Heimskringla - 06.11.1940, Page 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 6. NÓV. 1940
ABRAHAM LINCOLN
Eítir Náttfara
Framh.
Lincoln lagði eyrun við
þessu hljóðskrafi og réði ráð-
um sínum. Jú, hann var til
með að fara á þjóðþingið ef
þess væri kostur. Best myndi
samt að fara nú að öllu gæti
lega og hafa vaðið fyrir neðan
sig. Sigraðir frambjóðendur
hafa veikt aðstöðu sína til frek-
ari frama. Myndi hann kom-
ast á þing, ná kosningu? Um
svo veglegt embætti stóð jafn-
an hörð barátta. Myndi hann,
fyrst og fremst ná útnefningu
í sínum eigin flokki? Það var
talsvert tvísýnt. Þrjú atriði
voru jafnan efst í hugum
manna við þessar útnefningar:
Var frambjóðandinn ábyggileg-
ur flokksmaður. Var hann
nógu vinsæll til að ná kosn-
ingu yrði hann útnefndur?
Myndi hann efla álit og gengi
flokksins í Washington yrði
hann kosinn. I fyrsta atriðinu
stóð Lincoln býsna tæpt í áliti
samflokksmanna sinna og á
því þriðja voru margir ennþá í
vafa. Spursmálið því aðallega
hvert vinsældir hans væru
nógu miklar til að lyfta honum
upp í þingsætið. Þessar vin-
sældir voru einna mestar hjá
alþýðunni, en hún var annars
líkleg til að lúta leiðsögn for-
ingjanna, sem oftast. Lincoln
tók nú að skrifa nokkrum á-
hrifamönnum og tryggja sér
fylgi þeirra. Þetta voru alt
heimulleg bréf og til þess
skrifuð að komast að raun um
skoðanir manna. Hann fór ein-
staklega hægt og gætilega í
sakirnar en náði þó stöðugt í
fleiri og fleiri loforð um þing-
fylgi, og þessi loforð voru
skrifleg og þessvegna ekki svo
auðið að svíkjast undan merkj-
um. Þegar uppskátt varð, að
Lincoln hugsaði sér að ná
þingmensku kom það brátt í
ljós að margir áhrifamenn
studdu framboð hans. Lincoln
varaði meðhaldsmenn sína við
að hreyfa persónulegum ýfing-
um við keppinauta sína og tók
það iðulega fram að hann teldi
þá heiðarlega menn og hæfa
fyrir þingsetu. Hann kvaðst
bara vera einn þeirra og svo
yrði fólkið sjálft að gefa úr-
skurðinn. Hann talaði svo um
þau mál er hann hugðist að
styðja svo sem hagkvæmari
lánveitingar til bænda, vernd-
artolla fyrir ýmsan verksmiðju
varning og endurbættar sam-
göngur.
Hann náði útnefningu hjá
Wiggunum, en með því var að-
eins hálfum sigri náð. Lýð-
veldissinnar voru í meirihluta
rimmu og mátti lengi ekki á
milli sjá.
Eitt sinn er á þessu ati stóð
fultti séra Cartwright messu í
kirkju sinni en Lincoln var á
meðal áheyrendanna. Séra
Pétur var eldheitur aftur-
hvarfsprédikari og viðhafði
þeirra hætti. Þegar hann hafði
uppkvatt lýðinn með mörgum
og sterkkum orðum, ber hann
það undir atkvæði hversu
margir vilji laugast í lambsins
blóði og hljóta fyrir það himna-
vist. Margir stóðu á fætur en
fleiri sátu þó kyrrir og þar á
meðal Lincoln. Klerkurinn var
ekki alskostar náægður og vill
nú vita hvað margir vilji forða
sér frá helvítis ógnum og ang-
ist í öðru lífi. Allir þutu upp
nema Lincoln. Þá brosti Pétur
og vindur máli sínu að þessum
þaulsetu manni.
“Þegar eg spyr hvert menn
vilji fara til himnaríkis urðu
margir til þessa að velja hið
góða hlutskiftið, en samt ekki
svo margir, sem æskilegt væri.
Svo þegar eg spyr hvert þeir
vilji þá gista víti, voru allir á
móti andskotanum nema herra
Lincoln, en má eg þá spyrja
hvert hann stefnir?”
Lincoln svarar spurningunni
á þessa leið:
“Þegar eg sæki helgar tíðir
býst eg við að hlýða á virðu-
lega messugerð en engin
skrípalæti. Eg afsvara að taka
bátt í trúðleikum í kirkjunni
en vilji Pétur Cartwright vita
hvert eg ætla þá er förinni
heitið til þingsins í Washing-
ton.”
Og hann fór á þingið í Wash-
ington, sá eini er náði kosn-
ingu úr flokki Wigganna í Illin-
ois. Þetta var þessvegna hinn
glæsilegasti sigur.
Það voru mikil viðbrigði fyr-
ir Lincoln að fara úr frumbygð
Vesturlandsins til höfuðborg-
arinnar, Washington. Að ytra
útliti er Washington hin glæsi-
legasta borg og á sér fáa jafn-
ingja “um heims alla bygðina
víða.” Enginn Ameríkumaður
sarf að fyrirverða sig fyrir
íana, þótt öðru máli sé að
gegna með heimabæi þeirra,
sem oft eru Ijótir og enda
stundum herfilegir. Washing-
ton ber vitni um yfirburði
hinna planlögðu framkvæmda.
Af hinum eldri borgum í
Bandaríkjunum eru það aðeins
tvær, er notið hafa þeirra
hlunninda: Washington og Salt
Lake City. Hafði franskur
verkfræðingur útlagt þá fyrri
en Mormóna leiðtoginn mikli,
Brigham Young, þá síðari. —
(Hann er einn af merkismönn-
um þessa lands og vildi eg
gjarnan rita sögu hans. Já, því
miður eru margar borgir ljótar
í heildinni', þótt í flestum megi
— ósamrýmanlegur hræri-
grautur úr heimsku mannanna.
Það mátti sem sé, ekki taka
frelsið frá einstaklingnum;
hann varð að hafa frelsi til að
byggja eins og hann vildi og
hvar sem hann vildi. En afleið-
ingin af þessu frelsi varð sú að
amerískir bæir eru lítið lögu-
legri en íslenzku sjóþorpin í
gamla daga.
Auðvitað var borgin meir en
byggingar, meir en bein stræti,
ægilega skygð af gróðursettum
trjálundum, meir en gosbrunn-
ar, myndastyttur og skrúð-
garðar, — hún var fyrst og
fremst samsafn fólks: hvítra
manna úr öllum þjóðlöndum
Norðurálfunnar, svertingja, frá
mörgum þjóðlöndum í Afríku,
rauðskinna, af öllum ættkvísl-
um hinna amerísku frum-
byggja og auk þessa gulleitir
Mongólar og kaffibrúnir Mal-
eyjar í sendisveitum Austur-
landa. Þar sat alríkisþingið
og þarna átti yfirstjórn hins
bandaríska stórveldis heima.
Hún var Mecca hins ameríska
höfðingjalýðs, manna, sem fyr-
ir áræði og hæfileika höfðu
brotið sér brautir til valda óg
mannvirðingar. Utan um þessa
flyktist svo feikna skari af
pólitískum” betlilúkum og als-
kyns glæfralýð eins og flugur
að fiskislori. Þar voru margir
áhangendur hinna voldugu er
hreptu há laun en lítið erfiði
en samt enn fleiri, er biðu tæki-
færanna og virtust lifa á von-
inni og gufunni upp úr kjöt-
kötlunum. Svona verða flestar
láni að fagna að þau eru gefin
út.
Það sem rekur mig persónu-
lega til að vekja máls á þessu,
er það að höfðinginn og öld-
ungurinn Sigurður Bárðarson,
sem öllum hinum eldri Islend-
ingum bæði í Canada og
Bandaríkjunum er að göfgi og
góðu kunnur, andaðist hér í
Seattle 27. ágúst s. 1. Hans
hefir enn ekki að neinu verið
getið í islenzku blöðunum, og
má það undrun sæta, svo merk-
ur maður, sem hann var. Einn-
ig má minnast þess að Sigurð-
ur Johnson, velþektur íslend-
ingur hér í Seattle og Belling-
ham, varð fyrir bifreiðarslysi á
gamlárskvöld 1939 á leið til
kirkju, og andaðist á nýársdag
1940, og var hann því sá fyrsti
maður, sem líf sitt lét í Seattle
af þeim orsökum á þessu ári.
Hans hefir heldúr ekki verið
getið. Hér eru aðeins tvö
dæmi af mörgum.
Hverja er nú hér sérstaklega
um að saka? — Það getur
kannske orðið ágreiningsmál.
En í fyrsta lagi má nefna að-
standendur hinna látnu, þeim
ætti að sjálfsögðu að vera um-
hugað um, að ættingja þeirra
væri minst á dánardægri og
þessvegna skylt að géra ráð-
stafanir í þá átt. Og í öðru lagi
ætti það að vera embættis
skylda allra íslenzkra presta,
sem mæla yfir moldum látinna
Vestur-Islendinga að skrásetja
dag og dánarfall hvers einasta
Islendings í íslenzku blöðunum
þó ekkert annað verði um þá
.......... , , , ,. < sagt, — svo lengi sem íslenzku
hofuðborgirnokkurskonaræti- b]öðin eru hér vig ligi_
í Illinois-ríki og frambjóðandi
þeirra var Peter Cartwright, finna falleg hverfi. Þetta kem-
afturhvarfs prédikarinn frægi. ur þó ekki af smekkleysu fyrst
Alt kirkjufólkið myndi kjósa og fremst, því það er aðdáun-
Pétur. Þess utan þótti mörg- arvert hvernig jafnvel fátækl-
um til hans koma, fyrir það ingarnir reyna að skreyta bú-
hversu stigaramannslega hann staði sína. En heildarsvipur-
höndlaði gárungana í kirkju inn verður samt sem áður oft
sinni, er hann bara þá sjálfur á óaðlaðandi af því öllu ægir
burtu úr guðshúsinu. Það sló saman ljótu og fallegu, nýju og
nú í afar harða kosninga hrörlegu, snotru og herfilegu
GALLON
sveppir a þjóðlíkamanum, er
sýgur frá honum sína næringu.
Svo tekur sveppurinn að hugsa
sér að fyrir sig sé ríkið grund-
vallað og frá honum og fyrir
hann séu allir hlutir. I kring-
um þessar embættismanna
sveitir safnast svo heilar her-
fylkingar af undirtyllum, trúð-
um og tildurdrósum. Þar eru
margar snörur snúnar og þarft
að hugfesta hendinguna úr
Númarímum” .. . Þörf er fyrir-
hyggja, þegar þú kemur þar í
Róm, sem þúsund snörur
liggja. . .” William Borah sál.
bauð einu sinni nýkosnum
þingmönnum heim til sín og
ræddi við þá föðurlega og
mælti á þessa leið: “Gætið
ykkar, því hér er margt að
varast. Stundum er það nauð-
synlegt fyrir bragðarefi að
hnekkja áliti framsæknra og
frjálshugaðra þingmanna og þá
er fjárhættuspil, vín og kven-
fólk oftast meðölin. Auk þess
eru málsnjallir skjallarar leigð-
ir fyrir geysi verð til að sveigja
löggjafan með alkyns brellum
til fylgis við þau frumvörp er
ágóðavænlegust sýnast fyrir
hin ýmsu félög eða stéttir.”
Vonandi verður þetta lag-
fært í framtíðinni.
H. E. Magnússon
‘‘MILLI STAFS OG
HURÐAR”
Eftir ófeig J. ófeigsson lœkni
(Grein þessi er hér birt fyrir
beiðni nokkurra landa vestra,
er með deilunni hafa fylst um
stállungað í Alþýðublaðinu og
Tímanum. Hefir í þessu blaði
áður verið sagt frá þessu máli,
svo grein sú, er hér birtist,
þarf engrar skýringar við af
lítið atriði, sem var alsendis
óviðeigandi að ræða á opinber-
um vettvangi, þá get eg ekki
komist hjá að skýra í eitt skifti
fyrir öll frá afskiftum mínum
af þessum málum. Hitt er ann-
að mál, að vel getur svo farið,
að eg sjái ástæðu til að at-
huga síðar önnur atriði, er
snerta framkomu landlæknis.
Fyrri hluta sumars 1939,
þegar eg var aðstoðarlæknir á
lyfjadeild Landspítalans, var
það einn morgun, að eg gekk
fram hjá tveim mönnum, er
stóðu við dyr lyf jadeildarinnar.
Annar þeirra var Steingrímur
Guðjónsson, starfsmaður á
spítalanum. Hinn var mið-
aldra maður, sem eg sá strax
að vera myndi útlendingur. -
Steingrimur vék sér að mér og
bað mig að greiða fyrir gest-
inum. Eg spurði þá manninn,
hvað eg gæti fyrir hann gert.
Hann kynti sig Dr. Macintosh,
og eg sagði til nafns míns,
þvert ofan í þá reglu, sem land-
læknir vill við hafa, sbr. bréf
hans 7. maí s. 1., þar sem hann
segir, að eg hefði átt að sýna
Dr. Macintosh spítalann, sem
“nafnlaus starfsmaður”. Dr.
Mclntosh sagðist vera læknir,
að hann hefði komið þá um
morguninn með skemtiferða-
skipinu “Arandora Star”, að
hann yrði aðeins þennan eina
dag i bænum og að sig langaði
til að kynnast sem flestu. Hann
sagðist því hafa ákveðið að
byrja á að skoða spítalann, ef
að eg vildi gera svo vel að sýna
sér hann, og var eg við bón
hans, enda sýndi eg flestum
enskumælandi læknum spítal-
ann, sem heimsóttu hann þessi
3 ár, sem eg var þar aðstoðar-
læknir. Eg reyndi að benda
Dr. Mclntosh eins og öðrum
læknum, sem að eg hafði sýnt
spítalann, á það, sem mér fanst
helst mætti verða honum og
landinu til sóma. Hann spurði
mig margs og eg reyndi að
svara eftir bestu getu.
Dr. Mslntosh dvaldist tæpar
3 klukkustundir við að skoða
spítalann og tala vlð mig um
ýms læknisfræðileg hugðar-
efni og loks spurði hann mig
spjörunum úr um hvar eg hefði
lesið læknisfræði og hvar eg
vorri hálfu. Þess skal einnig hefði verið við framhaldsnám.
getið að berist svar Vilmundar | Eg sagði honum, að eg hefði
landlæknis Jónssonar við útskrifast úr læknaskólanum
henni vestur, mun Hkr. telja j hér, en síðan stundað fram-
sanngjarnt, að lofa því einnig haldsnám í lyflækningum og
að koma mönnum hér vestra blóðsjúkdómum, aðallega við
fyrir sjónir, því alt er, þegar j háskólann og háskólaspítalann
jöfnuðurinn allra - beztur er,
eins og þar stendur.
—Ritstj. Hkr.)
Það hefir viljað svo einkenni-
lega til, að eg hefi orðið “á
í Winnipeg í Canada og við
Mayo-stofnunina í Bandaríkj-
unum. Hann sagðist hafa
heimsótt þessa staði og það
undarlega skeður, að hann
virtist hafa miklu meira álit á
milli stafs og hurðar“, eins og j þeim en Vilmundur Jónsson,
Vilmundur Jónsson komst að i sem gerir lítið úr þeim í blaða-
orði í viðtali um blaðadeilur j skrifum sínum um mig.
Þegar Lincoln kom til Wash- ^ þær> gem staðið hafa á miui. Dr Macintosh sagðist vera
ing on var ar enginn ora Uans og jónasar Jónssonar sérfræðingur i svæfingum og
fyrir til að leiðbeina honum,
en hann þurfti heldur ekki á
því að halda því hugur hans
var slyngur þó hjartað væri
saklaust.
Framh.
alþm. í vor og sumar, um mál-; deyfingum fyrir operationir og
efni, sem eru mér alsendis ó- ^ prófessor í þeim fræðum við
IAGARA
Geymt í eikartunnum
og hafa það ágætis-
bragð sem með því
fæst.
Hér um bil 28% vin-
andi.
Það er hreint—gert úr
beztu Niagara Grapes
L;„ til þess að gera sem
ryril pig bezt bragð.
Eldra
Styrkur
Betri
CANADIAN WINERIES LTD.
BRÉF TIL
HEIMSKRINGLU
viðkomandi.
Þessir þingmenn munu hafa
þekst nokkuð lengi, en upp á
síðkastið hefir verið vaxandi
Oxford-háskólann. I því sam-
bandi sagði hann mér, að hann
úthlutaði hinum svokölluðu
“stállungum” fyrir Nuffield lá-
fáþykkja með þeim. Virðast varð, sem er ríkur bifreiða-
þeir hafa beðið eftir tækifæri framleiðandi í Bretlandi, og
Seattle, Wash.,
til að gera upp sínar sakir.
Þegar svo birtist viðtal við
mig í blöðunum um hið svo-
29. okt. 1940 nefn(ja “stállunga”, þá hófust
Sá, sem hefir embætti á ^eilur milli þessara manna,
hendi hann gæti þess. Svo eins og mörgum mun kunnugt.
hljóða ritningarinnar orð. i Vilmundur Jónsson mintist
Það rennur mörgum til rifja, min við þetta tækifæri á þann
sem hugsa til þess hvað margir hátt, að mér finst eg verða að
íslendingar hafa dáið hér í skýra almenningi nokkuð frá
Seattle og grendinni á- síðast málavöxtum. Það hefir orðið
liðnum tíu til fimtán árum, án talsverður dráttur á svari heimsveldisins, en vegna þess
hefir varið stórfé til heilbrigð-
ismála og liknarstarfsemi. —
Hann spurði mig þá, hvort eg
vildi að hann útvegaði mér eitt
þessara lækningatækja. Eg
varð alveg undrandi og spurði,
hvort það væri mögulegt, að
hann gæti það. Hann sagði þá,
að eiginlega hefði verið ákveð-
ið, að þessi áhöld yrðu ekki
gefin nema innan breska
Head Office: TORONTO
Bronchos! NIAGARA FAUS — ST. CATHARfNES
l ACHINi, QUE.
Thit adverttsment is not inserted by the Oovemment Liqvor Control Commistion. The
þess að þeirra hafi að nokkru 1 mínu, vegna þess að eg var er-
lendis þegar Vilmundur Jóns-
son skrifaði greinar sínar og
síðan eg kom heim hefi eg
verið svo önnum kafinn við
læknisstörf, að eg hefi látið
þetta mál sitja á hakanum. Þó
að greinar Vilmundar Jónsson-
ar um mig og gjöf þá, sem eg
verið getið í íslenzku blöðun-
um, “Heimskringlu” eða “Lög-
bergi”. Það ætti þó að vera
það minsta, sem hægt væri að
gera dánum Vestur-íslendingi
Itil minningar, að prenta nafn
hans og dánardægur í öðru
hvoru hinna íslenzku blaða,
að eg hefði hlotið framhalds-
mentun á bestu stöðum í
enskumælandi löndum, og af
því, að hingað kæmu margir
enskir ferðamenn og sjómenn,
sem ef til vill þyrftu á hjálp
þessa tækis að halda, þá teldi
hann víst, að Nuffield lávarður
myndi samþykkja þessa ráð-
Commlssirm is not rerponsible for statements made as to qualitv of products advertised svo lcngi Sem VÍð hÖfum því Útvegaði LandSSpítalanum, sé StÖfun. Eg þakkaði honum Vel-
vild hans, en sagði honum um
leið, að eg yrði við spítalann
aðeins um stundarsakir ennþá,
og hvort hann vildi ekki eins
láta þessa gjöf ganga beint til
spítalans, sem væri aðalspítali
landsins. Hann félst undir eins
á þetta. Eg spurði hann þá,
,hvort eg mætti ekki kynna pró-
fessorana, sem ynnu við spít-
alann, fyrir honum. Hann tók
því vel og gerði eg það.
Bauð Dr. Macintosh þá mér
og öðrum prófessornum að
borða með sér um borð í “Aran-
dora Star” og þáðum við það.
Á meðan við mötuðumst, stakk
Dr. Macintosh upp á því við
mig, að eg leitaðist við að út-
vega ungan isl. lækni; sem
kynni vel ensku, og sem leggja
vildi stund á svæfingar og
deyfingar með það fyrir aug-
um, að gefa honum kost á að
fara til Oxford til að nema þar
þessi fræði, sem að mér skyld-
ist að honum fyndist ástæða
til að koma í betra horf hér á
landi. Hann tók það fram, að
læknirinn skyldi fá fríar ferðir,
frían dvalarkostnað og fría
kenslu í þrjá mánuði. Þess má
geta, að Oxford-háskli mun
vera meðal allra dýrustu há-
skóla heimsins, svo að þetta
má telja einstakt tækifæri og
einstakt boð.
Öllum þessum degi, að und-
anskildum þeim tíma, sem eg
þurfti til afgreiðslu nauðsyn-
legra skyldustarfa minna,
eyddi eg í að fara með Dr.
Mcintosh um og umhverfis bæ-
inn og sýna honum það helsta,
sem eg helt að hann hefði á-
nægju af o. s. frv., vegna þess
að mér fanst ástæða til að sýna
honum eins mikla gestrisni og
hægt væri. Eg gerði þetta, af
því að eg varð þess ekki var,
að aðrir hefðu séð ástæðu til
að sinna* honum frekar.
1. ágúst 1939 skrifaði svo Dr.
Macintosh mér eftirfarandi
bréf er löggiltur skjalaþýðandi
hefir þýtt:
Department of Anaesthetics
The Radcliffe Infirmary
Oxford.
1. ágúst 1939
Kæri (Ófeigur) ófeigsson
læknir.
Eg er nýkominn heim aftur
úr mjög skemtilegu ferðalagi;
komst alla leið norður til Spitz-
bergen.
Eg er mjög þakklátur fyrir
góðvild þá, er þér auðsýnduð
mér meðan eg var á Islandi, og
eg vona að mér veitist sú á-
nægja að hitta yður aftur.
Eg hefi i dag skrifað danska
konsúlnum í London og tjáð
honum, að mér skuli vera það
ánægja, að sjá um að gefið
verði stállunga til spítalans og
beðið hann að annast alt send-
ingunni viðkomandi og kostn-
aðinn frá Oxford til ákvörðun-
arstaðarins.
Eg vona að hingað geti ein-
hverntíma komið einhver af
yðar hálfu til þess að vinna að
því að kynnast hér deyfinga-
fræðinni. Það væri nauðsyn-
legt skilyrði að sá maður væri
vel enskumælandi, og eg efast
ekki um að þér munið skrifa
mér þegar þér vitið af einhverj-
um, sem þér teljið heppilegan.
Yðar einlægur,
(Undirskrifað)
R. R. Macintosh
Hr. læknir ó. J. Ófeigsson,
Skólavörðustíg 21 A,
Reykjavík, íslandi.
Sama dag hófust bréfavið-
skifti á milli gefandans og ísl.
ríkisstjórnarinnar fyrir milli-
göngu danska sendiherrans í
London og ísl. sendisveitarinn-
ar í Kaupmannahöfn, þar sem
tekið var fram, að Nuffield lá-
varður hefði gefið Landsspítal-
anum “stállunga”, en að greiða
yrði áfallinn kostnað við flutn-
ing þess til íslands.
14. janúar s. 1. kemur “stál-
lungað” til Reykjavíkur í um-
búðum merktum mér og með