Heimskringla - 25.06.1941, Qupperneq 3

WINNIPEG, 25. JÚNI 1941
ina sem áður er getið, hafa
ekki mikið um sig, en vel um
gengið. Sigurður er ekki há-
aldraður maður, um 65 ára, en
mun ekki vera heilsusterkur,
hann er bráð skír og djúpt
hugsandi, en hægur og faslít-
HEIMSKRINGLA
síns og komum við þar eftir kl.
9 um kvöldið. Stóð Skafti lítið
við, en ráðgerði að sækja okk-
ur báða næsta dag og brást
það ekki.
Var eg nú kominn til Einars
111, skemtilegur og fróSur. Mar-1 6g í'ekt
grét kona SigurSar er nokkru, Suðursvelt ™
eldn en maður hennar; hun f n .
ii * i ifellssýslu, eins og eg. Oddný
er nokkuð skyld þeim Peturs-',. - ■' * ‘s, . y
, . . TI . ei a svipuðum aldn og eg, en
sons í Winmpeg, Hannesi og
. , .. isinar iitið eitt eldri. Einar er
Olafi og þeirra folki, er af somu c.
ættinni aó mig minnir. og séra S.gurðar S.gurðssonar
Arnijótur ólafsson. Hefir „°g sve.taroddv.ta a
margt af því fólki verið djúp.°g k.°,nU ,hank Berg:
P°™ Emarsdottir frá Horni í
viturt folk, svo sem Dr. Rogn-nvTo . . „i r „ - ,
valdur oe séra Arnliótur svo Nesjum 1 Skaftafellssyslu. Á
valdur og sera Ainljotur, svo Kálfafelli. var margbýIi oftast
farra se getið. __, ,
og þar sem bargbyli var heima
Sigurður og Margrét eru bú-
var oft kritur á milli fólks.
ín að bua þar í bygðinm siðan, ,, .... . , ,
. ■ * Kalfafell atti sinar frettakonur,
um aldamot og eru þvi með ■___________ ’
elstu landnemum bygðarinnar,' . , N?.. V1 ai e 11 ast
og hafa aitaf staðið framar-1'Shr'NjalU og v,ðark en al*el
lega í flokki. Margrét hefir . , ^ e 11 a eg eyr 1 in'
.. ,. . , u - u * ; an borið annað en gott, og virt-
venð yfirsetukona þar í bygð- . ,, ,,’s
. . . ,. OA . .* ... Ust hann af ollum lofaður, og
ínm i yfir 30 ar og venð mjog , * . ’ s
, . tt. ,.. -*• það mun sa vitmsburður sem
heppm. Hun var ljosmoðir , , , x ^ , ,
hann fær alstaðar að hann sé
barnanna minna, sem munu
hafa verið með þeim fyrstu
sem hún tók á móti. I hvaða
þakklætisskuld fólk er við
svona konur segir sig sjálft,
það er ekki alt af auðhlaupið
til læknanna úr nýlendunum,
lengst af vegleysur, og oft lítið
um gjaldmiðil, til að borga
læknum.
Sigurður og Margrét voru
önnur hjónin í þeirri bygð sem
eg hafði sérstaklega hlakkað
til að heimsækja, og brást það
mér heldur ekki. Eg var þar
. tvæ'r nætur og undi mér vel.
Þau eru góð og skemtileg heim
að sækja.
1 þetta sinn var þar staddur
aldraður maður frá Gimli, Er-
lendur Guðmundsson, fræði
þulur mikill, hefir skrifað og
þýtt töluvert fyrir Lögberg að
undanförnu. Hann er Hún
vetningur eins og þau hjónin,
og höfðu þau á margt að minn
ast, enda samhent, þar sem
þau hjón eru bæði fróðleiks-
gjörn.
Önnur hjón þar í bygðinni
var eg sérstaklega búinn að á-
kveða að heimsækja, en það
voru þau hjón Einar og Oddný
Sigurðsson. Eg hefi áður getið
þess að ilifært var með hesta,
en alt ófært með bíl. Sigurður
hafði ekki hesta heima, tók því
það ráð að síma til Skafta Sig-
urðssonar, sem býr nokkuð frá
Einari föður sínum, og kom
hanfi daginn eftir að sækja
mig, það mun vera rúmar 6—7
mílur. Hann kom á sleða rétt
eftir miðjan dag. Klukkan mun
hafa verið orðin um 3 þegar við
fórum frá Sigurði og var rétt
að verða dimt þegar komið
vinsælt góðmenni og dreng-
lyndur í besta lagi. Oddný
kona Einars er dóttir Skarphéð-
ins Pálssonar frá Arnardrangi
i Landbroti í Vestur-Skafta-
fellssýslu, er sú ætt frá séra
Jóni Steingírmssyni. Kona
Skarphéðins Pálssonar var
Þórunn Gísladóttir frá Fagur-
hólsmýri í Öræfum. Þau hjón,
Skarphéðinn og Þórunn fluttu
frá Fagurhólsmýri að Borgar-
höfn, og bjuggu þar síðan, voru
gestrisin sæmdar hjón, og mik-
ils virt fyrir mannkosti.
Einar og Oddný komu vestur
um haf 1903, en fluttu til Oak-
view 1906, og hafa búið þar
síðan og urðu, að sögn, vel
efnuð, en hafa nú skift upp
búinu milli barna sinna, sem
eru 6, þrír drengir og þrjár
stúlkur, öll gift nú. Búa nú
gömlu hjónin sér í litlu húsi, og
una sér vel, þó mun Oddný
lítt una hólífi og kembir og
spinnur og prjónar af kappi
handa barnabörnum sínum en
Einar fer á milli þeirra, og
sýnist þessi aldraði ættjöfur
halda sér vel, er frískur og sí-
glaður og fjörugur og mundu
fáir trúa að hann sé kominn á
áttræðis aldur.
Oddný kona Einars er miklu
sreytulegri en maður hennar.
Þau hafa bæði unnið hart, en
hún hefir ekki átt af jafn miklu
líkamsþreki að taka og hann,
en hefir þó unnið fjarska hart
alla sína æfi, er mikil búkona,
og sönn landnámskona, sem
ekkert hefir hræðst og aldrei
æðrast, er góð kona, einörð og
ófölsk í framkomu.
Eg sagði hér að framan að
'PASS FRIEND": AIR FORCE SENTRY DUTY
In a Control Room of a British Air Force Coastal Com-
mand station, the Duty Pilot Officer is seen checking in
visiting aircraft. The signaller stands and gives the ap-
proaching pilot instructions by the Aldis lamp.
því strax að sofa, og leið vel
um nóttina.
Framh.
RÆÐUR FóLKIÐ?
var til Skafta. Skafti hefir | Skafti sonur þeirra hefði lofast
keypt pláss Stefáns O. Eiríks-
sonar, sem dó hér í Blaine,
Wash., fyrir nokkrum árum.
til að sækja okkur föður sinn,
og það gerði hann næsta dag,
fór með okkur heim til sín og
Lönd þessi sem Skafti býr á, vorum við þar um nóttina. Þess
eru suður við Dog Lake, um ma SGta að Einar skildi aldrei
þrjár og hálfa mílu suður frá V1® miS á meðan eg var þar í
föður hans. Hefir Skafti stórt j bygðinni, og mun það vera
og fallegt bú. Kona hans er siður hans, þegar fornir kunn-
dönsk í föðurætt, en íslenzk í, mSJar heimasækja þau hjón,
móðurætt, er hún stór og en kona hans möglar ekki þó
myndarleg kona, systir hennar j hún se ein heima þegar Einar
er kona Gísia Sigfússonar, eru er greiða fyrir gestum
þær báðar sagðar valkvendi, þeirra-
Þorsteinn Erlingsson sagði einu Eftir að Skafti var búinn
sinni, að fátt hefði komið frá, með sín verk, og búið var að
Dönum sem íslandi hefði orðið j borða kvöldmat, fór hann með
til gæfu, hefði hann séð þær okkur til nágranna síns, Oliver
systur, þó ekki séu nema hálf Eiríksons, sem býr stóru búi
danskar, er eg viss um að hann
hefði talið þær íslendingum til
gæfu og sóma að eignast þær
í sinn hóp.
Guðrún, kona Skafta, var bú-
in að gefa gripunum þegar við
komum, hefir þó 5 eða 6 börn
að líta eftir, að vísu flest stálp-
uð, líka hafði hún til ágætan
kvöldmat, og borðuðum við
strax. Eftir það gerðu þau það
sem eftir var af útiverkum svo
sem að mjólka og fleira, því
Skafti sagðist vera viss um að
faðir sinn vildi fá mig til sín um
kvöldið, en sagði mér að koma
til sín síðar. Eftir kvöldverk-
fór hann svo með mig til föður
um tvær og hálfa mílu frá
Skafta, og var þar gott að
koma eins og víðar. Oliver er
sonur Stefáns Eiríkssonar sem
nam land og bjó þar sem Skafti
er nú. Stefán og kona hans
fluttu til Blaine, Wash., fyrir
20 árum, nú bæði dáin. Oliver
er eins og hann á ætt til, bráð-
skír og hyggin, en hægur og
stiltur í framkomu,- en fastur
fyrir ef þess er að beita. Eg
þekti hann og hans fólk áður
þegar eg átti heima þar í bygð-
inni, og hafði því gaman af að (
sjá hann. Það var orðið seint!
þegar við komum til baka til
1 nýlegri Heimskringlu er
grein eftir Jónas Pálsson með
fyrirsögninni "Fólkið ræður”,
og ber hún nafn með rentu og
rentu-rentum. Með þínu leyfi,
kæri ritstjóri, langar mig til að
gera nokkrar athugasemdir við
grein þá, því hún er að vissu
leyti svo nýstárleg og merk
að það gengi syndsemi næst, að
láta hana líða hjá í þögn og
andvaraleysi.
Auk þess að vekja máls á
nokkru, sem fæstum mun hafa
komið til hugar í langa tíð, er
greinin með afbrigðum skipu-
leg, og rökföst og stókostlega
fyndin í tilbót. Má því með
fullum sanni segja, að hún hafi
til brunns að bera flest það, er
gott mál getur prýtt.
Höfundur heldur fram, og
herðir á með sennilegum rök-
um, að lýðræði (democracy)
sé það heppilegast og bezta
stjórnarfyrirkomulag, sem enn
þekkist hér á jörðu, og bætir
því á, að við, sem séum svo
heppin að eiga heima hér í
Canada, höfum ávalt búið við
þann sið, með lítilsháttar und-
antekningum á stríðstímum.
Hann skýrir rækilega hvern-
ig meirihluti lýðsins ráði lög-
um og lofum í landinu, sökum
kosningaréttsins, og geti því
breytt sið og venjum eftir geð-
þótta hvenær sem er; því allir
embættismenn séu aðeins hjú
og þjónar kjósendanna, rækir
og refsanlegir ef þess þykir
þörf.
En alt fyrir þettá segir höf
að mikið sé nú rætt og ritað
um það, að nauðsynlegt sé að
breyta lýðræðisfyrirkomulag-
inu, án þess þó að vitað sé
hvað ætti að koma í þess stað.
Hér bregður höf. upp fyndn-
inni, sem eg mintist á; því eng-
um hugsuði getur dulist að, sé
lýðræði afnumið, getur ekkert
tekið við nema einræði, í nafni
einstaklings eða minnihluta
flokks. Stjórnleysi kemur þar
ekki til mála, því það er fyrir
utan vébönd alls stjórnarfars.
Eg er Jónasi algerlega sam-
mála um það, að lýðræðisstefn-
an sé sú fegursta og fullkomn-
asta stjórnmálahugsjón, sem
til er. Og eg trúi því að ein-
hverjir af þeim, sem hjálpuðu
til að semja og lögleiða stjórn-
arskrá þessa lands að minsta
sér að þeir væru þátttakendur
Skafta, kl. um 12. Fórum við.^osti^ kunni að hafa ímyndað
í því að efna til lýðræðis; því
flestir embættismenn hins
opinbera eru ótrúlega fáfróðir
á flestum sviðum. En hver sá
sem ekki fékk séð, strax eftir
fyrstu kosningar, að sú von
væri úr sögunni um óákveðin
ár, hefði vel mátt eiga heima í
hópi þeim, sem Jónas segir að
veifi nú veldissprota síns at-
kvæðamagns frá kjörbúðum til
konungþings, frá einni kosn-
ingu til annarar.
Þessu atriði til frekari skýr-
ingar væri máske tilhlýðileg-
ast að vitna í orð höf. sjálfs í
greininni, sem hann vísar til,
“Tvö höfuð á sama stórgripn-
um”. Þar segir: “Hinar svo-
kölluðu kosningar eru einskon-
ar krossmessa, eða vinnuhjúa
skildagi auðvaldsins. Það er
þá að skifta um vinnuhjú.
Kosninga hávaðinn er aðeins
sporðaköst vinnuhjúanna um
það, hvert eigi að hljóta krás-
ina í það og það sinnið.”
Raunar virðist herramensk-
an hér vera komin ófyrirsynju í
nokkuð annarlegar hendur. En
eg trúi Jónasi fyrir að sjá í
gegnum fingur við svo einfalt
hausavíxl. Og svo mætti líka
geta þess til í nauðum, að eðlis-
lögmálið kunni að hafa breyzt
að mun síðan fyrri greinin kom
til sögunnar,
Eins og höf. segir á atkvæða-
greiðslan við hinar almennu
kosningar að fara fram á leyni
legan hátt, svo menn verði
ekki staðnir að ókærri hlið-
hollustu. En í reyndinni eru
kjörsviðin oft á tíðum svo smá,
og svo háð einhverri sérstakri
atvinnuæð, að um ekkert get
ur verið að villast, þar sem út-
koman er venjulega birt í sund-
urliðaðri skrá. Við það verð-
ur leyndin í mörgum tilfellum
aðeins til málamynda og mörg-
um þegni til eftirminnilegs
reynsluauka. En er ekki hins-
vegar eitthvað bogið við það,
að þegnarnir skuli þurfa að
óttast opinbera atkvæða-
greiðslu? Kastar það ekki
hálfgerðum skugga á hið ó-
takmarkaða vald kjósendantia,
sem Jónas dáir svo mjög og
byggir málstað sinn mest-
megnis á.
Ýmislegt fleira af því, sem
greinin fjallar um, mætti týna
til og umskapa á skilgetinn
hátt til samræmis við hinn ó-
breytta sannleika. En þesshátt-
ar er aðeins aukaatriði og smá-
munir, sem standa eða falla
með hinum aðallega merg
málsins og krefjast því sem
fæstra orða. Fáist kjarninn af-
hjúpaður í dagsljósi heilbrigðs
skilnings er tilganginum náð,
og því ónauðsynlegt að teygja
togan við hin smærri atriði.
Eins og eg hefi þegar sagt er
eg höf. fyllilega samdóma hvað
lýðræðishugsjónina snertir, og
svo mun vera um allan þorra
mannkynsins, þrátt fyrir óholt
og afvegaleiðandi uppeldi. En
okkur greinir á um það, að
lýðræði, eða neitt sem því
nálgast, hafi nokkurn tíma
komið til skjala í stjórnmála-
rekstri nokkurrar þjóðar enn
sem komið er. Kapitalisminn
er ennþá við líði um heim all-
an, og lýðræðið, í sínum veru-
leika, getur auðvitað enga sam-
leið átt við hann. Hin harð-
víga samkepni í þeim sið fyrir-
byggir allan möguleika til fjöl-
mennra samtaka og skapar ó
slitna keðju af árekstrum öllu
mannlegu sjálfræði til óleiks.
Jónas er nefnilega að tala
um nokkuð, sem aldrei hefir
verið til nema í leynum hug-
ans, og lætur sem honum skilj-
ist það nú þegar vera víðfeðm-
ur veruleiki í allri sinni dýrð.
Þess vegna segir hann, “fólkið
ræður”, og fóðrar staðhæfing-
una með snild og rökfimi, svo
vart verði raskað. Því þegar
bygt er á röngum forsendum í
upphafi er lengi hægt að halda
stefnunni til streitu með sæmi-
legri samkvæmnl. Ef maður
til dæmis gengur út frá því í
byrjun að 2 og 2 gildi 5, þá er
lika jafn sennilegt að 4 og 4
séu á við 10. Og Jónas minri
er á að gizka mátulega hrekkj-
óttur og fyndinn til að leika
þesskonar nótur þegar honum
finst við eiga.
Fólkið ræður. Vissulega.
Það ræður eins og tennur i
drifhjóli, sem keyrir bifreið
stað úr stað. En einhverjum
getur orðið á að spyrja: “Hvað
um aflvélina undir hettunni að
framan?” Og hvernig færi ef
alþýðan skyldi verða svo ó-
hlýðin og komisk að koma sér
saman um réttmæti jafnaðar-
stefnunnar, sem bönnuð er að
lögum og heyrir undir land-
ráð? Er ekki hætt við að hjú-
in myndu dæma það drottin-
svik og skipa herréttinn til
hreinsunar.
Jónas finst ólíklegt að róf-
urnar geti nokkurn tíma dingl-.
að hundunum, og virðist það í |
rauninni afsakanleg hugsun. |
En fyrst og fremst eru nú I
3. SÍÐA
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO„ LTD.
Birgðir: Henry Ave. East
Sími 95 551—95 552
Skrifstofa:
Henry og Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
hundar ekki eiginlega menn,
og svo á þessum snarbreytinga
tímum eru endaskifti bæði
hugsana og hluta oft svo skjót
og óljós að vart verður greint
með gömlum augum. Eg yrði
ekkert hissa þó jafnvel það
reyndist veruleiki í þessu til-
liti.
Og þar fyrir utan verður að
gera, fyrir því, hvernig rétt-
stætt viðhorf lítur út til rang-
eygs dómara. Jónas segir:
“Fólkið ræður”. Eg segi, “Ræð-
ur fólkið?” Má nú ekki, með
hliðsjón af því sem skeð er,
búast við því, að liðugt tillit og
leikfimi hugans finni þar sam-
hljóða sögn í sömu orðum?
—P. B.
Erindi og messur
norður við Manitoba-vatn
Séra K. K. ólafson flytur er-
indi og messur í Siglunesbygð
í lok þessa mánaðar. Erindi er
hann nefnir “Nýjar leiðir” flyt-
ur hann á samkomunum á virk-
um dögum. Mun hann flytja
mál sitt bæði á islenzku og
ensku eftir ástæðum. Þessar
samkomur verða sem fylgir: 1
kirkjunni við Silver Bay, fimtu-
daginn 26. júní kl. 8.30 e. h. í
Darwin skóla að Oakview,
föstud. 27. júní kl. 8.30 e. h. Að
Hayland Hall laugard. 28. júní
kl. 8.30 e. h. — Messur verða
þannig sunnud. 29. júní: Hay-
land Hall kl. 11 f. h. Oakview,
kl. 3 e. h. Silver Bay, kl. 8 e. h.
Allir boðnir og velkomnir.
K. K. ó.
wn H □ m E TELEPHOnE 4-41