Heimskringla - 21.07.1943, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 21. JÚLI 1943
HEIMSKRINGLA
3. SlÐA
SNJÓLAUG SESSELJA
RUN ÓLFSDÓTTIR
SOFFON1ASSON
1863 — 1942
Fjölþættara æfintýr hefir
engin kynslóð íslendinga lifað,
en sú sem flutti ung vestur
um haf, tók þátt í landnáminu
þar og átti hlut að því að
breyta hinu einfalda og fátæka
frumbýli í blómlegar sveitir og
stórar borgir, með fjölbreyttu
menningarlífi. Þetta æfintýri
greinist af sjálfu sér í þrjá
kafla: bernsku og æskuárin á
Islandi, þroskaárin í frumbýl-
inu og efri árin í nútíðar stór-
inðaðarlandi. Þessir kaflar eru
hver öðrum gerólíkir að því
er snertir umhverfi og lífsskil-
yrði. Áhrif þessa æfintýris á
kynslóðina sem lifði það hafa
auðvitað verið mikil og marg-
þætt, einkum andlega. Liggur
hér fyrir heillandi rannsóknar-
efni fyrir vísinda og fræði-
menn. Það er þó alls ekki til-
gangurinn, með þessum Mnum,
heldur er hann aðeins sá að
minnast einnar konu, sem lifði
æfintýrið alt. Hún kom gift
kona, 25 ára að aldri til Ame-
ríku, lifði frumbyggjalífi í Nýja
íslandi og viðar, og sá þær
breytingar sem þetta land tó'k
á 54 árum.
Samkvæmt embættisbók
Tjarnaprestakalls í Eyjafjarð-
arsýslu, var Snjólaug Runólfs-
dóttir fædd 15. ág. 1863 og
skírð 23. sama mánaðar. For-
eldrar hennar voru: Runólfur
ísaksson og Margrét Jónsdótt-
ir, búandi hjón á Hreiðarsstöð-,
um í Svarfaðardal.
Ohio, og svo langt suður sem
St. Louis, Missouri.
Iþróttahöllin The Chicago
Stadium, er stærst sinnar teg-
undar í viðri veröld; hún rúm-
ar 25 þúsund manns. Þar er
risa-pípuorgel — hið stærsta
sem nokkurn tíma hefir verið
smíðað. Það hefir hljómmagn
á við 2,500 hljóðfæra hljóm-
sveit.
Þá er að minnast á Field’s
Museum. Það stendur í Grant’s
listigarðinum. Þetta náttúru-
gripasafn var gefið borginni af
Marshall Fields, kaupmanni,
og kostaði sjö og hálfa miljón
dollara; það kvað líka vera hið
stærsta sinnar tegundar í
heimi. Það er i fjórum deild-
um: jarðfræðilegri, jurtafræði-
legri, dýrafræðilegri og mann-
fræðilegri. Þar er hvert atvik,
hvert atriði sett í sitt rétta um-
hverfi. Ekki má algerlega
ganga fram hjá nýja pósthús-
inu í Chicago, það var fullgert
15. febrúar 1933 og kostaði
með öllu og öllu 22 miljónir
dollara; það kvað vera hið
stærsta og fullkomnasta póst-
hús í heimi — jafnvel enn
stsgrra en nýja pósthúsið á
Gimli. The Chicago Navy Pier
er í senn bæði verzlunarflota-
stöð og skemtisöð, stærst sinn-
ar tegundar i heimi, hún er við
mynni Chicago árinnar og er
þrír fjórðu út mílu á lertgd og
kostaði 5 miljónir dollara. Að
sumrinu er hún starfrækt nótt
og dag og eins að vetrinum ef
veður leyfir. Þetta er Hnausa-
bryggjan þeirra í Chicago. —
Ghicago-búar —hafa þegar
stækkað borgarstæðið um tvær
og hálfa mílu út í vatnið, með
leirurð og grjóti. Þeir byggja
ekki eingöngu húsin, heldur og
bæjarlóðirnar sjálfar. Frá að-
eins einu einstaklings framtaki
verð eg að segja; eg sá 8 feta
háan steinsteypuvegg meðfram
kirkjugarði; hann var svo lang-
ur að eg sá ekki fyrir endann á
honum. Þetta hafði einn virðu-
legur ekkjumaður látið gera til
minningar um konuna sina. —•
Ekki veit eg hvort hann hefir
orðið fyrir þeirri sorg að gift-
ast aftur.
Frh. á 7. bls.
Eins og áður er vikið að,
giftist hún á Islandi. Gekk
hún að eiga frænda sinn, Svein-
björn Tryggva <Soffoníasson
Jónssonar af Laugalandsætt.
Jón, afi Snjólaugar og Björn á
Grund í Eyjafirði, afi Svein-
bjarnar, voru bræður. Móður-
amma Snjólaugar var hin vel-
þekta gáfukona, Gróa Þorleifs-
dóttir frá Pálmholti í Möðru-
vallasókn.
Eftir tveggja ára búskap á
íslandi, fluttu þau hjónin,
Sveinbjörn og Snjólaug, vestur
um haf. Það var árið 1888.
Bjuggu þau fyrstu 3 eða 4 árin
í Víðinesbygð í Nýja Islandi.
Þar munu þau hafa búið við
mesta erfiðleika á lífsleiðinni..
Hafði Snjólaug oftar en einu
sinni orð á því við þann er
þetta ritar. Var hún þó ógjörn
á að telja raunir sinar eða rifja
upp erfiðleika liðinna ára. Frá
Nýja Islandi fluttu hjónin til
Austur-Selkirk. Þar munu þau
hafa búið 5—6 ár. Komu þau
þar fyrir sig nokkrum efnum
og leið allvel. Fréttir munu
Sveinbirni hafa borist af auð-
ugum mólmnámum vestur í
Klettafjöllum og öðrum gæð-
um vestur þar. Tóku þau hjón
sig því enn upp og fluttu til
Peachland í British Columbia.
Eftir eins árs dvöl þar færðu
þau bústað sinn til bæjarins
Kelowna í sama héraði og
stundaði Sveinbjörn. þar smíð-
ar. Þar voru þau 4 ár. Var þá
enn haldið í vestur og ekki
numið staðar fyr en vestur við
Kyrrhaf. Komu þau þangað ár-
ið 1901 og keyptu 14 ekrur af
skóglandi nálægt Blaine í
Washington-riki. Ruddu þau af
því skóginn og bygðu þar hið
myndarlegasta heimili. Vegn-
aði þeim þar vel og komust í
allgóð efni. Þar dó Sveinbjörn
í byrjun nóvember, 1937. Hélt
Snjólaug þar áfram búskap,
með syni sínum, Franklin, þar
til hann giftist og flutti suður í
Oregon ríki. Var hún nú ein
orðin eftir á heimilinu og hugð-
ist i fyrstu að búa þar áfram.
Því við þetta heimili hafði hún
tekið fasta trygð. En nú var
heilsa og kraftur að þrotum
komin og fór hún þá til dóttur
sinnar, Önnu (Mrs. Bring), sem
býr þar í næsta nágrenni. Var
henni hjúkrað þar af mestu
alúð þangað til hún dó, 13. nóv.
s. I. (1942).
Hún var sungin til grafar 17.
s. m., frá útfararstofunni i
Blaine að viðstöddu fjölmenni
og lögð til hinstu hvíldar við
hlið manns síns í grafreit
Blaine-bæjar á hinni fögru
hæð austur af bænum. Sið-
ustu kveðjur flutti sá er þessar
línur ritar.
Fimm börn Snjólaugar og
Sveinbjarnar lifa foreldra sína.
Þau eru: Margrét, gift enskum
manni, býr í Vancouver, B. C..
Robert, giftur hérlendri konu,
býr einnig í Vancouver; Soffía
Aðalheiður, gift hérlendum
manni, býr í Oakland, Calif.;
Anna, gift hérlendum manni,
býr í grend við Blaine; Frank-
lin, giftur amerískri konu, er
nú fluttur aftur á heimili for-
eldra sinna, nálægt Blaine. —
Eitt barn mistu þau í æsku og
tvo efnilega, fullorðna; syni,
Tryggva og Arna.
Þetta ágrip bendir á marg-
breytt æfistarf og stríð. En
þetta starf var unnið með þrot-
lausri elju og þreki, þrátt fyrir
veila heilsu með köflum, og
stríðið var háð æðrulaust og
oft með bros á vörum. Heimilið
bar Snjólaugu vitni um mynd-
arskap hennar og gestum var
þar fagnað með þeirri rausn,
sem efni frekast leyfðu. Móð-
urstörfin rækti hún með ástúð
og sjálfsfórn.
Snjólaug var í öllu myndar-
kona. Skapgerðin var heil-
steypt, fö^t og ákveðin. Ef hún
lét uppi skoðanir sínar um
menn eða málefni, var það gert
SKIPABYGGINGAR TIL ÁSÓKNA Á KAFBÁTANA
“Framfarir hafa átt sér stað í stríðinu á móti neðan-
sjávar skipunum. Við höldum vel okkar og meir en vel,”
sagði Mr. Churohill í ræðu er hann hélt 11. febr. 1943, og í
það sama sinn, gerði hann kunnugt, að floti sameinuðu
þjóðanna væri 1,250,000 smálestum stærri en hann hefði
verið sex mánuðum áður, og að sú smálestatala væri það
mikið hærri að frádregnum öllum þeim skipstöpum er sam-
bandsþjóðirnar hefðu orðið fyrir. Menn og konur í brezkum
skipakvíum vinna ósleitilega að því, að eyðileggja það
bitrasta vopn er Þjóðverjar hafa í höndum, þar sem kaf-
bátarnir eru, og þeim mun takast, að slá það algerlega úr
höndum þeirra með tíð og tíma. Myndin sýnir einn þess-
ara dyggu verkamanna Breta þar sem hann er við vinnu
sína í einni skipakví þeirra.
L
John S. Brooks Limited
DUNVILLE, Ontario, Canada
MANUFACTURERS OF GILL NETTING
Okkar net eru búin til úr beztu tegund af hör tvinna
og “Sea Island Cotton”
Þér megið treysta bœði vörugœðum og verði
Allar pantanir fljótt og ábyggilega afgreiddar.
Captain M. R. Janes, Leland Hotel, VVinnipeg
Umboðsmaður íyrir Manitoba, Saskötchewan og Alberta
blátt áfram og krókalaust og
skoðanir hennar voru bygðar á
viti og skilningi meir en alment
gerist, því hún var hin mesta
skýrleikskona. Eins og maður
hennar, var hún bókhneigð og
las meir en aðrir. Hún var all-
lengi bókavörður lestrarfélags-
ins Jón Trausti, og leysti það
starf af hendi með sama mynd-
arskap eins og annað sem hún
lagði hug eða hönd að. Það
var skemtilegt að tala við
Snjólaugu, því auk þess hve
skýr hún var, var hún líka
skemtilega fyndin, og var
fyndni hennar létt og græsku-
laus. Hún fylgdist betur með
almennum málum og af meiri
skilningi en allur þorri fólks
gerir. 1 trúmálum var hún
frjálslynd og hneigðist tals-
vert að andatrú á síðari árum
sínum. Fór hún með þau mál
með stillingu og skynsemd eins
og skapgerð hennar og gáfur
stóðu til og forðaðist allar öfg-
ar í því eins og öðru. Andlega
næring sótti hún eingöngu í ís-
lenzkar bækur og rit. Islenzk
tunga var alla æfi hennar
tunga og íslenzkt fólk var
hennar fólk. Hún unrti Islandi
alla sína daga þó meir en tveim
þriðju hlutum æfinnar væri
eytt fjarri ströndum þess. Hún
var í öllu prýði þess hóps sem
lifði æfintýrið þríþætta, serp
þessi minningarorð gátu um í
byrjun. Okkur, sem með henni
lifðum þetta æfintýri er sökn-
uður og sjónarsviftir að burt-
för hennar. Sá hópur er nú
óðum að hverfa úr sögunni. Um
það þýðir ekki að fást, en það
skarð verður aldrei fylt, þvi
æfintýrið er einstætt og verður
aldrei endurtekið.
Þökk fyrir samfylgdina,
Snjólaug, og verði þér að trú
þinni á nýtt og fegurra æfin-
týri á vegum guðs þíns.
A. E. K.
Góðar bœkur
A Primer of Modern Ice-
landic, Snæbj. Jónsson.. 2.50
Icelandic Lyrics,
Dr. R. Beck .......... 3.50
Debt-and-Tax Finance
Must Go, S. Halldorson .25
Undir ráðstjórn,
Hewlett Johnson ...... 3.00
Smoky Bay, Stgr. Arason
kennari ..............$2.25
Icelandic Poems and
Stories, Dr. R. Beck ....$5.50
BJÖRNSSONS BOOK STORE
702 Scrrgent Ave. Winnipeg
SUNDURLAUSIR
ÞANKAR
Eftir Rannveigu Schmidt
Er það ekki einkennilegt,
hvað margt fólk, konur sem
karlar, aka bifreiðinni sinni ár-
um saman eins og vitlausar
manneskjur, án þess að nokk-
urntíma verði að slysi . . . hvað
margir litlir menn stæra sig af
að líkjast Napóleon . . . að á
amerísku köllum við eigin-
manninn “’husband”, sem altaf
minnir okkur Islendinga á
“húsbónda”, en amerísku heim-
ilin svo mörg, þar sem konan
er húsbóndinn. . . Að meðan
hæst stóð skothríðin á Lund-
únaborg var sjónleikurinn
“Þrumukletturinn’*’ leikinn þar
á leikhúsi og var fult hús á
hverju kvöldi, en þetta var
sjónleikur um borg, sém var að
undirbúa sig dauðanum. . . Að
Madame Chiang Kai-Shek, sem
var hér í Bandaríkjunum ný-
lega og var alstaðar tekið for-1
kunnar vel, notaði ensk orð í
ræðum sínum, sem voru svo
sjaldgæf, að amerísku blaða-
mennirnir urðu að fara í orða-
bækurnar, til þess að sjá hvað
þau þýddu. . .
Margt er minnisstœtt . . .
Þegar enski filmleikarinn!
Brian Aherne var spurður hver
væri sú mesta sæmd, sem hon-
um hefði verið sýnd um æfina,!
en hann svaraði, “þegar konan
mín tók bónorðinu mínu”. . .'
Þegar eg heimsótti hana Ninu
Sæmundsson einu sinni í Holly-,
wood og hún sýndi mér margar |
fagrar myndastyttur en það!
eina, sem hún var verulega |
montin af að hafa búið til voru!
svefnherbergis - húsgögnin |
hennar, en þau hafði hún út-
skorið mjög fagurlega. . . Ein-
hver átakanlegasta sjón, sem
eg hefi séð. . . Það var á þingi
amerísku þermannanna frá
fyrri styrjöldinni, sem eg einu
sinni var viðstödd í Red Lodge,
Montana; alstaðar voru menn
i einkennisbúningum, og gleði
og glaumur á götunum, þar
sem skrúðgöngurnar fóru um
án afláts; þá kom miðaldra
maður einn gangandi eftir
gangstéttinni; hann var í göml-
um og slitnum einkennisbún-
ingi og studdi sig við staf . . .
náfölur var hann í framan,
hvítur fyrir hærum og ekkert
nema beinagrindin; hann hafði
auðsýnilega legið rúmfastur,
en farið á fætur til þess að
taka þátt í gleðskap hinna
fornu félaga sinna. Hann
starði á skráðgönguna og var
að reyna að ganga eftir hljóm-
falli söngsins. Allir miðaldra
hermennirnir í skrúðgöngunni
þóttust vera ungir í annað sinn
og þessi veiki maður reyndi af
öllum mætti að vera með . . .
hann stulaðist áfram um stund
. . , -nam svo staðar . . . tók enn
nokkur skref . . . svo datt hann
á götuna og lá þar í yfirliði.
Hann var borinn í burtu — en
fáir tóku eftir þessu og söng-
urinn og ærslin héldu áfram
eins og ekkert hefði í skorist. |
Einhversstaðar segir hann
Matthías: “f ástarsökum hefnir
hver annars og veit ekki af”. . .|
fhugunarvert, að enginn er al-
gerlega gagnslaus; jafnvel þau
okkar sem verst erum má nota
öðrum til viðvörunar. . . Mað-
urinn hér í Bandaríkjunum,
sem fékk skilnað frá konunni
sinni, vegna þess að hún fékst
ekki til að láta kartöflur í kjöt-
súpuna. . . Þegar hún Mary
Piokford var á ferðalagi um
Norðurálfuna með manni sín-
um Douglas Fairbanks á árun-
um og þau komu til Kaup-
mannahafnar. Hún stóð á
svölunum á d’Angleterre hótel-
inu og ávarpaði lýðinn — þús-
undir manna — sem stóð á
götunni fyrir neðan . . . “mér
er það sérstök ánægja”, sagði
hún, “að vera komin til Sví-
þjóðar”. . . Einhver nöldraði:
“eg vorkenni mannkyninu þeg-
ar konur segja sannleikann
hver um aðra”. . . Þegar eg
einu sinni fyrir löngu síðan var
að böglast við að lesa franska
rithöfundinn Proust o,g fanst
hann torskilinn, en hann Hall-
dór Laxness sagði við mig, að
enginn gæti skilið Proust nema.
þeir sem sjálfir væru rithöf-
undar. .. Danskt fólk setti ofan
í við mig á árunum í Kaup-
mannahöfn er eg sagði “hann”
og “hún” um fólk, sem viðstatt
var i stofunni, en þetta er
megnasta ókurteisi í Dan-
mörku — og, mér dettur í hug,
líka hér í Bandarikjunum, þótt
enginn hafi fundið að þessu við
mig hér . . . en nú er kelsa vör
um sig. . . Skringilega að orði
komist: “eg hefi heiðinna
manna heilsu”, segir hún Elin
Sigurðsson frændkona mín í
Winnipeg. . . Það var hann Ein-
stein sem sagði, að tómur magi
væri ekki sem beztur pólitískur
ráðanautur. . . Minnisstætt úr
ríkinu Nebraska: öll skiltin
með tilvitnunum úr Biblíunni,
sem þar eru meðfram þjóðveg-
unum . . . en í ríkinu Idaho eru
svalir framan á hverju húsi og
konurnar hengja þar upp
þvottinn sinn til þerris. . .
Þegar hún Lauga einu sinni
var að segja mér sitt af hverju
um konu, sem við báðar þekt-
um og klykti út með: “eg hata
hana eiginlega með innilegustu
aðdáun”. . .
Heldurðu, Pétur, að ef maður
ræður til sín fallega stúlku
sem einkaritara, aukist áhugi
hans á viðskiftunum?” spurði
forstjóri nokkur stallbróður
sinn.
“Ekki veit eg það,” svaraði
hirtn, “en hitt er áreiðanlegt að
áhugi konunnar hans á við-
skiftunum eykst um allan
helming.”
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
BREZKAR KONUR BYGGJA "LANCASTER'' LOFT-
DREKA TIL ASÓKNA A ÞÝZKALAND
Brezkar konur hjálpa ötullega til að framleiða fleiri
“Lancaster” flugskip — heimsins stærstu sprengjuloft-
dreka — til að styrkja árásir sambandsþjóðanna í ásókn
þeirra á hergagna-verksmiðjur og hergagnageymslur Þjóð-
verja, er uppihaldslaust eru háðar nótt og dag. — Myndin
sýnir eina þessa konu að verki.