Heimskringla - 15.03.1939, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 15. MARZ 1939
HEIMSKRINGLA
3. SíÐA
sagða okkur á islenzku, en á
öðru máli. Það er fyrir þetta,
sem íslenzk félög eru hér til og
íslenzk blöð. Þetta er með öðr-
um orðum .þjóðræknis spursmál.
Það sem eg hefi út á grein Dr.
Sig. Júl. Jóh. að setja, er því
þetta, að mér finst hún ekki taka
þetta nægilega með í reikning-
inn, heldur jafnvel draga stryk
yfir þetta hlutverk íslenzku
blaðanna, sem eg skil þó naum-
ast að geti hafa verið hugmynd
hans. Hún er byr í segl þeirra,
er halda fram, að alt íslenzkt sé
hér einskis vert, af því að hægt
sé Romast hér af með ensku.
Aðal-hlutverjc blaðanna segir
Dr. Sig. Júl. Jóh. að sé að flytja
fréttir af löndum hér og að
heiman. Þetta er alveg satt,
það hefir ávalt verið stórt hlut-
verk þeirra. Og þau leitast við
að gera það ennþá, eftir föngum.
En þar þykir * höfundi ofan-
skráðrar greinar, sem íslenzku
blöðin hér hafi brugðist í seinni
tíð, einkum í fréttaburði sínum
heiman af fslandi. Þrjú mál
nefnir hann sem dæmi af því,
hvað þau vanræki að segja frétt-
ir að heiman. Eitt þeirra mála
var Þorvarðarsonarmálið, sem
Heimskringla gerði sig seka um
að flytja ekkert um, en Lög-
berg gerði, svo bæði blöðin eru
ekki sek um það. Heimskringla
gerði grein fyrir afstöðu sinni til
þess máls; hún sá ekki annað
í fréttinni, en ofurlitla hnútu
til stjórnarinnar á íslandi fyrir
gjaldeyrislög hennar, frá and-
stæðingablaði hennar og leit svo
á, að pólitískt agg, ekki
mikilsverðara en þetta, ætti ekk-
ert erindi til vor Vestur-íslend-
inga. Enda hlaust ekkert gott af
að hún var birt. Önnur fréttin
var kornmylnumálið. Mál það
komst aldrei lengra en það, að
stjórnin heima var spurð um
grundvallaratriði til stofnunar
slíks fyrirtækis, en þau voru í
því fólgin að ef á samvinnu-
grundvelli væri hægt að efna til
rekstursins, væri það ákjósan-
legt, en til þess hefði stjórnin
eða landið ekki fé. Andstæðing-
ar stjórnarinn hleruðu þetta og
birtu frétt af því , ekki eins og
vænta hefði mátt rétt, heldur
sem sýnishorn af því að stjórn
íslands væri á móti Öllum fram-
förum í landinu. Annað póli-
tískt mál. Þriðja fréttin var um
komu íslenzks söngflokks á sýn-
inguna í New York. Söngkórinn
íslenzki skrifar grein, heillar
síðu langa, um að vissir menn í
New York hefðu spilt fyrir því,
að kórinn kæmist vestur á veg-
um amerísks útvarpsfélags svo
ekkert yrði af förinni. Um þetta
birtust tvær nærri blaðsíðu lang-
ar greinar !í Alþýðublaðinu og
svo aftur jafnlöng svör tvö eða
fleiri í Vísi. Heimskringla leit
á þetta sem persónulegt deilu-
mál og leiddi það hjái sér; Lög-
berg leit sömu augum á það og
Hkr., að það gæti ekkert gott af
því hlotist að vera að flytja
þessar endalausu, deilugreinar
um þetta mál. Greinarnar voru
persónulegar mjög og hví áttu
íslenzku blöðin hér að vera að
draga sgi, inn í þær deilur? Þær
snertu sýningarmálið of mikið
til þess, að nokkuð gott gæti af
því stafað.
Þetta eru nú fréttirnar, sem
Dr. Sig. Júl. Jóh. finnur blöðun-
um til foráttu, að hafa ekki fært
Vestur-ijstendingum.—" Pólibísikt
nagg og persónulegt þref. Mér
liggur við að spyrja, höfðu blöð-
in vestra siðferðislegan rétt til
þess að fara að blanda sér í slík
mál?
fslenzk blaðamenska er víðar
en á íslandi kunn fyrir það að
vera þreytandi persónuleg;
þannig komst að minsta kosti
ensk kona að orði um hana, er
fyrir nokkrum árum var á ferð
á fslandi. Og í sumum betri
tímaritum fslands, hefir þessara
aðfinsla nokkuð gætt í seinni tíð.
Er það þá aðfinsluvert við ís-
lenzku blöðin vestra, þó þau
leiði að minsta kosti hjá sér per-
sónulegar deilur manna á ís-
landi ?
íslendingar heima leiddu al-
veg hjá sér deilumál Vestur-fs-
lendinga út af heimförinni 1930.
Ætli það hefði bætt samvinnu
milli íslendinga heima og hér, að
blöð þeirra hefðu farið að skifta
sér af þeim málum ? Eg vil ein-
mitt þakka blöðunum á íslandi
fyrir framkomu þeirra í því máli
og mér finst að íslenzku blöðin
hér vestra hafi lagt drjúgan
skerf til hinnar góðu samvinnu
og til að efla þann samhug, sein
nú ríkir milli landa heima og
hér, með því að leiða hjá sér að
birta pólitískt þref eða persónu-
legar deilur eftir blöðum að
heiman, alveg eins og heimablöð-
in gerðu í heimfararmálinu sæla.
Dr. Sig. Júl. Jóh. og fleirum sem
aldir eru upp í gamla blaðaskól-
anum á íslandi kann að þykja
það vottur deyfðar og f jörleysis,
að leiða pólitískar og persónuleg-
ar deilur manna heima hjá sér.
En það er ekki þar með sagt,*að
allir líti þeim augum á hlutverk
vestan blaðanna. Og nokkuð er
það, að um leið og blöðin bæði
hér og heima taka upp gagn-
stæða stefnu þeirri, er svo lengi
hefir ríkt í íslenzkri blaða-
mensku, fara góðhugur og sam-
tök íslendinga í vöxt, bæði inn-
byrðis á meðal okkar hér vestra
og milli Austur- og Vestur-fs-
lendinga.
FRÓNSMÓTIÐ
I.
Eg var á gangi niður aðal-
stræti íslendinga og var á hraðri
ferð, hafði í mörgu að snúast en
þó meira í huganum, og leit því
hvorki til hægri né vinstri á leið
minni niður strætið. Hávaðinn
umhverfis mig, frá strætisvögn-
um, bílum, kerrum, krökkum og
kvenfólki, var svo hversdagslegt
að það truflaði huga minn harla
lítið. En, þegar alt í einu var
hrópað rétt við eyrað á mér.
“Hvað anskoti ertu að flýta þér
maður! Máttu ekki vera að
heilsa upp á kunningja þinn?”
þá hrökk eg við, snar stansaði
og leit stórum augum 1 kring
um mig. Þetta var þá vinur
minn, “Karl í krapinu”, nýkom-
inn utan úr öðrum bygðum, og
hafði eg ekki séð hann lengi.
“Ha! Og þúfhér?”, varð mér
að orði.
“Já, það held eg nú. Kom til
að sitja þingið eins og fleiri
góðir menn,” sagði “Karl í krap-
inu”.
“Ágætt! Þú verður þá á
“Frónsmótinu” með okkur í
kvöld ?” sagði eg.
“Ja—jú—já, líklegast,” sagði
“Karl í krapinu” um leið og hann
skaut til mín tvíræðu homauga.
“Hvað! Ertu í vafa um það?
Hefirðu ekki lesið skemti-
skrána?” hrópaði eg, fullviss
um að hver, sem lesið hefði
skemtiskrá “Frónsmótsins” gæti
ekki setið heima.
“Jú,” sagði “Karl í krapinu”,
“en — er —.heldurðu að hún 3é
dollars virði, góði?”
“Farðu í logandi! Þú ert
fallegur “Karl í krapinu”, eða
hitt þá heldur. Ef þú ert svona
vafa bundinn, þá er aðeins eitt
ráð, sem eg get gefið þér, og
það er, að þú farir á “Fróns-
mótið” og sannfærist um það
sjálfur hvers virði það er. Koma
svo til mín á eftir og skamma
mig ef þú verður fyrir vonbrigð-
um”.
“Gott. Eg skal fara að orðum
þínum, kunningi. En ef eg fæ
ekki dollars virði af andlegri og
líkamlegri næring hjá ykkur í
kvöld,” sagði “Karl í krapinu”
og skók hnefann, “þá bjargar
þér engin bænagerð þegar eg sé
þig næst”.
Og með þetta skildum við, og
var mér létt í skapi. Var eg
strax farinn að hlakka til að
hitta “Karl í krapinu” eftir
“Frónsmótið”.
II.
Klukkan er orðin átta.
Hvert einasta sæti er skipað
í salnum, uppi og niðri. Fjögur
hundruð manns. Fleirum er ekki
leyfilegt að hleypa inn. Hugur
minn hlær, því það voru margir
búnir að spá því, að samkoman
yrði illa sótt. En það voru Ná-
strandar sálir, sem aldrei geta
séð eða hugsað nokkuð nema í
skugganum.
Samkoman var sett. Ávarp
forsetans, S. Thorklessonar, var
gott. Það bar ekki með sér nein-
ar brakandi eldtungur spennandi
ofuryrða, heldur þróttmiklar,
hreinar og heilsteyptar skoðan-
ir og bendingar um:
Að oss er nauðsyn vor takmörk
að treysta,
og tengja í einingu lífsbrotin
smá,
og glæða svo dáðir og drengskap-
ar neista.
Þær dýrustu perlur, sem manns-
sálin á. . . .
Þá var eins og hurð væri opn-
uð, og maður sæi inn í “Hvelf-
ingu himinsins stjarna”, því
milli tuttugu og þrjátíu böm,
svifu nú upp á svalirnar, og
sungu þrjú lög, undir stjórn
Ragnars H. Ragnar. Að lýsa
söng þeirra get eg ekki og gerist
heldur ekki þörf.
Því söngelsk sálin
sólu ofar
berst á bylgjum
blíðra tóna,
og allir, sem unna ungum og
söng, ættu ekki að sitja sig úr
færi að hlusta á bömin. Og
sjálfum finst mér, englaraddir
óma í eyrum mér lengi eftir að
eg hefi hlustað á börnin hans
Ragnars syngja.
Þ. Þ. Þ. flutti þessu næst gull-
vægt erindi, þrungið af lífi og
litum, vizku, víðsýni, orðgnótt
og fegurð. Var því tekið af
mikilli hrifning.
Þá lék Snjólaug Sigurðsson á
piano, yndislega og hressandi,
sem að vanda, og hreif alla með
sér upp í sjöunda himin.
“Hjálmar A. Bergmann, er
næst með ræðu,” tilkynti forset-
inn. Mér er nær að halda að
ekki sé til íslendingur vestan
hafs, og sennilega fáir austan
hafs, sem ekki hafa heyrt
Hjálmars A. Bergmanns getið. |
Mér sýndust allir standa á
öndinni er nafn Bergmanns varj
nefnt. Það var eins og fólkið
fyndi á sér að nú yrði sagt eitt-
hvað skrítið, skemtilegt og
spennandi.
Mig drep langar til að taka
upp aðal þráðinn úr ræðu Berg- j
manns. En eg býzt ekki við mér
sé það leyfilegt, fyrst hann hafði
þau orð um í upphafi máls síns,
að hann léti ekki prenta ræð-
una. Það verður því að sitja við
það og segja eins og er að erind.
ið var fyndið og skemtilegt.
Þá söng frú Sigríður Olson,
nokkur íslenzk lög. Með sinni
hugljúfu hljómtúlkan og fögru
rödd, á hún sér ávalt greiða götu
að hvers eins og allra sál.
Kvæðin hans Lúlla í kitlunum
króu,
svo kvenfólkið tálfeldi en menn-
irnir hlóu.
%
Skemtiskráin, sem aðeins stóð
yfir tvo klukkutíma var nú á
enda. Og eftir allar þá andlegu
næringardropa, sem fólkið var
búið að “pinna” sig á, hlaut því
að vera orðið mál á að hressa
svoMtið upp á líkamann. Þess-
vegna flýttu sér nú allir niður í
kjallarann því þar svignuðu
borðin undir allskonar ísl. rétt-
um og kræsingum, sem konurn-
ar kunnu bezt að bjóða. Svo
þegar mesti áhallinn milli hins
andlega og líkamlega manns var
jafnaður, svona nokkurn vegin,
hófst dansinn. En frá honum
kann eg fátt að segja, því æfin-
týrin gerðust þar svo ótt að eg
gat ekki fylgst með þeim.
III.
Ibarna, hina mestu umhyggju og
Næsta dag hitti eg “Karl í erfiðleika fyrir foreldrana, en
krapinu” inni á Vífilstöðum, og með stakri sjálfsafneitun og ein-
spurði hann hvernig honum hefði beitum Yilja, tókst Reykdals
líkað samkoman í igærkveldi.
“Þú átt við “Frónsmótið”,
sagði “Karl í krapinu” spekings-
lega.
“Já, eða ertu ef til vill búinn
að gleyma hverju þú heit-
strengdir í gær, ef þú yrðir fyr-
ir vonbrigðum með samkom-
una?” sagði eg ertnislega.
“Nei, ó nei, eg hefi ekki
hjónunum það prýðilega þó oft-
ast væri af litlum efnum að taka.
Altaf voru þau sjálfbjarga og
reiðubúin að miðla þeim sem
minna höfðu.
Hr. Reykdal var atrokumaður
ekki einungis á hinu daglega
sviði búskaparins, heldur einnig
á hinu hugsjónalega sviði fé-
lagsmála bygðar sinnar til vegs
gleymt því, sagði “Karl í krap- og sóma. Hann var einlægur
inu”. “Eg skemti mér ágæt-
lega. Og eg ætla að koma aftur
að ári, hvað sem það kostar.”
Já, “Frónsmótið” er önnur ís-
lenzkasta og bezta skemtun árs-
styrktarmaður hinnar lútersku
kirkju alla sína tíð. Forseti Im-
manuels safnaðar á Baldur var
hann til margra ára, ennfremur
forsetr lestrarfélagsins “ísland”
ins. Þar er ávalt valin skemti- ! á Baldur um langa tíð. Kristján
skrá. Þar skemtir fólk sér á-
gætlega, og styrkir um leið ís-
lenzk félagsbönd.
Þökk fyrir skemtunina!
Þökk fyrir komuna!
Þökk fyrir drengilegan stuðn-
ing að heill og velgengni
“Fróns”.
Davíð Björnsson
#
VI N A R M I N N I
Við göngum með byrðarnar
þungbærar þó—
Af því sem við björguðum heim-
undan sjó . . . S. G. St.
Þann 30. nóv. 1937 veiktist
Jón Kristján Reykdal að Baldur,
Man., mjög snögglega og andað-
ist hann 8. des. s. á. Dauðamein
hans var heilablóðfall. Var hann
lagður til hinstu hvíldar 12. s. m.
frá kirkju Immanuelsafnaðar á
Baldur, að viðstöddum fjölda
vina og vandamanna. Athöfn-
inni stýrði séra E. H. Fáfnis.
Jón Kristján Reykdal
var bókhneigður maður enda vel
viti borin að eðlisfari. Góð bók
var honum ómetanlega mikils
virði.
Kr. Reykdal var hraustleika
maður að líkamsatgerfi, hæglát*
ur, fáorður en fastheldinn í
skoðunum, reyndist því ábyggi-
legur og trúr mönnum og mál-
efnum.
Með þakklæti og virðing minn-
ist eg margra ánægjulegra sam-
vinnustunda með Kristjáni
Reykdal fyrir rúmum 20 árum.
Þökk sé honum fyrir drengilegt
og heiðvirt æfistarf. Guð blessi
minningu hans og framtíð hans
elskuðu eiginkonu og barna.
A. Sædal
Akureyrar blöðin eru vinsam-
lega beðin að birta þessar línur.
A. S.
HITT OG ÞETTA
17. júní næstkomandi byrjar
risaskipið nýja “Queen Elisa-
var beth” fastar ferðir milli Liver-
fæddur að Hólsgerði í Köldukinn pool og New York. Eins og
í Suður-Þingeyjarsýslu 30. maí kunnugt er, er þetta stærsta
1869. Foreldrar hans voru hjón- skip, sem nokkru sinni hefir ver-
in Kristján Jenson Nikulássonar ið bygt í heiminum, og það er
Búcks, verzlunarm. á Húsavík ekkert smávegis, sem nota þarf
og Kristjönu Árnadóttir Indriða- af allskonar vörutegundum þar
sonar bónda í Hólsgerði. Þau um borð. Allar klæðaverksmiðj-
hjón bjuggu allan sinn búskap í ur í Englandi og Skotlandi hafa
Fossseli í Reykjadal. Kona Jen3 fengið mikið að starfa vegna
Nikulássonar var Guðrún Kristj- skipsins. Til skipsins þarf að
ánsdóttir frá Illugastöðum í nota 650,000 mismunandi lér-
Fnjóskadal. Kona Nikulásar eftsvörur og nægði ekki snúra,
Búsk var Karin dóttir Bjöms sem væri 50 km. á lengd, ef
Thorlacíusar verzlunarm. á hengja ætti allan þann þvott til
Húsavík. Bróðir Karinar var þerris í einu. T. d. þarf skipið
séra Halldór prófastur á Sauða- 38,000 lök, 33,500 borðdúka,
nesi, faðir séra Björns í Laufási 125,000 íþurkur, 253 þús. hand-
WB&Í
föður Þórhallar biskups.
klæði, 10,500 ullarteppi og annað
Systkini Kristjáns Reykdal eftir þessu.
voru 6: Árni, Benedikt, Friðrik, * * *
Guðbjörg, Helga, öll á íslandi og Amerískur auðmaður, sem á
Sólveig í Kaupmannahöfn. Því afmæli á næstunni, ætlar að
miður er mér ekki kunnugt um halda það hátíðlegt á frumlegan
hvort þau eru öll á lífi nú. hátt. Hann hefir ráðið hljóm-
Kristján ólst upp hjá foreldr- sveit til að leika í verzlunni, og
um sínum í Fossseli í Reykjadal til þess að vera viss um að geta
til fullorðins ára, en árið 1893 boðið upp á eitthvað nýtt verður
heillaðist hann af canadiskum hljómsveitin látin leika um borð
agentum og afréð að leita fram- .í kafbát og hljómleikunum s^ð-
tíðargæfu í því mikla og góða an útvarpað til veizslusalanna,
landi Leifs Eiríkssonar. Kvaddi þar sem afmælisveizlan verður
hann alt sitt skyldulið og haldin.
Reykjadalinn í seinasta sinni,
en þegar til Canada kom naut
hann þess að vera þingeyingur
A—Jæja, gamli vinur, þá er
5 það afráðið að eg gifti mig í
og valdi sér því verustað í þeirri * næsta mánuði. Viltu vera svara
bygð er setin var af úrvalsjmaður minn
ibændafólki úr Þingeyjarsýslu,
Dominion GIANT Zinnias
4 bréf fyrir 12c
Fjórir fcjpirstu litirnlr
Skarlat, Gulur, Lavender,
Hós. Dominion blómafrœið
fræg'a. 4 Gianit Zinnias í 4 bréfum af
vana stærð (40c virði) senit póstfríttt
fyrir ein 12c. Tapdð ekki þessu óvana-
lega tækifæri. ÓKEYPIS . . . hin stóra
1939 fræ og garðræktiar verðskrá. •—
Sú flullkocmnaata. Pan.tdð strax.
DOMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
SAMSKO T
Vestur-íslendinga fyrir eir-
líkan Leifs Eiríkssonar,
fslandi til auglýsingar
í Ameríku.
Argyle, Manitoba, og þar bjó
hann til æfiloka.
Árið 1896 steig Kristján Reyk-
dal sitt mesta gæfuspor, er hann
kvæntist Sigurborgu íSigfússon
Péturssonar frá Riverton, Man.
Að allra áliti sem til þekkja hin
ágætasta kona og móðir. Þeim
hjónum varð 9 barna auðið.
Octavía og Friðrik dóu í æsku,
hin 7, sem nú syrgja föðun sinn
eru talin eftir aldri: Sigrun, gift
Inólfi Jóhannessyni bónda í Ar-
gyle-bygð; Herdís Salin, gift Dr.
Pétur Rergvin Guttormsson,
Flin Flon, Man.; Jens Vilhjálm-
ur, giftur Evelyn Jane; Friðrik
Marínó, giftur Blanche Leona;
Victor Nikulás, giftur Elin Sal-
in; Páll Franklin, ógiftur hjá
móður sinni á Baldur. öll eru
börnin mannvænleg og mjög vel
látin. Eins og gefur að skilja
útheimtir uppeldi svo margra
B—Já, því geturðu treyst, eg
svík aldrei vin minn, sem er í
nauðum staddur. %
Gjafaskrá nr. 11.
Cypress River, Man. (Óli
Stefánsson, safnandi):
Mr. og Mns. T. H. Hall-
grímsson .................. $1.00
Mrs. Sigríður Helgason ....... 1.00
Mr. og Mrs. J. A. Walterson.... 1.00
Mrs. Guðrún Sigurðsson ....... 1.00
Björgólfur Sveinsson ............50
Mr. og Mrs. B. J. Anderson.... 1.00
Mr. og Mrs. H. C. Josephson.... 1.00
Mr. og Mrs. G. Bjömsson.... 1.00
Mr. og Mrs. S. B. Gunnlaugs-
aon (Baknoral) .................50
Mr. og Mrs. O. Stefánsson .... 1.00
Mr. og Mrs. B. K. Jónsson.....50
Mr. og Mrs. C. Nordman ....... 1.00
Humboldt, Sask. (Björn
J. Hanisen, safnandi):
R. Fredrickaon................ 1.00
B. J. fitiansen .............. 1.00
Th. K. Johnson ............... 1.00
Hallson, N. D.:
Bjami Jáhanmsson ............. 2.00
Akra, N. D. (B. S.
Thorvardson, safnandi):
Mrs. Málfríður Einarsson ..... 1.00
Mr. og Mrs. John Johmson.. 1.00
Markerville, Alta. (A. J.
Christvinson, safnandi):
J. Bjamasion.............. 1.00
B. Stephanson ...................50
Kandahar, Sask.:
Mr. og Mrs. J. G. Stephanson 1.00
Tóronto, Ont.:
Mrs. John David Eaton ........15.00
Wynyard, Sask.:
Valdi Johnson ................ 2.00
South Bend Wash. (Mrs.
Rose Adams, safnandi):
Mr. og Mrs. Helnuk Jakobsen 1.00
Mr. og Mrs. Chris Atlason .... 2.00
Mr. og Mrs. L. E. Adams ...... 3.00
Winnipeg, Man.:
Mrs. Guðrún Gillies, Elmwood 1.00
Miss Guðrún. Melsted ......... 1.00
Dr. og Mrs. Hjaltason ........ 3.00
Kr. Stefánsson ............... 2.00
John V. Samson ............... 1.00
Stefán Einarsson ............. 1.00
Arthur P. Anderson ..............50
Jack J. Townley .:...............50
Miss Mildred Storsater ..........50
$ 53.50
öfugt innfært ársgjöld er
borgast eiga til fjármálarit-
ara Þjóðræknisfélagsins:
E. J. Bredðfjörð, Upham, N. D. 1.00
A. Bjömsson, Flin Flon, Man. 1.00
er dragast frá áður auglýstri
upphæð. ________
Alls ......i...............$ 51.50
Aður auglýst .............. 2,048.05
Samtads ...................$2,099.55
—Winnipeg, 13. marz, 1939.
Rögnv. Pétursson,
forseti
Ásm. P. Jóhannson,
féhirðir
K0L FYRIR KALDA VEÐRIÐ
Winneco Coke $14.00 per ton
Algoma Coke 14.75 44
Semet-Solvay Coke 15.50 M
Pocahontas Nut 14.00 44
Bighorn Saunders Creek Lump 13.50 44
Foothills Lump 12.75 44
Heat Glow Briquettes 12.25 44
McCurdy Supply C o. Ltd.
Símið 23 811—23 812
1034 ARLINGTON ST.