Heimskringla - 24.10.1945, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 24. OKTÓBER 1945
HEIMSKRINGL/.
5. SÍÐA
hver einn fyrir sig dæmt um,
hvaða valdasvið að sjálfum rík-
isstjórunum er iþar ætlað til að
hafa.
En réttindi einstaklinga eiga
öll sýnilega að vera í ihöndum
kirkjuvaldsins. Og þó þetta sé
60—80 ára gamalt og því langt
síðan að guðsmaðurinn mikli í
Róm lét þetta boð út ganga, þá
má ekki gleyma því, að hann er
óskeikull.
En þó réttlæta ætti þetta með
því, að það sé orðið svo gamalt,
þá sér hver einn hvað hefir verið
að gerast og svo hvað er að ger-
ast enn í dag, hvað þessar gömlu
trúarbragða stofnanir eru að
vinna fyrir aukin mannréttindi
°g betri lífskjör fyrir fólkið.
Sagan ber þessu neikvætt ivitni.
Og þó hafa þessar stofnanir
svona mikið reginváld yfir fólk-
inu enn í dag. Og að svo er,
verður freistandi að spyrja hvers
eðlis að þetta vald sé?
Sem svar við þessari spurning
með skynsamlegum rökum yrði
máske ekki margorðað. En ef
trú og skynsemi ættu að eiga að
sameinast um svarið, þá gæti það
orðið sem hafvilluferð.
Svo sennilegast er, að hér sé
vaninn máttarvaldið. Og þó
vaninn hafi alderi verið viður-
kendur sem einn af guðunum,
þá held eg að hann ætti það skil-
ið samt, og að vera gæddur al-
mættiskrafti eins og hinir.
Það sýnist vera mikið verk
fyrir — aukna þekking og heil-
brigða skynsemi — að vinna í
framtíð til að losa fólk undan
því valdi, sem það þjáir nú, engu
síður hér í Canada, en víða ann-
arstaðar í heiminum. S. X.
Bókmentir og listir
NÝTT ÁRSRIT ISLEND-
INGA VESTAN HAFS
Hið sameinaða kirkjufélag Is-
lendinga í Norður-Ameríku hóf
í fyrra útgáfu ársrits, er nefnt
var “Brautin”. Var fyrsta heftið
að miklu leyti ihelgað séra Guð-
mundi Arnasyni, hinum látna
forseta þessarar kirkjudeildar,
sem var eftirmaður dr. Rögn-
valds Péturssonar í því sæti.
Ritstjórarnir eru fjórir, alt
kunnir menn, bæði austan hafs
og vestan. Aðalritstjórinn er
séra Halldór E.> Johnson, ritstóri
kvennadeildar Guðrún H. Finns--
dóttir, rithöfundur, kona Gísla
Jónssonar prentsmiðjustjóra og
skálds. Meðritstjórar eru séra
Eyjólfur J. Melan og séra Philip
M. Pétursson.
Nú er annað hefti þessa rits
komið hingað til lands, f jöibreytt
að efni og með mörgum góðum
og vekjandi greinum. Að sjálf-
sögðu skipa kirkjumál þar frem-
sta sess, en einnig' er mjög rætt
um ýmsa þætti menningarmála
og uppeldismála, ekki sízt í
kvennadeild ritsins. Einnig eru
í því merkar greinar sagnfræði-
legs efnis og ýmislegt, er varpar
ljósi yfir og skerpir skilning les-
andans á menningar- og fram-
farabaráttu íslenzka Ikynstofns-
ins vestra á ihinum erfiðu fru’m-
býlingsárum. Meðal greina, sem
sérstaklega er vert að geta, er
löng ritgerð um Ásatrú, höfund-
ar ekki getið, og fyrirlestur dr.
Stefáns Einarssonar um afleið-
ingar siðaskiftanna á Islandi. —
Loks eru í ritinu fáein fcvæði
eftir nokkur vestur-íslenzk
skáld, þar á meðal Jakobínu
Johnson, Pál S. Pálsson og Vig-
fús G. Guttormsson, bróður
Guttorms J. Guttormssonar, hins
ramíslenzka skáldkonungs við
Islendingaf lj ót.
Er sýnilegt, að um ritið er
fjallað af alúð og alvöru.
Auk þeirra, sem nefndir hafa
verið, skrifa í ritið undir nafni
Stefanía Sigurðsson, Gerður J.
Steinþórsson (dóttir Jónasar
Jónssonar), Andrea Johnson,
Anna Kristjánsson og G. J. Ole-
son.
Sennilega á “Brautin” fremur
fáa kaupendur og lesendur hér á
landi. Er það miður farið. Ber
hvort tveggja til, að ritið er vel
úr garði gert og fjallar um mál,
sem menn ættu ekki að leiða hjá
sér, og svo hitt, að við megum
vera þakklát fyrir hverja við-
leitni af hálfu Vestur-íslendinga
til þess að bregða á loft kyndli
íslenzkrar menningar og mann-
dóms handan Atlantshafsins. —
Það er bein skylda heimáþjóðar-
innar, bæði við sjáMa sig og
þjóðarbrotið vestra, sýna það í
verki, að hún metur þá viðleitni
einhvers. Það yrði þá jafnframt
hvatning um að gera enn betur.
Daufingjalháttur er aldrei gæfu-
vegur, og sízt af öllu er hann af-
sakanlegur, þegar þjóðlegar
menningarerfðir eru annars veg-
ar.
En vonandi verður “Braut-
inni” brautin greið inn á nógu
mörg íslenzk heimili til þess, að
hún igeti lifað og dafnað og int
hlutverk sitt vel af höndum.
—Tíminn, 14. sept.
KUNNUR ISLENZKUR
RITHÖFUNDUR Á
FERÐALAGI VEST-
AN HAFS
Guðmundur Daníelsson rithöf-
undur, frá Guttormshaga, er um
þessar mundir á ferðalagi vestan
hafs, sórstafclega með það fyrir
augum að kynna sér bókmentir
og menningu í Bandaríkjunum,
og var honum veittur styrkur til
þeirrar farar af hálfu Menta-
málaráðs Islands. Hann er einn-
ig “Honorary Fellow” menta-
stofnunarinnar Tlhe American-
Scandinavian Foundation, en sá
merki félagsskapur vinnur, eins
og kunnugt er, að menningarleg-
um samskiftum milli Bandaríkj-
anna og Norðurlanda. Ennfrem-
ur ritar Guðmundur greinar fyr-
ir dagblaðið “Vísir” meðan hann
er á þessari ferð sinni. Jafn-
framt er hann að viða að sér efni
í bók, sem hann ætlar að skrifa
um Ameríku og ferðalag sitt.
Hann kom frá Islandi flug-
leiðis til New York 4. júlí s. 1., og
1 dvaldi síðan tvo mánuði við nám
sgvs//y'vlc BQNP sms..
" '•JJSfee COÍAING BACK To lo£ RockæS
'^,lL BE HAPpy /N yOU
—M> MEWmí, INTERESr AT 3% /
JOHN JAMES LAWSON
sem hefir verið skipaður hermálaráðherra Breta í hinu
nýja ráðuneyti þeirra.
þar í borg, en heimsótti einnig á
þeim tíma ýmsar mentastofnan-
ir, svo sem Cornell háskólann í
Ithaca og kennaraskóla New
York ríkis í Plattsburg.
Að lokinni dvöl sinni í New
York ríki, lagði Guðmundur af
stað í langt ferðalag um Banda-
ríkin og lá leið hans meðal ann-
ars um þessar borgir og ríki:
WaShington, D. C.; Charlotte,
North Carolina; Jacksonville og
Pensacola, Florida; New Or-
leans, Louisiana; E1 Paso, Texas;
Los Angeles, San Francisoo og
Berkeley, California; Salt Lake
City, Utah, og síðan austur á ibóg-
inn til Grand Forks, N. Dakota,
með viðdvöl í Butte, Montana
og Fargo, N. Dákota. Hann átti
einnig nokkra dvöl, og sumsstað-
ar dögum saman, í borgum þeim,
sem fyr voru nefndar, kyriti sér
þar atvinnuvegi, menningar-
háttu og mentastofnanir.
A ferðum sínum lætur Guð-
mundur sér einnig sérstaklega
um það hugað að heimsækja
landa sína vestan hafs og kynn-
ast sögu þeirra, starfi og þjóð-(
ræknisviðleitni. Náði hann sam-
bandi við allmarga þeirra á
Kyrrahafsströndinni og í Utah,
og síðan hann kom til Grand
Forks, þar sem hann hefir dvalið
um vikutíma, Ihefir hann heim-
sótt íslenzku bygðirnar í Pem-
bina-héraði, og hefir hug á að
koma þangað aftur í austurleið-
inni, ef ferðaáætlun hans leyfir.
Hann er nú á förum til Winni-
peg og ætlar einnig að heim-
sækja bygðir íslendinga í Man'-
toba, eftir því sem tími vinst til.
Að því búnu heldur hann aftur
áleiðis til New York, með stuttri
viðdvöl í Minneapolis, C’hicago,
Detroit og Niagara Fallls. Heim
til Islands gerir hann ráð fyrir
að fara seint í nóvember-mánuði.
Guðmundur Daníelsson, sem
þegar á sér að baki langan rit-
höfundarferil og orðinn er einn
af kunnustu rithöfundum ís-
lenzku þjóðarinnar, að minsta
kosti heima fyrir, er þó aðeins 35
ára gamall, fæddur að Guttorms-
haga í Rangárvallasýslu 4. okt
1910. Hann stundaði nám
Laugarvatnsskóla 1930-32 og
síðan í Kennaraskóla íslands og
lauk þar kennaraprófi 1934.
Varð þá farkennari í Vesturhópi
næstu þrjú árin, þvínæst barna
skólastjóri á Suðureyri í Súg-
andafirði 1938-43, en hefir síð-
an verið kennari á Eyrarbakka.
Árið 1936 ferðaðist hann til
Norðurlanda, Þýzkalands og
Skotlands.
“Á bökkurn Bolafljóts” (1940),
“Af jörðu ertu kominn” (Eldur,
1941), “Sandur” (1942), “Landið
handan landsins” (1944), og smá-
sagnasafnið “Heldri menn á hús-
gangi” (1944). Á þessu hausti
koma út eftir hann lljóðabókin
“Kveðið á glugga” og leikritið
“Það fanst gull í dalnum”.
Það er því auðsætt, að Guð-
mundur Daníelsson er bæði ó-
venjulega afkastamikill nithöf-
undur og ritverk hans fjölbreytt
að sama skapi, þvá að hann ihefir
lagt gjörva hönd á skáldsagna-
gerð jsmásagna- og ljóðagerð;
og gerist nú auk þess leikrita-
skáld. Mest er þó um það vert,
að honum hefir stöðugt verið að
vaxa fiskur um ihrygg í ritlist-
inni, og þá sérstaklega skáld-
sagnagerðinni, sem hann hefir
lagt mesta stund á, bæði með til-
liti til efnismeðferðar, þróttmik-
ils stíls og skapgerðalýsinga. —
Mest kveður þó enn sem komið
er að hinum mikla sagnabálki
hans, sem hófst með sögunni “Af
jörðu ertu kominn” og lauk með
“Landið handan landsins”. Er
hér um merkilegt og fjölþætt
skáldrit að ræða, sem engin skil
verða gerð í stuttri fréttagrein;
hinsvegar hefir sá, er þetta rit-
ar, Ihugsað sér að taka það til
sérstakrar meðferðar síðar.
Tilgangurinn með greinar-
borni þessu var einnig aðeins sá
að draga athygli Islendinga vest-
an hafs að ferðalagi Guðmundar
og rithöfundarstarfi hans, en
best kynnast menn honum að
sjálfsögðu með því að lesa bæk-
ur hans. Á hitt verð-ur eigi oí
mikil áherzla lögð, hvert gagn
menningarsambandinu v i ð
heimaþjóðina er að komu slíkra
fulltrúa hennar, enda eru gagn-
kvæmar heimsóknir manna og
kvenna af beggja hálfu megin-
þáttur til viðhalds frændsemi-
og mennigartengslum.
Richard Beck
Sú prentvilla slæddist inn í
greinina um úrslit kosninganna
í Manitoba í síðasta blaði, að
Eiríkur Stefánsson er sagður
hafa hlotið 298 atkvæði en átti
að vera 798 atkvæði. En síðari
eða endanleg talning gefur Mr.
Stefánssyni 829 atkvæði.
★ ★ X
Lúterska kirkjan í Selkirk
Séra Rúnólfur Marteinsson
flytur þar íslenzka guðsþjónustu
fcl. 7 næsta sunnudagsfcvöld.
* ★ * *
Þakklætis guðsþjónustur
við Churchbridge, Sask.:
1 Concordia kirkju 28. okt. I
Þingvallakirkju 4. nóv., kl. 1 e.h.
(oKR
, ONTH&
'EONDWA&ON'
mm i
m bought meBONDSI
DURIN& 8 WA.R L0AUS
(\W ÍVIE GOT ME
QUITE A'FEVU-SO
,TO HAVE MY STAK.E
IN THE FUTURE -
JM E.UVING INTHE
9!!! ONETOO
íl

á báðum stöðum.
söfnuði 11. nóv. kl.
1 Lögbergs-
2 e. h.
S. S. C.
★
★ ★
Matrejðslubók
Kvenfélags Fyrsta lúterska
safnaðar í Winnipeg. Pantanir
sendist til Mrs. E. W. Perry, 723
Warsaw Ave.; Mrs. E. S. Feld-
sted, 525 Dominion St. Verð
$1.00. Burðargjald 5tf.
* * ★
Messur í Nýja Islandi
28. okt. — Hnausa, messa og
ársfundur kl. 2 e. h. Árborg, ís-
lenzk messa kl. 8 e. h.
4. nóv. — Riverton, ensk
messa og ársfundur kl. 2 e. h.
B. A. Bjarnason
LESIÐ HEIMSKRINGLU
bezta íslenzka fréttablaSið
EVEN if there were no other reason for buy-
ing all the bonds you can in the 9th Victory
Loan, it should be reason enough that men
wounded and disabled in action must continue
to have the best of care.
Our debt to them is but one of Canada’s obli-
gations to all who served, and are still serving,
in the armed forces.
Investing our money is after all a small way of
repaying a debt which cannot be measured in
money. But it is concrete evidence we recog-
nize the debt and that we will not fail to meet
the obligation it brings us.
Put all you can into the 9th Victory Loan. Set
your personal objective higher to reach and
pass the higher objective of the loan.
BUY VICT0RY B0NDS
Guðmundur hóf rithöfundar-
starfsemi sína með ljóðasafninu
“Eg heilsa þér” (1933), þá aðeins
rúmlega tvítugur, sem hlaut á-
gæta dóma. Síðan hefir hver
skáldsagan rekið aðra frá hans
hendi: “Bræðurnir í Grashaga”
(1935), “Ilmur daganna” (1936),
“Gegnum lystigarðinn” (1938),
This Advertisement is a Contribution to The 9th Victory Loan by
VIKING FISHERIES LIMITEÞ
WHOLESALE FISH DEALERS
301 Great West Permanent Bldg. Winnipeg, Man.