Heimskringla - 24.01.1940, Side 7

WINNIPEG, 24. JANÚAR 1940
HEIMSKRINGLA
7. SfÐA
VEGUR BYRONS
LÁVARÐAR TIL
ÓDAUÐLEIKANS
Framh. frá 3. bls.
hinum bezta aufúsugesti, lokuð-
Ust fyrir honum, kunningjarnir
skömmuðust sín fyrir að hafa
þekt hann og forðuðust að mæta
honum á götu, og einustu heim-
sóknirnar, sem hann fékk, voru
heimsóknir málafærslumanna og
skuldheimtumanna. Húsgögnin
hans og bókasafnið var tekið
lögtaki og selt.
Þetta var hrap til glötunarinn-
ar — það var Waterloo Byron’s
lávarðar.
En þá var það, sem Byron lét
ehki bugast. Hann brynjaðist
&egn umhverfinu og bauð því
hyrgin sem aldrei áður. Þótt
hann ætti ekkert til nema skuld-
ir — og snild — þá fann hann
sig sterkari en áður, og einmitt
fyrir það, að hann var glötuð sál
1 augum umhverfisins og hafði
engu að tapa.
Það var aðeins eitt, sem By-
r°n óttaðist, og það var, ef ske
^ynni, að hin heittelskaða syst-
lr hans yrði dregin inn í um-
ræðurnar og ef hneykslisögur
^nynduðust um hana. Eina ráð-
lð til að bjarga henni, var að
hverfa sjálfur á brott og það
8em skjótast.
Hann talaði um skeljadóm,
Samdi hið heimsfræga “Vertu
SaeH, þótt þú komir aldrei aftur”
°g lagði af stað burt í fjarlægð
í útlegð, sem hann kom aldrei
ar aftur.
III.
Út í dauðann fyrir frelsið.
Úr rústum mannlegrar og
skáldlegrar fortíðar,' reis Byron
sem nýr maður, gerbreyttur í
hugsun þróttmeiri, heitari og
hugsjónaríkari en áður. Það var
risið upp nýtt andlegt ofurmenni
meðal ensku þjóðarinnar — einn
stærsti skáldjöfur, sem Eng-
lendingar hafa nokkuru sinni
átt. Hver gat þekt hinn sjálfs-
á.nægj ufulla heimsborgara í
hinum faustiska Byro-n, er nú
samdi hvert snildarverkið öðru
betra, eins og “Manfred”,
“Kain’’, “Himinn og jörð”, sem
eru djúphugsaðar heimsádeilur
og uppger skáldsins við heim og
eilífð, menn og guði.
útlaginn kaus eér Feneyjar
fyrir dvalarstað. f höllinni, sem
hann bjó í, reyndi hann að
gleyma þjáningum andans í
faðmlögum við konur, við veislu-
höld, víndrykkju og dansleiki.
En hinar óbærilegu sálarkvalir
létu hann aldrei hafa frið, þrátt
fyrir hið hóflausa svall, sem
hann reyndi að glata sér í. —
“Hversvegna sköpuðu guðirnir
mann eins og mig?” spurði By-
ron sjálfan sig í þungum þönk-
um. En þá gátu fékk hann
aldrei leyist.
f Feneyjum kyntist Byron lá-
varður ungri ítalskri greifynju.
Hún hét Gussioli og varð svo
hrifin af glæsileik lávarðsins
enska, skáldskap hans, ástríðum
og eldi, að hún yfirgaf mann
sinn til að geta gefið sig Byron á
vald. Þau fluttu til Ravenna, og
þar tókst hin unga greifynja
sama hlutverk á hendur iog kona
Byronis hafði einu sinni ætlað að
gera, en ekki tekist það, að um-
skapa Byron til annars og heil-
brigðara lífs en hann hafði áður
lifað. Þetta hefði vafalaust' brann í hans eigin brjósti. En
andi sannfæringarkrafti, að -alla
Evrópu isetti hljóða við og hún
hlustaði á rödd þessa hrópanda,!
því hún gat ekki annað. Byron
talaði til hjartnanna og kveikti
þar hinn sama eld, sem bjó og
INNKOLLUNARMENN HEIMSKRINGLO
I CANADA:
Amaranth..............................J. B. HaUdórsson
Antler, Sask.........................K. J. Abrahamson
~rnes...............................Sumarllði J. Kárdal
^borg.................................G. O. Einarsson
"alúur..........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville........................... Björn Þórðarson
Belmont....................................G. J. Oleson
Bredenbury............................H. O. Loptsson
°rown...;...........................Thorst. J. Gíslason
Lhurchbridge........................ H. A. Hinriksson
Cypress River...........................Páll Anderson
^a^oe..................................S. S. Anderson
Ebor Station, Man.................._..K. J. Abrahamson
Elfros...............................J. H. Goodmundson
Eriksdale..............................Ólafur Hallsson
rishing Lake, Sask....................Rósm. Árnason
r oam Lake............................H. G. Sigurðsson
Þlnali................................. K. Kjernested
^fyslr.............................................Tím. Böðvarsson
Llenboro..................................G. J. Oleson
«ayland...............................Slg. B. Helgason
Becla................................Jóhann K. Johnson
Hna,usa................................Gestur S. Vidal
Husavík................................John Kernested
hinisfail........................................ófeigur Sigurðsson
Kandahar................................S. S. Anderson
j eewatin.........................................Sigm. Björnsson
Langruth..............................................B. EyjóHsson
Þeshe...............................................Th. Guðmundsson
Lundar........................Sig. Jónsson, D. J. Líndal
Markerville....................... Ófeigur Sigurðsson
í*0zart..................................S. S. Anderson
Gak Point.............................Mrs. L. S. Taylor
y.tto.................................... Björn Hördal
t,lney..................................S. S. Anderson
Red Deer.......................................Ófeigur Sigurðsson
Reykjavík.................................Árai Pálsson
«iyerton............................ BJÖrn HJÖrIeifsgon
^elkirk, Man...........Mrs. David Johnson, 216 Queen St.
^inclair, Man......................K. J. Abrahamson
^teep Rock.................................Fred Snædal
°tony Hill...............................Björn Hördal
tantallon.............................Guðm. Ólafsson
thornhill.........................Thorst. J. Gíslason
J/olr..................................~Aug. Einarsson
Vancouver...............................Mrs. Anna Harvey
V* ínnipegosis..............«....Finnbogi Hjálmarsson
"önnipeg Beach.........................John Kernested
Wynyard................................S. S. Anderson
I BANDARfKJUNUM:
^ra...............................................Th. Thorfinnsson
Bantry.................................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.................Mrs. John W. Johnson
Blaine. Wash...................Séra Halldór E. Johnson
Lavalier.............................Th. Thorfinnsson
Lrystal-------------------------------Th. Thorfinnsson
pdinburg.............................Th. Thorfinnsson
Larðar...............................Th. Thorfinnsson
Lrafton..............................Mrs. E. Eastman
Hallson..............................Th. Thorfinnsson
í^nsel...............................Th. Thorfinnsson
tvanhoe............................Miss C. V. Dalmann
y°s Angeles, Calif....
yWton......................................S. Goodman
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain..............................Th. Thorfinnsson
^ational City, Calif.....John S. Laxdal, 736 E 24th St.
^°int Roberts.........................Ingvar Goodman
^eattie, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
?Vold................................Th. Thorfinnsson
Lpham..................................E. J. Breiðfjörð
Tfce Viking Press Limiteð
Winnipeg, Manitoba
verið jafn örðugt og áður, því
frelsisþráin var sú sama, ef at-
vikin hefðu ekki komið greif-
ynjunni ungu til hjálpar. Það
gerðu þau f ímynd eins frænda
hennar, greifans Gamba, sem
átti drjúgan þátt í að undirbúa
leynileg frelsissamtök um gjörv-
alla ftalíu, gegn oki og yfirráð-
um Austurríkismanna.
Þessi frelsishreyfing var að
skapi Byrons. Þetta var eitt-
hvað annað og meira en innan-
tóm orð, þetta var Verkefni,
voldugt og knýjandi og í fullu
samræmi við frelsisboðun hans.
Þessi leynisamtök gegn austur-
rísku oki voru kölluð “carbonari-
hreyfingin” og stefndi að því
marki, að æsa til vopnaðrar upp-
reistar um endilangt landið gegn
Austurríkismönnum, og stofna
isjálfstætt ítalskt ríki.
Byron barðist með lífi og sál
fyrir hreyfingunni og útbreiðslu
hennar. Fjárhagur hans var um
þessar mundir í allgóðu horfi,
vegna arfs, sem honum hafði á-
skotnast, og hann var ekki sink-
ur á fé til styrktar málefninu. —
Höllin í Ravenna, sem hann og
greifynjan hans bjuggu í, var
aðalsamkomustaður uppreisnar-
manna. Þar var og vopnabúrið
sá var aðeins munurinn, að sá
eldur, sem kviknaði í brjóstum
einstaklinga víðsvegar úti um
heim, kulnaði víðasthvar út, því
hann skorti magn til að brenna.
En Byron sjálfur var isem eld-
fjall í umbrotum, hann hafði
nægilegt magn til að gjósa og
byltast.
Hugur Byrons beindist til
Grikklands, en þar braust út
uppreisn grískra þjóðernissinna
gegn undirokun og harðstjórn
Tyrkja. “Eg fer til Hellas og
þar mun eg sennilega deyja”,
sagði Byron við vin sinn. Hann
hlóð skip með iskotvopnum, skot-
færum, meðölum og sáraumbúð-
um og lét í haf frá Genua sum-
arið 1823. Eftir alllanga dvöl á
jónisku eyjunum fór hann um
nótt á hraðskreiðu seglskipi og
stefndi á Grikkland. Á undra-
verðan hátt komst hann í gegn
um tyrknesku sjóvarnirnar, var
eltur af herskipi, en komst und*
an því, lenti síðan í fárviðri og
komst loks í byrjun janúarmán-
aðar 1824, eftir sjóhrakninga og
hættulega ferð, til Missolunghi,
höruðborgar Vestur-Grikklands.
Fallbyssuskot dundu, hergöngu-
lög hljómuðu og margfaldar rað-
ir hermanna stóðu í heiðursfylk-
þeirra. En vegna uppljóstrana ingu til að fagna Byron lávarði,
og jafnframt vegna yfirburðajer hann sté á land. Honum var
auisturríska hersins fór upp-, fagnað af meiri innileik en nokk-
reisnin og leynisamtökin öll út 'urum konungi hefir verið fagn-
um þúfur.
I að, og hin undirokaða gríska
Ennþá stóð Byron frammi fyr- þjóð bygði vonir sínar á þessum
ir veigamikilli spurningu síns j einstæða boðbera frelsisins.
eigin lífs. Átti hann að eyða. Gagntekinn af ákafa og áhuga
fleiri aðgerðalausum árum við fyrir frelsismálum Grikkja hófst
hlið ástvinu sinnar og fylla dag- Byron þegar handa og stofnaði
bækur og tímarit með vanmátta fyrst 500 manna hersveit, er
umbrotum reiði sinnar og vand- hann ætlaði sem úrvals árásar-
lætingar? Átti hann að eyða hersveit gegn þýðingarmikluin
æfi sinni í að bæta stöðugt við hervirkjum Tyrkja í Lepanto.
fleiri og fleiri Ijóðlínum í hið En j,essir viltu og taumlausu
ófullgerða listaverk sitt, Don Grikkir hugsuðu meira um sjálfa
Juan , þar sem hann dregur Ev- sig j augnablikinu en um sjálf-
rópu sinnar tíðar, stjórnmál,1 stægi þjóðar sinnar. Þegar þeir
hernað, ^ einræði, herforingja,1 áttu ag ráðast gegn virkinu,
stjórnmálamenn, viðskiftalíf, gerðu þeir uppreisn gegn Byron
bókmentir og siðgæði hennar l0g það kogtaði miklar fórnir og
fram fyrir dómstól sinn og dæm- mikla fyrirhöfn fyrir hann, að
ir það af övæginni snild. Hvert losa sig yig j,á_
sem hann horfir, sér hann ekk- „
ert nema fjötra «g kúgun. Na-'/a stofnaði Byron fallbyssu-
poleon mikli var sigraður í nafni llð’ «r f manstoð af evropiskum
frelsis- og friðarvilja. En hvað sJalfboðahðum. En ennþa emu
kom í staðinn? Hver urðu á- sinni ^erðu árásarsveitarmenn-
hrifin af þeim sigri? Önnur irnir nPPrelSn og stofnuðu bar-
kúgun, ennþá verri. Það var alt attumálum sinnar eigin þjóðar i
og sumt. Það var hvergi frelsi, voða- TiI að stilla ti] frið’
og ef einhver bærði á sér í þá ar og Þoma kyrð á mannfjöld-
átt, þá var það óðara bælt niður ann aftur, reið Byron ásamt,
með hervaldi og hótunum. fyl^darliði sínu um götur borg-|
Hvað hjálpaði ljóðagerð og arinnar þangað sem upp-|
iskáldskapur? reisnin stóð yfir. í þeirri ferð
Þessu svarar Byron að nokkru lenti Þann í þrumuveðri, gegn- |
leyti sjálfur í bréfi til kunningja Þlotnaði, ofkældist og veiktist.
síns. Þar skrifar hann á þessa ffitasott lamaði smám saman
leið: “Fái eg að lifa í tíu ár enn,
þá munuð þér sjá, að eg er enn
- NAFNSPJÖLD -
——
Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldg. Skriístofusíml: 23 674 Stundar sérstaklega lungnasjúk- dóma. Er að flnnJ á skrlfsrtofu kl. 10—l f. h. og 2—6 e. h. Helmill: 46 Alloway Ave. Talsími: 33 lít Thorvaldson & Eggertson Lögfræðingar 705 Confederation Life Bld,g. Talsíml 97 024

Owcb Phosi Res Phoni 87 203 T2 408 Dr. L. A. Sigurdson 109 MKDIOAL ARTS BUILDINO Orrici Hotms: 12 - 1 4 P.M. - 6 p.M BY APPOINTMENT M. HJALTASON, M.D. ALMENNAR LÆKNINOAR Sérgrein: Taugasjúkdómar Lœtur úti meðöl í vlðlögum Viútalstímar kl. 2—4 «. h. 7—8 að kveldinu Sími 80 867 666 Victor St.

Dr. S. J. Johannesion 806 BBOADWAY Talsiml 30 877 ViOtalstlmi kl. 3—6 e. h ! A. S. BARDAL selur llkkistur og annast um útfar- lr, Allur útbúnaður sá bestl. Enníremur selur hann ailskonar minnisvarða og legsteina. 843 SHERBROOKE 8T. Phone: «8 607 WINNIPEO

J. J. Swanson & Co. Ltd. REALTOKS Rental, Inrurance and rtnancíal Agents Sími: 26 821 308 AVENUE BLDG.—Winnipeg' Rovatzos Floral Shop *06 Notre Dame Ave. Phone 04 »54 íTeah Cut Flowers Dally Plants ln Season We specialize ln Weddlng & Concert Bouquets & Funeral Designs Icelandic spoken

Jacob F. Bjamason —TRANSFER— Baggage and Furniture Moving 691 SHERBURN ST. Phone 35 909 Annast allskonar flutninga fram ag aftur um beeinn. MARGARET DALMAN TEACHER OF PIANO «i4 BANNINO ST Phohe: 26 420
DR. A. V. JOHNSON DENTIST 506 Somerset Bldg. Office 88 124 Res. 27 702 410 Medical Arts Bldg. Dr. K. J. AUSTMANN Stundar eingöngu Augna, eyma, nefs og kverka sjúkdóma 10 til 12 f.h.—3 til 5 e.h. Skrifstofusimi 80 887 Heimasími 48 551
HIN FYRSTA NÝLENDA ÞÝZKU ÞJóÐARINNAR Frh. frá 5. bls. lenda Nazistanna. önnur stór- veldi eiga nýlendur í Afríku og Asíu og eylendur í fjarlægum úthöfum. THL WATCH SHOP Thorlakson Baldwin Diamonds and Weddlng Rings Agents for Bulova Watches Marriage Licenses Issued 699 Sargent Ave.
Hitasótt lamaði
krafta hans.
Byron beið dauða síns með hel-
ekki dauður úr öllum æðum. Eg lenskri ró.“Grikkland!” hrópaði
á ekki við skáldskapinn, því hann j hann. “Þér hef eg fórnað eign-
er mér ekki nema aukaatriði. um mínum, tíma og heilsu. Nú
Yður finst það máske einkenni- : fórna eg þér lífi mínu!” Hanu
legt, að eg skuli segja þetta, en andaðist um páskaleytið 1824,
mér finst sjálfum, að skáldskap- með nafn systur sinnar á vörun-
urinn sé ekki mín raunverulega [ um. Hann varð tæplega 36 ára
köllun. Ef mér endist aldur,! að aldri, bráðþroska ofurmenni,
mun eg byrja á starfi, sem heim- j eins og Raffael og Mozart, og
spekingar komandi tíma munu eitthvert eldheitasta skáld, sem
brjóta heilann um.* Þetta skal England hefir fætt. Hann dó í
verða efnt, sé þess nokkur kost- baráttu fyrir hugsjón lífs síns,
ur.” — Á þessum orðum var auð- hugsjón er gagntók alt hans líf
fundið, að Byron hefir metið og mótaði alla hans baráttu. Öll
starfið og umbæturnar sjálfar hans ódauðlegu skáldrit voru
mikið meir en hugsjónirnar, sem skrifuð í anda þessarar hugsjón-
láu þeim til grundvallar.
ar — en það var frelsið. Alt lif,
Löngun Byrons til að breyta alt starf og umfram alt dauði
hugsjónum sínum í veruleika og Byrons var eitt óslitið hróp eftir
staðreyndir, varð með hverjum
deginum sem leið ákafari. Frá
því að hann byrjaði að skrifa
voru rit hans öll þrungin af
þeirri brennandi þrá, að brjóta
öll bönd kúgunar, vana, siða-
kerfa, ótta og skriðdýrsháttar
og gera manninn að því, sem
hann átti að vera — ímynd guðs
síns. Ög þessi kenning var bor-
in fram af svo miklum og brenn-
frelsi —meira frelsi.
Þetta hróp — það var vegur
Byrons til ódauðleikans.
Samið með hliðsjón af ritgerð
eftir Claus Schrempf.
—Vísir, Þ. J.
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
Þýzkaland hið mikla hefir
eignast slíka nýlendu í hjarta-
stað meginlands Evrópu. Bæ-
heimur og Moravía síðan her-
námið í síðastliðnum marz-mán-
uði átti sér stað, hafa að eins
miklu leyti orðið nýlenda og
nokkrar eyjar í isuðurhöfunum
gætu orðið.
Tékkunum hefir verið skipað
á alveg eins lágt menningarstig
og nokkrum af hinum dökku í-
búum í brezkum, hollenzkum eða
portúgölskum nýlendum.
Tékkarnir vinna öll erfiðis-
verkin, og Þjóðverjarnir segja
þeim fyrir verkum.
Ef hér væri um að ræða hið
gamla einveldisskipulag, væri
erfitt að trúa því að Þjóðverj-
arnir gætu um langa hríð neytt
Tékkana undir þetta nýlendu
stjórnskipulag.
Hinum frjálslyndustu einveld-
um hefir enn eigi hepnast að
sameina lágmenningar frum-
þjóðir til skipulags undir erlent
stjórnarvald.
Þó hafa Þjóðverjarnir tekið
sér fyrir hendur að niðurlæga
eina af mestu framfaraþjóðum
Evrópu, er hafði sýnt frábæra
hæfileika til að skipuleggja hjá
sér eitt af hinu fullkomnasta
stjórnskipulagi vorra tíma.
Eg þekki aðeins eitt land í
Evrópu um þessar mundir þar
sem þjóðin, mikill meirihluti
hennar, æskir eftir almennu Ev-
rópustríði! Þetta land er vernd-
arríki Þýzkalands, Bæheimur og
Moravía, eða ríki þau, isem heita
Tékkóslóvakía. Tékkarnir segja
að þeir hafi uþpgötvað, að sumt
sé verra en stórstríð vorra tíma.
En þýzkt einveldi er eigi hið
eina ofurefli, sem starfandi er í
hinum tékknesku fylkjum. —
Jafnframt því er hinn þýzki
nazismi, sem virðist að hafa
yfirráðin.
ólíkt hinu gamla einveldi, þá
er þetta nýja okurvald þess eðlis,
að erfitt er að spá nokkru um
afleiðingarnar.
Það hefir orðið augljóist í Prag
síðan í marzmánuði, og ennþá
berara heldur en í Berlín eða
Vínarborg, að þýzku nazistarnir,
eins og rússnesku Bolsarnir, er
svæsinn uppreisnarflokkur, and-
stæður þýzku auðvaldi og jafn-
framt tékknesku auðvaldi, og
stundum í beinni andstöðu við
áhugaefni hinnar þýzku ein-
veldisstefnu.
Fram að þessum tíma hefir
valdi þýzku nazista uppreisnar-
leiðtoganna verið hnekt bæði í
Prag eins og á Þýzkalandi sjálfu
vegna utanríkismálanna.
Það eru hin einkennilegustu
atvik er koma fyrir og sýna, að
sterkasta verndaraflið, enn sem
komið er, yfir því stjórnskipu-
lagi, sem Thomas Masaryk setti
á istofn, er hinn þýzki her og hin
þýzka borgarastjórn undir um-
ráðum Baron von Neurath.
Tékkarnir hafa verið gerðir
áhrifalausir í sínum eigin stjórn-
málum, og geta aðeins sýnt þrá-
láta andstöðu.
G. St.
Grein þessi var rituð áður en
stríðið hófst í septembermánuði
á síðastliðnu hausti.—Þýð.