Heimskringla - 14.05.1947, Page 3

WINNIPEG, 14. MAl 1947
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
FÁBJÁNI ER STÆRÐ-
FRÆÐISNILLINGUR
Belgiski undrapilturinn
Oskar Veraege
Foreldrar Oskars Veraege
vissu, að hann var andlega van-
þroska og fórii með hann til sál-
sjúkdóma-sérfræðings, sem hrað
aði sér með hann á fund frægs
stærðfræðinga. Belgiskir —
stjörnufræðingar voru kvaddir á
fund og kom saman um, að hann
væri andlega vanheill, en gáfu
honum viðurkenningarskj al fyr-
ir undragáfur.
Hinir lærðu stjörnufræðingar
við konunglega stjörnuturninn í
Brussel urðu fyrir miklum von-
brigðum, þegar Prófessor Fern-
and Oharles, hinn mikilhæfi
stærðfræðingur leiddi belglískan
ungling, að nafni Oskar Vera-
ege, inn í fundanherbergið.
“í>essi unglingur er yifirnátt-
úrulegur — hann er töfra mað-
ur í hugareikningi”, hafði próf-
essorinn sagt þeim af mikilli á-
fergju áður um daginn. “Þið
ættuð að koma saman og prófa
hann.sjálfir.”
Þegar þeir nú litu á þennan
20 ára pilt, voru stjömufræðing-
arnir vantrúaðir og hugðu sig
blekkta. Fyrir utan það, að hann
leit ekki út fyrir að vera neitt
undrabarn, sýndi hann grdíni-
leg einkenni andlegrar van-
heilsu. Orðaforði hans var ekki
nema örfá barnaleg orð. Hann
virtist lifa í sínum eigin þögla
heimi, en skellti upp úr með
bjánalegum hlátri öðru hvoru,
að þvá er virtiist án nlokkurrar á-
stæðu.
Stj örnuf ræðingarnir leiddu
piltinn upp að reikningstöflu og
réttu honum krítarmola með
þeim ásetningi að ljúka þessu
prófi sem fyrst. Þeir báðu hann
að hefja 259 upp í þriðja veldi.
Það birti yfir svip Oskars eins
og barni, sem hefir verið gefinn
poki með marglitum brjóstsykri.
Eftir um það bil tveggja sek-
únda bið hagræddi hann krítinni
klauifalega milli fingra sér og
krotraði töluni: 17373979.
Vísindamennirnir, er þarna
voru saman komnir, urðu mleira
en lítið forviða. Þeim datt í hug,
að hann hefði fest sér nokkrar
tölur í minni, því að það væri
eina leiðin fyrir slíkan fábjána
til að geta komið með rétt svar
á svo skömmum tíma.
Næsta dæmi var öllu erfiðara.
“Viljið þér gera svo vel að reikna
út tvo í áttatugasta og níunda
veldi, Monsieur Veraege”, hljóð-
aði ósk þeirra.
Pilturinn hóf þunna höndina
aftur upp að töflunni og skrif-
aði töluna 608930272883777846
205929712. — Hann þurfti að-
eins tvær sekúndur til um'hugs-
unar .
1 næstu fjórar klukkustundir
hélt Oskar áfram að leysa fyrir
þá hin flóknustu viðfangsefni án
sjáanlegrar fyrirhafnar. — Þeir
rannsökuðu blöðin, sem hann
hafði haft með sér og fundu, að
þau voru útkrotuð af tugum rétt
reiknaðra dæma.
Einn af prófurunum ritaði síð-
ar um þennan unga töframann
a þessa leið: “Fullkomnasta
^eiknivél gæti ekki unnið eins
hratt og hugur þessa pilts. Sex
°g sjö veldi er barnaleikur fyrir
bann. Hann hefir ef til vill sínar
eigin aðferðir til að leysa úr
peikningsþrautum, en til allrar
°hamingju er orðaforði hans svo
takmarkaður, að hann getur
ekki útskýrt þær.”
Fundur þessi leiddi það af sér,
að stærðfræðingarnir, sem áður
höfðu * verið svo tortryggilegir,
íaerðu Oskari Veraege skilmerki-
iegt viðurkenningarskjal, þar
sem segir á einum stað: “Oskar
^eraege er undravert fyrir-
brigði. Hann mun eiga eftir að,
oðlast heimsfrægð”.
Lessar óvenjulegu gáfur Osk-
ars Verae'ge voru ókunnar, þar
til foreldrar hans fóru með hann Belga, fór eg að spyrja hann um;
til frægs geðveikralæknis í febr- j dagsetningu páska hvers árs. j
úar 1943. Gæti hinn góði læknir ■ Eins og allir vita, eru páskar
gefið ráð, spurðu þau, sem gerði, fyrsta sunnudag eftir nýtt tungl
þenna 17 ára son þeirra andlega og færast allt á milli 23. marz og
heilan sem aðra drengi á hans 25. apríl. Þrátt fyrir hina aug- ■
reki.
Geðveikralæknirinn úrskurð-
aði með sjálfum sér, jafnvel áð-
ur en hann hafði lokið rannsókn
sinni, að drengurinn væri
“greinilegur fábjáni”.
Oskar hafði ekki einu sinni
| öðlast nægan orðaforða til að
! svara auðveldustu spurningum
um sjálfan sig.
Fram að þessu var ekki vitað
um neitt óvenjulegt í lífsferli
drengsins. Hann er sonur búð-
1 arþjóns, fæddur 16. apríl 1926,
já Belglíu. Þegar hann var átta
ára gamall varð hann svo alvar-
lega óstyrkur, að skólastjórnin
óskaði eftir, að hann hætti að
' sækja skólann. Það sem eftir
var bernsku hans og æSku var
hann þrár og feiminn og sýndi
engan álhuga fyrir íþróttum eða
teikjum, eins og aðrir unglingar.
Oskar hafði lært að lesa og
' skrifa tölustafi, þó að hann
kynni ekki að lesa að öðru leyti.
Eitt atriði kom lækninum þó
til að halda, að hann hefði ekki
greint sjúkdóminn rétt. Faðirinn
skýrði frá því, að Oskar ætti eitt
áhugamál, að safna almanökum.
“Venjulega lætur hann eins
ijóstu erfiðleika var Oskar ekki
nema 30 sekúndur að segja til
um dagsetningu páska 1921, sem
27. mars og á 10 sekúndum
reiknaði hann út, að páskarnir
1956 ber upp á 18 apríl. Ein-
hverar dularfullrar ástæðu
vegna virtust páskarnir 1653
erfiðari viðfangs, því að, það tók
hann 90 sekúndur að finna út,
að þeir voru 13 apríl”.
Þar sem sérfræðingar þurfa
að minnsta kosti hálfa klukku-
stund til að leysa viðfangsefni
sem þessi. má segja, að þessi
ungi Belgi sé óskiljantegur
leyndardómur. Það er áréiðan-
legt, að hann getur ekki haft
nógu sterkt minni til að muna
kvartil tunglSins gegnum allar
aldirnar.
Læknar munu benda á, að til-
fellií svipuð Oskars Veraége,
hafa komið fyrir áður. Menn
eins og Colborn, Maginelle og
Henry Moudeux voru allir, hver
á Sínum tíma, víðfrægir sem
töframenn á sviði stærðfræðinn-
ar. Einnig er sagt frá því í ann-
álum, að einu sinni hafi lifað
tveir hirðingar, sem gátu gert
kraftaverk með tölum.
1 dag nýtur Fransmaðuriryi
og hann tilheyri ekki þessum
heimi”, sagði faðirinn, “en þegar / ““s
, . , , ’ f., Maunce Dagbert heimsfrægðar,
eg fæn honum almanak, lifnar ° °
hann allur við, skoðar dagsetn-
ingamar og knotar tölur yfir
þæf á alla vegu. Það eru ekki
forsíðurnar, sem vekja áhuga
hans heldur tölustafirnir.
Þegar læknirinn prófaði
stærðfræðilega hæfileika sjúkl-
ings síns varð hann meira for-
viða en nokkru sinni fyr á öl^im
1 starfsferli sínum. Hann sá, að ;hu§ur hans vinnur ur hverri
vegna þess að hann getur reikn-
að úr kvaðratrætur og marg-
faldað lengstu tölur á sama
tíma og hann leikur á fiðlu sína.
Jafnvel í samanburði við töfra
menn á stærðfræðisviðinu er
Oskar talinn skara fram úr. Hin
brennandi fíkn hans í að leika
sér að tölum er svo sterk, að
jaftniklum þroska á tveim árum.
og á sex árum í opnu hafi. Og
jafnvel enn merkara er talið, að
vöxtur þeirra hélt áfram yfir
vetrarmánuðina, en við venju- j
leg skilyrði stöðvast vöxtur
fiskanna um skeið að vetrinum,
vegna næringarskorts.
Vitaskuld eru þessar tilraunir.
á algeru byrjunarstigi enn sem
komið er, en eigi að síður eru
þær hinar merkustu. Þær virð -
ast gefa ótvírætt fyrirheit um
það, að unnt sé að auka frjósemi
sjávarins með ræktun — svo ó-
trúlégt sem slíkt kann að
hljóma. Og hversu geysiþýðing-
armikið mun ekki það atriði
reynast á konandi tímum?
—Víkingur
SAMSKOT TIL FóLKSINS
Á ÖSKUSVÆÐINU
Ávarp frá stjórn Rangæinga-
félagsins í Reykjavík
hátt heitir hún á alla góða Is-
lendinga að styrkja þetta mál
því það er sorg og skaði vor allra
þegar óviðráðanleg náttúruöfl
kippa í svipinn grundvellinum
undan starfi og lífsaflkomu ein-
hvers hluta þjóðar vorrar. Það
er sæmd fslendinga, að jafnan er
svo hefir staðið á, hefir nú hin
síðari ár mátt treysta þegnskap
þeirra og drenglund, að bregðast
vel við.
Dagblöðin í Reykjaví'k, munu
góðfúslega veita fjárframlögum
í þessu skyni viðtöku, og má
enginn hyggja að skerfur hans
sé svo liítill að hann geti ekki
einnig orðið að liði.
Virðingarfyllst,
Sveinn Sæmundsson
Guðmundur Guðjónsson
Felix Guðmundsson
Sugurður Ingvarsson
Gestur Gíslason
—Mbl. 10. apríl
MEÐAL ANNARA ORÐA
þessi unglingur hafði undra-
verða hæfileika til hugareikn-
ings.
Hann gat naumast trúað sín-
um eigin athugunum og ók því
með hinn unga Veraege í flýti
til háskólans í Brussel, til að
leita álits vinar síns, Prófessors
Fernard Oharles, sem er frægur
stærðfræðingur. Eftir að Próf-
essor Charles hafði spurt dreng-
inn í einn eða tvo klukkútíma
var hann orðinn svo hrifinn af
tölu, sem hann sér, hvort sem
það er bifreiðanúmer eða númer
á vátryggingarskírteini. Hann
ieggur þær saman, margfaldar
þær og deilir og margfaldar þær
méð sjálfum þeim, ef svo ber
undir.
“Mér hefir verið segt”, segir
Guy Montfort enn fremur, “að
Oskar Veraege muni bráðlega
koma til París, og verður hann
þá vandlega skoðaður. Tekin
verður Röntgenmynd af heila
þessum belgíska unglingi, að:'hans og sérfræðingar í sálsýki
hann kallaði stjörnufræðinganaí munu reyna að bæta andlega
við konunglega stjörnuturnmn'vanheilsu hans. Auk þess munu
saman eins og fyr er frá sagt.
“Fyrir fáum dögum”, segir
Guy Möntfort i Cé Soir í París,
“fór eg til Genhal, lítillar borgar
í Belgíu, þar sem Oskar býr í
litlum kofa með foreldrum sín-
um. Viðtal mitt við þennan sál-
sjúka snilling var eitthvert hið
skemmtilegasta, sem eg hef átt
um dagana, þó að samtal okkar
hafi verið takmarkað við örfá
orð”.
“Eg fann Oskar sitjandi úti í
horni í eldhúsinu og sneri hann
baki að mér. Hafði hann andlit-
ið falið í höndum sér. Þegar eg
heilsaði honum stóð hann fljótt
þeir leitast við að læra það gerfi,
sem hann notar við útreikninga
sína”.
Það sem vísindaménn og
fræðimenn munu sennilega ekki
geta komist að, er á hvern hátt
hin órannsakanlega náttúra gat
sameinað afurmenni á stærð-
fræðisviði og andlegum aum-
ingja í einum *og sama Oskari
Veraege. —Mbl. 26. marz
‘RÆKTUN” SJÁVAR
í Iháift þriðja ár hafa niokkrir
brezkir vísindamenn frá háskól- ^
anum í Edinborg og Willport
upp, tók í höndina á mér og sett-! Marine-stöðinni haft með hönd-
ist svo aftur án þess að mæla um nýstárlegar tilraunir. Þeir,
orð af vörum. Hann gaf mér ekki , hafa verið að þreifa fyrir sér um
gaum frekar, fyrr en eg lagði það, hvort unnt mundi vera að
fyrir hann fyrstu spurninguna”.
“Eg hafði heyrt, að Oskar gæti
sagt nákvæmlega til um viku-
jáuka frjósemi sjávarins ogj
rækta sjávarfiska. Tilraunir SÍn-!
ar gerðu þeir í lóni nokkru, j
Loch Craglin, sem var einangrað
með stíflugerði, svo að aðeins lit- j
ill sjór barst út og inn um há-
flóð. -Þær miðuðu í skemmlstu
máli að því að ganga úr skugga
um það, hvort ekki mætti auka
vaxtarhraða fiskanna með þvíj
að “bera í” sjóinn, eins og þegarj
bóndinn ber áburð á jörðina.
Fiskséiði voru sett í lónið, sem
áður hafði verið svo að segja
snautt af fiski. Síðan hefur ver-
dag hvers dags, liðins eða ókom-
ins. Eg var ákveðinn í að prófa
hann í þessu og spurði því: —
“Hvaða dagur var 21. maí 1940?
“Þriðjudagur”, svaraði hann
án þess að hika.
“Og 26. janúar 1920?”
“Mánudagur”.
“En hvað um nýjársdag árið
2000?”
“Laugardagur”, flýtti hann
sér að segja, næstum því umj^g stráð ií það nítrat- og fosfat-
leið og eg sleppti orðinu, að því j samiböndum, i því skyni að auka
er virtist sneyptur vegna fyrra þörungasvifið í sjónum, en af
seinlætis sáns. Útreikningurinn þvi' iigiðir aftur aukið fæðumagn
tók hann nákvæmlega eina og, fyrir fiskana. Er skemmst frá
hálfa sekúndu. því að segja, að þessar tilraunir
“Til að leggja reglulegan próf-j hafa gefið mjög jákvæðan ár-
stein á hæfileika þessa unga angur. Þarna hafa fiskar náð
Svo sem kunugt er, gerðist sá
válegi atburður að morgni laug-
ardagsins 29. f. m., að Héklugos
braust út . Veður stóð af norðri
og lagði gosmökkinn til suðurs
á takmörkuðu svæði um Fljóts-
hlíð innanverða og Eyjafjalla-
hrepp báða, en á þessu svæði
urðu skjót umskipti. Á tæpum
tveim klukkustundum dyngdi
niður stórgerðum vikri og sandi
svo að hvergi sá hnjóta af jörð,
hvorki á túninu, engjum né hög-
um, Iþar sem mest kvað að, en
annarsstaðar hafa þarna orðið
stórkostleg spjöll á landi. Alvar-
legan hnekki af þessum orsök-
um hafa þannig hlotið um hund-
rað býli undir Eyjafjöllum og
um 15 bæir í Fljótshlíð og Rang-
árvöllum.
Ekki þarf að fara mörgum orð-
um um það, hvert þjóðartjón
það er ef þetta mikla áfall skyldi
verða þess valdandi, að byggð á
þessu svæði leggðist að ein-
hverju eða verulegu leyti niður,
auk þess persónulega tjóns og
erfiðleika sem það hefir þegar
valdið ábúendum á þessum slóð-;
um. Augljóst er nú þegar, að þó
allt verði gert, sem auðið er, til
þess að halda lífinu á fénaði og
hreinsa til, svo að gróður megi
fást af þeim blettum, sem til-í
tækilegastir eru í sumar, þá j
verða bændur eigi að síður að
storfækka fénaði sánum. Láfs-
kjörin þrengjast og hætt er við,
■að mörgum finnist hann standa
svo hallur á þessari baráttu, að
■hann gefist uþp og bverfi frá
jörð sinni. En í þessari baiáttu
getur drengileg aðstoð og sam-
hugur þeirra, sem ekkert tjón
hafa beðið, algerlega riðið bagg-
amuninn.
Fyrir þvá hefir stjórn Rang-
æingafélagsins í Reykjavík, á-
kveðið að gangast fyrir fjársöfn-
un til styrktar ábúendunum á
því svæði, þar sem tjón þetta
hefir orðið og mun á sínum tíma
afhenda sýslunefnd Rangæinga
fé það, sem safnast, til þeirrar
ráðstöfunar sem hún telur koma
að bestum notum. Vér megum
ekki sætta oss við það, að áfall
slíkt sem þetta eyði byggileg-
ustu héruðum landsins fyrir aug-
um vorum, án þess að reyna af
frem'sta megni að sporna við. Hér
er ekki um að ræða að bæta
mönnum það tjón, sem þeir haía
þegar beðið, heldur hitt að létta
þessu fólki baráttuna í landvörn
sem nú leggst þyngra á það, en
nokkra aðra þegna þjóðarinnar.
Þetta er bæði metnaðarmál og
drengskaparskylda. Og vér er-
um þess fullvissir að skjót og
drengileg hjálp getur alveg ráð-
ið úrslitum á þéssari baráttu.
Fyrir þvá heitir stjórn Rang-
æingafélagsins á alla Rangœinga
búsetta hér í höfuðstaðnum og
hvar sem er annarsstaðar, að
teggja fram sinn skerf til þess-
arar fjársöfnunar, og sýna þann-
ig í verki rækt sína til ættar-
stöðvanna og hug sinn til þeirra,
sem þar berjast nú sinni erfiðu
landvamarbaráttu. Og á sama
Margra augu mæna nú til
Suður-pólsins, hinnar snævi —
þöktu sjöttu heimsálfu. Þessi
geysistóra auðn er með öllu ó-
bygð, enda þótt selalhjarðir viðri
sig við strendumar, hvalirnir
sendi blástursstróka sína upp á
frostlygnuna og mörgæsirnar
vappi yfir ísbreiðurnar lákt og
kjólklæddir næturhrafnar. '
Suður-heimskautið er að heita
má einasta landsvæði veraldar,
sem enn er að langmestu leyti
ókannað og ónumið. Þó hafa
mörg geysistórlandsvæði verið
skýrð á landabréfinu, en af ein-
hverjum undarlegum ástæðum,
eru það nöfn konunga og þjóð-
höfðingja sem þar hafa orðið
fyrir valinu. Þarna eru “lönd”
Viktoríu drottningar, Edwards
VII., George V. og Maríu drottn-
ingar. Vilhjalmur keisarill hefir
ekki gleymst heldur, né Rússa
keisarinn sálugi og Luitpold
prins — hver sem hann hefir niú
verið. Land Hákons VII. er iíka
þarna að finna.
Borgaralegri nöfn eru þó til á
heimsskautinu. Mount Kristen-
sen, Mount Johansen og Mount
Nielsen mynda eina fjallakeðju.
Bretar, sem gjarnán vilja minn-
ast heimalands síns jafnvel á
hinum fjarlægustu og ólákleg-
ustu stöðum, hafa látið sig litlu
muna að skýra tvær eyjar í Suð-
ur-lshafi Shetlandseyjar og
Orkneyjar.
Ýmsum hlutum Suður-heims-
skautsins hefur að nafninu til
verið skift upp á milli nokkurra
þjóða. Bretar ásamt Astrálíu og
Nýja Sjálandi, gera þar kröfu
til bróðurpartsins, enda þótt ekki
sé hægt að segja, að stjórn hans
hátignar Bretakonungs hafi
komið á athafnasömu eftirliti á
ísauðninni. Eini ágóðinn af þess-
um “nýtendum” hefur til þessa
bygst á hvalveiðum.
Ahuginn fyrir landsvæðunum
þarna suðurfrá hefur þó engu að
síður glæðst mjög mikið upp á
síðkastið. Ýmsar þjóðir hafa lagt
fram kröfur og gagnkröfur, og
vart verður annað séð, en að bú-
ast megi við nýju nýiendu-
kapplaupi. Vlíst er það að minn-
sta kosti að heimsskautaleið-
angri Byrds, sem nú er nýlokið,
hefur ekki verið ætlað að kasta
kveðju á marsvínin og kynna sér
líðan suðrænustu selahjarða. Nei
það sem á bak við liggur, virðist
Hhagborg
FUEL CO.
H
■ Dial 21 331 no FU) 21 331
vera það, að menn eru af ein-
hverjum ástæðum byrjaðir að
ætla að undir klakahrönglinu og
snjóbreiðunum megi finna falda
fjársjóði og nýja möguleika.
Enn er með öllu óvíst, hvaða
viðurkenningu kröfur Breta og
annara þjóða fá í lokin. Vitað er,
að níkisstjóm Chile hefur lýst
því yfir að hún líti svo á, að sór-
ar spildur af landsvæði Englend-
inga eigi með réttu að heyra
undir Chile, enda séu landsvæði
þessi í eðlilegu sambandi við
þetta smáríki Suður-Ameríku.
Þessi krafa er þó bygð á .harla
einkennilegum rökum, þegar til-
lit er til þess tekið, hversu mörg
sjálfstæð ríki eru hluti af einni
samanhangandi heild. Nú, og
ekki mundi það bæta úr skák,
ef Bretar færu að taka upp á
þeir skolla að snúa “rökunum”
við og krefjast Chiles, á þeirn
grundvelli, að það væri áfast
bresku landssvæðunum á Suður-
heimsskautinu. Málið virðist —
þarna velta á því, hvort litið er
á það frá norðri eða suðri! .
En hvernig sem þetta nú kann
að fara, er það víst, að þær eru
ekki svo fáar þjóðirnar, sem
hugsa gott til glóðarinnar og
óyggja glæsta loftkastala á auðn-
um Suður-p>ólsins.
—Mbl. 26. marz.
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Nýr íslenzkur tenor-söngvari
getur sér orð í Ameríku
Fregnir hafa nýléga borist af
ungum *ísl. tenorsöngvara, sem
stundar nám vestur i Kaliformu.
Heitir hann Sverrir Runólfsson,
kaupmanns Kjartanssonar og
konu hans, Láru Guðmundsdótt-
ur. Sverrir er aðeins 26 ára og
fór vestur um haf seint á árinu
1945. Hann hefur þegar staðist
erfitt próf við Kaliforníuhá-
skóla, en kennari hans er Verm-
ilyee í LosAangeles, mjög kunn-
ur söngkennari. Hefur hann far-
ið lofsamlegum orðum um söng-
hæfileika Sverris, ástundum við
námið og gefið honum sín beztu
meðmæli. Ségir kennari Sverris
á þá leið í brófi, “að íslendingar
geti vænt sér mikils af Sverri í
framtíðinni og að hann hafi alt
til brunns að bera, sem sómi
góðum listamanni”.
Sverrir hefur það, sem kallað
er dramatiskan tenor og mun
leggja fyrir sig Wagnersöng.
Hefur hann á hyggju að syngja
við óperur er hann hefur lokið
námi og ef það gengur eins vel
og nú áhorfist. Sverrir hélt
aldrei hljómleika áður en hann
fór vestur. Taldi sig ekki hafa
lært nóg til að koma fram opin-
berlega, en hann stundaði söng-
nám hjá Pétri Jónssyni, óperu-
söngvara, áður en hann fór vest-
ur. —1. —Mbl. 10. apríl
Innbrotsþjófurinn (stendur —
með tækin hjá stórum peninga-
skáp, tekur hendinni um höfuð-
ið og stynur); “Svei mér, ef eg
held, að andinn ætli að koma
yfir mig í kvöld!”
Kaupendur Heimskringlu og
Lögbergs á Islandi
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang, kr. 25.00 fyrir hvort blað. Dragið
ekki að greiða blöðin. Það léttir innheimtuna. Æskilegt
að gjaldið sé sent í póstáví'sun. Þeir sem eiga ógreidda
eldri árganga, eru vinsamlega beðnir að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMUNDSSON,
Holtsgata 9, Reykjavík