, þegar þau sluppu svo vel
við skammdegishríðamar og
gaddinn. Á jólum voru til dæmis
Héraðsvötnin auð út í sjó og
eins voru þá allar ár í héraðinu,
og nú eftir nýárið gengu bílar
hingað, sunnan af Akranesi, og
mátti heita snjólaust á allri leið-
inni.
Á Sauðárkróki var slátrað í
haust um 23 þúsund fjár, og var
meðalþyngd svipuð og í fyrra
eða þó ívið betri. Mest af þessu
kjöti er selt frosið til Englands.
Var alt að 1 krónu fyrir kílóið af
bezta kjötinu haustið áður og
gærur kr. 1.56 fyrir kílóið (tvö
pund). En nú er búist við að
kjötið verði ekki lægra og gær-
urnar hærri, er það reyndar eðlL
legt, því útlenda matvaran hefir
hækkað mikið á þessu ári.
Hrossamarkaðir voru hér í
sumar og var alt að kr. 200,00
fyrir 4 vetra hesta og eldri. Má
það gott kallast, því hjá flestum
er uppeldið ekki dýrt á hrossun-
um hér í Skagafirði. Eins var
hátt verð á afsláttarhrossum í
haust, dæmi til þess að folöld
væru seld á 40,00—50,00 krónur.
Miklu var nú betra með at-
vinnu á Sauðárkróki en undan-
farin sumur. Fyrst og fremst
var saltað með meira móti af
síld (5000 tunnur) og svo var
mikil vinna við hafnargerðina.
Bygður var hafnargarður inn og
austur af eyrinni, sem er fyrir
utan kauptúnið, voru fullgerðir
af honum 100 metrar, en auk
þess, reknir niður staurar á 63
metra bili, sem flýtir. stórkost-
lega fyrir er vcrkið hefst næsta
vor. Allur er búist við að garður
þessi verði um 250 metra langur
og svo djúpt við hann að stærstu
skip geta legið þar. Margir hafa
verið hræddir um garð þennan
fyrir hafís er hann fyllir allan
fjörðinn, að hann mundi sópa
honum burtu, en raunin mun
verða sú að brimið ber grjót og
sand að norðanverðum garðin-
um og mun smásaman lengja
eyrina fram með honum. Þegar
þessu mannvirki er lokið er kom-
in þarna ágætis höfn og ekki ó-
líklegt að siglingar aukist hingað
til muna.
-En dýrt verður þetta fyrir-
tæki. Er nú búist við að það
muni verða á 7 hundruð þús. kr.
og þarf miklar tekjur til að
standa undir þeim útgjöldum öll-
um þó að ríkissjóður muni auð-
vitað leggja allverulegan hluta
af þeirri upphæð, og sýslan
sömuleiðis, þá hljóta þó altaf að
verða a. m. k. 300 þúsund krón-
ur sem höfnin þarf sjálf að svara
af vöxtum og afborgunum. En
hvar á að taka það ef sigling
eykst ekki? Búast má auðvitað
við síldarsöltun, en það sem
þyrfti' að koma hér upp nauð-
synlega, væri síldarbræðslustöð
og hún talsvert stór; þá kemur
söltunin af sjálfu sér, því þeirri
síld, sem reynist ekki söltunar-
hæf er þá dembt í bræðsluna, en
nú verður að fara með hana til
Siglufjarðar eða fleygja henni.
Þá mundi einnig fást nærtækur
og að líkindum ódýrari fóður-
bætir en nú, fyrir sýsluna.
Jarðabætur á síðastliðnu ári
eru tæplega eins miklar og áður,
enda búið mikið að gera, þó nam
jarðr. styrkurinn tæpum 50 þús.
kr. í sýsluna á síðastliðnu ári.
Vegir hafa verið endurbættir, og
nýir lagðir svo nú má heita orðið
bílfært um alla sýsluna.
Mjólkur samlagið hefir starf-
að síðastl. ár með góðum árangri
hefir það tekið á móti nálega
380 þús. lítrum af mjólk. Er
það mikið þegar það er athugað,
að enn eru menn ekki farnir
að snúa sér að því, af alhug eða
breyta framleiðslu sinni alvar-
lega í þá átt. Fjárbúin og hrossa
eignin hefir sízt mínkað, en hin
aukna ræktun hefir gert það að
Frh. á 5. bls.