Heimskringla - 06.11.1940, Side 7

WINNIPEG, 6. NÓV. 1940
HEIMSKRINGLA
7. SIÐA
“MILLI STAFS OG
HURÐAR”
Framh. frá 3. bls.
Fréttaritarar útvarps og
blaða sáu svo þetta tæki og
sagði eg þeitn frá, hvernig gjöf-
in var til komin og til hverra
hluta nytsamleg. Hitt er al-
gert mishermi hjá Vilmundi
Jónssyni, að eg hafi nokkurn-
tíma sagt að gjöfin væri gefin
Landsspítalanum af mér, held-
ur tók eg það skýrt fram, að
Dr. Macintosh hafi boðið mér
“stállungað” sem gjöf, en þar
sem eg hafi bent honum á, að
heppilegra væri að það gengi
til Landsspítalans þá hafi hann
vitanlega gefið það beint til
Landsspítalans. Þetta atriði
tók eg svo skýrt fram, að hvert
meðalgreint fermingarbarn
hefði mátt skilja. Fréttaritur-
unum virðist hafa þótt ástæða
eins og mér að um gjöfina væri
ritað, því daginn eftir birtu
þau langar frásagnir um hana.
Mér var ókunnugt um deilur
þær, sem út af þessu spunnust,
því eg fór til Ameríku eftir
miðjan maí og kom ekki aftur
fyr en í júlílok.
Eg varð ekki lítið undrandi
við heimkomu mína, þegar mín
bíður þriðja skuldakrafan frá
Englandi vegna vanrækslu
heilbrigðis stjórnarinnar á
greiðslu fyrir umbúðir og flutn-
ing “stállungans” til Reykja-
víkur. Var hún dags. 11. júlí
s. 1. Þótti mér þessi langi
dráttur, að greiða sjálfsagða
smáskuld, alveg ófær, og sendi
eg því peninga frá sjálfum mér ;
til Englands, með afsökun á I
drættinum.
Þegar eg kom heim, biðu
mín líka greinar Vilmundar
Jónssonar í sjö tölublöðum Al-
þýðublaðsins, þar sem hann ber
fram tvö deiluatriði gagnvart!
mér: 1 fyrsta lagi fullyrðingu J
um, að mér hafi aldrei verið í
boðið “stállungað” að gjöf, og
í öðru lagi að það hafi verið ó-1
afsakanleg framhleypni af mér :
að sýna “stállungað”, þar sem |
eg hafi aðeins verið aðstoðar-
læknir á Landsspítalanum.
Því til sönnunar að fyrra at-
riðið sé algerlega rangt vil eg ,
taka fram eftirfarandi: í fyrsta .
lagi hefir Dy. Macintosh aldrei
neitað því, að hann hafi boðið
að útvega mér “stállungað”. 1
öðru lagi er eg fús til að stað-
festa það, sem eg sagði við
blaðamennina 7. maí, með eiði.
I þriðja lagi sýnir það óvið-
kunnanlega fáfræði hjá land-
lækni, að halda að slíkar gjafir
séu aldrei gefnar einstökum
læknum og mætti hann í því
efni muna gjöfina til Lárusar
Einarssonar frá Rockefeller-
stofnuninni. Það voru rann-
sóknartæki, sem ætlast var til
I að hann notaði í þágu almenn-
I ings. 1 fjórða lagi hafa heil-
brigðisstjórn og landlæknir
sannarlega éngan þátt átt í því,
að gjöf þessi var gefin, en hins-
vegar sýnir allur gangur máls-
ins, að gjöfin kemur til spítal-
ans eingöngu fyrir mína kynn-
ingu og milligöngu við Dr. Mac-
intosh. 1 fimta lagi var gjöfin
send á mitt nafn, merkt mér og
eg þrisvar sinnum krafinn um
borgun fyrfr áfallinn kostnað
við flutning hennar, sem mér
auðvtiað bar ekki að greiða,
heldur heilbrigðisstjórninni, en
sem gefandinn leggur mér á
herðar, af því að í huga hans
er gjöfin algerlega tengd við
mig. 1 sjötta lagi býður Dr.
Macintosh mér að senda ungan
lækni til framhaldsnáms við
Oxford háskóla. Að réttu lagi
hefði átt að senda gjöfina til
- NAFNSPJÖLD - |
Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldg BkrUstofnsiml: 23 <74 Stund&r aántaklees lunxnujúk- dóma. Cr að flnnl k akrlfatofu kL 10—12 t. h. o» 2—4 e. h. Helmlli: 44 Alloway Are. TaUimi: ií lSt Thorvaldson & Eggertson Lög-fræSingar 300 Nanton Bldg. Talsimi 97 024

Omci Pboiu Rn. pion 87 208 72 409 Dr. L. A. Sigurdson 100 USDIOAL ART8 BUILDINO Omci Houbb : 12 - 1 4 P.M. - 8 p.x. um bt APPonrrMEirr M. HJALTASON, M.D. ALUENNAR LÆKNINOAR Sérgrein: Taugatjúkdómar Laetur útl meSðl < vlðlðgum Vlðtalstlmar kl. 2—4 •. k. 7—8 aU kveldlnu Slmi 80 857 643 Toronto Si.

Dr. S. J. Johannesðon 806 BKOADWAT Talatml 80 877 VlðtalaUmi kl. S—S a. h. A. S. BARDAL selur líkkistur og annaat nm ötfar- lr. Allur útbúnaður sá beetl. Knnfremur selur hann a.n«k<-w.f|T minniavarða og legsteina. 843 SHERBROOKB 8T. Phone: 8« 807 WINNIPEO
J. J. Swanson & Co. Ltd. B.EALTOR8 Rental. Innirance and rtnancial AgenU Sími: 26 821 308 AVENUE BLDG.—Winnipeg- Rovatzos Floral Shop 253 Notre Dame Ave. Phone 27 989 Vreah Cut Flowers Dally Planta ln Seaaon We specialike In Weddlng A Concert Bouqueta A Funeral Designa Icelandlc apoken
H. BJARNASON —TRANSFER— Baogage and Tumiture Uoving 691 SHERBURN ST. Phone 36 909 Annaat allskonar flutnlnga fram og aftur uzn bœinn. MARGARET DALMAN TEACHBR or PIANO 854 BANNINO 8T. Pbone: 28 420
DR. A. V. JOHNSON DENTIST 606 Someraet Bldg. Office 88 124 Rea. 27 702 410 Medical Arts Bldg. Dr. K. J. AUSTMANN Stundar eingöngu Augna, eyma, nefa og kverka ajúkdóma 10 tíl 12 f.h.—3 tU 5 eii. Skrifstofusími 80 887 Heimasimi 48 551
yfirstjórnar Ríkisspítalanna,
en ekki til mín og sömuleiðis
senda yfirstjórn heilbrigðls-
málanna boðið um Oxford, en
ekki mér. En hvorttveggja er
sent til mín. Enda finst land-
lækni bersýnilega skygt á sig
með þessu, þar sem hann rýkur
upp og skrifar auðvirðilegan
þvætting ekki eingöngu um
mig, heldur og bræður mína og
ágætan forföður.
Um annað atriði ásakana
Vilmundar Jónssonar í minn
garð er þetta helst að segja:
Saga málsins sýnir, að mér
kom málið það mikið við, á
eftir öllu því, sem á undan var
gengið, að það hefði verið ó-
sæmilegt af mér, að þetta dýr-
mæta lækningatæki værí a. m.
k. ekki tekið úr umbúðunum,
og í öðru lagi að þjóðin, sem á
að njóta gjafarinnar, fengi
ekkert að vita um hana, þar
sem það lá opið fyrir, að yfir-
stjórn Ríkisspítalanna van-
rækti gersamlega alt, sem kom
þessari gjöf við.
Það, sem mest einkennir
þessi skrif Vilmundar Jónsson-
ar, eru mótsagnir hans og rang-
færslur. Eitt dæmi af mörgum
um þetta er, að hann í smjað-
urslegu bréfi til Dr. Macintosh
kallar “stállungað” “stórkost-
lega gjöf”, en á sama tíma lýs-
ir hann þessu verkfæri fyrir
lesendum Alþýðublaðsins sem
ómerkilegu og hættulegu á-
haldi, sbr.: “ef rafmagns-
straumur til lungans stöðvast
í bili, væri manninum þegar
THL WATCH 8HOP
Thorlakson Baldwin
Diamonds and Wedding
Rings
Agents for Bulova Watcheg
Marrtage Llcenaea Issued
699 Sargent Ave.
búinn köfnunardauði. Hvernig
mundi honum líða, ef ljósin
inni hjá honum tækju að
dofna? Mundi hann nokkurn-
tíma geta sofið rólegur af ótta
við straumrof?”, o. fl. í þessum
dúr. Það er auðséð af þessu,
að landlæknir virðist aðallega
þekkja lækningatæki þetta af
lestri myndablaða, þar sem
honum er bersýnilega ókunn-
ugt um, að “stállungað” er
venjulega aðeins notað um
stutta stund í senn, eins og t. d.
við lífgunartilraunir.
Meðal þeirra mörgu smá-
atriða í grein landlæknis, sem
eg læt liggja á milli hluta, er
aðdróttun frá honum um, að
eg sé mjög illa að mér í enskri
tungu, og eg hafi fengið lélega
framhaldsmentun í Ameríku.
Til að gefa landlækni tæki-
færi til að staðfesta þetta í
verki, vil eg hér með skora á
hann að taka þátt í samkepn-
isprófi við mig í læknisfræði
við einhvern af helstu hásköl-
um Englands, Bandaríkjanna
eða Canada. Á þann eina hátt
getur hann sannað það tvent,
að hann sé mér fremri í þekk-
ingu á enskri tungu og í lækn-
isfræði.—Mbl. 17. sept.
FISKIÖRNINN
Frh. frá 6. bls.
°g hægt sigraði jötunafl finnans og hann
níddi Chianga yfir borðstokkinn. Þumlung
eftir þumlung þokaðist hann og Abó fylgdi á
eftir. Og loks hurfu þeir með háu öskri, sem
var eins og frumkraftarnir grenjuðu, út fyrir
borðstokkinn og sukku báðir í djúpið.
Sjórinn laukst yfir þeim og kæfði óp
þeirra. Fiskimennirnir þutu út að borð-
stokknum til að hjálpa Abo, en enginn hvít-
Ur likami glitraði í bláu vatninu. Ekkert
gult hár flaut sem þang á hafinu. Abó og
óvinur hans voru horfnir og eina merkið um
þá voru greinilegar loftbólur á yfirborðinu,
eins og hinar tvær ófreskjur berðust í dimmu
djúpinu.
Er nokkru meira við að bæta? Engu,
uema að safna saman öllum hinum lausu
þráðum. Nansen hélt loforð sitt við Chianga.
Mennirnir af “Bering” fengu leyfi til að fara
í friði á brotnu skipinu sínu. Eigur rauðliða-
foringjans voru sendar með þeim til ástvina
hans í hinu fjarlæga ríki. Gimsteina hans
tók fiskiörninn og skifti þeim síðar með
mönnum sínum. Vélar “Chelsea” tóku að
renna. Skrúfan lamdi sjóinn og skipið stefndi
suðaustur. Þeir fóru ekki beina leið til Ket-
chikan. Þeir höfðu engan fisk til að selja,
heldur farþega að flytja. Líf hans hékk á
veikum þræði og því stefndi Nansen til
Seattle.
Lífsljós hins fræga manns logaði dauft,
en María vildi ekki láta það slokna fyrir
vöntun á aðhjúkrun. Hún virtist vita það ná-
kvaemlega hve mikla skamta af ópíum hann
þyrfti til að deyfa þjáningar hans og svæfa
hans þreytta likama. Henni voru það nægi-
leg laun að geta haldið í honum lífinu — og
að honum skánaði svolítið — og að hann
niundi geta, ef ekkert kæmi fyrir, komist lif-
andi til Seattle og sagt þar fréttirnar.
Hamilton talaði lengi við Gillmore og
sagði honum hvað hann ætti að gera ef sér
entist ekki aldur til að ná höfn. Hann út-
skýrði ýmislegt í málinu, sem ofurstinn hafði
ekki skilið. HversVegna stóð á þeim fyrir-
skipunum, að hann skyldi sóttur af fiskiskipi,
en ekki herskipi. Hann sagði að matreiðslu-
hókin og kvikmyndin hefðu fundist hjá sér og
þótt Kúbli hefði ekki látið á því bera, hefði
hann samt alt af haldið að hann væri njósn-
ari og óvinur Sovétsins. Hann hafði því gætt
hans vandlega og dæmt hann til dauða þegar
til kæmi.
Hann hafði reyndar aldrei haft hugmynd
uni, að hann væri hvítur maður. En það var
ekki ætlan hans að láta nokkurn njósnara,
gulan eða hvítan segja óvinum Rússlands frá
tiugvélastöðvum þeirra í Aleuteyjum. En
hvers vegna hafði hann þá ekki drepið Fú
strax? Það var af hinum smámunalegu
ástæðum, sem dutlungar forlaganna láta
stundum koma til greina í hinum þýðingar-
mestu málum.
Fú var góður matreiðslumaður, og eng-
lnu í liðinu gat gert verk hans þrátt fyrir
heilsuleysi hans og ópíum fýsn. Og menn bera
alveg eins mikla umhyggju fyrir maganum
°g föðurlandinu. Gamli Kínverjinn var því
undir ströngu eftirliti og átti að varpa honum
tyrir borð á leiðinni heim.
Ef fallbyssubátur eða eitthvert annað
herskip sást út við sjóndeildarhringinn átti
Eú að verða fyrsta bráðin. Það átti að sjá
Urn það að hann segði ekkert um fyrirtæki
Eússanna. Verzlunarskip hefði orðið að hafa
góða ástæðu til að koma þarna, ef Fú hefði
eigi orðið að gjalda fyrir komu þess. Ef
Gillmore hefði komið þangað á strandvarn-
arbáti eða haft það með sér, hefði það sést
frá einhverri eyjunni og verðirnir, sem þar
Voru hefðu sagt Kúbli til.
Hamilton hafði beðið um húkrunarmann
en ekki læknir. Hann vissi að enginn læknir
a þessari jörð gat bjargað honum, og ef að
iæknir hefði verið með mundi það hafa vakið
grun Kublis.
Hamilton hafði tekið alt með í reikning-
mn. Það eina sem hann athugaði ekki var
að þeir kæmu með rússneskan njósnara með
Ser. °g sá njósnari væri eins öflugur maður
°g hann var. Hann hefði átt að hugsa um
hina áfjáðu leit, sem eftir honum var gerð, og
hiðja ofurstann að velja samferðamenn sína
með gætni.
Og nú var þetta mikla æfintýri senn að
l°kum leitt. Ein tylft ameríkumanna hafði
með hugrekki sínu sigrað hina kænustu
menn frá austrinu. “Chelsea” nálgaðist
Seattle. .
Enginn gortaði af þrekvirkinu. Skipið
S1gldi tafarlaust að takmarkinu. Enginn sig-
Urfáni blakti frá siglu þess. Skipin sem fram
hjá sigldu fengu ekkert að vita um afreks-
Verk þeirra. Ekkert bar vott um að þeir
hefðu gert landi sínu þægt verk.
Er þeir áttu eftir dægursiglingu í höfn,
Var farþeginn tekinn frá þeim á óvæntan hátt
°g ábyrgðin að halda lífinu í honum tekin af
inum grönnu herðum Maríu. En það var
ekki dauðinn, sem tók sjúkling hennar af
henni. Það var skip sem sigldi í veg fyrir
“Chelsea” og gerði Nansen því boð um að
stansa. Skip þetta var ekki rússneskt heldur
eitt af strandvarnarskipum Bandaríkjanna
og blakti fáni þeirra af siglu þess.
Fiskimennirnir höfðu barist fyrir þennan
fána. Nú horfðu þeir á hann með hrifningu.
Þeir voru þreyttir orðnir á að gæta sjúklings*
ins, og þeirri ábyrgð, sem það fól í sér —
því var fáni þessi þeim eins og ljós í myrkr-
inu. Á meðan hann blakti hátt á stöng gátu
engir gulir herskarar vaðið yfir strendur
þeirra. Áhöfnin á “Chelsea” gat tæplega
setið á sér að hrópa ekki húrra.
Eftir beiðni Nansen sigldi skipið nær.
Mennirnir á því furðuðu sig sjálfsagt á hvað
þessi fiskiskúta vildi þeim. Venjulega sneiddu
slík skip úr vegi þeirra.
Gillmore talaði fáein orð við skipstjórann.
Bátur með bláklæddum sjóliðum lá brátt
við hliðina á “Chelsea” og biðu þess að Páll
Hamilton færi með þeim yfir á þeirra skip.
Þar var læknir til að líta eftir honum, og í
einum af hinum þægilegu klefum gat hann
komist fljótlega til Seattle. Menn með hlöðn-
um skambyssum mundu halda vörð um hann,
þangað til hann gat hitt hina miklu leiðtoga
frá Washington og sagt þeim sögu sína.
Hann studdi sig upp við borðstokkinn og
kvaddi hvern um sig af hásetum “Chelsea”.
Hann þakkaði þeim ölluni. Þessir óbrotnu
fiskimenn mundu aldrei gleyma honum á
meðan þeir lifðu. Fáein orð af vörum Páls
Hamiltons voru meira virði fyrir þá, en hin
hæstu heiðursmerki. Þau voru meira virði en
gull og gimsteinar. Tærður, gulbleikur og
dauðþreyttur og á grafarbarminum — þá var
hann samt mikill maður. Þeir horfðu á hann
með tindrandi augum.
Hann hrósaði Nansen sérstaklega. Hann
sá í honum hugsjón amerískrar karlmensku
— krafta sem ennþá gátu lagt undir sig heilt
meginland, eða tamið vilta mannflokka. Hann
átti hugrekki, föðurlandsást og hugsjónir.
Hreinar hugsanir, hreinan huga. Virðing og
siðgæði. Lotningu fyrir hetjum föðurlands-
ins, erfikenningum þess og stofnunum þess.
Hann kvaddi Maríu Hunter síðasta allra.
Hann talaði um hreysti hennar og hugrekki.
“Og María — fyrirgefið gömlum manni,
að hann blandar sér í einkamál yðar. En
leyfið mér að gefa yður gott ráð.”
Hann talaði svo vingjarnlega að hún gat
ómögulega reiðst honum.
“Og hvaða ráð er það?”
“Ráð mitt er það að þér látið ekki þótta
yðar koma á milli yðar og hamingju yðar. Eg
veit að þér hafið sett fram hótun, og lítið svo
á, að þér verðið að standa við hana. Oft og
tíðum hefi eg látið hótanir mínar falla niður
óefndar. Gleymið því ekki, María, að hversu
mjög, sem karlmaður elskar yður, getur hann
samt ekki annað en sært hjarta yðar, er þér
standið hugsjónum hans í Ijósi — jafnvel þótt
þær hugsjónir séu heimska að yðar dómi —
þá mun hann víkja yður úr vegi og tár yðar
orka þar engu um. Það er að segja sé hann
maður sem er yðar verður.
María brosti.
“Þér óskið þá að eg fyrirgefi Kris?”
“Já, eg óska þess. Hann er hæfilegur
maður handa yður. Og þér eruð hæf kona
handa honum. Látið ekki tóman skugga for-
myrkra hina ungu og hreinu ást ykkar.”
Hann laut niður og kysti á vanga hennar.
Hún kysti hann afur og augu hennar fyltust
tárum. Augnabliki síðar reru sjóliðarnir
brott með hann, hann var horfinn henni til
síðustu viðburðanna í sinni löngu æfiför.
Hann sneri sér við og gaf henni merki.
Hið gulbleika andlit hans var uppljómað af
brosi. Grátandi veifaði hún aftur til hans.
Þessi handahreyfing var tvent í senn: Hún
var kveðja til vinar, sem hún aldrei mundi
aftur sjá og virðingarmerki til manns, sem
með hugrekki sínu gat örfað þrek hennar alla
hennar óförnu æfi. Hún vissi að hið sólbjarta
haf, sem hann sigldi eftir var ekki bjartara
né fegurra en hin hrausta sál hans. Og var
María nú alein eftir? Var hún nú ein eftir, og
átti hún eftir að sjá hina félaga sína hverfa
út fyrir sjóndeildarhringinn á sama hátt? Já,
nema hún tæki til skjótra ráða, nema hún
yfirynni dramb sitt, sem var eins og múr milli
hennar og hefndar hennar. Annars yrði hún
ein eftir.
Kris Nansen kom til hennar, tók í hendi
hennar og dró hana með sér inn í stýrishúsið.
Hann var á verði þessa stund og dálitla stund
leit hann ekki á hana og hendur hans snertu
hana ekki en héldu um stýrið. f sál hennar
ríkti djúp kýrð. Henni fanst forlög sín fulj-
komnuð, að hún stæði við hlið hans og sjá
hann stýra eftir sólbjörtu hafinu.
“Vilt þú sigla með mér áfram, María
skipstjóri?” spurði hann.
Hún brosti blíðlega.
“Jú, eg vil sigla með þér Kris skipstjóri,”
svaraði hún.
Þetta var útkljáð! Hún ætlaði að sigla
með Nansen skipstjóra, hjálpa honum að
stýra skipinu, standa við hlið hans á stund
hættunnar, með sínu óþrotlega konu hug-
rekki og fyrirgefa honum þær syndir, sem
hann hafði að erfðum fengið. f staðinn gefur
hann henni til stuðnings sinn hrausta hand-
legg og sitt trygga hjarta til að flýja til á
stund raunanna og í gleði ástarinnar, sem var
eins og áttavitinn hans. Hrein ung ást! Eng-
inn skuggi mátti á hana falla eins og Hamil-
ton hafði sagt.
Nansen stýrði skipinu með vinstri hendi
og dró hana að sér með hægri hendinni. Hann
laut niður og kysti hana. Það var höfn
hamingjunnar, sem þau stefndu að.
---ENDIR--------