Heimskringla - 03.09.1947, Síða 1

I
We recommend lcr
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF
//
CANADA BREAD CO. LTD.
Wimupeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
We recommend íor
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
__________Frank Hannibal, Mgi
LXI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN. 3. SEPT. 1947
NÚMER 49.
Mesta járnbrautarslys í sögu Manitoba
Áætlað að yfir 40 manns hafi farist.
Óttast er að yfir 40 manns
hafi týnt lífi og margir meiðst í
járnbrautarslysi, síðast liðið
mánudagskvöld, í lestaárekstri
er átti sér stað við Dugald í
Manitöba, 14 mílur austur af
Winnipeg.
Lestirnar sem þarna rákust á
voru C. N. R. lest, er var að
koma austan frá Minaki-sumar-
bústaðnum og Trans-Continent-
al lest, er var á leið frá Winnipeg
til Toronto. Stóð sú lest kyr á
Dugald-stöðinni, eflaust til þess
að hleypa lestinni austan að
framhjá. En svo tókst nú til að
lestin austan að rann á hana með
30 mílna hraða. Var þar ekki að
sökum að spyrja. Fyrstu vagn-
arnir í Minaki lestinni mölíbrotn-
uðu og við áreksturinn kviknaði
í gasl j ósa-geymum í fyrstu
tveim vögnunum, er breiddist út
til allra vagnanna meira og
minna, en þeir voru 13 alls.
Með Minaki-lestinni voru
milli þrjú eða fjögur hundruð
manns, er hafði yfir hvíldardaga
Kommúnistar sigra
í Ungverjalandi
í kosningum sem fram fóru s.
1. sunnudag í Ungverjalandi, að
nafninu til, er kommúnistum og
samvinnuflokkum þeirra eignað
ur sigurinn.
Kommúnistar sjálfir hlutu um
eina miljón atkvæða, en flokk-
amir sem samvinnu hafa nú
myndað við þá, um tvær miljón-
ir. Demókratiski fólksflokkur-
inn er sterkasti andstæðinga-
flokkurinn, en hefir þó ekki
nema tvær miljónir atkvæða
með öðrum flokkum er honum
fyigja.
Flokkurinn sem flest atkvæði
hafði áður en Rússar hrifsuðu
völdin í Ungverjalandi nýlega,
og nefndur er Smallholders
flokkur (smábænda og milli-
stétta), ar mjög skarðan hlut
frá borði í þessum kosningum.
í>að lætur að líkum að það
hafi ekki verið fýsilegt, að fylgj a ’
stjóm þeirri að málum, sem
kommúnistar ráku frá völdum.
Samt var sú stjórn kosin fyrir
einu ári með miklum meirihluta,
I>að er sagt að mikil óreiða
hafi verið í þessum kosningum
og að yfir 700,000 manna hafi
greitt atkvæði, er ekki höfðu
rétt til þess.
Hafa einhverjir ráðherrar
sjálfrar stjórnarinnar sagt af sér,
vegna þessarar óreiðu.
Kj ötvinnu-verkfallið
Verkfallið, er 4,000 manns er
vinnur við útbúning kjötvarn-
ings í 6 Swift Canadian verk-
stæðum, hóf fyrir nokkrum dög-
um, stendur enn, og virðist liít-
ið ganga með samninga. Verka-
lýðs-félagssamtökin em að ieit-
ast fyrir um nýj a aðal-samninga
er hljóða eiga upp á 92 centa
gmnnkaup á klukkutímann; er
það nálega 15 centum hærra en
núverandi kaupgjald í Torontö,
og 20 centum meira er goldið er
annarstaðar.
Félagasambandið (the Union)
hefir einnig rætt mál þetta við
erindreka frá “Canada Packers”
og “Burns and Company”, og
hafa fréttir borist að nokkurt
samkomulag hafi tekist. En þessi
félög líða ekkert við verkfall
Swifts-verkstæðisins, en þar
hófust deilur milli félagsins og
verið eystra, en var nú að koma
til Winnipeg.
Áreksturinn varð" kl. 10.45 á
mánudagskvöld. Farþegar í
fremstu vögnum Minaki-lestar-
innar dóu samstundis en vagrv-
arnir lögðust saman og veltust
um. Líkin sum eru svo lila út-
leikin, að erfitt er að þekkja þau.
í gærkvöldi voru 35 taldir að
hafa farist, en í eldshrúgunni, er
óttast að einhverjir séu ennlþá.
Annars er erfitt að gizka á
þetta vegna þess, að um leið og
slysið varð, lagði hver á flótta
úr vögnunum, sem mátti. Og
hvað þeir hafa verið margir er
ekki vitað.
Á Transcontinental lestinni,
sem á stöðinni var, er sagt að
engir hafi meiðst, þó mörgum
yrði bylt við áreksturinn.
Um orsakir slyssins er ekkert
sagt ennþá og verður ekki fyr
en rannsókn hefir farið fram.
En að þetta sé eitt hið hræði-
legasta járnbrautarslys í sögu
Manitoba, ber fregnunum sam-
an um.
samtakanna, í New West-
minster, B.C. og Toronto.
. Hér í Winnipeg, sögðu for-
menn Sambandsins, að A. A.
Barton, formaður í Swift Canad-
ian-verkstæðinu í St. Bonaface
væri farinn flugleiðis til Tor-
onto í samnings-erindum.
Fyrirmynd friðarráðstafana
i Bombay, India — Punjalb, hið
mikla Norður-fylki, er skiftist
milli Hindustan og Pakistan nú
þegaií Indland hefir öðlast fult
sjálfstæði — getur orðið próf-
steinn varanlegs friðar á þessu
meginlandi.
Landstjórarnir, Mountbatt-
en fyrir India, og M. A. Jinnah
fyrir Pakistan, og ráðuneytis
formenn þeirra, Jawaharlal
Ndhru og L. Ali Khan, hafa ein-
mitt haldið ráðstefnu í Lahore,
höfuðborginni í Punjab, til þess
að bera saman ráð sín hvernig
mögulegt sé að ráða hinum ægi-
legu deilum og ófriði til lykta.
í Punjab, þar sem lítil sæla
virðist ríkja, flýja menn með
fjölskyldur sínar, að leita sér
hælis — meðan ákafur Skæru-
liða ófriður á sér stað; eru það
eftirstöðvar frá þeim tíma er
ófriðurinn geisaði milli Moslem
og Indian-landshlutanna.
Fimm skýrar ástæður eru fyr-
ir því, hversvegna þetta stóra
fylki, sem einu sinni var svo
frjósamt og auðugt, verður sá
hluti hins mikla meginlands, er
hinum nýmynduðu sjálfstjórn-
ar-nýlendum, (dominions) staf-
ar aðal hættan af.
Punjab er fylkið, sem alið hef-
ir upp hraustustu kynflokkana,
þangað sótti Indland menninna,
er mynduðu hraustustu her-
sveitirnar.
Hvorki Hindus, Moslems eða
Sikhs eru vanir því að flýja,
þegar þeir eru komnir út í or-
ustur. Uppreisn þar gæti því
áreiðanlega orðið hættulegri, en
í fllestum öðrum hlutum lands-
ins.
'Þó að Moslems séu að Vísu
fjölmennastir í Vestur-Punjab,
og aðrir trúarflokkar í austur-
hlutanum, þá eru flokkamir
dreifðir um alt fylkið.
Aðal-landamærin milli ný-
lendanna liggja því gegnum
Punjab, og hefir skift kynflokk-
um, og aðskilið fjölskyldur.
Einnig hefir skiftingin óhjá-
kvæmilega skilið eftir marga
Moslems í Indian-nýlendunni,
og aðra trúarflokka í Pakistan
sem eykur fylkjaandúðina.
Sé ekki komið í veg fyrir það,
getur uppreisnar og óaldarflokk-
ar í Punj ab komið af stað hinum
megnasta ófriði í öðrum hlut-
um landsins.
Fyrir landstjórnum og for-
ustumönnum hinna nýstofnuðu
dominions, liggur því vanda-
samara starf en svo, að mann-
legur kraftur geti þar nokkurs
um megnað.
Stórkostlegt flugslys
í Noregi
Síðastliðinn fimtudag, fórst
eitt af loftförum Norðmanna á
ieið frá Oslo til Tromso, með 35
manna áhöfn. Er talið að flug-
vélin hafi rekist á Klulbben-
fjallið, en yfir því lá hin svart-
asta þoka, fórust þar 27 farþeg-
ar, og 8 flugmenn.
Flest af fartþegunum var
norskt fólk, en talið er að ein
amerísk kona hafi farist, er taldi
þó heimili í Borkines í Noregi,
og 2 blaðamenn frá Czecho-
slavíu.voru um borð.
Hópar björgunarliðs — að
mestu menn, er voru þar í grend
við vegalagningu, fundu tætlur
af flakinu hingað og þangað um
fjallshliðina, en sáu engin merki
þess að neinir hefði komist lífs
af.
Yfirmaður frá flugstöðvunum
sagði, að loftfar þetta, sem smíð-
að var í Bretlandi, hefði ekki
verið ofhlaðið, og hélt þVí fram,
að veðrinu hefði verið um að
kenna, en eigi ótraustum útbún-
aði. Nota flugstöðvarnar ein-
göngu loftskip er lent geta á sjó
eða vötnum á þessari fjöllóttu
norðurströnd.
32 iíkum var búið að ná út úr
flakinu, sama daginn og slysið
vildi til.
ófriðarblikur
Sú skoðun var látin í ljósi ný-
lega í Ottawa, af Hon. A. A. Cal-
well, innflutningamála ráðherra
Ástralíu, að Japan muni með
tímanum reyna að byrja annað
stríð. Kvað hann “Svarta Drek-
ann, (The Black Dragon) Vísan
til að gera aðra atrennu. Fórust
Mr. Calwell svo orð við frétta-
League of Nations” hafa fallið
um sjálft sig, og ótakmörkuð
notkun valdsins myndi eiði-
leggja Samein. þjóð., og þýddi
það þriðja alheims stríðið.
Vaxandi sykurbirgðir
Tilkynt hefir verið í Ottawa,
að drjúgum meiri sykurforði sé
nú í Canada, en undanfarin ár.
Gerði ríkishagstofan þetta heyr-
um kunnugt um leið og sykur-
skamturinn til niðursuðu var
aukinn um þrjú pund. Hagstof-
an kvað hráefna-sykurbirgðirn-
ar 9. ágúst síðastl. hafa verið
177,939,809 pund, borið saman
við 96,608,224 pund um sama
leyti í fyrra, og unninn (refined)
sykurforði teldist 102,886,604
pund þar sem sú upphæð hefði
verið 98,669,596 pund, fyrir ári
síiðan.
Mikið er rætt
Mr. Trygve Lie, aðalritari
Sameinuðu þjóðanna, sagði seint
i síðastliðinni viku, að aðalþing
— general assembly — Samein-
uðu þjóðanna myndi verða sett
í New York, 16 september, og
gæti verið að það stæði yfir alt
að þrem mánuðum. Einnig sagði
Mr. Lie, að Ernest Bevin, utan-
ríkismála-ritari, myndi verða
formaður brezku fulltrúanefnd-
arinnar. En engar upplýsingar
hafði hann fengið um það, hvort
utaniiíkismálaráðherra Frakk-
lands, Bidault, eða utanríkisráð-
herra Rússlands, Molotov,
myndu sækja þingið.
Skjálfandi fulltrúar
Petropolis Braziiíu — 1 fjöll-
unum bak við Río De Janeiro,
þar sem amerískir fulltrúar sitja
nú sameiginlegar ríkjafund um
landvarnarmál þjáist enginn af
hitabeltis-veðurfarinu.
Fulltrúarnir verða að fara nið-
ur í Río til þess að láta sér
volgna.
Hitastigið í Quitandiríha-gisti-
húsinu, þar sem ráðstefnan fer
fram er svo lágt, að fulltrúarnir
verða fegnir að fá rafmagns-
hita í þessum Braziiíuvetrar-
kulda, og flestir þeirra eru í
hitabeltis fötum, og bera sig illa
í kuldanum.
Erfitt hjónaband
ritara, að 5 ára aðhald — her-
liðssetutími væri ekki nægilega
langt tímabil, til þess að gera
Japan að lýðveldi, og að Japan-
ar myndu aftur ráðast á Austur-!
Asíu löndin.
Kvaðst Mr. Calwell þess viss,
að Japanar gætu auðveldlega
endurbætt hervélaútbúnað sinn
undir eins og hinir herskáu
valdshöfðingjar fengju yfirráð-
in aftur.
Taldi hann þá þjóð líklegri
til að hefja stríð aftur, en nokkra
aðra.
“Svarti Drekinn myndi fara á
stúfana aftur
Lág gildvaxin kona, farin að
hærast, gekk inn á lögreglu-
stöðina í Chicago, og sagði frá
því, að hún hefði rotað eigin
manh sinn til dauðs með hamri,
bútað síðan líkið í sundur með
gamalli sög og hníf, vafið part-
ana uPP í pappír, og kastað þeim
í Chicago-ána.
Hún heitir Mrs. Anna Sos-
nowski, og er 54 ára að aldri.
Kvað hún annaðhvort þeirra
hafa orðið að deyja, þegar hún
var að lýsa hinu ægilega ósam-
komulagi og áflogum, er hún
hefði átt við að búa í þriggja ára
hjónabandi.
ótti og uggur
Frá Washington — Senator
Brien MacMahon, D., Conn.,
spáði því síðastliðinn föstudag,
að Sameinuðu þjóðimar, (U. N.)
myndu leysast upp, og fram-j
kvæmdavald þeirra verða að ^
engu, nema neitunarvaldsréttur
stóriþjóða (veto power) sé tak-J
markaður sem fyrst, og skoraði
hann á þingið, að takmafka
notkun valdsins, hvað Banda-
ríkin snertir.
Kvað MacMahon — “The
Andrei A. Gromyko hefir ver-
ið kosinn fundarstjóri í annað
sinn í Öryggisráðinu. Ekki hefir
heyrst, að hann hafi sér annað
íil frama unnið frá þvá að hann
var áður fundarstjóri, en að
beita neitunarvaldi sínu 18 sinn-
um í ráðinu. Samverkamenn
hans álíta hann ekki eins fávís-
an og hann álítur þá.
Það er margt Mkt með konum
og bifreiðum. Góð mlálning hyl-
ur aldurinn, en útMnurnar koma
upp um bæði.
HINN FORNI KÍNAMÚR
Eftir Vernon Bartlett
Flugfarið hossaðist og hröngl-
aðist aðeins nokkur hundruð fet
uppi í loftinu yfir hinum æva-
foma kínverska varnargarði
Ameríski yfirhershöfðinginn
sem var gestgjafinn minn, hróp-
aði inn í eyrað á mér, og rifjaði
upp þær leiðu endurminningar
að þessi garður næði yfir 1,500
mílur.
Þessi mikli múr getur nú ekki
lengur verið varnarvirki gegn
árásum úr Norðrinu. Kínversk-
ar stjórnarhersveitir geta þar
engum vömum komið við.
Borgarastyrjöldin í Kína, hef-
ir leitt til slíks skaða og slíkrar
ógæfu, sem aldrei verður úr
bætt. “Unnra” vistaforðinn lend-
ir í höndum bófa “Svarta mark-
aðarins”, undireins og hann er af
hentur “Unnrá”, kínversku út-
býtingar stofnuninni.
Shanghai er orðin sorglegur
hrærigrautur af “rickshaws”
betlurum og götupröngumm.
Verðbólgan hefir riáð slíku há-
marki, að einkaritara á skrif-
stofu, sem eg þekki til, fanst alls
ekkert einkennilegt við það að
biðja nýlega yfirmann sinn um
4 milljónir fyrir vasapeninga!
Eigi ér því að undra, þó Am-
eríku menn og Evrópufólk halli
fremur á Kínverja, þegar gerð-
ur er samanburður á þeim og
Japanítum.
Tæplega undarlegt þótt það
gleymist, að Kínverjar eiga
langa menningarsögu að baki
sér, og bera enriþá svo mikla
virðingu fyrir þekkingu og lær-
dómi, en hefir algerlega sést yfir
að meta gildi iðnaðarins; taka
mótgangi með þolimmæðis brosi
á vörum, og dá of mikið hlýðni
og hagsýni Japana, er hafa
reynst þem svo hættulegir óvin-
ir á undanförnum árum, og ekki
örvænt, að þeir gætu reynst
þeim svo í framtíðinni, þótt Gen.
MacArthur hafi nýlega lýst því
yfir að Japanar gætu ekki, jafn-
vel þótt alþjóða-eftirliti væri
létt af þeim, vopnast eða útbú-
ið sig í stríð á næstu hundrað
árum.
Enginn, sem hefir séð Kure —
fyrverandi leyni-sjóherstöð, en
sem nú er höfuðstöð “British
Commonwealth Occupation
Force” — og séð hina djúpu
leynihella, er Japanar hrúguðu
upp vígbúnaðartækjum sínum,
getur nokkru sinni efast um her-
kænsku þeirra og forsjá.
Þar sem þeir urðu fyrstu fórn-
ardýr kjarnorku sprengjunnar,
er það áreiðanlegt að þeir munu
ekki trúa á það í stríðum í fram-
tíðinni, að þau vinnist með stór-
um fjölmennum hersveitum,
heldur verði árangur kaldra og
miskunarlausra vísindalegra —
rannsókna og uppfyndinga, eina
sigurvonin.
Getum við verið vissir um, að
ásigkomulagið og viðhorfið í
Japan skapi ekki og framleiði
með beiskju og hatri möguleika
til nýrra stríðsárása, áður en
jafnvel fjórði partur af þessari
Gen. MacArtihurs öld er liðinn?
Hversu djúpt liggja rætur ósig-
urstilfinningarinnar?
Hefir hernaðarofsinn og sjálfs
hrokinn nokkuð lækkað?
Sú deild yfirstjómar Sam-
einuðu valdaiúkjanna — (The
Allied Powers) sem fjallar um
mentun og siðfágun, er ekki
hvað sízt áríðandi.
Undir leiðsögn þeirrar deild-
ar, fremur en harðstjórn, hafa
Japanar sjálfir vísað frá
SNJOLAUG SIGURDSON
RECITAL
Miss Snjólaug Sigurdson held-
ur hljómleika miðvikudags-
kvöldið, 10. september í Fyrstu
lútersku kirkju.
Miss Sigurdson hefir verið tvö
undanfarin ár í New York að
fullkomna list sína og hefir vak-
ið eftirtekt meðal þeirra sem
dómbærir eru á sviði tónlistar-
innar. Hún hefir margoft leikið í
útvarpið og nú í sumar var hún
ráðin til þess að miðla af list
sinni ellefu sinnum yfir hið víð-
tæka kerfi er nefnist Canadian
Broadcasting Corporation, í hinu
svonefnda Canadian Artists ser-
Miss Snjólaug Sigurdson
ies, sex sinnum í samspili með
Pearl Pálmason, hinum góð-
kunna fiðlusnillin/gi og fimm
sinnum sem sólóisti. Auk þess
hefir hún nokkrum sinnum ver-
ið meðleikari söngmanna fyrir
CBC. Það mun áreiðanlega eins-
dæmi að nokkur píanóleikari hér
hafi náð siíku hámarki og er
óhætt að fullyrða að Snjólaug
er með þeim allra fremstu í
sinni list.
Það mun iþví verða almenn-
ingi gleðiefni að hafa tækifæn
til þess að hlýða á þessa ungu
iistakonu áður en hún á ný legg-
ur leið sína til New York. Sam-
koman er undir umsjón Iceland-
ic Canadian Club og er til arðs
íyrir Scholarship sjóð félagsins.
H. D.
125,000 af 470,000 skólakenn-
urum.
Þeir hafa hækkað kaup kenn-
ara til jafns við kaup annara
stjórnarþjóna. Ameríkumenn
eru að kenna Japanitum, með
lipurð, og þrengingalaust, að
finna til persónulegrar ábyrgðar
gagnvart þeim frelsishugsjónum
sem inni felast í hinni nýju
stjórnarskrá þeirra.
Ef til vill fer þá alt vel. Frá
efnislegu sjónarmiði, finnst
manni maður geta verið von-
betri um hraðfara endurreisn
Japan, heldur en Kína. En jafn-
vel í hinum saurugustu, hávær-
ustu og andstyggilegustu götum
í Kína, er samt sem áður eitt-
hvað af því umburðarlyndi, góð-
vild og réttu hugarfari, sem eru
nauðsynlegir hornsteinar mik-
illar menningar.
Ef ná skal fullu öryggi og
trygðum í hinum fjarlægu Aust-
ur-As/íulöndum, ættu Sambands-
þjóðimar að halda við einhvers-
konar stjórn þangað til Japanar,
sem apað hafa eftir alt, sem gróf-
ast er og viðbjóðslegast í vest-
rænni menningu, hafa náð sér
eitthvað, og samlagast aftur
hinum eldri og rólegri hugsun-
aihætti, og þangað til Kínar
eru til reiðu að læra af vestrænu
þjóðunum megin-hæfileikana til
hlýðni, heildar-hegðunar og al-
mennrar siðfágunar, — ef þær
þjóðir standa þá feti framar á
þeim sviðum.