Heimskringla - 14.01.1942, Blaðsíða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. JANÚAR 1942
H^imahringla
(Stofnuð 1886)
Kemur út á hverjum miSvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86 537
VerS blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist
fyrirfram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
011 viðskifta bréf blaðinu aðlútandi sendist:
Manager J. B. SKAPTASON
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Uitanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg
"Heimskringla” is published
and printed by '
THE VIKING PRESS LTD.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 14. JANÚAR 1942
“TÍMINN ER AUÐÆFI”
Rœóa flutt í Sambandskirkjunni í Wpg.
4. janúar, af séra Philip M. Péturssyni.
“Gætið nákvæmlega að, hvernig þér
framgangið, ekki sem fávisir heldur
sem vísir; hagnýtið tímann, því að
dagarnir eru vondir. Verið því ekki
óskynsamir, heldur skynjið hvað er
vilji drottins.”—Efesusbf. 5:14-17.
Nýtt ár er nú byrjað. Gamla árið er
farið. Saga þess er sögð, og alt sem á
því gerðist, er nú partur af sögu, sem
ómögulegt er að afmá eða breyta. Vér
erum nú einu ári nær eilífðinni. Tíminn
líður, og með honum liður æfi vor. Ekk-
ert getur stöðvað hina stöðugu framrás.
Vér berumst áfram á straumi tímans,
og er hann er einu sinni liðinn, kemur
hann aldrei aftur. Sú stund sem ónotuð
er, líður hjá eins og hinar, sem vér not-
um, hvort sem það er til góðs eða ills.
Og oft er það tilfellið, ekki að vér sjáum
eftir þeim ónotuðum stundum, en vér
sækjumst oft eftir því að láta þennan
dýrmæta tíma líða sem fljótast. Vér vit-
um ekki, þ. e. a. s„ hvernig vér eigum
að hagnýta tímann og oss finst oft og
einatt, ekki að hann líði of fljótt, en
heldur að hann líði of seint, og oss leiðist.
Einu sinni hlustaði eg á prest sem
ræddi um þýðingu eilífðarinnar og fram-
haldslífsins. Og meðal annars, talaði
hann um þetta, að mönnum leiddist oft
vegna þess, hve tíminn héngi á höndum
þeirra. Hann sagðist ekki skilja hvað
sumir menn ætluðu sér að gera í eilífð-
inni, því þeir vissu ekki hvernig þeir ættu
að hagnýta sér tíma þessa lífs, sem, í
samanburði við tíma eilífðarinnar, væri
eins og eitt augnablik! Vér lifum, sagði
hann, e. t. v„ 50 eða 60 eða 70 ár, en eyð-
um meirihluta æfinnar í það, að reyna að
láta tímann líða sem fljótast, en vitum
ekki, eða sýnumst ekki vita, hvernig að
hagnýta hann eigi, svo hann verði sem
þýðingarmestur. Hann bætti svo við að
margir af oss væru eins og bóndakerl-
ingin, sem nefnd er í sögu eftir Stephen
Crane. Þar er spurt: “Hvað gerir hún
þegar hún öðlast eilíft líf? Hún verður
að spila við sjálfa sig á hverju kvöldi
til að eyða tíma í þessu lífi.” Hann hélt
að margir af oss gætu ekki hugsað til
eilífs lífs nema með kvíða, því þar verður
aldrei endir á neinu. Þar lifa menn til
eilífðar. Hvernig fara þeir þá að að
eyða tímanum þegar hann er óendanleg-
ur?
Þessar hugsanir lagði presturinn fyrir
söfnuð sinn, — ekki til þess að gera lítið
úr hugmyndinni um framhaldslíf, — en
heldur til þess að sannfæra menn um
það, eins og sagt hefir verið, að þeir lifi
þegar eilífu lífi og að framhaldslífið
verði eftir því hvernig menn lifa þessu
lifi, eða hagnýta sér það, að engin maður
geti búist við, eða eigi heimtingu á því,
að eilífðarlífið verði annað en það sem
maður gerir úr því sjálfur, og'ef að
maður gerir lítið annað en að láta tím-
ann líða í þessu lífi, þá getur eilífðin
ekki haft mikla þýðingu fyrir hann, aðra
en þá, að hann verði einhvernvegin að
láta óendanlegan tíma líða, sem honum
tekst þó ef til vill illa.
Vér getum í raun og veru ekki gert
oss neina verulega hugmynd um það,
hvað eilífðin sé, eða þýði, því allar hug-
myndir vorar eru bundnar við eitthvað
ákveðið, eitthvað takmarkað, í þessu
lífi. En rithöfundurinn Hendrick Van
Loon hefir reynt að gera sér grein fyrir
eilífðinni með því að segja dálitla dæmi-
sögu. Hún birtist í byrjun bókarinnar
“Story of Mankind” (Sögu mannkyns-
ins) sem kom út fyrir nokkrum árum,
og sem eg greip niður í aftur um daginn.
Þar segir hann þessa dæmisögu, sem
sum ykkar munu hafa heyrt áður.
“Lengst upp í norðrinu í landinu sem
kallað er Svíþjóð stendur gríðar hár
klettur. Hann er hundrað mílur á hæð og
hundrað mílur á breidd. Einu sinni á
hverjum þúsund árum kemur lítill fugl
til að skerpa nefið sitt á honum. Þegar
kletturinn hefir þannig eyðst, svo að
ekkert er eftir af honum, þá er liðinn
einn dagur af eilífðinni.”
Getum vér gert oss hugmynd um ei-
lífðina af þessari sögu? Getum vér í-
myndað oss hve óhugsanlega lítið augna-
blik eins manns æfi er í samanburði við
þessa hugmynd? Það er alveg ómögu-
legt fyrir oss að bera þau saman, eða að
öðlast nokkum verulegan skilning um
það, hve örlítil stund æfi vor er í saman-
burði við eilífðina. En samt eyðum vér
mikið af æfinni í þýðingarlausum at-
höfnum, og sýnumst vilja að tíminn líði
sem fljótast, þó að hann sé ekki nema
eins og augnablik, þegar hann er liðinn!
En samt vitum vér, ef vér hugsum
nokkuð um þessa hluti, að lífið, og þar
af leiðandi tíminn, er vor dýrmætasta
eign. Tíminn er vor dýrmætustu auð-
æfi, en samt sóum vér tímanum og erum
oftast áhyggjufyllri um margt, sem er
þýðingarminna en tíminn. Því tíminn
líður, og einu sinni liðinn, er aldrei hægt
að kalla hann til baka, hvað mikið sem
vér sjáum eftir því, að hafa eytt honum
eða vanrækt hann! En oftast er það
tilfellið að menn virða ýmislegt annað
miklu meira en tímann.
Stundum hafa menn hugsað t. d„ eða
sýnast hafa hugsað, að gullið sé dýrmæt-
ast allra eigna, og þýðingarmest, og að
án gulls sé ekki hægt að lifa.
Einu sinni heyrði eg dálitla sögu í
þessu sambandi um Indíána hóp sem á
að hafa fundist meðfram einhverri á í
norðurhluta landsins á kreppuárunum,
og sem var kominn alveg fram á grafar-
bakkann af sulti. Sagt er að mennirnir
sem fundu þá, undruðust þetta, og
spurðu Indíánana hvers vegna þeir voru
svona á sig komnir. En þeir svöruðu að
þeim hafði verið sagt af hvítum mönnum
að ómögulegt væri að lifa án peninga, og
að pyngjur þeirra væru tómar, þess
vegna yrðu þeir að svelta.
Vér vitum auðvitað, að peningar hafa
mikla þýðingu í lífinu. Þeir geta bætt
úr mörgu böli og gert lífið ánægjuríkara
að mörgu leyti. En ekki geta pening-
arnir alt. Þeir hlutir eru til sem pen-
ingar geta aldrei keypt, og meðal annars
er tíminn. Hvað eru peningarnir í sam-
anburði við tímann? Hann líður eins hjá
hinum ríka og hjá hinum fátæka! Pen-
ingarnir hafa þar alls ekkert vald. Og
er lífið er komið á enda, eru peningarnir
og valdið orðin þýðingarlaus eign, og
eins og stendur í sálminum:
“Hvenær sem kallið kemur
kaupir sig enginn frí.”
og aftur, í öðru versi:
Hvorki fyrir hefð né valdi
hopar dauðinn eitt strik;
fæst sízt með fögru gjaldi
frestur um augnablik.
Þetta hefir maður nokkur skilið er
hann hitti vin sinn einu sinni og sagði
honum það í fréttum að hann væri milj-
óna eigandi. Auðvitað trúði vinur hans
honum ekki, því hann var alls ekki vel
til fara, og leit mjög fátæklega út. En
hann svaraði honum og sagði: “Víst er eg
miljónaeigandi, því eg hefi vald yfir ó-
mælanlegum miklum tíma. 1 hverjum
sólarhring eru tuttugu og fjórar klukku-
stundir, í hverri klukkustund eru sextíu
mínútur, og í hverri mínútu eru sextíu
sekúndur.” Og þá byrjaði hann að
margfalda tölurnar, tuttugu og fjórum
sinnum 60 o. s. frv., þar til hann sagði:
“Meira en þrjátíu miljón sekúndur í einu
ári, og enginn maður hefir eina einustu
fleiri. Eg er eins ríkur og ríkasti maður-
inn í heiminum.”
Maðurinn sem segir þessa sögu segist
hafa farið að hugsa um þetta eftir að
hinn var farinn, og komist að þeirri
niðurstöðu að hann segði satt, að hann
hefði rétta skoðun á þessu máli, og að
tíminn væri í raun og veru dýrmætustu
auðæfin sem mennirnir eiga.
Gamlárskvöldið s. I. las eg stutta hug-
leiðingu þessa sama efnis, eftir enskt
skáld, þar sem tíminn er talinn vera dýr-
mæt eign. Þar var sagt: “Eg er nýárið,
og eg kem til yðar hreint og óflekkað.
Nýskapað frá hendi Guðs!
Hvern dag verður þér gefin dýrmæt
perla, sem að þú verður að þræða á silf-
urstreng lífsins.
Og þegar einu sinni er búið að þræða
hana, verður aldrei hægt að draga þráð-
inn úr, en hún verður þar til eilífðar sem
vitni um trúmensku þína og hæfileika.
Og mínúturnar verða eins og gull-
hlekkir í keðju klukkustundanna, sem
að þér verðið að gera heild úr, sem verð-
ur þó eigi sterkari én veikasti hlekkur-
inn.
I þínar hendur er gefinn allur auður-
inn og alt valdið til að gera úr lífi þínu
það, sem þú vilt.
Eg gef yður frjálsa og óháða tólf
dýrðlega mánuði, með svalandi regni og
gullfögru sólskini, með daga fyrir vinnu
og hvíld, og nætur fyrir rólegan og frið-
samlegan svefn.
Alt sem eg hefi, gef eg yður í anda
kærleikans.
Alt sem eg bið yður er að þér sýnið
trygð í lífi yðar.”
Stundum finst mönnum það einkenni-
legt hvað aðrir menn skoða sem auðæfi
á meðal vor! Eins og eg gat um, skoða
menn oftast gullið, sem dýrmætast allra
hluta. Einu sinni, og fyrir mörgum öld-
um, var auður manna talinn vera leður!
Sá sem me9t leður átti, var ríkastur.
Á pieðal fyrstu landnema þessa vestur-
lands voru húðir og skinn skoðuð sem
helztu og beztu eignirnar. Einu sinni
töldu menn auð sinn í nautgripum. Eg
er ekki mjög lærður í orðmyndunar-
fræði, en mér finst eg sjá merki þess, að
nautgripir hafa verið notaðir í viðskift-
um í orðinu “nautpeningur” og einnig í
orðinu “fé” þar sem það þýðir bæði
kvikfé og peningar.
Sumir villimenn skoða skeljar sem auð
og nota þær í viðskiftum, og enn aðrir
nota hauskúpur óvina sinna. Ríkasti
maðurinn á meðal þeirra er sá, sem hefir
safnað að sér sem flestum hauskúpum.
Hver þjóð, éða hver flokkur hefir ein-
hverja mismunandi hluti sem notaðir eru
í viðskiftum þeirra, og á meðal siðaðra
þjóða, notum vér gull, eða réttara sagt
ef til vill, blaðaseðla, því vér fáum sjald-
an eða aldrei að sjá gullið, og svo er ekki
nærri því nógu mikið af því til á móti
öllum seðlunum, sem út hafa verið gefn-
ir, til þess að allir gætu fengið eitthvað
dálítið af gullinu fyrir seðla sína.
En þó að hver þjóð, bæði á meðal sið-
aðra þjóða og á meðal villimanna, hafi
sína peninga, eða það sem gildir sem
peningar, er það verulega hægt að skoða
þá, peningana, sem hinn raunveruleg-
asta auð? Er það ekki heldur tíminn,
sem er oss dýrmætastur, eins og maður-
inn sagði? Og höfum vér ekki hver og
einn af oss, eins mikið af honum og no£k-
ur annar, jafnvel eins mikið eins og hinir
auðugustu, í peningum? Hver og einn af
oss hefir tuttugu og fjórar klukkustundir
í hverjum degi. Enginn hefir meira en
það og enginn minna. Vér erum því, að
því léyti eins auðugir og hinir ríkustu.
John Ruskin, hinn mikli rithöfundur
og skáld Englendinga, sagði einu sinni:
“Eini verulegi auðurinn er lifið.” Og ann-
ar mjög merkur maður, einn merkasti
allra, sem uppi hafa verið í þessari
hiemsálfu, Benjamin Franklin, sagði:
“Elskar þú lífið? Eyddu þá ekki tíman-
um, því hann er efni lífsins!”
En þrátt fyrir þetta eru menn út um
allan heim, að sóa auði, raunverulegum
auði, sem er tíminn, því að tíminn er
þýðingarmesti auðurinn sem til er, eða
verður nokkurntíma. Þeir eru að eyða
því sem er dýrmætast allra eigna. Og
það er án efa þeir sem orð textans eiga
við: “Gætið nákvæmlega að, hvernig þér
framgangið, ekki sem fávísir heldur sem
vísir; hagnýtið tímann, því að dagarnir
eru vondir. Verið því ekki óskynsamir
heldur skynjið, hvað er vilji drottiní.”
Lík skoðun eða lík kenning og þessi
finst víða í ritum og kvæðum! Flestir
viðurkenna það, að maður eigi að nota
tímann vel áður en hann líður, að nota
vel þann auð, sem oss hefir öllum verið
veitt, áður en hann er horfinn. Þetta
sézt af sálminum, þar sem ritað er:
Starfa því nóttin nálgast
Nota vel æfiskeið,
Ekki þú veizt, nær endar
Æfi þinnar leið. .
Starfa því aldrei aftur
Ónotuð kemur stund,
Ávaxta því með elju
Ætíð vel þín pund.
Og mörg önnur kvæði mætti vitna í, í
þessu sambandi. En “hvað þýðir það”,
munu sumir spyrja, að “nota lífið vel?”
Vér tölum um það að “lifa vel”,
að nota tíman vel. En er ekki
eitthvað meira og ákveðnara
nauðsynlegt, til þess, að menn
geti hagnýtt sér tímann sem
bezt?
Vér höfum séð hve örlítið
augnablik æfi mannsins er í
samanburði við eilífðina. Og
þó að vér höfum dag frá degi
eins mikinn auð frá sjónarmiði
tímans, á voru valdi og nokkur
annar maður, þá ber oss að
öðlast skilning um hvað sé
gagnlegast og þarflegast hér á
jörðu, og iðka það, því, eins og
skrifað hefir verið:
“Líf mannlegt endar skjótt”,
og áður en vér vitum, erum
vér að kveðja, og stefnum inn
í eilífðina.
Mismunandi skoðanir eru
auðvitað á því hvað það þýði
að nota lífið vel. En lang flest-
ir sýnast hyggja að þýðingar-
mest sé að safna að sér eign-
um, en samt á sama tíma eru
dæmi þess, umhverfis oss að
nöfn þeirra sem áttu aldrei
neitt, sem lifðu oft í eymd og
fátækt, eins og til dæmis skáld,
listamenn, mannvinir og fleiri,
sem unnu þjóð sinni og sam-
tíðarmönnum verulegt gagn,
lifa í minni manna, þegar marg-
ir hinna eru gleymdir.
Þetta þýðir ekki að lífið sé
misnotað þó að maður safni
eignum að sér, né heldur að líf-
ið sé notað bezt með því að lifa
í fátækt! Það þýðir ekki held-
ur, að menn eigi að forðast
það, að eignast mikið, eða held-
ur að menn eigi allir að leitast
eftir því að verða skáld eða
listamenn af einhverju tægi og
lifa í fátækt. Það þýðir held-
ur það, að þar sem hver maður
hefir tilhneigingu til einhvers,
sem hann getur unnið bezt,
sem á bezt við eiginleika hans,
þar sé verksvið hans.
Ekki geta allir menn gert hið
sama, eða unnið að hinu sama,
því eins og Páll postuli ritaði:
“Hann hefir gefið suma sem
postula, suma sem spámenn,
suma sem trúboða, suma sem
hirða og suma sem kennara.”
Hver maður hefir eitthvað
starfsvið þar sem hann vinnur
best og hann dæmist, ekki af
því, hvort hann verður ríkur
eða fátækur, en heldur af því,
hve samvizkusamlega og ein-
læglega hann vinnur verk sitt.
Allir menn geta ekki orðið
miklir menn í vanalegum skiln-
ingi. En allir menn geta lifað
lífi sínu þannig að það sýni
mikilleika, að það birti öll ein-
kenni mikilleikans. Þannig
nota þeir fjársjóð sinn bezt,
með því að vinna hvert verk,
sem að höndum ber, með sam-
vizku og einlægni, og að breiða
út guðsríki á meðal manna,
með því að sannfæra þá um
gildi þeirra hluta sem eru
mönnum mest sæmandi, og
með því að framkvæma þá
hugsun, sem felst í orðum
kvæðisins ort af einu íslenzku
kvenskáldinu. Þar er sagt:
Hver hugsun hlý, hvert ástríkt
orð
Oss æðri fylling ljær,
Sem fljót, er vex og fríkkar
mest,
Þá færist hafi nær.
Ef rekjum skyldu af heilum
hug,
Þótt hart oss reyni á,
1 herrans augum háleitt starf,
Vér höfum unnið þá.
Svo getum hlutverk göfgað
smátt
Við glæður kærleikans,
Og þyrnisveigum sárum breytt
I sigur-geisla krans.
(Sigríður Jónsdóttir, sálm.
41 í sálmakverinu, 77
sálmar.)
Tíminn, hann er oss og öllum
mönnum óhugsandi dýrmæt
eign. Hann er fjársjóður sem
hver maður hefir í eigu sinni,
og sem hver maður má gera
við eins og honum sýnist, að
eyða honum eða að hagnýta
sér hann, sér og öðrum til góðs
og uppbyggingar.
Tíminn, veitir öllum mönn-
um tækifæri til að öðlast speki,
til að verða nytsamir, göfugir
og góðir. Timinn, gerir alla
menn að miljónaeigendum, og
veitir þeim ótal gullnar mínút-
ur, eða eins og á ensku er sagt,
“golden moments” sem maður
getur notað, eða eytt. Enginn
er verulega fátækur, sem hefir
vald á tíma, og nógu mikið vit
og hyggindi til að kunna að
nota hann vel.
1 gamalli dæmisögu er sagt
frá konungi sem virti gullið
umfram alt annað, og fékk ósk
sína uppfylta að alt yrði að
gulli, sem hann kæmi við. En
þá fyrst skyldi hann fávizku
sína, er hann sá það að með
þvi að gera alla hluti að gulli,
tapaði hann öllum hinum verð-
mætum lífsins, öllu sem var
þýðingarmest.
En hygginn maður skilur
það, að það, sem er raunveru-
lega dýrmætast allra annara
eigna er tíminn. Því án tíma
verður alt annað þýðingarlaust.
Án tíma, getur maður einskis
annars notið. Þessvegna, hefir
hygginn maður gætur á því,
hvernig hann fer með tímann
sinn, því þegar hann er einu
sinni liðinn, er aldrei hægt að
kalla hann til baka, eins og
drepið er á í sálminum sem
sunginn er á hverju nýári:
“Nú árið er liðið í aldanna
skaut,
Og aldrei það kemur til baka.”
Þess vegna hefir vitur maður
það ætíð i hyggju sem getið er
um 1 sálminum sem vér sung-
um hér áðan:
“Lærdómstími æfin er
Ó minn drottinn, veit eg geti
Numið alt, sem þóknast þér,
Þína speki dýrast meti.
Gef eg sannleiks gulli safni
Gef í vizku og náð eg dafni.
TIL SKILNINGSAUKA
í ýmsum stórborgum hér í
Canada, og þó einkum í Banda-
ríkjunum, eru, eins og kunnugt
er, heil hverfi bygð af sérstök-
um flokkum innflytjenda, svo
sem Kínverjum, ítölum og fl.
Búa þessir flokkar þar, * að
mestu leyti út af fyrir sig; iðka
þá siði og venjur sem þeir
höfðu í sínu föðurlandi, og hafa
lítið samneyti við aðalþjóðina.
Fjöldinn af þessu fólki skilur
og talar aðeins mál sinnar eig-
in þjóðar, fyrstu ár sín hér í
landi. Af þessu leiðir, að aðal-
þjóðinni er hætt við að líta
niður á það og sýna því óvirð-
ingu í orðum og athöfnum. Því
stærilæti gagnvart þeim sem
álitnir eru minna að manni,
kemur daglega í ljós, í almennu
félagslífi. En þjóðar^hrokinn,
sem leynist í flestum þjóðum,
eins smáum sem stórum, sýnir
sig mest þegar vaknað hefir
andúð einnar þjóðar gegn ann-
ari. Eftir byrjun þessa striðs,
ritaði engil-saxneskur maður
um brezka og þýzka menningu;
og hélt því fram, að Þjóðverjar
hefðu aldrei átt afburðamenn
er kæmust í hálfkvisti við hina
brezku. Eftir hans dómi var
lítið varið í tónsnillingana
þýzku, skáldin, heimspeking-
ana og efnafræðingana. Hver
sanngjarn maður hlýtur þó að
viðurkenna, að báðar hinar
nefndu þjóðir hafa átt marga
afburðamenn; jafnvel'þó skift-
ar séu skoðanir um verðleika
hv.ers eins.
Þessir áðurnefndu flokkar
innflytjenda, hér vestan hafs,
hafa einnig átt afburðamenn
meðal sinnar þjóðar, fyr eða
síðar. En um það er öllum
þorra af hinum hérlendu þjóð-
um lítið kunnugt. Börn þess-
ara innflytjenda, sem hafa að-
eins lært mál foreldra sinna í