Heimskringla - 15.10.1947, Qupperneq 3

WIN'NLPEG, 15. OKT. 1947
HEIMSKBINGLA
3. SIÐA
eru þeir að selja?” er orðið að
almennu gletnis máttæki.
'Leikföng? Bömin báðu kjökr-
andi um meira brauð, eða um
vökvunarspón, en aldrei um
leikföng. Um þau er ekki að
tala fyrir nein, nema börn hinna
ríkustu. Öll hin urðu að láta
sér nægja, ryðugann og brotinn
pott fyrir bumbu, tréspæni, sem
búið er að kasta, fyrir brúðu,
ræknsi. Tunnustaf í stað skíða,
eftir að vefja þá innan í tusku
er rússnesku æskumennirnir
sem fæddir eru til fullkomnun-
ar í þeirri ment, nota af list og
tækni. Drengir og stúlkur leika
húshald. Þau leika l'íka hernað-
arleiki, fangelsi og aftökuleiki
og þykja ekki meira fyrir að
nota erfiðleikana sem umkringja
þau til æskuleikfanga heldur en
'bömum yfirleitt, vanalega leiki
til æskugleði.
Eg var að flétta í kven tíma-
riti hér í landi, og sá margar
tegundir af hreinlætis handdi^k-
um auglýsta, sem kom mér til að
'hugsa um rússnesku konumar,
sem urðu að sætta sig við að nota
gömul dagblöð, til þess spara all-
ar ræmur, lérefts afklippur og
tusku ræfla.
Þeggr að maður kemur í kapi-
taliskan umheim, þá er rússnesk-
ur borgari í vanda staddur með
að þekkja til hvers að sumt af
þeim fatnaði sem fyrir augu hans
ber er þénanlegur, því þeir hafa
aldrei séð sumt af honum áður.
Það hefir komið fyrir að konur
háttstandandi rauðaliðs foringja,
sem utan Rússlands búa hafa
komið á opimberar ríkissamkom-
ur í silki náttkjólum og haldið
að þeir væru hátíða kjólar.
Þegar að Þjóðverjarnir nálg-
uðu-st Moskva, þá var eg, móðir
min og börnin send til Morozov-
skaya — bæjar sem er á milli
Rostov og Stalingrad, þar sem
og vann tólf til fjórtán klukku-
tíma á dag sem aðstoðar maður
aðal verkfræðingsins á vélavið-
gerðarstöð. Vanalegast voru
börnin sofandi á morgnana þeg-
ar að eg fór, og líka á kveldin
þegar að eg kom heim. Þau sár-
bændu mig um að vekja sig þeg-
ar mamma kæmi heim.
Það kom fyrir, að Lalya, sem
ekki var fullra sex ára, vaknaði
a morgnana og þá heimtaði hún
að fá að koma út með mér þegar
eg fór í vinnuna, og gat eg ekki
neitað henni um það, og þá stóð
hún á götunni í hörku veðri og
veifaði til mín með hendinni,
unz að eg hvarf henni sjónum.
Það er eitt atriði frá þessu
tímabili sem eg get ekki hugsað
um án þess að mér vökni um
augu. Þegar að eg kom heim
eitt kveld, þá rétti móðir mín
^nér svarta brauðbita, sem var
bitinn alt í kring og mælti: Vova
syni þíntum var gefinn þessi
brauðbiti af nágranna fólki, sem
bótti vænt um drenginn. Hann
nartaði svoiítið í hann, rétti mér
svo afganginn og sagði: “Ba-
bushka, lofaðu mér því, að
§eyma þetta handa henni
mömmu. Hún smakkaði ekki
matarbita í morgun”. Drengur-
lnn litli, vissi hvað það var, að
vera svangur.
í annað sinn í Morovskaya var
eS mjög óróleg, því drengurinn
minu litH Vova hafði allmikla
hitaveiki. Mér kom reyndar ekki
iil hugar að vera heima hjá
honum, en þrátt fyrir þá full-
vissukend mína drógst dálítið
fyrir mér að rífa mig ií burtu, og
þegar drengurinn sá að eg
teygði tímann til að vera hjá
honum, sagði hann nokkuð sem
eg get aldrei gleymt: “Vertu
ekki óróleg mamma, mér er ó-
hætt, þú verður of sein í viim-
una og þeir taka þig fyrir lög-
reglurétt.”
Hungrið og óttinn við lögregl-
Una, var eins stimplað á huga
arnanna á Rússlandi, eins og
jólaleikföng 0g brjóstsykur á
uga barna annara gæfuríkari
þjóða. Þeirri hugarraun verður
ehki með orðum lýst.
Seint á árinu 1940 lögleiddi landi. Eini vegurinn til lífs, er
Sovétstjórnin barna þrældóms-
okið, sem fólk annara þjóða veit
“Þú segir ekki satt mamma.
að apa alt eftir. Eg veit þú segir ekki satt,” sagði
Það er ástæðan fyrir því að, Lalya og fór að gráta.
svo undur lítið um. Undir yfir- ’skynsamir foreldrar á Rússlandi, j Eg tók hana í fang mér og
skyni verkfræðslu fyrirkomu-i leggja enga áherslu á að innræta reyndi að þagga niður í henni:
lags til að tryggja iðnaði lands- ‘börnum sínum sjálfstæðar skoð-| “Gráttu ekki elsku barnið mitt,”
ins nægan vinnuafla, vinnu-1 anir, eða leggja of mikla áherslu 'hvíslaði eg, “þegar að þú þrosk-
skyldaði stjórnin miljónir af, á sannleiksgildi hlutanna. Eg
stúlkum og drengjum frá þrett-
án ára aldri og upp, og var það
fólk hl'ífðarlaust hrifið frá heim-
ilum sínum og úr höndum ætt-
fólksins og skylduliðs* til að læra
náma- og iðnaðarvinnu.
En fyrirkomulagi þessu, sem
er í raun réttri, valdboðin bama-
þrælkun, er gefið nafnið “iðnað-
ar striíðsfólk” — þjónar ilíkisins,
sem öll heimilis og ættaibönd
verða að lúta — sem á algengu
máli meinar þrælar einræðis-
ins. Sjaldan hafði eg séð verka-
fólk, í verksmiðjum eins æst
og áhyggjufult. — Margir
höfðu þegar orðið að horfa á eft-
ir börnum sínum út í þessa ó-
gæfu. Ein kona sagði við mig:
“Drengurinn minn var góður
námsmaður og ætlaði að læra
t.l læknis. En þeir komu og tóku
hann í verkfólks deildina,” og
þekki mörg foreldri, sem fela
vandlega dýpstu trúar og sið-
gæðis tilfniningar sínar fyrir
börnum siínum, af ótta fyrir því,
að vekja andstæðar skoðanir hjá
þeim, sem síðar myndi spilla
samiífi þeirri í hinu Sovétiska
umhverfi.
Eg minnist þess hve óltaslegin
eg varð í hvert skifti og börnin
mín sýndu hneigð til sjálfstæðr-
ar skoðunar, og þess, að eg varð
að kefja alla slíka tilhneiging
hjá þeim niður, til þess að þau
gætu því betur notið sín í hinu
ópersónulega mannfélagi sem
við vorum króuð inni í. Eg varð
að venja þau við hin fyrirskip-
uðu ósannindi — með það altaf
á samvizkunni að eg með því
væri að myrða dýpstu og helg-
ustu tilfinningar hjartna þeirra.
Það var stundum að Vova og
ast, þá skilurðu þetta betur.
Með aldrinum gerðust börnin
mín spurulli og vandræði mín
uxu dag frá degi. :
Þegar að eg í Mexikó, hugsaði
um heimför mína til Rússlands
varð eg hugsjúk. Þar yrði það
móðurskylda mín að kefja niður
sannleiks og fegurðar þrár þeirra
og móta þau inn í einokunar
ríkja sambandið.
Eg vissi að glæsilegasta' von
þeirra þar, var að verða að
þræla kúskurum, þó með því
móti, að þau kæmust inn í hinar
lægri valdastéttir. Ef það ekki
tækist yrðu þau að fylla hóp
þrælanna. En nú, hvað sem mín
og föður þeirra bíður, þá eru þau
ií umiheimi, þar sem þau geta not
ið til fulls hæfileika þeirra sem
guð hefir gefið þeim.
Anna I. Alexeiv
J. J. B. þýddi
bætti við: “Þegar að þeir fórujLalya voru að leika fangelsi á
með hann hljóðaði hann upp og blettinum á bak við ílbúðina
Eg skal strjúka, eða þá1 okkar í Moskva. Síðar fóru þau
að spyrja að, hvers vegna að fólk
væri sett í fangelsi. Eg reyndi að
skýra þetta: “Ef að það er svo
hversvegna hafa þeir þá sett föð-
sagði:
að eg hengi mig. Eg vil ekki
vera þræll alla mína tíð, og búa
í einhverju óþverra hverfinu.”
Það var fyrir þessa konu, og _ , . . „
aðrar sem eg tókst á hendur ferð ur hans Vadiks i fangelsi,
til Moskva, í sambandi við þessa' spurði Lalya. “Hann stal engu
deild iðnaðar liðssöfnunar j og meiddi heldur engan. Hann
stjórnarinnar, því eg þekti þar| er góður maður og sagði okkur
vel konu sem var ein af aðal skemtilegar sogur. Vadik segir
umsjónar konum þeirrar deild- okkur að það sé sökum þess að
hann faðir sinn sé óvinur fólks-
úr skugga um, að hún var eins ins og hann bætti við hvað er að
ar. En eg var ekki lengi að ganga ^
hjartabrotin út af stjórnarskip-
un þessari, eins og við hinar.
“Líttu á þennan bunka af bréf-
um,” sagði hún raunamædd. —
“Það eru alt bréf frá börnum,
þúsund á þúsund ofan, sem mér
berast, og eg get ekkert fyrir
þau gert Ninoahka, og það ætlar
alveg að gera út af við mig.”
vera óvinur fólksins?”
Hvernig gat eg sagt börnun-
um, að maðurinn væri saklaus,
að hann væri herfang heiftugra
harðstjóra? Eg varð að ljúga
að þeim, og vanda mál mitt sem
best eg gat, af ótta fyrir að eg
mundi segja eitthvað sem börnin
hefðu eftir mér á skólanum og
svo yrði vopn í höndum stjórn-
Um sjötíu og fimm af þessum; arinnar til hefnda og heiftar í
aumingja unglingum — drengir okkar garð
og stúlkur, voru áhangandi skot-
vopna verksmiðjunni þar sem
við vorum. Þau voru klædd í
dökkan einkennisbúning, sem
bæði var óhreinn og slitinn. Fá
MILJÓNIR ÞJÁST
AF HUNGRI
Eftir Adelheid Wawerka
Barnfóstran: “Eg hefi týnt
barninu.”
Móðirin: “Guð minn góður,
því töluðuð þér ekki við lög-
regluþjón.”
Barnfóstran: “Eg var að tala
við einn, þegar eg tapaði bam-
inu.”
t t t
Frúin: “Eg er orðin þreytt á
þessum sóðaskap í yður. Sjáið
þér rykið á húsgögnunum, það
er minnst sex vikna gamalt.”
Vinnukonon: “Ekki er það
mér að kenna. Eg hef aðeins ver-
ið hjá yður í þrjár vikur.”
Austurrískur kvenlæknir
skýrir frá áhrifum hungursins
og þjáningunum, sem því eru
samfara.
★
1 tvö ár héfur mikill hluti
Evrópu búa þjáðst af hungri, og
margir höfðu jafnvel sbltið hálfu
hungri frá stríðsbyrjun, nefni-
lega þær milljónir erlendra
verkamanna, sem fluttir voru
til Þýzkalands og svo hinir enn
ógæfusamari menn, sem voru í
fangabúðunum. Matarskammtur
hinna venjulegu borgara var
jafnvel ekki svo fjölbreyttur,
þó að hitaeiningamar hafi —
kannski verið nægilega margar,
að líkami þeirra væri vel undir
það búinn að þola hið vísinda-
lega “hungur” 1500 hitaeining-
ar daglega eða ennþá minna sem
fjöldi Evrópubúa hefur orðið að
þola síðan stríðinu lauk. Við
köllum þetta hungur “vísinda-
legt”, því að maturinn er ekki
nægur til þess að lifa á honum,
en hann er þó heldur mikill til
þess að menn deyi.
Hvað þýðir hungur fyrir
manninn? íbúar hinna ham-
ingjusömu landa hugsa sér
hungur sem ónot í maganum, og
þau mjög slæm, ef þau vara
meira en fáar stundir. En stöð-
ugt hungur veldur ekki ónotum
'í maga, heldur höfði, og það
vita margir Evrópubúar í dag.
Eftir 1500 hitaeiningar á dag
í nokkra mánuði, þjást menn af
höfuðverk, máttleysi og ein
hverri tómleikatilfinningu í öll-
um iíkamanum. Hungrið lamar
H
HAGBORG
FUEL CO.
Dial 21 331
(C.F.L.
No. 11)
H
21 331
bæði andlega og líkamlega. —
Menn hætta að hugsa um annað
en matarskammtinn og næstu
máltíð. Það kemst aðeins ein
hugsun að í huganum, hugsunin
um mat.
Og áhuginn fyrir matnum er
sterkur. Fyrir nokkrum vikum
bilaði rafmagnið, eins og oft
kemur fyrir í borgum Evrópu,
og eg leitaði að kertunum mín-
um, en til einskis. Eg komst svo
að þvi, að gamall maður, sem
hafði verið að vinna í húsinu,
hafði rekizt á þau, brytjað þau
niður og étið þau.
Það er ekki aðeins að mönn-
um líði verr af 1500 dageining-
um, menn fara líka að líta verr
út. Allur líkaminn tekur að
skorpna og skreppa saman, Öll
fita hverfur undan húðinni, og
verður hörundið þvtí hrukkótt og
grámuggulegt. Menn virðast
vera 10 árum eldri en þeir eru.
Mátturinn þverr hægt en stöð-
ugt. Menn líta í spegil og sjá tek-
in og alvarleg andlit, kinnarnar
eru sognar og augun hafa færzt
innar í augnatóftirnar.
Það er mikill útlitsmunur á
fólkinu sem reikar hungrað um
götur stórborganna í Evrópu og
fólkinu í strætum New York
borgar, en munurinn á fram-
ferði er líka mikill. Viínarbúinn
hefur t. d. glatað sínu eðlilega
Frh. á 7. bls.
Stundum spurðu börnin mig
að hvernig stæði á, að Galya
væri alt af hungraður. (Galya
var leikbróðir þeirra).
Eg reyndi að skýra þetta fyrir
börn bjuggu í hermanna skál-
um, undir hinum strangast aga,
og urðu að gera sér að góðu fæðu
sem mann hrylti við að sjá.
ein þeirra höfðu sæmilega skó,,þeim með því að segja að það
á fótunum. Mörg þeirra voru ( stæði yfir stríð Qg allir yrðu að
svo veikluleg og máttfarin, að| leggja hart að sér. “Þú segir að
manni fanst þau eiga freka;| það gá stpíðinu að kenna,” sagði
heirna á sjúkrahúsi, eða í umsjá( Lalya og bætti við “nær stííðið
umhyggjusarnrar móðir, heldur, ekk. líka til hennar Marínku?”
en standa við vélar á verkstæði í j Marinka var dóttir 'háttstand-
fjórar klukkustundir á dag. Þessi andi kommúnista valdsmanns. Á
hans heimili, sem Lalya heim-
sótti oft, var alt af nóg til að
borða, — nóg af mjólk, sykri,
hunangi og jafnvel brjóstsykri.
Það var ekki kona á meðal Eg varð að Spinna upp einhverja
okkar, sem ekki fann til sárrar, sðgu til þess að réttlæta þennan
meðlíðunar. 1 þessum ungu ^ ægjiega stéttamun, í mannfélagi
þrælum, sá hver og ein okkar
s'ín eigin börn.
Eg hefi aðallega dregið fram,
hið líkamlega öngþveiti, og erfið-
leika, sem eg vildi vernda börn
m!ín frá, með því að neita að fara
þar sem stéttamunur átti ekki
að vera til.
1 Mexikó borg, eins og alstað-
ar annarstaðar utan Rússlands,
þá er bömum sendiráðssveit-
anna rússnesku bannað að ganga
aftur heim til Sovét ríkjanna.j á almennu innlendu skólana. Eg
En þó er það, og þeir ekki aðal var ein af kennuruum í okkar
atriðið. Átakanlegra fyrir mig,1 eigin sendisveitar skóla. Börnum
að minsta kosti, var yfirvofandi mínum féll ekki andlausu áróð-
siðferðisniðurlæging og andleg urs bækurnar sem þau máttu til
undirokun sem börnum mínum ag lesa og læra.
var búin á ættlandi sínu. Vovaj “Mamma”, sagði Lalya kveld
og Lalya voru heilbrigð og vel eitt. “Eg þrái að lesa gömlu
andlega vakandi, börn sem stóðu, bækurnar, sérstaklega þær sagn-
við dyr sinna undursamlegu j fræðilegu eftir Pushkin, Ler-
þroska ára. En eg vissi því mið-' montov og Chekhov, og það þótt
ur og vel, að ef þau ættu að lifaj ag þeir væru níkir og höfðingj-
þau á Rússlandi, að þá yrði andi j ar. Þeir skrifuðu svo skemtilega.
þeirra fjötraður, bezta eðlisupp- En þessar nýju Sovét bækur eru
lagi þeirra spilt, og mannúðleg-, svo þurrar og torskildar,” gretti
ustu tilfinningum þeirra mis- sjg í framan og hélt áfram: “Þær
þyrmt til þess að beygja það eru þreytandi og eru aldeilis ekki
undir þarfir einvaldrar land-j skemtilega skrifaðar”, og bróðir
stjómar. ' hennar tók undir og sagði: “Þær
Enginn er ver staddur undir hljóða allar um Kolkhozi, verk-
einæðis þjóðfélagslögum, en sá smiðjur og Stakhanovtzi.” Eg
sem á yfir ákveðnum hugsunum varð dauð hrædd. Ef að þau
að ráða, eða næmum samúðar hefðu talað þannig í áheyrn ó-
tilfinningum. Það er ekkert rúm viðkomandi. Með hálfum huga
fyrir viðkæmni huga eða hjarta, reyndi eg að verja nýj-u bæk-
eða sjálfstæða hugsun á Rúss- urnar.
EÐA
SKÚRUM
GJALDGENG
Hvernig sem veðrið er, yfir hverju sem þú
ert hugsjúkur, verður þú ánægðari, örugg-
ari, ef þú hefir sett til síðu dálítinn spari-
sjóð af “Canada Savings Bonds.” Eg þú
þarfnast peninga í hasti, er hægt að breyta
þeim í skiftimynt hvenær sem er í fullp gildis-
gengi auk vaxta.

Þú getur keypt alt að $1,000 undir einu nafni
(en ekki meira) á hinn sama auðvelda hátt —
fyrir peninga út í hönd, eða með auðveldum
niðurborgunum. Færðu þér þessi vildarkjör í
nyt tafarlaust. Kaupið Canada Sparisjóðs Verð-
bréf nú þegar!
TIL SALS 14. OKTÓBER í bönkum og hjá
milligöngumönnum, eða hjá sparnaðarkerfi yðar
eigin félags.
Engan iðrar þess nokkru sinni að hafa sparað!
CANADA Sauúttji
BONDS