Heimskringla - 28.08.1946, Blaðsíða 4

4. SIÐA
HEIMSKRINGLA
. WINNIPEG, 28. ÁGÚST 1946
^gitnskringla
fStofnuO tS8t)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Saígent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKING PRESS LIMITED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 28. ÁGÚST 1946
Draumheimar
.... “Sumir eiga sorgir, og sumir eiga þrá,
sem aðeins í draumheimum uppfyllast má”.
Svo kemst skáldið góða, Davíð Stefánsson frá Fagraskógi, að
orði, og í ljóða og ritsafni frú Theódóru Thóroddsen er þessi vísa:
“Þegar lánsins þrjóta mið,
og þverra vinatrygðir,
á eg veröld utan við
allar mannabygðir.”
Allir eiga sína hugarheima, draumheima undraheima, þóL
innsýn í þá heima blasi misjafnlega skýrt við.
Eigi væri að undra, þótt mörgum yrði tíðförult tnn í einhverja
siíka heima — einhverja “veröld, utan við allar mannabygðir nu,
á þessum síðustu og verstu dögum, ef vera kynni, að þar væn að
finna meiri fegurð, meiri frið og samræmi, en nú sýmst vera a
hugsana- og athafnasviði umheimsins.
Naumlega hefir tekið að rofa til í skýjaþykkni margra stríðs-
og tortímingarára, þegar aftur dregur upp ófriðarbliku alt fra
háloftum, til hins þrengsta sjóndeildarhrings a umhorfs-sviði
heimsins.
Á öllum öldum hafa menn haft mismunandi skoðanir á æðstu
hnossum og verðmætum lífsins, — lifað og hrærst í mismunandi
0g ólíkum hugarheimum. Sumir eru haldnir óseðjandi valdafykn
eigingirni, þrotlausri auðsöfnunarfýsn, og ofstækiskendri þra til
drotnunar og harðýðgislegra yfirráða. — Það er þeirra heimur
Aðrir fleyja sér vilja- og mótstöðulaust út í soll lifsins, og berast
eins og flök — vogrek, með straumnum að feigðarósi.
En skáldið Steingrímur Thorsteinsson segir:
“Þú finnur aldrei hnoss í heimsins glaum,
hégómadýrðin gelzt með bitrum sorgum.
Þú vilt hið góða, flý þá trylldan flaum,
hvar fíflast öld á strætum og á torgum,
en leita þess í huldum hjartans draum.
Því duldar áttu’ í djúpi þinnar veru
þær dýrstu perlur, betri víst þær eru
en froðan glæst á fölskum tímans straum.”
Og enn aðrir eru til, hverra aðal markmið virðist vera, að
fegra og bæta samtíðina eftir fremsta megni, en því miður falla
margir í valinn, áður en þeir fá miklu áorkað; en það er göfugt
hlutverk, og fegursti og yndislegasti heimurinn, er þeir búa í, og
þessvegna er hugljúfast að færa til rök, og lítið dæmi úr hinni
frægu skáldsögu Björnstjerne Björnsons, hins norska stórskálds,
sögunni “Á Guðs vegum”.
Sagan byrjar á aðallega þremur börnum, er skáldið fylgist
með til fullorðins ára, Jósefínu og Edward Kallem, sem ætlar þegar
í æsku að verða læknir og Óla Tuft, er ætlar að gerast prestur.
Þessi þrjú eru persónur sögunnar til enda. En eigi er langt
liðið á söguna, er Kagni, ung, yndisleg og listræn birtist á sviðinu,
og verður eftir það aðalpersóna sögunnar. Hún er gift blindum og
máttlausum manni, af skyldurækni, og fyrir ósanngjarnar áeggj-
anir fólks síns, þar sem þessi blindi maður hafði verið giftur systur
hennar, en hún var dáin, og lét eftir sig 2 börn ung.
Ragni gekk þeim í móðurstað, en var, eins og að líkum lætur,
óhamingjusöm. Leitaði sér svölunar í listaheiminum. (Hljómlist).
Kallem, þá í læknaskólanum kemst í kynni við hana (býr í
sama húsi), og heitar, ófrjálsar ástir takast með þeim, ekki sora-
fullar kynferðiskendir eða fjósbása-fýsnir, eins og sum nútíðar-
sagnaskáld keppast við að lýsa. Eftir sex ára aðskilnað giftast
þau, og um yndislegra samlíf, hafa fáir höfundar skrifað.
En Jósefína, systir Kallems læknis er þá fyrir löngu gift
æskuvini sínum Óla Tuft, þröngsýnum ofsatrúar-presti, og eitra
þau svo alt líf Ragni, að hún, sem öllum vildi gott gera, og bjó í
sálrænum, óraunverulegum draumheimum féll í valinn löngu fyrir
aldur fram úr arfgengri óðatæringu.
- Skulu hér tilfærð nokkur orð úr þeim kafla sögunnnar, er hún
var nýdáin: . . . “Hann reyndi aðeins hvort hann gæti hugsað án
hennar; en það varð úr að hann hugsiaði um hana. Frá fyrstu stund,'
er þau hittust — allir smáþræðir, hin duldustu boð frá yndisleik 1
hennar og gáfum, frá veikleika hennar engu síður en frá skáld-
legri ást hennar; hann lifði það upp aftur með sömu gleði og sorg,
alt var það jafn kært og jafn sárt að missa.”----“Hann fór að
bókaskápnum hennar og leit inn í hann, — hann var líka mynd af
henni. Hann hafði oft gert þetta og brosað við, er hann las bóka-
heitin. Nú varð honum litið á kjölinn á “Villiöndinni” eftir
Henrik Ibsen.
Hann var hár maður, og sá því nokkurn veginn ofan yfir bók-
ina, og sýndist vanta blöð í aftast, og þess vegna tók hann bókina út.
Hún hafði þá skorið úr bókinni þau blöð, þar sem lýkur sorgarsögu
Heiðvígar, þar sem hún skýtur sig, og það sem fer á eftir. Skorið
það úr; þeir viðburðir hefðu ekki átt að eiga sér stað.
Ekkert hefði getað gripið hanff meir. Hann fleygði sér niður í
legubekkinn og grét eins og barið barn.
Auðvitað; hún var of veikgerð og of hrædd; íieimur sá er enn
of hrottalegur, sem vér berjumst
í; hann j/erður að verða betri
áður en slíkt fólk getur í honum
lifað.
Hún reyndi að klippa úr hon-
um það, sem henni gazt ekki að,
en svo fóru leikar, að hún var
klipt burt.”--------
Draumheimar! Ekkert er ó-
umbreytanlegt nema umbreyt-
ingin, — ekkert stöðugt nema
dauðinn.
Sérhvert hjartaslag særir oss
sári, og án skáldskapar-listarinn-
ar væri lífið sífeld blóðrás.
Skáldskaparlistin býður oss
það, sem náttúran neitar oss um:
Gullna tíð, sem ryðgar ekki, vor,
sem fölnar ekki; hamingju, sem
ekkert skyggir á, og eilífa æsku.
Eru þetta ekki æðstu hnoss og
verðmæti mannlífsins?
En nýtur þeirra nokkur nema
helzt í draumheimum?
AFMÆLI
Eg er orðinn gamall
æskan gengin hjá.
Samt er yndið mesta,
að óska, vona og spá.
Hvað er lífsins gáta?
Grátur eina stund,
og svo hlátur vakinn
við vina gleðifund?
Eða er lífið neisti
er ljómar hér um skeið;
en glæðir hinumegin
það góða á andans leið?
Aldurs stutta saga
segir fátt um mann;
ei neitt um eldinn bjarta
er innst í hjarta brann.
Eitt er víst; að göfgi
er geymir mannsins sál,
túlkar á jörðu og himni,
hið helga guða mál.
Lífsins hnossið dýra,
helgust mannsins þrá,
er að eiga vini
sem unna—og treysta má.
Næturhúm er tjaldið
sem hjúpar dagsins rót
og gefur orku nýja
á næstu vegamót.
Fram! er lífsins orðið;
lönd að nema heið.
Huliðs röddin innra
ávalt vísar leið.
Bergthór Emil Johnson
FRÉTTAYFIRLIT 0G UMSAGNIR
Hið fyrirhugaða elliheimili
að Mountain, N. D.
Elliheimili stendur til að reist
verði að Mountain á næsta vori.
$34,000 er búið að safna nú þegar
til fyrirtækisins, og koma tillög
greiðlega inn ennþá.
Landspilda hefir verið gefin
undir hælið, og húsagerðameist-
ari gert uppdrætti að hinni fyrir-
huguðu byggingu. Þessa bygg-
ingu á að reisa í nútíma stíl á 6
ekru landsvæði, er Mr. og Mrs.
Har. Ólafson og Mr. og Mrs. W.
H. Hannesson á Mountain gáfu.
Eftir núvearndi byggingar-
kostnaðaráætlunum, mun bygg-
ingin kosta $60,000. Af þeirri
upphæð hefir nefndin meðtekið
um $19,000 í dánar og minning-
argjöfum, svo og ýmsum öðrum
höfðinglegum tillögum.
Einnig hefir nefndin trygg-
ingu fyrir að fá $15,000 styrk
frá “The Pathfinder Memorial
Fund” elliheimilisins Betel, að
Gimli, Man.
Þannig eru nú, eins og áður er
sagt, $34,000 í höndum nefndar-
innar til byrjunar á verkinu, er
mun hefjast á næsta vori, verður
Skipaður í ábyrgðarmikla
stöðu í London
Foringi Færeyinga fallinn
Jóannes kóngsbóndi Paturs-
son, andaðist 1. ágúst að heimili
sínu, Kirkjubæ, eftir skamma,
en harða sjúkdómslegu.
Á Ólafsvöku-hátíð að Þórshöfn
þ. 28. júlí flutti hann ræðu fyrir
þúsundum áheyrenda.
Svohljóðandi var andlátsfregn
sú, er blaðinu barst í gær. Mun
íslenzka þjóðin einhuga taka
þátt í sorg og söknuði Færeyinga,
er þeir hér eiga á bak að sjá, hin-
um glæsta foringja sínum.
Er það þeim að vísu raunabót,
að vitað er, að “merkið stendur,
þó maðurinn falli”, eins og
skáldið komst að orði. Hugsjón-
ir Jóannesar Patursson munu
lifa með hinni færeysku þjóð, og
starf hans bera ríkulega ávexti
i framtíðinni. Mbl. 1 ágúst
hafist handa með nýja söfnun til
viðbótar þessu fengna fé, eftir að
uppskeru-annir eru um garð
gengnar, og meiri tími vinst, til
að gefa sig við þessu þarfa mál-
efni.
Mountain-þorp er að koma upp
hjá sér vatnsverkskerfi, og mun
leggja hælinu til alt vatn ókeyp-
is. Ætlast er til, samkvæmt upp-
dráttunum, að byggingin rúmi
40 manns, auk starfsfólks þess,
er vinnur við heimilið.
Byggingin verður eldtraust, og
reist að öllu leyti samkvæmt
nýjustu byggingarvenjum og
siðum. 1 framkvæmdanefnd elli-
heimilisins eru: F. M. Einarson,
Mountain, og er hann formaður;
Victor Sturlaugson, Langdon,
ritari, og J. Peterson, Cavalier,
féhirðir. Aðrir nefndarmenn eru
Alvin Melsted, Garðar, Einar
Einarsson, Hallson; G. J. Jónas-
son, Monutain; A. G. Magnús-
son, Milton; Ásmundur Benson,
Bottineau go séra E. H. Fáfnis.
óeirðirnar í Palestínu
Fjögur þúsund brezkir her-
menn rannsökuðu hvert einasta
hús í hinu litla þorpi Ceasarea
síðastliðinn mándag í leit eftir
leynisfélagsmönnum, er eyðilagt
höfðu skip fyrir skömmu á Haifa
höfninni.
Brezku hersveitirnar komust
inn í þetta þorp, og fleiri staði
þar nærliggjandi í myrkri, íbú-
unum að óvörum, en lögreglu-
skip við ströndina, og R.A.F.
lofskip voru viðbúin til liðveizlu.
Leit þessi var hafin vegna
1 þess, að sumir af þorpsbúum
voru grunaðir um að hafa svikist
að herskipinu Empire Heywood
á Haifa höfninni, og valdið
skemdum.
Eigi getur fréttin um hve
margir náðust í þetta skifti, en ó-
eirðunum og uppivöðslunum á
allan hátt í Palestínu, virðist
aldrei ætla að linna.
Manitoba fær $363,806
lil opinberra verka
Sundurliðaðar upphæðir til
Canada House í London, við ýmjsiegra framfara hins opin-
utanríkismáladeildina þar. Þessi bera { Manitoba og Saskatchew-
frétt barst síðastliðinn þriðjudag. ari) voru ákveðnar í þinginu síð-
Mr. Sigvaldason verður kom- asti mánudag.
inn til Ottawa 6. september, og Heildartillag Manitoba er sú
býst við að leggja upp til Eng- upphæð, er að ofan sézt. Til opin-
lands þá þegar í stað. berra verka í Winnipeg; til opin-
Veitingu þessarar vandasömu berrar sambands-byggingar —
stöðu vann hann í stjómarþjón- $300,000. Viðbætur og breyting-
ustu samkepni, er utanríkismála- ar á opinberum byggingum í St.
deildin stofnaði til. ! Boniface, $18,000.
Þessi velgefni Islendingur er, prince Albert, viðbætur og
fæddur í Baldur, Man., 1904, breytingar á almennigs-bygging-
sonur Mr. og Mrs. E. Sigvalda- um $65,000.
son. Eftir almenna bamaskóla- Regina, til byggingar verzlun-
og miðskólamentun í Baldur, ,ar Qg viðskifta-deildar, $14,300.
stundaði hann nám við Manitoba Hecla, Man., til bryggjubygg-
háskólann, og útskrifaðist þaðan ingar, $19,000.
í “Arts”, en árið 1939 útskrifað- Til Winnipeg Crescent geym-
ist hann í fræðslumálum. siu og frystihúsfélagsins $25,450.
Árið 1937 gekk hann í stjórn- Waskesieu Lake, Sask., höfn,
arþjónustu Manitoba sem eftir- viðgerðir, $15,000.
lits- og umsjónarmaður, en 1940 Winnipeg North Star Cold
gerðist hann umboðs fram- Storage Co., $6,356.16.
J. P. Sigvaldason,
umboðsmaður fræðslumáladeild-
arinnar í Manitoba, hefir ver-
ið valinn til aðstoðarritara í
kvæmdarstjóri fræðslumála-
Sléttubænda framkvæmda-fé-
Stúkan “Skuld” heldur sinn
fyrsta fund eftir sumarfríið 3.
sept. næstkomandi, á venjuleg-
um stað og tíma. — Fjölmennið.
deildarinnar, og þeirri stöðu hélt lagið fær einnig $50,000 viðbót
hann til ársins 1942, að hanr. til kaupgjalds, dýrtíðar-uppbót-
gekk í flugherinn. ar, og ýmislegs annars kostnað-
Að stríðinu loknu tókst Mr. ar.
Sigvaldason á hendur fræðslu-j Manitoba Rifle Assn., fær
starf hjá flughernum í Londori, j $1,500 styrk, og samskonar félag
en var leystur frá herþjónustu í. í Saskatchewan $1,100.
síðastliðnum febrúar, þá flug-j Moose Jaw United Services
deildar-foringi, (squadron lead- fær $300, Regina $250, og Win-
er).
nipeg $250.
Canada
Fyrirfram þekking, vitneskja
og fróðleikur ýmislegur um Can-
ada, eru nú álitin nauðsynleg
væntanlegum innflytjendum fra
öðrum löndum; til dæmis upp-
lýsingar. um canadiska háttu og
siði, tungumálið, fræðslumála-
kerfi, og fleira.
Alt þetta hefir komið fram fyj-
ir fulltrúa Canadian Trustees
Assn., á þingi þeirra í Edmonton
sem haldið er um þessar mundir.
Innflytjendur ætti að fræða
um það menta og fræðslufyrir-
komulag, er börnum þeirra yrði
kent, áður en þau kæmu til Can-
ada.
Undireins og þau kæmu til
landsins, ætti með öllu móti að
hvetja þau til að læra málið og
alla landssiði eins fljótt og auðið
er. Þessari niðurstöðu komust
fulltrúar þessa fræðslumála
þings að, og að hvetja þyrfti
ríkisstjórnina til að útvega kenn-
ara og staði, þar sem öll þessi
fræðsla gæti farið fnam.
Sameinuðu þjóðirnar
Douglas Lachance, aðal-fretta-
ritari í Paris skýrir frá því, að
rannsókn hafi sýnt, að Molotov
og Vishinsky aðal fulltrúar
Rússa á friðarráðstefnunni 1
Paris, hafi ekki meint neina
móðgun eða virðingarleysi við
Canada, er þeir gengu út úr ráð-
stefnusalnum þegar King for-
setisráðherra byrjaði á ræðu
sinni.
Mr. Lachrance hefir það eftn'
einum af eanadisku fulltrúun-
um, er á að hafa sagt, að það
væri fólk til, er héldi að vinátt-
an vær ekki mikil milli Canada
og Rússlands.
En svo væri því þó ekki farið.
Fulltrúinn átti við njósnara-
rannsóknirnar í Ottawa. Sagði
hann, að ýmisleg leiðinleg atvik
hefðu komið fyrir því viðvíkj-
andi, og að Rússar hefðu verið
staðnir að því, að gera ýmislegt,
sem þeir hefðu ekki átt að gera,
en taka yrði til greina, hver hug-
sunarháttur þeirra væri; sagði
hann, að ef Mr. King finnst að
hann geti samvizku sinnar vegna
gengið svo langt í bága við skoð-
arnir sínar, að hallast að skoð-
unum Rússa við viss tækifæri’
þá myndi hann gera það, þó ekki
væri til annars en að sanna þeim
(Rússum) að Canada ber enga
óvild til þeirra, eins lengi og
þeir virða ríkis- og þjóðréttindi
hennar.
Samband Canada
og Júgóslavíu
Samkomulag milli Canada og
Júgóslavíu er ennþá friðsamlegt
og eðlilegt, og engum breyting-
um tekið við skothríðina á
Bandaríkja-flugvélar yfir Yugo-
slavíu landsvæði.
Deilan um þennan atburð,
kemur Canada, að sagt er, ekki
lagalega, eða stjórnarfarslegð
við, og hefur ekki bein áhrif a
samband landanna.
Fulltrúi Canada sagði í Paris
nýlega, að Canada myndi á allan
sangjarnan hátt fylgja Banda-
ríkjunum að málum í ágrein-
ingi þessum, en jafnframt reyna
að stuðla að því eftir megni, a
friðarráðstefnan í Paris geU
haldið sem bezt áfram, og a
kastað sem mestu, svo að osig
komulagið í heiminum gseti orð
ið að mun friðsamlegra, en þa
nú er.