Heimskringla - 06.11.1940, Blaðsíða 1

The Moilern Honsewífe Knows
QnaUty That ls Why She Select*
“CANADA
BREAD”
The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Weddlng Cakes Made to Order
PHONE 39 017
ALW’AYS ASK FOB—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD,
LV. ÁRGANGUR_________________WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN,, 6. NÚV. 1940_______ NÚMER 6.
FRANKLIN D. R00SEVELT FORSETI BANDARÍKJANNA I ÞRIÐJA SINNI
FRANKLIN DELANO ROOSEVELT
forseti
WENDELL L. WILLKIE
f
forsetaefni Republikana
Þó fullkoiriin kosninga-úrslit
hafi ekki verið birt þegar blað-
fer í pressuna, er svo mikið
víst, að Franklin D. Roosevelt
verður næsti forseti Bandaríkj-
anna — í þriðja sinni — sem
er nýtt í sögu landsins.
Roosevelt er á undan í 37
ríkjum er 433 electoral atkvæði
hafa (af rúmum 600 alls), en
Wendell L. Willkie, forsetaefni
rePublika, er á undan í 11 ríkj-
úm með 98 electoral atkvæð-
úm. Mr. Willkie virðist hafa
borið minna úr býtum en ætla
hefði mátt, eftir hina hörðu og
bitru sókn hans og fylgis-
^úanna hans, peningamanna og
iðjuhölda og flestra dagblaða
iandsins. Frá því sjónarmiði
°g niður í kjölinn skoðað, er
hinn mikli sigur Roosevelts
eftirtektaverður á borð við
ýmsa stórviðburði sögunnar.
Um útkomuna í hverju ríki
er ekki neitt hægt að segja
úákvæmlega. Roosevelt vinn-
Ur í sínu “heimaríki”, New
^ork. En á atkvæðum var
bar samt sem áður ekki mikill
úiúnur.
lítlitið er nú það, að demó-
hratar muni hafa jafnvel fleiri
1 fulltrúadeildinni en fyrir
hosningarnar.
í ríkjum sem um úrslitin er
ekki að villast eru 9 demokrata
senatorar kosnir, en 4 repúbli-
kanar.
Rikisstjórar hafa verið kosn-
lr: ^ af demókrötum, en 3 af
reÞublikunum.
John L. Lewis, foringi iðn-
Verkamanna samtaka (C.I.O.),
úet því fyrir kosningarnar að
^egja foringjastöðu sinni
ausri, ef Rossevelt yrði kos-
|ún. Samtök hans ná til eitt-
hvað fjögur miljón manna. —
Hann ber nú eftir kosningarn-
úr ekki eins brattan halan og
. Sar hann hét ^Willkie fylgi
Slnu og vonandi sálnanna, sem
ann hélt hann ætti ráð á. —
úann er þögull um stöðu sína.
Eftir fregn að dæma frá Lon-
°n í morgun, virðist þar litið
a kosninga-úrslit Bandaríkj-
anna sem kjaftshögg á Hitler
og Mussolini. Þetta getur ver-
ið að þeim hafi orðið kosning-
arnar vonbrigði. En að því er
kjósendum yfirleitt í Banda-
ríkjunum viðkemur, ætlum
vér utanríkismálin ekki hafa
komið mikið til greina. Það eru
einstakir menn, sem slíkt gæti
náð til, en af þeim er fásinna
að dæma fjöldann. Persónu-
lega var ekki að villast um
skoðun Willkies í því efni.
Nei — úrslitin eru í öðru
fólgin. Viðreisnarstarf Roose-
velts hefir ekki reynst allra
meina bót. En það er það
skársta, sem í umbótaáttina
hefir orðið vart í Bandaríkjun-
um um lengri tíma. Atkvæð-
isbærum almenningi geðjast
betur að því en nokkru, sem
hann telur sér kost á í stjórn-
málunum.
Samsteypustjórn komin
á laggirnar í Manitoba
Flokksstjórnarskipulagið var
jarðsungið í Manitoba í gær.
í stað þess hefir verið mynd-
uð samsteypust jórn, stjörn,
skipuð öllum aðal-stjórnmála-
flokkunum á fylkisþinginu.
Ekki hafa fylkisbúar eða
kjósendur neitt verið um þessa
breytingu spurðir. Bracken-
stjórnin og þingmenn annara
flokka, hafa soðið þetta með
sér.
Þörfin á þessu, er talin stríð-
ið og nauðsyn á allri samvinnu
vegna þess. Það er nú það sem
það er.
Nýju ráðgjafarnir tóku em-
bættiseið sinn í gær á skrif-
stofu fylkisstjórans, His Honor
R. F. McWilliams, K.C., í stjorn-
arhöllinni.
Alls eru nýju ráðgjafarnir 5.
Stjórna þrír af þeim deild, en
tveir eru án skrifstofu.
Hon. Errick L. Willis verður
verkamálaráðgjafi. Hann var
foringi íhaldsmanna.
Hon. Jas. McLenaghen lög-
fræðingur verður heilbrigðis-
málaráðgjafi. Hann var þing-
maður fyrir Kildonan-St. An-
drews kjördæmi og fylgdi í-
haldsflokkinum.
Hon. J. S. Farmer verður
verklýðsráðgjafi (labor).Hann
var foringi verkamanna eða C.
C. F. flokksins á þingi.
Hon. A. R. Welsh, verður ráð-
herra án skrifstofu. Hann er
þingm. frá Turtle Mountain,
Brackenstjórnarsinni og hefir
verið framsögumaður eða
“keyri” (whip) fylkisstjórnar-
innar um mörg ár á þingi.
Hon. N. L. Turnbull verður
einnig ráðgjafi án skrifstofu.
Hann er einn af fimm úr þjóð-
eyrisflokknum (Social Credit)
og þingm. fyrir Hamiota.
Eins og sjá má af þessu hafa
nokkrir ráðgjafar Bracken-
stjórnar rýmt sess fyrir nýlið-
unum. Einn þeirra er Hon. W.
R. Clubb, er verið hefir verka-
málaráðherra síðan 1922. Hann
hefir verið skipaður formaður
vínsöluráðs Manitoba; við
starfi því tekur hann um nýár.
Stjórnardeild sú er Mr. Far-
mer veitir forstöðu, er ný. —
Verklýðsmálin heyrðu áður til
deild Mr. ClubbTs. Nú eru þau
deild útaf fyrir sig.
Hon. I. B. Griffiths, er var
heilbrigðismálaráðgjafi, hefir
vikið fyrir Mr. McLenaghen,
en hér eftir verður hann for-
maður bændalánsnefndar.
Hvernig þetta nýja fyrir-
komulag reynist, er nú eftir að
vita. Það er ýmislega spáð
fyrir því. Það er ekki annað
látið uppi, en að kosningar
verði á næsta ári. Til hvers þær
eru ef öll flokkaskifting er úr
sögunni og eftir hverju þá verð-
ur kosið, er ekki gott að segja
um. — Samsteypuflokkurinn
verður auðvitað við Bracken
kendur. Og þá verður gaman
að heyra Mr. Willis og Mr.
Farmer, verja Bracken-flokk-
inn, ef allir skyldu ekki verða
jábræður hans og aðrir sækja
á móti honum* Svo getur auð-
veldlega farið, þegar á frelsi
kjósenda er gengið, og svo mun
en fara. ^Komi þetta ekki í ljós
með vorinu, eru samsteypu-
menn í meira lagi lánsamir.
Stríð ítala og Grikkja
Það er nú meira en vika síð-
an Italir héldu suður fyrir
landamæri Albaníu með herlið
sitt og réðust á Grikki. f fyrstu
skorpunni sóttu þeir nokkuð á,
en óvíst er þó að það hafi af
öðru verið en því, að Grikkir
kusu sér betri stað til varnar.
Þegar til átektanna kom, virt-
ust ítalir orka litlu og Grikkir
hrekja þá til baka, og reka
ílóttan rösklega því í gær var
sagt í fréttunum, að þeir væru
seztir um borg fyrir norðan
landamæri Albaníu, sem Kor-
itza heitir, en þar hafa ítalir
herstöðvar með um 30,000 her-
mönnum. Á þessari borg
dynja þessa stundina skotin,
hvort sern Grikkjum tekst eða
ekki, að taka hana og þetta lið
alt.
ftalir eru betur búnir að
flugvélum og eflaust skrið-
drekum. En vagnliðinu er ílt
að koma við í fjalllendinu í
norðvestur Grikklandi. Á öðr-
um stað er talið að Grikkir
hafi tekið 4,000 ítali fanga. En
sigrar sem þetta gera Musso-
lini að líkindum lítið til, því
hann hefir miklu liði á að skipa
og kvað vera að hrúga því til
vígstöðvanna, til þess að
stöðva hrakfarir hers síns.
ítalir hafa gert fulgárásir á
margar borgir í Grikklandi, en
einkum Salonika, austur við
haf. Bana hafa 3 menn af því
hlotið til þessa. Bardaginn
sýnist ekki enn nema lítillega
byrjaður. Hefir Grikkjum kom-
ið vel það seinlæti ítala; þeir
hafa haft þeim mun meiri tíma
til að búa sig út í bardagann.
Churchill um stríðið
í ræðu sem Churchill, for-
sætisráðherra Breta hélt í
þinginu í gær, gat hann meðal
annars þessa:
Að floti Breta væri kominn
til Kríteyjar og þaðan væri
hægra um vik, að senda Suður-
ítölum fáeinar sprengjur. —
Sagði hann gert ráð fyrir að
auka slíkar árásir. Að öðru
leyti væri það vernd Grikk-
lands eða aðstoð, sem flotastöð
þarna gerði auðveldari. En frá
því kvaðst hann ekki mega
segja frekar.
Kafbáta Þjóðverja kvað
hann nú verið að eltast við á
Atlanzhafinu. Þeir hefðu ný-
lega gert meiri óskunda en fyr.
En það sem erfitt gerði með að
uppræta þá í hasti, væri það
að Bretar hefðu ekki leyfi til
flotastöðva á Suður-írlandi. —
Að virða sjálfstæði Ira væri
Bretum dýrt spaug.
Útlitið í stríðinu sagði hann
bæði heima fyrir og á Miðjarð-
arhafinu eða á Egyptalandi
mikið hafa breyzt til batnaðar
frá því sem það var fyrir fjór-
um eða fimm mánuðum.
í Norður-Afríku kvað hann
Itali hafa tapað tuttugu sinn-
um fleiri mönnum en Breta, í
stríðinu þar.
Að árásirnar á England færu
minkandi, sagði Churchill byrj-
unarvott þess, að Hitler væri
að tapa stríðinu. í þessum
flugárásum hefði hann nú um
skeið tapað 10 flugförum á
móti hverju einu brezku.
Bretum kvað hann óðum
bætast herlið frá Suður-Afriku,
Ástralíu, Indlandi og Canada.
Stríðsreksturinn væri að kom-
ast á þann grundvöll, að stríð-
ið ætti að geta haldið áfram
uppihaldslaust til 1944.
Metaxas-virkin
Eitt af því sem Grikkir gera
sér von um að þeim verði styrk-
ur að í stríðinu gegn ítölum,
eru Metaxas-varnarvirkin á
norður landamærum Grikk-
lands öllum. Varnarvirki þessi
eru kend við John Metaxas,
forsætisráðherra Grikkja, er
lét gera þau. Fyrst voru þau
gerð á landamærum Búlgaríu
og Júgóslavíu á 100 mílna
löngu svæði eins og fuglinn
flýgur, en þegar ítalir fóru að
eiga í seli í Albaníu, var við
varnarvirkin bætt á þeim
landamærum einnig. — Hvar
virki þessi eru, vita menn ekki.
Sumstaðar eru fjöllin notuð
þannig, að vegur um þau er að-
eins á einum stað. Er með því
hægt að verjast stóru liði með
fáum mönnum, eins og Leonid-
as forðum. Viðbótin ein við
virkin er sagt að kostað hafi
$6,000,000.
Af þessu mun ekki veita. All-
ur herafli Grikkja mun ekki
vera yfir 600,000 menn. Flug-
för skortir þá illa; tala þeirra
er þeir hafa, er um 150. Og sjó-
flotinn er sagður lélegur. En
þar sem Bretar munu bæta úr
því hvorutveggja, er ómögu-
legt að segja hvað fyrir kann
að koma.
Sambandsþingið opnað
Samgandsþingið var sett í
gær eins og til stóð í Ottawa.
Hásætisræðuna las Sir Lyman
P. Duff, aðstoðar-landstjóri. —
Efni ræðunnar laut mjög að
stríðsmálunum og á þinginu,
sem nú kæmi saman, væri aðal
umhugsunarefnið, að veYða
Bretlandi sem mestur styrkur
GRÍMUR LAXDAL
DÁINN
Á mánudagsmorguninn í
þessari viku, lézt Grímur Lax-
dal, að heimili læknishjónanna
í Árborg, en þar hafði hann og
kona hans, Sveinbjörg Torfa-
dóttir Laxdal, átt heima síðari
árin. Mrs. Björnsson, kona dr.
S. E. Björnssonar, er dóttir
þeirra.
Grímur Laxdal var 76 ára.
Fæddur var hann á Akureyri,
en kom vestur um haf 1907.
Mun hann hafa lengst af heima
haft verzlunarstörf eða stjórn
með höndum, en hér vestra
lagði hann aðallega stund á bú-
skap í íslenzku bygðunum í
Saskatchewan.
Grímur var farinn að eldast
er hingað kom, en hitt varð
eigi síður ljóst, er menn kynt-
ust honum, að í honum hafði
búið og bjó dugur og dáð. —
Hann var manna hressilegast-
ur á velli og í framkomu allri,
ungur í anda og bráðskemti-
legur í viðkynningu. Það var
eitthvað stórmyndarlegt og
höfðinglegt við hann. List-
fengur var hann eflaust sem
bróðir hans Jón Laxdal tón-
skáld; til dæmis skrifaði hann
svo fagra rithönd að eg hefi
ekki aðra fegurri séð; og svo
mun með fleira hafa verið.
Börn þeirra Gríms og Svein-
bjargar, á lífi, eru þessi og
nefnd eftir aldursröð: Rann-
veig Lund, Raufarhöfn, Islandi;
Mrs. S. E. Björnsson, Árborg;
Thórður, Kuroki, Sask.; Mrs.
Jóna Thorlacíus, Kuroki, Sask.;
Ólafur, The Pas, Man.; Mrs. Á.
Eggertsson (lögfræðings) Win-
nipeg; Jón, kennari, Gimli;
Mrs. Kristín Tait, Miami, Fla.
Fyrir tveim árum var þeim
hjónum haldið 50 ára gifting-
arafmæli, mjög f jölment og bar
skírann vott um, hve vinátta
gullbrúðhjónanna stóð víða
fótum.
Jarðarför Gríms heitins fer
fram miðvikudaginn, 6. nóv. í
Árborg.
í stríðinu. Þingmál voru engin
rædd og það sem eftir var
dagsins fór í að kynna þing-
menn.
Frh. á 8. bls.
Sigurður Vilhjálmsson
Einn á ferðalagi löngu
leiðir tróð hann svifrúms-þröngu.
Hrjúfyrtur, en hjarta-góður.
Heim kominn til sinnar móður.
Sínar eigin áttir þræddi
eins, þó bitur stormur næddi
gegnum fötin ferða-snjáðu
fram á lífs síns hinstu gráðu.
Göngu-mæddu manna-barni
mörgu’ á slóðarlausu hjarni
bágstöddu, í brigðum vina
bauð hann inn í fátæktina.
Æfi-fanna undir hengjum
ylur bjó í klökkum strengjum.
Mér finst sem þeir endurómi
upp að Drottins helgidómi.
Jón Jónatansson