Heimskringla - 03.08.1938, Blaðsíða 1

THE PAR-T-DRINK
Good Anytime
In the 2-Glass Bottle ^ ®
SNÚIÐ A MELINU!
Komið loðfatnaði og vetrar-
kápum yðar til geymslu hjá
oss í mel og eldtryggum
skápum
SíMI 37111
AVENUE
DYERS and CLEANERS
LII. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 3. ÁGÚST 1938
NÚMER 44.
ÁVARP FJALLKONUNNAR
(Mrs. G. J. Guttormsson)
á Iðavelli, 30. júlí 1938
(Áður en Fjallkonan flutti ávarp sitt, las hún kvæði St. G.
Stephansson: ”Þó þú langförull legðir.”)
Eg kveð mér hljóðs und grænum skógargreinum
Sem griðland eiga á þessum helga stað.
Við sumaryl, og birtu af himni hreinum
Þær hafa borið lauf, og margfaldað.
Eg gleðst í dag af heilum huga mínum
Er hljómar íslenzk rödd á vörum manns.
Vínland hið góða í fríðum faðmi þínum
Er framtíð sonar míns, og vonir hans.
Eg veit þú skilur vonir barna minna
Og viljann til að bæta lífsins hag.
Ó, gef þau megi í framtíð allri finna,
Þann frið í sál er breytir nótt í dag!
Mitt líf er tengt við fjöll og djúpa dali,
Við dagsins önn og ljúfan nætur frið.
Minn andi býr í lækja og linda hjali;
f löðri brims og sterkum fossanið.
Hann vakir yfir öllum ársins tíðum
Og andar létt á barnsins veiku sál.
Við blómin smá er gróa í grænum hlíðum
Hann gleðst og skilur þeirra tungumál.
Hvert orð eg mæli af insta hjartans grunni
Á ykkar móðurtungu börn mín góð
Til ættingjanna út í dreifingunni
Eg ástarkveðju ber frá landi og þjóð.
Hið fagra og sanna er hugann til sín hrífur
Alt hreint og göfugt vaki yfir þér!
Hinn mikli andi er yfir djúpin svífur
Og eilífðina les á fingrum sér.
S. E. Björnsson
FJALLKONAN
MISS CANADA og MISS AMERICA
(á fslendingadeginum á Gimli, 1. ág. 1938)
Myndin hér að ofan var tekin á íslendingadeginum á
Gimli. í miðju er Fjallkonan, (frú Halldóra Jakobsson).
Til vinstri á myndinni er Miss Canada (ungfrú Ruth
Benson), en til hægri Miss America (ungfrú Laura Thor-
leifsson frá Garðar, N. D.). Ávörpin sem konurnar
fluttu, eru birt í þessu blaði.
HELZTU FRETTIR
ÁVARP
FJALLKONUNNAR
(Frú Halldóru Jakobsson)
að Gimli 1. ágúst 1938
Herra forseti,
heiðruðu íslendingar!
fsland heilsar yður, á þessari
hátíðar stund, og flytur yður, af
fölskvalausum huga, móður árn-
að sinn, og að frægðar orði, “sær-
ir yður við sól og báru” að
gleyma hvorki ætt yðar né upp- j
runa, en minnugir vera þeirrar
speki og skynsemdar er foreldri
yðar, að fornu og nýju öðlast
höfðu og yður hafa að erfðum
eftir látið.
Verið minnugir hins forna
kynstofns er göfgastur hefir bor-
inn verið um Norðurheim. Minn-
ist raunsæis hans og skapgerð-
ar, trygðar hans og drenglundar, |
hugdirfðar hdns og siðferðis-
festu, frelsishollustu og aðal-
mensku.
Varðveitið minningar sögunn-
ar og mælið manna heilastir á
norræna tungu.
Látið ekkert á það skyggja áj
nóttu eða degi, í fámenni eða í
fjölmenni í orku-raun eða háska
eða hverjum öðrum vanda er
yður ber að höndum, að
“Móður átti faðir þinn
Menjum göfga----------
öll þótti ætt sú
Með yfir-mönnum.”
Þér fóruð yfir hafið. Fylgi
um aldur heill og gæfa þeirri
för!
Þér eigið hér í baráttu við að
missa ekki af samhengi æfinnar,
að missa ekki af sjálfum yður, :
fortíðarlausu og framandi landi.
Fylgi sigur þeirri baráttu!
Þér fóruð ekki til þessa lands
til þess að glata lífinu, heldur
til þess að finna það. Berið
gæfu til þess og guða hylli!
Vitið að helgustu minningarn-
ar eru knýttar við liðin ár, þær
sem varðveita þekkingar-auð
þúsunda ára, að gleyma þeini,
við aðkallandi störf, er að glata
lífinu.
Vitið og munið það, að hvort
sem þér eruð heima-menn eða
framandi, við hvað sem þér eigið
að búa, eigið þér föðurland samt,
jafnt sem aðrir menn, er nært
hefir anda yðar, auðgað ímynd-l
unarafl yðar, lyft huga yðar,1
veitt yður frændur og vini, og
deilt með yður daglega, brauði,
erfiðisins — lífsins brauði — er l
veitir yður styrk og þrek til að
horfa fagnandi við lífinu.
i
Og þetta föðurland yðar er
bæði á himni og jörðu; og hvar
sem þér eruð saman komnir til
þess að minnast þess og ættar
yðar, þá eruð þér á því staddir.
Því:
“Þótt þú langförull legðir
Sérhvert land undir fót
Bera hugur og hjarta
Samt þíns heimalands mót.”
Aðgreiningin kynni þá aðeins
að vera sú, eftir staðháttum, að
á einum staðnum en ekki hinum
eru:
Blómgróin björgin
Sérhver bald-jökull hlýr.
Berið ætt .yðar vitni. Sýnið
hvers anda þér eruð. Leggið
yður alla fram í hinni örlaga
þrungnu framtíð til þess að
vernda frelsi — frelsi einstakl-
ingsins og mannréttindi og þá
mun yður vel farnast, land yðar
hið nýja hljóta blessun af komu
yðar, og þér njóta sæmdar og
virðingar í ættir fram.
“Móður orð
Ber þú mögur héðan
Ok lát þér í brjósti búa;
Iðgnóga heill
Skalt of aldr hafa
Meðan þú mín orð of mant.”
(Grógaldur)
Islendingadagarnir á
Hnausum og Gimli
Það verður ekki annað sann-
ara sagt um þjóðhátíðardagana í
Nýja-íslandi, en að þeir hafi
hepnast ágætlega. Veður var hið
ákjósanlegast báða dagana, að-
sókn yfrið góð, eflaust hátt á
fjórða þúsund á Gimli og nær
tveim þúsundum á Iðavelli. —
Skemtiskrá var bæði góð og ó-
þrotleg á báðum stöðunum, sem
ásamt tækifærinu fyrir fjarlæga
vini að finnast, gerði dagana ó-
gleymanlega ánægj ulega.
Það sem sérstaklega jók á
skemtun dagsins og átti sinn
mikla þátt í hinni góðu aðsókn,
var að hér var staddur einn af
kunnustu ágætismönnum ís-
lenzku þjóðarinnar, Jónas alþm.
Jónsson frá Reykjavík. Það var
svo sérstakt að eiga þess kost að
kynnast honum og hlýða á hann,
að eðlilegt var, að gripið yrði
tækifærið til þess. Og þó ekki
sé nema um þetta eina atriði að
ræða, erum vér vissir um, að
menn telja ekki eftir sér, að
hafa sótt hátíðirnar.
Við hátíðirnar var margt til-
komumikið og ánægjulegt. Mál-
verkin frá íslandi í baksýn á
ræðupöllunum á Gimli, eru un-
aðsleg og fögur og nú hefir fs-
lendingadagurinn á Hnausum í
fyrsta sinni skreytt útsýnið fyr-
ir gestunum með einu af slíkum
listaverkum Friðriks Sveinsson-
ar.
Á Gimli-hátíðinni mun flestum
koma. saman um að verkefni
Fjallkonunnar hafi verið eitt af
því, sem prýðilega var af hendi
leyst og áhrifamikið var. Það
var ekki einungis að ávarpið væri
vel samið og hugsað, heldur var
það einnig svo vel flutt, að hrifn-
ingu vakti hjá áheyrendum. —
Sæti Fjallkonunnar er eitt hið
tignarlegasta á íslendingadegin-
um og það er mikilsvert, þegar
það er skipað sem í þetta skifti.
Ávörp Miss Canada og Miss
America voru einnig mjög vel
flutt og túlkuðu hlutverkin á-
gætlega. Ef upplestur skálda og
ræðumanna, sem ræður sínar
og kvæði lesa, væri eins góður,
væri vel.
Á Hnausum settu Fjallkonan
og Miss Canada, einjs og á Gimli,
mikinn svip á daginn.
íþróttir fóru miklar og marg-
víslegar fram á íslendingadög-
unum og verður frá því nánar
skýrt í næsta blaði. Höfum vér
og hugsað oss að geta ýmsra
atriða, sem oss þykja þess verð
að vekja athygli á, í sambandi
við hátíðirnar og sem að þessu
þjóðræknisstarfi lúta sem verið
er að vinna með þjóðminningar-
dags-hátíðunum, síðar.
Söngur Karlakórs íslendinga i
Winnipeg skemti á báðum hátíð-
unum. Er söngur kórsins nú
eitt stóra atriði hátíðanna.
Ræður og kvæði sem flutt
voru á fslendingadögunum verða
með tíð og tíma birt í þessu
blaði, svo á það er hér ekki sér-
stök ástæða að minnast.
Á Gimli-hátíðinni færði A. S.
Bardal, fyrrum stóftemplar í
Manitoba Jónasi alþm. Jónssyni
hring góðan að gjöf, sem þakk-
lætis og viðurkenningarvott
Goodtemplara fyrir afstöðu hans
og framkomu í bindindismálinu
á íslandi 1930, er tekið var fyrir
vínsölu á 1000 ára Alþingis há
tíðinni.
Forsetar fslendingadaganna
voru: Sveinn Thorvaldson, M.B
E., á Hnausum og Jón J. Samson
á Gimli.
Fyrsta símtal milli
Reykjavíkur og Winnipeg
Síðast liðinn fimtudagsmorg-
un var símanum hringt hjá dr
Rögnvaldi Péturssyni, 45 Home
St., Winnipeg og spurt eftir Jón-
asi alþm. Jónssyni. Kom í Ijós
að verið var að síma frá íslandi
og að sá er þaðan talaði var Guð
mundur Hlíðdal, síma-stjóri
stjórnarinnar. — Samtalið stóð
yfir í 7 mínútur og laut að frétt
um sem hvor hafði öðrum frá
að segja. Horfur með síldveiði
eru hinar beztu heima. Jónas
alþm. Jónsson talaði og við konu
sína á heimili þeirra í Reykjavík
og sagði henni hvernig honum
kæmu hlutirnir fyrir sjónir hér
við fyrstu sýn og greindi frá fyr-
irhuguðum ferðalögum sínum
um þetta land.
Þetta er í fyrsta sinni sem
símtal á sér stað milli Reykja
víkur og Winnipeg.
LANDVARNARBALKUR
STEPHANS G. STEPHANSSONAR
Þýddur af Skúla Johnson. (Sbr. Andvökur III. bls. 95—97).
Jónas alþm. Jónsson, dr. Rögn
valdur Pétursson og frú lögðu af
stað á miðvikudagskvöldið vest
ur til Wynyard, Sask. Flytur
Jónas alþm. fyrirlestra á nokkr
um stöðum í Saskatchewan og
Athugasemd: Þýðing þessa hugsjónaríka og þróttmikla Islands-
kvæðis er birt í samúðaranda við hin vanalegu íslendingadags-
hátíðahöld og einnig til þess að heiðra hingaðkomu hins háttvirta
Islands sonar sem er nú staddur á meðal vor. Landvamarkvæði sitt
orti Stephan G. árið 1908—fyrir þrjátíu árum. A því tímabúi
hefir mörgum breytingum orðið framgengt á Islandi svo velferðar-
óskir skáldsins tU lands og þjóðar virðast nú að mörgu leyti upp-
fyltar. Að hugsjónir hans hafa átt þessum úrslitum að fagna,
stafar af starfsþrótti nútiðar Islendinga, en í þeirri starfsemi á
seinni tíð, hefir Jónas Jónsson verið einna afkastamestur.
I.
Of rhymes and runes thou Outgarth’s warden fairest,
Ocean’s queen, set in either hemisphere,
Who mantle green and wind-blown head-gear wearest,
Our land of mountains, mother-island dear.
II.
Thou hast with spirit and with flame inspired,
Isle tiny, many far off from thy strands.
When midst of embers stand thy fells enfired
Then fares a quaking throughout other lands.
III.
And shackles many shook off necks of minions,
Who shelter of thy guardian-spirits found:
Of fire-crater with flame’s eagle-pinions,
Of fell in snow and mist-cloud muffled round.
IV.
The bargain-hucksters, hurried oar-pulls plying,
Fled off, on forestays crowding every sail,
When fatuous flames thy mountain-peaks were flying,
. And waxed the surf and seawards swept the gale.
V.
Thy speech, with lays and legends, ’bout Earth’s bowers,
A guard of freedom for the fine arts set;
With thee, despite the twilight of all Powers,
A newer, better world is visioned yet.
VI.
Thine too are summers sunfair, island-mother,
Dales sweet, and hillsides off’ring hours of bliss; #
And what is more: the moorlands of no other
Land are as truly charming as of this.
VII.
And tear-bright light above thy scaurs is litten,
And lava-scree and grey and awesome sand.
Our fathers’ bones, who were by feyness smitten,
Them fructify, and consecrate this land.
VIII.
Be warmed this dust and be it watered ever!
Beneath these howe-flames hides assured gold—
Ne’er for their tombs. should toll be paid, and never
The toft-fields of their scions should be sold.
IX.
Lead thou thyself! Thy folk becomes the fairest,
Free to itself and this ancestral spot—
Believe not, bavin, that brother, who unfairest
And false right pleads, will wrong his brother not.
X.
Believe not that by bowing to unreason,
For thee augments thy friends' appraisal good;
The first approach to equity and reason
Is 'found if men approve of brotherhood.
XI.
Still bear we can, though Time’s pleas prove not better,
Be nothing from us for unfairness shorn—
The others, who confused, their children fetter,
Are cursed by them for having e’er been bom.
XII.
—How lief it is to mention thee in measures,
Our motherland, to this folk fugitive!
What other thing the exile owns and treasures,
That to they paean is comparative ?
XIII.
Our island, thou, from thee all fetters flinging,
Shalt free become and walk ways fortunate!
Then in the Westlands we’ll delight, for singing
A day to find, and for thee celebrate.
Alberta á meðal íslendinga, en
fer að því loknu vestur að hafi.
Til Winnipeg kemur hann senni-
lega aftur síðari hluta ágústmán.
* * *
Sigtryggur Sigvaldason frá
Baldur, Man., var í bænum eftir
helgina; hann sótti íslendinga-
daginn á Gimli.
Egill Anderson, lögmaður í
Chicago, kom við í borginni á
ferðalagi í sumarfríi til ættingja
og vina í Piney, Selkirk, Lang-
ruth, svo og til að vera við-
staddur fslendingadagshald. —
Með honum var kona hans og
yngri dóttir þeirra.