Heimskringla - 03.12.1947, Blaðsíða 2

Heimskringla - 03.12.1947, Blaðsíða 2
2. SIÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 3. DES. 1947 Framtíðar trúarbrögð Þegar eg ahuga framviridu, eða ef til vill betur sagt bak- vindu, trúmálanna í vorri tíð verður mér stundum að hugsa engan vegin trúabrögðin. Þessa gætir hvað helzt einmitt hjá þeim mönnum sem mesta þekk- ingu hafa hlotið um orsaka sam- að nú muni trúin eiga sér lítinn band tilverunnar og mesta lægni aldur og kirkjan sé komin að hafa á því að nota alheims öfl- falli. Þá minnist eg þess sem in í þjónustu mannanna. Þegar saga mannkynsins hefur mér kent, að allar þjóðir, hversu lágt sem þær hafa annars staðið í menningu, hafi ávalt 4tt sér ein- hvem átrúnað. Hjá hinum frum- ræna manni er trúin skiljanlega eg var að alast upp skein bjarmi upprennandi vísinda aldar yfir mannlífssviðin og vísindamenn- imir vóru talsvert alment frá- fuglunum að nú færi sól hækk- næsta blendin í trúnni síðan en | virðist bíða skipshafnarinnar. andi yfir norður skauti þótt veð- trúarþörfin engan vegin dáið Hákon bíður þess er verða vill urbreytingin væri lítil eða engin* út og hafa ýmsir trúflokkar eflst1 með rólegri karlmensku hinnar í sibiíðu suðursins? Hvaða átta- þar á síðari árum, því kreddur, íslenzku víkings lundar. Hann viti beindi þeim brautirnar kaþólskunnar samrýmast illa býr sig hinum beztu klæðum, heim yfir auðnir lofts og lagar? við upplýsta hyggju nútíðar' er hann hafði völ á og vill þann- Hvað kom þeim til að yfirgefa mannsins. ; ig til fundarkoma við dauðann hina blómprúðu aldinreiti og Sama má segja um rússneskuj— 6n líf sitt vill hann verja eiga það á hættu að hrekjast í byltinguna. Stjórnin þar var meðan þess er nokkur kostur vorhretunum íslenzku eða græn- andvíg kirkjunni enda var hin lensku? Það er aðdráttar-magn griísk-kaþólska kirkja landsins heimahagans. Aðeins heima hjá fjandsamleg umbyltingar stefn- sér geta þeir sungið um ástir og unni og dróg taum keisarans. unað. ósjálfráð eðlis þrá knúði — Hin rússneska kommúnista Ný tegund STRÁBERJA hverfir truarbrogðunum, en nu þá til þess að uppýugjast í varp- stjórn notaði skólana til þess að er þvi als ekki þanmg fanð. -- - spegil-mynd af andlegri ör- Fjöldinn af vísindamönnum nú- byrgð andans og ekki þarf nema skoða guða líkneskin í fom- menja söfnun til að komast að raun um þau sannindi, að menn hafa oft og tíðum trúað á herfi- lega guði. Ef trúin hefði aldrei tíðarinnar eru trúhneigðir þótt vitaskuld gangi þeir ekki á graf- götum gamalla og úreltra kenni- setninga. Þótt menn um stund uni við úrskurð þekkingarinnar leitar andinn bráðlega útyfir tekið neinum breytingum ogi hugkvíar raunhyggjunnar og hver maður dáið í sinni barnatrú j leitast við að nema hljóðtákn yrðu við enn í dag að una við hins yfirskynjanlega. Glaprist þessi trúarbrögð eða engin. Skiljanlega hafa trúarbrögðin tekið stöðugum breytingum. Hvernig gæti því verið öðruvísi farið? Hvernig gæti mentaður nútíðar íslendingur eða nokkur Islendingur, í samtið vorri, til- beðið hinn brögðótta og vífgj- arna Óðinn, hinn jötunmagnaða Þór, hinn lævtísa Loka eða hina fjöllyndu Iðunni. Yfirleytt hafa breytingamar í trúarefnum gengið út á það, að fegra guðs- myndina og gera hana samboðn- ari siðuðum mönnum. Satt að méi; ekki sýn eru ný og betri trú- arbrögð nú 1 fæðingunni. Þá hefur verið að því vikið, að skáldaðir í skapi kynslóðanna löndum ættmeiðsins því þar, og útbreiða sína andtrúuðu efnis- hvergi nema þar, var gróðurreit- hyggju Raunvísinni var beitt ur lífs þeirra og láns. Þaðan gegn trúnni eins og áður hefði voru þeir upprunnir og þangað Verið reynt í vesturlöndum. Þeir| inn í allri hugsun, gjörandinn í( urðu þeir aftur að hverfa til að sem komið hafa frá Rússlandi og heimsrásinni, frumneistinn í Omstumoðurinn gæðir hann j ....... , , IBARON SOLEMACHER. Þessi óvið- nýlu tjori, og ferskum andans jafnanlega tegund, framleiðir stærri kröftum og nú rennur það upp ber úr hvaða sæði sem er. Blómgast . . , * - * átta vikur frá sáningu. Ræktun auð- fyrir honum, að sa guð, sem svo ve](j Greinar (runners) beinar og margir virðast um ræða af als-. liggja ekki við jörðu, framleiða því ! . ...... , 1 stór og mikil ber. Hafa ilm viltra konar misskilmngi og bama-, berja.e Asjáleg pottjurt og fín í skap, muni nú í raun og veru garði. Sáið nú. Pantið beint eftir vera til- hann há líkletrast1 Þessari auglýsingu. (Pakkinn 25c) vera tii, nann se pa iikiegast (3 pakkar 50c) póstfrítt. orkan sem byggði heimin, and-| FRí—Vor stóra útsœðisbók fyrir 1943 Stœrri en nokkru sinni fyr 30 DOMINION SEED HOUSE gegna lífsins æðstu hvötum. mark virðist á takandi herma nú, öllu lífi, andi listarinnar í ljóð- um skáldanna, leiðbeiningin í verkum listamannanna, uppi- stöðu þátturinn í hinni samstill- andi og samtengjandi ást. Mér finst í hugsunar sögu þessa pilts vera rakinn ferill trúarinnar Ferðir farfuglanna hafa löng- frá trúarvakningar öldu mikilli um vakið undrun manna en enn- sem þar er að rísa. Meðal þeirra þá furðulegri fyrirbrigði eru þó sem þvílíkar fréttir flytja er að gerast árlega í náttúrunni. sendinefnd frá biskupakirkj- Einn af frægustu vísindamönn- unni bresku er landsins vitjaði um þessarar álfu tilfærir fjórt- á síðast liðnu sumri. Sáu þeir án dæmi, sem staðfesta guðstrú meiri kirkjusókn í Moskva, Len- eins og örlögin eru nú hana að hans. Hann minnist á farfugl- ingrad og öðrum bæjum rússn- spinna, hjá heimsbörnum Georgetown, Ontario eru mikil sannindi en þess verð ur maður samt að gæta að eftir því sem þekkingin eykst og út- breiðist hverfur þessi þjóðlega trú á þessa dulvætti en guðstrú- inn þroskast og fegrast á sama tíma. Það liggur áreiðanlega eitt- segja hefur þetta tekist nokkuð|hyað meira en skynvillur og misjafnlega og þess eru ekki all- fá dæmi, að kristnir trúflokkar eigna guði þau orð og athafnir er ekki þættu sæmdarmanni samboðin. Samt er því ekki að neita, að milli þess átrúnaðar, sem mótaði hræðilegar og herfi- legar myndir af goðum sínum og þeirrar guðshugsjónar er framleitt hefur hina tiginfögru guðsmyndir í list og ljóði er reg- in djúp staðfest. En hvert sem listrænið er lítið eða mikið, i þessum myndatökum, og hvem- ig sem guðshugmyndinni kann- annars að vera háttað er tilraun- in sprottin af trú og hugsjónum um æðri og yfirheimsleg mátt- arvöld. Menn hafa löngu þreytt huga sinn við að finna orsökina fyrir guðstrú manna og þjóða, því auðvitað hlýtur þessi staðreynd sem aðrar að eiga sér sínar or-i ing getur þó verið frá þessu þar sakir. Ymsar getur hafa verið sem segulmagnaðir málmar em gerðar um orsök og uppruna t námUnda við áttavitan því þá trúarbragðanna. Ein er sú að dregur það nálina til sín. Þetta frummaðurinn í umhverfi óskilj sannar þa staðreynd að eðli- anlegra og ógnandi náttúru afla skyld efni leitast við að samein hafi af eigin hyggjuviti búið sér .... til trúarbrögð sem mótvægi ana er verður þó tíðræddara eskum en þeir höfðu átt við að hafi skapað sér guði líkt og þjoð um ferðir áianna_ Hrygningar venjast heima fyrir eða annar- sögur myndast um álfa í hólum stððvar þeirra eru t ám) lækjum staðar í Evrópu, þar sem þeir og tröll í fjöllum. Einnig í þessu og stöðUvötnum hinna norðlægu þektu til. 1 þessu efni fór fólk- landa. Þegar kólna tekur nyrðra ið sínu fram og þar sem þjóðar- synda þeir í stórum torfum suð- viljinn er ákveðinn verða öll ur um höf og alt til Karabíu- stjórnarvöld að beygja sig fyrir hafsins og eiga sér vetrardvöl honum. í þessu hlýja hafi. Þegar vora Ekkert bendir til að trúin tekur þreyta þeir svo aftur sund Verði nokkru sinni upprætt með norður á boginn og skeikar öllu en hún hlýtur að taka mikl- aldrei að leggja egg sín í ná- um breytingum. Satt að segja kvæmlega sama læknum eða er hún víða komin í beina and- vatninu þar sem þeir fyrst æfðu stöðu við raUnverulega þekk- sund og fundu lífsmáttinn ólga ingu hins betur upplýsta al- sér í æðum. Heimsþráin dróg þá menning og gegnir mestu furðu en hver gaf þeim ratvísi í gegn- að nokkur sæmilega mentaður um víxlstreymi rastanna í hinu nutíðar maður skuli ennþá trúa dimma djúpi. á óskeikulleik páfans og helgun- Þessi eðlis heimfýsi lífteg- ar áhrif þeirra beina sem menn undanna er merkilegt og lær- þykjast uppgrafið hafa úr leið- dómsríkt fyrirbrigði en ef svona um þeirra guðsmanna er öldum þrá ræður hjá hinum lægri lífs- saman hafa í moldu legið. Þessu tegundum er þá ekki skynsam- trúa hreinræktaðar kaþólskar legt að álykta að sömu laga gæti manneskjur en einhverju öðru einnig í andans heimi. Maður- álíka skynsamlegu séu þær eitt- inn er andi í umbúðum holdsins hvað annað. Eg hlusta stundum og væri þá nokkur fjarstæða að með skelfingu á sumar útvarps hugsa sér að sá andi leitaði einn- ræður og það sem þar er fram- ig upphafs sins? Þetta finst mér bori ð í nafni kristindómsins. trúarþörf mannsins gefa til Slíkur trúarboðskapur hlýtur að kynna. Sé nú svo að trúin sé ó- vera fráfælandi fyrir alvarlega sjálfráð eðlis-iþörf mannsins hugsandi fólk. Jafnvel við hinar leíðir það af sjálfu sér að menn- allra hátíðlegustu kirkju athaf- irnir geta ekki lifað eðlilegu lifi inir eru þær játningar þráfalt nema þeirra þrá sé fullnægt. Sér þuldar, sem mér held eg sé ó- til andlegs heilbrigðis verða þeir hætt að fullyrða að fáir skynbær- að leita samrunans við upphafs ir menn muni nú trúa, eins og til orkuna, finna sína fullnægju í dæmis þeirri kennisetningu að samrunanum við þann guð sem likaminn í moldu lagður muni þeir geta, sem skynsemi gæddar þaðan upprísa. Því ekki að láta og siðþroskaðar manneskjur, menn óáreitta í slíkum athöfn- ast. Þetta er enganvegin einstæð hafa elskað, virt og tilbeðið. um, spyrja menn. En er nokkur fyrirbrigði heldur algild. Öll| Ef þetta er á réttum rökum sanngirni í því, að krefjast þess skáldórar til grundvallar fyrir guðstrú manna; en hvað er það? Látum okkur nú glíma við þá gátu. Ekki býst eg nú við því, að okkur takist, fremur öðrum, að rekja alla leyni þræði^mann- legra hvata og mannlegrar sál- vitundar að undirrótum sínum; en inn í það alt saman eru trú- arbrögðin ofin. Til að byrja með, látum okkur slá því föstu, að náttúrann hlíti einum og sömu lögum. Mætti þá svo fara að við greindum, á hinum lægri svið- um, straum þeirra afla er sam- stillir alt heimslífið. Við skulum, svona til að byrja á einhverju, athuga aðdráttar afl segulsins. Þótt við vitum ekki hversvegna segulnálin í áttavitanum bendir á segulpól- in er okkur það öllum kunnugt að svo er því farið. Undantekn- in býr. Þeir fleytast um stund á straumi elfunnar en þreytast í þessu ferðastjái og nema sér ból á bökkuniim og vilja ekki lengra halda þótt ljósalönd hins fegur- sta landnáms liggi altaf fram- undan. Kemur mér þá jafnframt í homum a® þeirri huga dálítill kafli úr annarri Pummg° hvert knstindómur- sögu sama skálds. í sögunni|mu eða einhver ny og oþekt trú- “Bjartar Nætur” er sagt fráarbr°f rrnrni visa mönnum vegi öðrum ungum manni sem villi^1 fnðarskautsins í framtíðinni. sjálfum sér svala á öllum nautna| ^rst lremst ver^um vt® nu bikurum mannlífsins og drekkur|Samt að Vlta hvað átt er vtð með drjúgum. Þar kemur þó, eins og,orðmu Kristindómur. oft vill verða, að þeir geta hon- gegn dutlungum náttúrunnar^ efnafræðin byggist á því, að.bygt, leiðir það aftur af sjálfu af einlægum kristindóms vinum, og fest trú sína á þau skynbæru; eðjisskyld efni aðhverfast hvert máttarvöld er mættu þeim full-1 annað prófessor Bennet, kenn- tingi veita í lífsbaráttunni. Sjálf ari minn f efnafræði orðaði þetta sagt er mikið til í þessu, enda; agætlega þannig: “Eins og tvær hefur reynsla mannkynsins sýnt, I andlega skyldar sálir nálgast að áhugi manna fer oft þverr-Jað tilstilli ósjálfráðra hneigða, andi um stund er þeim tekst að j SVQ elskast lika álik efni og leit- ná betri tökum á öflum náttúr- við að sameinast og njótast”. unnar. (Mun það eitt af orsök-|þessi ]ög ráða skipulagi allrar um hinnar þverrandi trúhneigð- heimsbyggingarinnar. ar hjá vorri kynslóð). Nánari at- hugun leiðir samt þau sannindi f ljós, að hversu miklu valdi sem mennimir kunna að ná yfir eðlis lögum tilverunnar útþurkar það Hverfum nú frá stundar at- sér að trúarbrögð af einhverri að þeir hreyfi ekki mótmælum tegund viðhaldast ætíð í heimin- þegar kristindómurinn er gerður um. Þessu næst má gera þá áætl- fráfælandi og enda hlægilegur. un að þessi trúarbrögð verða að Afleiðingarnar eru líka auð- taka miklum breytingum frá því sæar. Menn fjarlægjast kirkjuna sem nú er, svo þau megi svala af þvi hún er fráhryndandi yfir- sálarþörfum laitgtum upplýst- leitt. Dettur mér í hug í því sam- ari kynslóða en áður hafa jörð- bandi að vitna til kafla úr ís- ina byggt. Þá verður loka spum- lenzkri skáldsögu ný-útkomnri ingin hvert þessi framtíðar trú- eftir Kristmann Guðmundsson. arbrögð byggjast á kristindóm- Sagan heitir “Ströndin Blá“ og um enga fullnæju veitta, er framlíða stundir. Verður hon- um þá að leita til heimahagans og samtengingar á ný við þau friðandi verðgildi er honum höfðu mesta gleði gefið á æsku dögunum. Sagan skylur við hann liggjandi í grængresinu við eyði nýslegið og þar virðist hon- um hann anda að sér þeim ilmi er angaði honum sætast, en til að gera fögnuð hans fullkom- inn tekur hann nú að rifja upp fyrir sér bænirnar sem amman kendi honum þar heima. Nú er mér spum, hvert skal æskan nú sækja til að upprifja slínar bemsku bænir? Sennilega hefur aldrei áður verið sú tíð, í mannheimi, sem minna hafði að segja af allri bænrækni og jafn fáar mæður og ömmur kenni æskunni bænir. Hvert* skal þá sú ýngismær eða ýngissveinn dómurinum hefur líkt halda sem ofmettuð verða af gleði veigum lífsins? Ef trúin , ...... .... ö , . . . , ...... synt ne predikað jafn sigilda tapast eiga þeir ser engm heilog , Kristin- farið. í nnni löngu lífssögu sinni, og fljótinu sem fellur óraleið frá uppsprettum sínum til úthafs- ins. Inn í það fljót falla alskon- ar leirulækir frá margvúslegum og stundum banvænum upp- sprettum. Þannig einnig hefur kristindómurinn blandast als- kyns annarlegum sköðunum. Inn í hana hafa skolast leirvötn heiðinglegra hugsana, trúar- bragða og heimspekis. Sértrúar skoðanir sérvitra en ráðríkra kirkjuhöfðingja hafa mótað stefnu hins kirkjulega kristin- dóms á mörgum öldum. Hann er eins og elfan aðeins hreinn og ómengaður við uppsprettur sín- ar, í orðum og lífsferli Krists. Það er fyrsta hlutverk nútíðar kirkjunnar, að kynna heiminum Krist og prédika skoðanir hans án allra útúrdúra og innskota frá kirkjulega pólitískum kirkju höfðingjum. Mun þá sannast, að engin hefur meiri manndóm vé, engar hjartastyrkjandi, bænir og ekkert andlegt athvarí í munarblíðum minningum um helgar tíðir. Andann í þessum óði hjartans er hækt að varðveitta þótt trú- arbrögðin sjálf taki markskon- ar breytingum. Er þetta nú ekki^ trúar og siðgæðis kenningar sem Jessú frá Nazaret. Persóna Krists er umvafin ótal guðfræða slæðum þar til mann legheit hans næstum hverfa í háspeki moldviðri margra alda og ótal kennisetninga. Hvað Kristur er mér og hvað mér, þar hugun um hina lífvana náttúru inum eða hvert einhver ný trú- er að mestuleyti æfisaga þriggja INSURANCE AT . . . REDUCED RATES Fire and Automobile og tökum að hugleiða þau fyrir- bæri er gerast í hinum lægri lífverum. Nú er hljótt í haust- bleikum högum hinna norðlæg- ari landa, hljótt af því hinir söngvasælu sumargestir hafa þaðan vikið til hlýrri heim- kynna. Lóurnar sem sungu sum- ar langt fyrir frónska fjalla sveina og meyjar eru nú flognar um haf suðvestur til Puerto Rico, Trinidad og Culba en STRONG INDEPENDENT COMPANIES McFadyen Company Limited 362 Main St Dial 93 444 arbrögð muni uppvaxa til leið- munaðarleysingja, prýðis vel beiningar lýðnum. sögð eins og þeir geta bezt vitn- Það ber nokkurn vott um trú- að er uppólust við álík kjör. Aðal rækni og trúarþörf mannanna, persóna sögunnar er framsæk- að engu ríkisvaldi hefur nokkru inn og gáfaður unglingur Há- sinni tekist að uppræta hana. í kon að nafni. Hann hefur algjör tveimur byltingum var sú til- lega sjálfstæðar skoðanir um raim gerð; í stjórnarbylting- flesta hluti. Á þann guð sem unni stóru á Frakklandi og svo kirkjan kendi, á hans dögum, síðar i hinni ennþá róttækari getur hann engan trúnað fest, rússnesku byltingu. grunar samt að ýmsu muni á Gjörbyltingar mennimir kann skrökvað eins og aðra; virt- þrestimir til Tunis og Morokkój frönsku létu forkunar fagrar i$t konum kirkjan ekki svo sóma f 1 * stáss-meyjar standa fyrir fram- kær eða sannleiks leitandi, að an ölturin og héldu þær á log- henni sé ekki vel til þess tru. andi blysum. Skyldu fegurðar andi Hákon brýtur sér braut til gyðjur þessar tákna vísindin en menta en verður að stunda sjó blysið þekkinguna. Þetta skyldu að 55^^ þræði? sár til fram- menn tilbiðja. Innan skams (jráííar. Einu sinni lendir hann í hurfu fegurðar gyðjur þessar bafvolki miklu. Togarinn, sem samt af hinu kirkjulega leiksviði hann var háseti á, varð fyrir og hempuskryddir, kaþólskir vélar bilun og bersf undan stór- klerkar komu í staðinn. Samt viðri og brimi upp að stórgrýttri hefur hin franska þjóð þótt hamraströnd, þar sem feigðin það sem við erum að reyna að af leiðandi, virðist hann eigi að gera frjálstrúar flokkarnir. Jú,' vera öðrum mönnum, get eg bezt að vísu, og ekki verður það með lýst með að segja ykkur frá því góðum rökum hrakið að préd-; að í öllu hinu dýrðlega, íslenzka ikanir únitara og hinna annarra' sálmasafni eru það þrír sálmar frjálstrúar safnaða eru langtum sem mér hafa orðið til mestra skynsamlegri en alment gerist heilla. Þetta erú sálmarnir: hjá öðrum. En skynsemin getur,“Guð allur heimur . . .” (V. B.). verið köld sé “hjarta ei með,“í gegnum lífsins æðar allar”, sem undirslær”. Skinsamir. (M. J.), og “Þú Kristur ástvin menn vilja gjaman hlusta á skin als sem lifir (V.V. Sn.). samlegar umræður í kirkjunni,,Hversvegna hef eg svona mikið sem annar staðar, en því hefur J uppáhald á þessum sálmum öll- nú verið slegið fram af þeim er.um öðrum fremur? Af því þeir meiri þekkingu hafa en eg að túlka í listfengu ljóði þá guðs maðurinn, yfirleytt, stjórnist opinberun sem eg glegsta greini. langtum meira af tilfiningum Sálmurinn “Guð allur heim- sínum en kaldsbírri rökhyggju. ur” ^ý^Jr guðs opinberun í feg- Þegar betur er aðgætt munu urð blómanna og um leið í öllu sköpunarverklinu. Við sjáum 1 Afríku. En þama í sól- vörmum aldinlundunum eru þeir hljóðir og geyma söngva sína til næsta sumars. Þegar vor- vindamir strjúka vetrarklæðin af Islandi hefja þeir sig til flugs og leita aftur sinna æskustöðva, Winnipeg I th Þess að elskast og njótast, til - þess að byggja syngjandi hreiður sín í Berurjóðri bemsku sinnar. Hvaða andi hvíslaði því að far- jafnvel hinir harðvítugustu skynsemistrúar menn viðurý hann þar í “svells og sumarrós- kenna það. Móðurástin, sjáfn- um” sem hinn listræna skapa- arástin, vinakærleikur, bróður- þels tilfinningin, ættjarðarástin heimahags kendin og guðsástin eru öllu fremur sprottnar frá rótum tilfinninganna. Sú kirkja sem talar aðeins til heilans en snertir hjartað lítið eða ekkert verður lika með tímanum frá- fælandi. Sjálf þráin eftir fegurð og þekkingu liggur einkum í til- finninga lífi einstaklingsins. — Mér virðist frjálstrúar fólkinu hafa nokkuð líkt farið og þeim er leggja til langferðar út a stór- vötnin til að vita hvað hinu meg- mátt. Engin hefur málað sem hann. Það hljótum við að viður- kenna þegar við horfum á hin margbreytilegu litbrigði sum- arsins og athugum skrautklæðin sem hann hefur búið jurtum vallarins, sínum minstu börn- um. Enginn hefur æft söngva sem hann. Það verður okkur fullljóst þegar við heyrum hinar margþættu unaðs raddir í hljóm kviðu náttúrunnar. Engin hefur, með listfengi sínu lyft mannleg- um huga jafn hátt sem hann. Þetta skynjum við er vér hug-

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.