Heimskringla - 19.06.1946, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. JÚNI 1946
Mrs. Sigríður Lárusdóttir Jónsson
landnámskona að Kjarna, í Geysisbygð, í Nýja Islandi.
“Faðir lífsins, faðir minn,
fel eg þér minn anda í hendur. —
Foldin geymir fjötur sinn. —
Faðir lífsins. Drottinn minn,
hjálpi mér í himinn þinn —
helgur máttur, veikum feendur.
Faðir lífsins, faðir minn,
fel eg þér minn anda í hendur.”
Hún var fædd 29. maí 1859, að
Stenisstöðum í Skagafjarðar-
sýslu. Foreldrar hennar voru
Lárus Guðmundsson, bóndi þar
og Guðrún ólafsdóttir frá
Kjarna í Eyjafirði. Mun Ólafur
afi Sigríðar hafa verið af hinni
þjóðunnu Kjarna-ætt, eftir því
sem mér er frágreint. Hún taldi
sig að vera náskylda Wilhelm
Pálssyni, þingmanni, sem nú er
látinn fyrir nokkrum árum.
Sigríður ólst upp hjá afa sín-
um og ömmu á Steinsstöðum. —
Nítján ára að aldri giftist hún
Páli Jónssyni frá Miðvatni í
Skagafjarðarsýslu. Þau voru
gefin saman í hjónaband, 1. okt.
1878, í Mælifells kirkju, af séra
Jóni Hallssyni, þá presti að
Mælifelli. Systkini Sigríðar eru
Ólöf ekkja Tómasar Bjömssonar
bónda að Sólheimum í Geysis-
bygð; Jóhannes, er var yngstur
systkina hennar, fluttist einnig
til Canada, bjó í Winnipeg,
kvæntist hérlendri konu, látinn
fyrir mörgum árum.
Systkini Páls, eiginmanns Sig
ríðar voru Halldór, um langt
skeið bóndi að Halldórsstöðum
við Riverton; Þorgrímur á Akri,
við Riverton, sannmerkur mað-
ur; Jón, er bjó á íslandi og dó
þar, en systur: Mrs. Engilráð
Sigurður, og Mrs. Þorbjörg
Stefánsson, öll látin.
Páll og Sigríður fluttu til Vest-
urheims 1883; þau bjuggu síðast
á Islandi á Hallgrímsstöðum í
Skagafjarðarsýslu. Þau settust
að við íslendingaflót; þar dvöldu
þau um tvegga ára bil, en fluttu
þá til Geysisbygðar, námu land
og nefndu að Kjarna. Þar bjuggu
þau að telja mátti í fimtíu og eitt
ár, þótt sum síðustu búskaparár-
in dveldu þau á vetrum í Sel-
kirk, hjá Guðrúnu Sigriði dótt-
ur sinni, og Sigurði índriðasyni
manni hennar.
Eftir að þau hættu búsj^ap með
öllu tók Vilhelm sonur þeirra
við búinu á Kjarna, en öldruðu
hjónin dvöldu meðal barna
sinna; en síðustu tvö árin hjá
Þorgrími og Lárusi sonum sín-
um við Árborg, Man., á heimili
hins síðarnefnda, andaðist Sig-
ríður, laugardaginn 13. apríl, kl.
10 árdegis.
Börn Kjarna hjónanna eru hér
talin: Guðrún, dó barn að aldri á
Islandi; Þorgrímur, bóndi við
Árborg, kv. Guðrúnu Helgadótt-
ir Jakobssonar; Jón, dó full-
vaxta hér í landi; Guðrún Sig-
ríður, kona Sigurðar Indriðason-
ar, búsett í Selkirk; Pálmi, dó
bam að aldri; Lárus, bóndi við
Árborg, kvæntur Elínu ólafs-
dóttir Ólfasson; Vilhelm, bóndi
á Kjama, kvæntur Ástu Jósefs-
dóttir Schram. — Bamaböm
Kjama-hjónanna eru tuttugu og
Sigríður Lárusdóttir Jónsson
Þrjú,
tvö.
en barnabarnabörnin eru
Samfylgd Kjarna-hjónanna
varði sextíu og sjö ár, fimm
mánuði og þrettán daga betur.
Hver einstaklingur sem við höf-
um kynni af á lífsleiðinni, skilur
eftir í sálum samferðamanna
sinna áhrif sem að sérbenna
hann; það, sem mest er áberandi
í sálu hans, en sem daglega við-
kynningin glöggvar. Þeir sem
kynust Sigríði á Kjarna, munu
flestir hafa til þess fundið, að
góðvild hjartans var það sem
mest bar á í allri framkomu
hennar. Hún var börnum sínum
svo góð og elskuleg móðir, að
orð fá þar vart fullnægjandi lýs-
ingu til valið. Fram að síðustu
æfistundum hugsaði hún stöðugt
um böm sín, barnabörn, og fjöl-
mennan hóp ættmanna sinna,
frændalið og vina.
En kærleiksrík umhyggja
hennar innilukti fleiri en henn-
ar nánustu. Nauðleitarmenn;
þeir er bágt áttu, voru tíðir gest-
ir á heimili hennar. Virkur góð-
vilji, á jafnan yfir því innsýni að
ráða, er sér og skilur annara
þarfir, og veit hvað við á, í
hverju tilfelli. Heimilið var
einkar gestrisið; húsfreyjunnar
mesta gleði öðmm að miðla, þótt
oft, einkum á hinum fyrri árum
væri sízt af auðlegð að taka. —
Henni var einkar vel lagið að
gleðja aðra, á kyrlátan hátt,
einkum þó börn, og þá er minna
máttu sín. Streymdi jafnan hlýr
straumur góðvildar frá heimil-
inu — og þeim er þar bjuggu.
Yfirlætislaus og sönn guðrækni
ríkti þar. lxmileg og yfirlætis-
laus trú hjónanna beggja gerði
heimilið áhrifaríkt og farsælt.
Húslestrar voru lesnir þar á
sunnudögum, lengi fram eftir ár-
um, — mun sá sióur all-viða
liðkast 1 iii:-. Börn hennar minn-
ast þess'hve hjartfólgin gleði og unnar
eftirvænting fylgdi hverjum
sunnudegi, undirbúningur undir
daginn, tilbreytingin sem hver
helgi færði, hvíldin frá venjuleg-
um störfum, eftir því sem auðið
var á i heimili í sveit. Allir
klæddu sig upp áður en lesið var.
Jafnvel börnin á bersku og
þroskaskeiði fundu til þess, að
hver sunnudagur var helgur á-
fangi á leiðinni heim, til hinna
eilífu föðurhúsa. — Heimilis-
bragurinn allur skapaði geðblæ
festu og jafnvægis, innri rósemi,
sem einkendi hjónin bæði, sem
börn þeirra, öll mannvænleg og
ágætt fólk hafa að arfi þegið.
Kynning mín af hinum öldr-
uðu heiðurshjónum Sigríði
Páli, varð all-náin, eftir að þau
fluttu til Selkirk, og dvöldu þar
um nokkur ár hjá dóttur sinni
og tengdasyni; var bjart og ynd-
islegt umhverfis þau. Þar lærði
eg að skilja það, hve óvenjulega
ljóðelsk að Sigríður var, hvílíka
unun hún hafði af íslenzkum
ljóðum og sálmum, — svo að
kalla mátti að hún lifði í þeim.
Mér virtist að þessi öldruðu hjón
væru tvær greinar, uppvaxnar á
hinni sömu rót. Sameiginleg trú
og hugðarmál — hin langa og
farsæla samfylgd hafði sameinað
hugi þeirra og hjörtu, eins og
þau væru einn maður. Ellin,
sem svo oft er erfið, virtist þeim
ebki þung. Endurnýung hugar-
farsins í trú og von, skapaði vor-
hug og gleði í hugum þeirra. —
Bæði áttu þau skilning og samúð
með hinum ungu, urðu nátengd
og hugumkær yngri kynslóð af-
komenda sinna á fágætan og
eftirminnilegan hátt.
Síðustu tvö æfiárin dvöldu
Kjarna-hjónin á heimilum sona
sinna Þorgríms og Lárusar og
nutu aðhjúkrunar og umönnun-
ar tengdadætra sinna. Síðastlið-
inn vetur dvöldu þau á heimili
ÞóRHALLUR DANÍELS-
SON OG VERSTÖÐVARN-
AR í HORNAFIRÐI.
síðarnefnda sonarins, naut Sig-
ríður ljúfrar umönnunar Elínar
konu hans, er hlynti að henni
líðandi og deyjandi með umönn-
un kærleikans og mikilli þolin-
mæði.
Útför Sigríðar fór fram frá
Geysis-kirkju, þann 16. apríl, að
viðstöddum miklum mannfjölda
bygðarfólks — og úr hinum
ýmsu bygðum Norður-Nýja-ls-
lands — og víðsvegar að. Frá
stofnun Geysis-safnaðar höfðu
hjónin á Kjarna verið unnendur
og stuðningsfólk hans. Minning-
argjöf fagra höfðu þau, ásamt
börnum sínum, gefið söfnuðin-
um fyrir nokkrum árum; er það
Vegna raun-fagnaðar
og ekta hressingar
SVIPIST EFTIR
LJÓSRAUÐA
PAKKANUM
H. L MACKlNNON Co..
WlNNIPEG
Melrose
C&Hr&e
Þegar eg lagði af stað til
Hornafjarðar, var mín fyrsta
°&, hugsun sú, að gott hefði mér nú
verið, að geta átt minn gamla
vin Þórhall Daníelsson að. En g
vissi það, að Þórhallur hafði
hætt sínum mikla atvinnurekstri
á Hornafirði 1939 og vissi eg svo
ekki annað en að hann væri al-
fluttur þaðan fyrir löngu.
En viti menn! Þegar eg fer í
fyrsta sinn út að litast um hér í
plássinu, sé eg tilsýndar Þrek-
legan ungling, frakkalausan,
berhöfðaðan og vetlingalausan,
í þessum brunagaddi. frá þessum stöðum væri að leggj
Þetta er Þórhallur Daníelsson ast njðUr
og hann er orðin 72ja ára. „ <■ , - . - -
& 1 | Ber nu strax a roggsemi Þor-
Mér þykir nú heldur en ekki haffS) þv{ ag hann hefur þegar
væntkast málið hjá mér, því að utgerð frá Homi, á kostnað
Þorhallur veit allt sem um út- verzlunarinnar, — fær formenn
gerðina á Homafirði er nokkurs Qg eitthvað af hásetum frá Eski-
virði að vita, enda er hann faðir fjrði, því að hér vom ekki sjó-
allra framkvæmda hér og skildi xnenn á takteinumj — og gerði
eftirkomendum sínum eftir svo út þrjá báta. Hafði ekki verið
mikil, vönduð og hentug útgerð- gert nt frá Hornafirði fyrr.
armannvirki, að litlu þarf þar
við að bæta um langan aldur. Vélbátaútgerð hefst.
Árið 1908 kaupir hann svo
Fæðingarstaðurinn. verzlunina af Tulinius og nú fer
Þórhallur Daníelsson er fædd- ag færast fjör í athafnir í Höfn.
ur í fögru rjóðri í Hallormsstað- Mótorbátaútgerðin var þá á byrj-
arskógi. Heitir þar Hafursá. Og unarstigi. Þrír vélbátar frá Eski-
borinn er hann hinn 21. ágúst ffrði komu þangað og stunduðu
1873. jveiðar þaðan um veturinn. Eng-
“Mikill helvítis klaufi var eg”, ar vom verbúðirnar þá til í Höfn
segir Þórhallur og skellihlær, en Þórhallur skaut skjólshúsi
“að kaupa ekki Hafursá meðan yfir bátshafnirnar engu að síð-
eg hafði peninga. Þar er fallegt! ur. Hann átti stóran hjall, þar
Og nú er ríkið búið að kaupa sem þvottahús var í öðrum end
kotið”. | anum, en geymsluloft mikið
Átta ára gamall fluttist hann UPP’- Var dyttað að þessu lofti í
með foreldmm sínum norður í skyndi og sjómönpunum búin
Húnavatnssýslu og stundaði al- þar vistarvera. Þeir sváfu fimm-
genga sveitavinnu í uppvextin- tán á loftinu, en elduðu “ofan í
um. Á Möðruvallaskóla fór hann sig” í þvottahúsinu niðri, og
18 ára gamall og útskrifaðist húsið nefndu þeir “Vindheima”.
þaðan 1892. Að námi loknu
R.ICH
STRONG
DELICiOUS
Erfiðleikar.
Ymsir erfiðleikar vom á út-
gerð frá Höfn fyrstu árin, sem
það var reynt. En einna erfiðast
atriði munu hafa verið aðdrætt-
Kristi. — Yms af börnum þeirra
og afkomendum eru stuðnings-
og starfsfólk Geysis-safnaðar. —
Kveðjuathöfnin fór fram undir
stjórn sóknarprestsins, séra B. A.
Bjarnasonar, er mælti á enska
tungu. Sá er þetta ritar, fyrver-
andi sóknarprestur Norður-Nýja
Islands, flutti einnig kveðjumál.
Að kveðjuathöfn aflokinni, var
viðstöddum mannfjölda boðiQ
heim á heimili sona hinnar látnu
konu. Ásamt mörgum öðrum
fór sá er línur þessar ritar, heim
að Kjarna, og naut góðvildar og
veitinga á heimili hjónanna þar.
Hinn aldraði eiginmaður kon-
sem kvödd hafði verið,
kom þangað frá útförinni; enn er
hann ern og styrkur, hefir bæði i
sjón og heyrn, þótt nú sé hann'
meira en 96 ára gamall. Nýtur
stundaði hann fyrst verzlunar-
störf og barnakennslu nyrðra
en fluttist til Djúpavogs 24 ára
gamall og stundaði um sinn
verzlunarstörf þar og á Fá-
fagurt altari, með standmynd af skrúðsfirði En utan fór hann ir beitu. Varð þá að notast við
laust fyrir aldamót og var í Dan- krækling, fjörumaðk og hrogn,
mörku um nokkurt skeið við stundum ljósabeitu. Það mun
verzlunamám. j t. d. ekki hafa verið neitt sæld-
J arbrauð fyrir vermennina, að
Farið til Hornafjarðar. sækja kræklinginn, en hann
En nú verður sú breyting á þurftu þeir að sækja inn í Skarðs
högum hans, sem úrslitunum réð fjörð og vaða eftir honum um
um örlög hans og Hornafjarðar. leirurnar upp í mitti í frosti og
Nokkru fyrir aldamót hafði fjúki.
Þórarinn stórkaupmaður Tulin- Bátarnir voru litlir, þessir sem
ius flutt til Hornafjarðar verzl- veiðirnar stunduðu fyrstu árin,
un þá, sem hann hafði rekið áður eða um 8 smálestir með 10 hesta
í Papós. Mun Tulinius hafa litizt vælaafli og venjulega beitt 8 sex-
vænlega á Þórhall, er hann strenja línum á bát í hverja
kynntist honum í Khöfn og réð veiðiför.
hann sem verzlunarstjóra fyrir Það mun hafa verið fyrir á
verzlun sína í Hornafirði. Tók eggjan Þórhalls, að Eskfirðing-
Þórhallur við því starfi árið 1901
í janúar mánuði.
Ekki var mikið um að vera í
Höfn, þegar Þórhallur kom þá
hánn” sín óvenjálega vel, þegar; ÞanSað- Byggingar voru þá ekki firðingar, eða raunar Þórhallur,
hinn hái aldur hans er tekinn tilj aðrar en verzlunarhús Tulinius- eignuðust þá tvo vélbáta litla,
greina. Um hann má með öllum ar, þar sem einnig var íbúð verzl- er stunduðu veiðar frá Höfn
sanni heimfæra orð Steingríms
arnir reyndu þetta. En ýmsar
ástæður voru til þess, að þessi
útgerð bar sig ekki og var þá
hætt, eftir tvær vertíðar. Horn-
skálds:
Following a series of advertisements devoted to Veterans’ Out-
of-work Allowances, this space will be used for the next few
weeks to detail Veterans’ Insurance, prepared in co-operation
with Department of Veterans’ Affairs.
No. 11—VETERANS’ INSURANCE (Continued)
It should be noted that Veterans’ Insu-rance is available only
after discharge from the forces. Serving personnel are not eligible
for policies. Any period of service is sufficient for eligibility to
this insuranee which is also available to members of the perman-
ent force on their discharge.
Also eligible to buy policies are ex-members of the Veterans
Guard, merchant seamen qualified to receive a bonus under The
Merchant Seaman Special Bonus Order, or if in receipt of a pen-
sion under the Pension Act. Members of the Corps of (Civilian)
Oanadian Fire Fighters and Auxiliary Services Supervisors may
also take out Veterans’ Insurance if they have served overseas.
It is necessary to restrict borrowing on the policy because ex-
service personnel are receiving far more financial help following
the war just ended, than the veterans of the First Great War
through their gratuities, re-establishment credits, etc.
Remember that a loan on an insufance policy may be money
borrowed from your widow when she needs it most.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD162
“Fögur sál er ávalt ung,
undir silfurhærum.”
Göfug minning ástvina — lif-
andi og látinna er lyftistöng á
vegum komandi kynslóðar.
S. Ólafsson
Wedding Invitations
and announcements
Hjúskapar-boðsbréf
ög tilkynningar,
eins vönduð og vel úr garði
gerð eins og nokkurstaðar er
hægt að fá, getur fólk fengið
prentuð hjá Viking Press Ltd.
Það borgar sig að líta þar inn og
sjá hvað er á boðstólum.
* ★ *
Saga íslendinga í Vesturheimi
þriðja bindi, er til sölu á skrif-
stofu Heimskringlu. Verð: $5.00.
Allar pantanir afgreiddar tafar-
laust.
unarstjórans, allstórt vöru- næstu vertíðir og auk þess
geymsluhús niður við sjó og nokkrir róðrarbátar. Og Þórhall-
bátabryggja fram af því, all- ur og ýmsir aðrir höfðu óbilandi
langt í sjó fram, og löks íbúðar- trú á því, að unnt væri að stunda
hús “pakkhúss”-mannsins. Þetta sjósókn í stórum stíl frá Höfn,
var það, sem Þórhallur tók við með hagnaði.
fyrst sem “faktor” og síðan eig-
andi. Húsin standa öll enn sem Eskfirðingar koma aftur.
sýnishorn og til samanburðar á Og árið 1915 fóru svo Eskifjarð
því, sem Þórhallur skildi við, arbátar að koma aftur og eru nu
þegar hann hætti atvinnurekstri miklu betur búnir en fyrr. Sú
hér. Og hér var þá engin útgerð. vertíð varð þó léleg. Hinsvegar
Verzlunin aðeins sveitaverzlun. var næsta vertíð ágæt, og voru
þá 3 Eskifjarðarbátar gerðir út
Fiskigengd. | frá Höfn. Og enn heldur Þór-
Hinsvegar hafði mönnum hallur áfram sinni útgerð, bæði
lengi verið kunnugt um það, að með mótorbáta og árabáta. Og
talsverð fiskigengd var oftasí crið 1919 koma svo margir bátar
nær á miðum út af Hornafirði, af Eskifirð, Norðurfirði og
og útræði hafði fyrrum verið Seyðisfirði. En nú fer að káma
frá Höfðasandi á Mýrum, vest- gamanið um húsnæði. Nægir
an Hornafjarðaróss, og Homi, ekki lengur loftið á Vindheim-
fyrir austan ósinn. Voru það um. Þórhallur ræður fram úr
Austfirðingar og jafnvel Norð- þeim vanda á þann hátt, að hann
lendingar, sem þar höfðust við hýsir þrjár bátshafnir í ný
við illa aðbúð. En um það bil, byggðu íbúðarhúsi sínu, Garði.
sem Þórhallur kom til Horna- Hann þóttist þurfa að sjá þeim
fjarðar, mátti heita að sjósókn fyrir húsnæði, þar sem hann
hafði hvatt þá til að koma, —
enda greiddi hann fyrir þeim á
allan hátt sem honum var unnt.
Fyrir honum vakti það fyrst og
fremst, að það yrði um villzt, að
Höfn væri hentug útgerðarstöð
eða öllu heldur, að hvergi á
Austurlandi væri hentugra að
stunda sjósókn á vetrum en ein-
mitt þaðan.
Húsflutningar.
En hann sá það jafnframt, að
eitthvað varð til þess að gera,
að bæta aðbúð þeirra sem til
Hafnar sóttu og þá einkum með
því að auka að miklum mun
húsakost. Hann hafði keypt fisk
af bátunum og hagnazt nokkuð
á því og öðrum atvinnurekstri,
en félitill mun hann hafa byrj-
að sinn starfsferil. En það var
fjarri honum að liggja á arðin-
um og nú leggur hann allt sitt
fram, bæði arðinn og lánstraust-
ið, til þess að búa svo í haginn
hér, að hægt sé að taka á móti
sðkomumönnum. Byrjaði hann
á því, að fá gamalt fundarhús
Nesjamanna og flytja það í heilu
lagi út á Höfn. Þar gat hann
hýst fimm bátshafnir. En jafn-
framt réðst hann í stórfenglegar
mannvirkjabyggingar og lét
reisa húsbákn mikið, sem nefnt
er Mikligarður, utarlega í Hafn-
arþorpinu, sem nú var að mynd-
ast, og bólvirki faman við þá
byggingu, þar sem legið geta í
röð til afgreiðslu rnargir vélbát-
ar í senn. I húsi þessu eru sölt-
unar-og geymslupláss niðri, svo
og beitingarúm. En uppi voru
íbúðir fyrir 14 bátahafnir og að
auki allstór samkomusalur.
(Þeim sal er nú búið að breyta
í íbúð og þar held eg til þessa
daga, sem eg dvel hér.) Auðséð
er, að ekkert hefir Þórhallur til
sparað hér. Allar eru íbúðimar
í Miklagarði nú skipaðar báts
höfnum, sem sjó sækja á þessan
vertíð. Þykir" mér sennilegt, að
óvíða eða jafnvel hvergi á landi
'hér muni vermenn hafa betri
oðbúð en hér. Enda mun þessi
eign hafa kostað Þórhall of fjár,
þegar hann byggði hana.
Grynningar.
En úú var sá ljóður á þessari
verstöð, að svo grunnt er vatn
: lænunni næstu, þar sem leið
liggur að bryggjunum, að ekki
er fær hinum stærri bátum nema
á háflóði og þó ekki þeim stær-
stu. En hér var auðvitað sérlega
hentugt að afgreiða róðrarbáta
og minni vélbáta.
Og ekki er Þórhallur fyrr bú-
inn að sjá fyrir endann á bygg-
ingu Miklagarðs en hann hefst
handa um bygging verstöðvar
í Mikley, sem liggur í innsigl-
ingarleiðinni. Þar byggir hann
verstöð fyrir 6 stóra báta með
ágætum bryggjum og öllu þar
til heyrandi.
Fjárþröng.
Hann kemur þannig upp á ár-
unum 1918—22 verbúðum með
tilheyrandi húsum og bryggjum
fyrir 20 báta, lifrarbræðslu, ís-
húsi og rafstöð. Og líka leigir
hann á þessum árum allstóran
vélbát, sem annast samgöngur
milli Homafjarðar og Austfjarð-
ar. 1 sjö ár samfleytt hélt hann
þessum samgöngum uppi styrk-
laust að heita mátti. En allar