Heimskringla - 03.12.1947, Blaðsíða 4

/
4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WIiNNIPEG, 3. DES. 1947
l^citnskrinttla
idi6/
Kcmui út á hvorjum miðvikudegi.
rie-endur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
ÞiRJÐJI: Eg tek því erfiðaj ÞRIÐJI: Þú kemst ekki upp
Verð biaCsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
1116 Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winmipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKING PRESS LIMITED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept.. Ottawa
WINNIPEG, 3. DES. 1947
Oti um friðinn í ár
Það er enginn hlutur auðsærri en það, að endanlegs friðar er
ekki að vænta í eitt eða tvö ár ennþá.
Utanríkisráðherrar fjögra stórþjóðanna, sem á ráðstefnu sitja
í London, virðast ekki neinu ætla að koma til leiðar í þá átt.
Engar af uppástungunum, sem fyrir liggja verða samþyktar
nú þegar. En með því er ekki sagt, að allar samnings umleitanir
hætti. Það verður að líkindum haldið áfram að velta þeim í hendi
sér unz að skapi friðarhöfðingjanna verða.
★ ★ *
Stefna Rússa er að vísu, þegar þetta er skrifað, ekki fyllilega
kunn. En það er auðráðið, að hún er andvíg viðreisn Þýzkalands
1 heild sinni. Það er ekki einu sinni tilleiðanlegt að vinna á þann
hátt að viðreisn landsins.
En það er einmitt á þeim grundvelli, sem Bretar, Banda-
ríkjamenn og Frakkar vilja að hún sé reist á. Þau telja viðreisn
Evrópu hvíla að miklu leyti á því, að Þýzkaland sé ekki alt sundur
brytjað. Þetta virðist mergur málsins og það sem þrætt verður
um af hinum stóru líklegast nokkur næstu árin.
* *
En hvað skeður svo, ef ekki fæst samkomulag um þetta?
1 sama horfi og til þessa hefir verið gert, verður ekki haldið
áfram. . .
Samkvæmt Marshall áætluninni, verður viðreismnm þa haid-
ið áfram í vestur hluta Þýzkalands.
En það er hún sem Rússar eru fyrst og fremst andvígir og
leggja hugan í bleyti til að kollvarpa.
En sjáanlega tekst það ekki. Það gæti í mesta máta tafið við-
reisnina. Er það þó ekki víst heldur, vegna þess, að það er óvíst
hvað sá hluti landsins yrði lengi ánægður með sitt hlutskifti, sem
Rússar nú stjórna.
Er það ótti Rússlands við endurreisn Þýzkalands, sem afstöðu
þeirra veldur? Til hans virðist lítil ástæða, þar sem Bandaríkin og
hinar vestur þjóðimar tvær, Frakkar og Bretar, ásamt Rússum,
hafa reist skorður við því, að hervald Þjóðverja skuli ekki þurfa
að óttast næstu fjöruííu árin. Það getur ekki verið ástæðan.
Hin hliðin á málinu er líklegri. En hún er sú, að Rússland
á nú í kröggum með, að sjá öllum leppríkjum sínum farborða.
Það mundi vakna hjá þeim sterk hneigð til þess, að krefjast aftur
sjálfstæðis síns, ef þau yrðu sér þess áskynja, að vestur Evrópa
væri að rétta skjótar við en þau.
Rússar ætluðu sér að hremma hvert land Evrópu af öðru, áður
sn friður yrði saminn. Marshall-áætkinin kom í veg fyrir þetta. Það
er óvíst að það hefði verið mikið utan þeirra yfirráða, ef hún
hefði ekki komið til sögunnar.
Þó Rússar segi nú, burt með alla heri úr Evrópu, sem verður
að líkindum næsta vamarspor þeirra, meinar það ekkert annað en
að láta þá eina og óáreitta um mál Evrópu, á sama hátt og átti sér
stað áður en Marshall áætlunin kom til sögunnar.
Þetta ecr nú skuggsjá ástandsins eins og það er á friðarfundi
ráðherra fjögra stórþjóðanna.
EFTIR HEIMSSTYRJÖLD
NÚMER 3
Eftir Leslie Tabi
trygt heimsfrið í framtíðinni.
Aftur má heimurinn ekki fara
í bál.
ÞRIÐJI: Rétt hjá þér.
FYRSTI; Meðal annara orða,
embætti og mun gera alt sem í með slíka tillögu. Eg nota neit-
rétt-' unarvaldið!
mínu valdi stendur til að
læta traust ykkar á mér. Segi
eg því fund settan.
FYRSTI: (Rís úr sæti). Herrar
mínir! Heimsstyrjöld númer 3
lagði heirn allan í eyði, aðeins
við þrír sluppum sigrihrósandi,
eftir að hafa brotið afturhaldið
á bak aftur.
ANNAR: 1 hamingju bænum
hafið stjóm á ykkur.
FYRSTI; Það er skömm, að
eyða dýrmætum tíma í gagns-
laust þref, í stað þess að hefja
endurreisn heimsins.
ÞRIÐJI: Nú lízt mér á! Hann
l heldur öllum eldspýtunum og
ÞRIÐJI: (Einum fordæmir að málið sé rætt. Gefðu
eftir — átta eldspítur.
ANNAR (áhyggjufullur): Hef-
ir þú leitað vandlega?
helztu stóriðnaðarhéruð heims-
(Þrír menn, illa til fara, sitja
þar sem aðalgata hmndrar borg-
ar var áður).
FYRSTI: Bölvunin var, að
broddur fylkingarinnar fór of
nærri húsinu okkar. 1 stráðslok
börðust Brazilíumenn í baðher-
berginu meðan nokkrir Svíar
bmtust inn í setustofuna.
ANNAR: Eg er búinn að fá
alveg nóg af sögum þínum. Alt
sem þú getur talað um er stríð!
ÞRIÐJI: Hann talar eins og
hann væri sá eini sem lifði af allar sprengdar upp
þriðju heimsstyrjöldina. Sjáðu tT,,TATT ”-------11
til herra minn, við vitum allir
hversu erfitt lífið var með köfl
um, en Okki varst þú sá eind sem
leið.
ANNAR: Þú hefir aldrei haldið
þér saman, síðan eftir beims-
styrjöld númer 2.
ÞRIÐJI: Látum oss þakka
guði fyrir að við þrír, að minsta
kosti, lifðum númer 3 af. Hugsa
sér það, aðeins þrjár mannver-
ur á Mfi — af tveimur biljón-
um. Við ættum sannarlega ekki
að kvarta. (Bankar í tré: touches
wóod).
ANNAR: Eg held við ættum
að ræða um hvemig við getum
ANNAR og
rómi). Lengi lifi hinar sigur-
sælu sambands-þjóðir!
FYRSTI: (Heldur áfram). Við
sem útvaldir vorum til að lif a af
þessar ógnir og skelfingar, ber-
um alvarlega ábyrgð á gerðum
okkar. Okkar verkefni er, að
tryggja mannkyninu fullan frið
og sigrast á öllu afturhaldi!
ANNAR og ÞRIÐJI: (Klappa
lof í lófa).
ÞRIÐJI: Gerið svo vel og berið
fram landakröfur ykkar. (Til
fyrsta). Hvaða heimsálfum vilt
þú auka við land þitt?
FYRSTI: Suðurhelft jarðar —
Afríku, Ástralíu og Suður Ame-
ríku.
ÞRIÐJI: (Til Annars): Og þú?
ANNAR: Evrópu og AiSíu.
ÞRIÐJI (í illu skapi): Það skil-
ur mér eftir aðeins Norður Ame-
ríku.
FYRSTI: Gerðu þig ekki
hlægilegan. Norður Amerika
var ríkasta álfa heimsins, því|
þar voru Bandaríkin. í Norður
Amertíku bjuggu 174 miljónir
manns, og nú finst þér álfan of
lítil fyrir þig einn.
ANNAR: Gott og vel. Þú mátt
eiga Grænland með.
ÞRIÐJI: Slíkra kjörkaupa
megið þið sjálfir njóíta.
ANNAR: Herrar mínir, í öll-
um bænum, verið sanngjarnir.
(Til Þriðja): Ameríka er víðlend
og full af loforðum um framtíð-
ina. Hún hefir tvö höfin sér til
vamar. Á hinn bógnin verð eg
að hafa Evrópu, þar eð hún ligg-
ur að Asíu. Eg verð að tryggja
landamæri mín,
ÞRIÐJI, (til Fyrsta): Því læt-
ur þú mér ekki eftir Suður Ame-
ríku?
FYRSTI: Eg er ekki brjálaður.
Mundu eftir hvað mikið eg lagði
til og leið fyrir sigur okkar.
ANNAR: Herrar mínir! Við
megum ekki leyfa svona löguð-
um árekstri að draga til annarar
styrjaldar.
ÞRIÐJI: Þú skalt ekki ógna
mér! Eða heldurðu að eg hræð-
ist þig, af þvf þú átt þá einu
skammíbyssu, sem til er í víðri
veröld?
FYRSTI: Herrar mínir, í ham-
ingju bænum. Hér eru þrír okk-
ar eftir. Maður skyldi ætla að
jörðin sé nógu stór fyrir þrjá
menn.
ANNAR: Ef hún er nógu stór
fyrir þig, því gefur þú ekki
Ástralíu eftir?
FYRSTI: Jæja . . . ekki er hún
það stór.
ÞRIÐJI: Þama kemur það. Og
okkur eldspýtumar og þú mátt
vera óhræddur. Við byrjum
endureisnina. (Þögn).
FYRSTI: Fyrirgefið, herrar reiðióp. Svo dauða-hrygla í
mínir. Eg legg til að við höfum Fyrsta. Annar og Þriðji koma
æsingi,
(Fer
stutt fundarhlé.
að Þriðja).
ÞRIÐJI: Hugmyndin er góð.
(Grípur upp barefli). Við skul-
um fara.
aftur).
ÞRIÐJI: Eg held að mann-
kynið sé í þakklætisskuld við
okkur, fyrir að reka óvin þess
af hólmi. Svona. Gefðu mér nú
ANNAR: Heldurðu ekki að fjórar eldspýtur.
við ættum fyrst að senda hon-
um stranglega orðað skeyti?
ÞRIÐJI; Við getum sent það eft-
ir á. Við megum ekki fóma
ANNAR: Fjórar? Því fjórar?
ÞRIÐJI: Helming herfangsins.
ANNAR: Þig skortir alla rétt-
lætis tálfinninigu. Hvers hug-
þeim hagnaði, sem óvænt árás mynd var allur leiðangurinn?
hefir í för með sér. (Báðir fara).| ÞRIÐJI; Jú. En eg veitti
Eftir augnalblik heyrast högg og j fyrsta áverkann.
þegar talað er um bál. (Tekur
eldspítna kassa upp úr vasa sín-1 ^ þVufað'eg” geri' mii
T?: lgUm ánægðan með aðeins eina heims-
álfu.
ANNAR: Eg leyfi mér að gera
tillögu. Fyrst auðsætt er, að
FYRSTI: Já, rannsakað öll' ekkert samkomulag fæst í mál-
inu, hvað landakröfur snertir,
ÞRIÐJI: Brennur Madrid enn?
ANNAR: Og Ankaraborg?
FYRSTI: Já, enn logar í báð-
um.
ANNÁR: Gott, við getum not-
að þær í stað eldspýtna.
ÞRIÐJI: Ekki brenna þær um
allan aldur. New York brann
aðeins í tvö ár. Þetta er mál sem
ins. Við höfum sígarettubirgðir legg eg til að þvi verði frestað
fyrir 20 miljónir ára. Margir þar til eftir frekari rannsókn og
tugir sígárettu-veksmiðja eru í grannskoðun.
góðu lagi. En ekki ein einasta. fYRSTI: Eg styð tillöguna.
eldspýtna fabrikka. Þær voru; j>riðJI: Allir með tillögunni
sýni á vanalegan hátt. Tillagan
samþykt. Þá legg eg til, að við
tökum eldspýtnamálið upp á
dagskrána.
ANNAR: Eldspýturnar ættu
að vera sameign alls mannkyns-
ins. Og því legg eg til, að þeim
sé skiift jafnt í þrjá Muti.
FYRSTI: Þá hugmynd álít eg
fjær öllu sanni. Fyrst og fremst
við verðum að ræða. Hér er tann eg eldspýturnar, og hvem-
framtíðarspursmál. ig geia þær þá talist eign allra?
ANNAR: Eg get hugsað mérj j lagi verður ekkj atta deilt
málefni sem fremur krefjast aS| .aínt { þrjá hluti
ræddséu. Hvað um landkröfur? ANNAR: Og hvað leggur þú
FYRSTI: Mikið rétt. Einhvem|þá til?
veginn verðum við að ráða framj FYRSTI: Að þið fáið sínar
úr þeim. (Til þriðja). Við út- ivær eldspýturnar bver, en eg
nefnum þig sem fundaretjóra. haldi fjórum með stokknum.
VESTUR TIL KYRRAHAFSINS
Eftir P. S. Pálsson
Framh.
Svo var komið til Blaine. Þegar við stigum
út úr vagninum var þar til staðar að mæta
okkur, góður vinur og samverkamaður, séra Al-
bert Kristjánsson. Flutti hann okkur í bíl sín-
nm heim til Mr. og Mrs. Magnúsar Thordarson,
því þau höfðu ákveðið að þar yrði okkar heimili
meðan við hefðum viðdvöl í Blaine.
Tóku þau hjón okkur með mikilli ástúð, og
var þar okkar bústaður meðan við dvöldum í
Blaine.
Þessi hjón eru áhrifamikil í íslenzkum fé-
lagsskap, enda eiga þau bæði, unga og heil-
brigða sál, og skerast ekki úr leik þegar málefn-
ið er þess virði að veita því fylgi, og enn er langt
til nætur hjá þeim, bæði líkamlega og andlega.
Magnús minnir mig á gömlu, góðlyndu
víkingana sem ekkert hræddust og leituðu
aldrei á aðra að ósekju, en tóku djarft til vopna
þegar nærri þeim var vegið. Hann er stór og
myndarlegur maður að vallarsýn, virðist vera
rólyndur og hugsandi maður, en lætur skríða til
skarar ef þörf gerist.
Rigning og dimmviðri var á þegar til
Blaine var komið. Stuttu eftir að við komum
þangað stytti rigningunni upp. Tók eg mér-nú
göngu-túr niður að ströndinni. Hafið virtist
seiða mig til sín, hvar sem eg var staddur. Eg
hafði heyrt talað um að ekkert væri eins fagurt
á að líta eins og “Sólsetur í Blaine”. Eg vildi
sjá það sjálfur, og jafnvel þreifa á því, eins og
sagt er um Tómas trúbróður minn.
Eg stóð á ströndinni, horfði og horfði< og
ekki var laust við að trúin og vonin væri að
Svíkja mig. Eg var orðinn hér um bil viss um
að nú væri eg að elta skuggann minn, og að eg
yrði fyrir fyrstu vonbrigðunum í þessari ferð.
En hvað skeður;
Sólin braust undan hreggskýja hjúpi, og
himininn varð svo fagur og blíður. Ofanvert
við sólina voru dökk ský, en um hana sjálfa
var bjart, alt niður að sjóndeildar-hringnum.
Lituðust nú hin dökku ský rauðum farfa, og
varð allur himininn sem á eldhaf væri að sjá.
Neðar, þar sem sólin var nú að ganga að sínum
nætur-stað, brosti heiðríkjan djúp-iblá og töfr-
andi. Geislastafir sólarinnar breiddust yfir haf-
flötin og mynduðu nokkurs konar brú, sem and-
anum er einungis fært að troða.
Mér kom til hugar góðskáldið okkar, Þor-
steinn Erlingsson, þar sem hann fyrir löngu
síðan stóð við hafið og horfði á samskonar dýrð,
á íslandi, og af innsýni anda síns gat lýst feg-
urðinni svo ódauðlega að aldrei gleymist:
Nú blika við sólarlag sædjúpin köld;
ó, svona ætti að vera hvert einasta kvöld,
með hreinan og ljúfan og heilnæman blæ,
og himininn bláann og speglandi sæ.
Já, menn sem yrkja þannig, lifa eins lengi
og sól rís af sævi og gengur til viðar. Þeir menn
hafa gert garðinn frægan, og lyft okkur íslend-
ingum hér í þann sess sem engum er unt að
kippa okkur úr, hversu margir berserki sem
að okkur sækja.
En nú var dagur að kvöldi kominn. Við
vorum boðin á samkomu sem halda átti það
kvöld í Blaine, og hafði eg lofað að taka ein-
hVern þátt í skemtiskránni.
Þegar á samkomunstaðinn kom var þar
fyrir fjöldi fólks. Ríkti þar sami andinn og
alúðin sem við höfðum átt að venjast hvar sem
við fórum. Margir af okkar fyrri ára vinum
voru þarna staddir, en svo bættust líka nýir við.
Úr þessu varð nú enn á ný fjölskyldu samkoma,
þar sem allir umgengust hver annan sem bræð-
ur og systur, eða eins og okkur fanst, allir voru
Islendingar, og þar var engu öðru til að dreifa.
Skemtiskráin var góð. Þar er ágætur söng-
maður, Mr. Breiðfjörð, og var honum að verð-
ugu klappað lof í lófa. Tónskáldið okkar, Sig-
urður H. Helgason, flutti stutt ávarp viðVíkj-
andi Islandsför sinni, og spilaði nokkur lög á
phonograph sem Útvarp Islands lét móta þegar
hann var heima á ættjörðinni, féllu lögin fólki
vel í geð, og að þeim var gerður góður rómur,
að verðugu.
Kona Sigurðar, sem er sænsk að ættemi,
hélt alllanga ræðu um Island og það sem henni
bar þar fyrir sjónir. Furðaði okkur mest á því,
að hún fór með manna og staða-nöfn frá eigin
minni, var framburðurinn á þeim nöfnum svo
góður, að hverjum fyrirlesara ætti að sæma.
Séra Albert E. Kristjánsson flutti stutt
erindi, og féll það í góða jörð, enda er hann dáð-
ur af mörgum, og misskilinn af fáum.
Veitingar og vinahót enduðu þessa sam-
komu. Eg reyni ekki að telja upp nöfn þess
ágæta fólks sem þarna var saman komið, aðeins
viljum við þakka öll heimboðin, sem okkur var
þó ekki hægt að sinna, og í annan máta, þakka
góðhug, gestrisni og árnaðar-óskir sem stráðu
veg okkar blómum á leiðinni til híbýla okkar.
Næsta morgun, laugardag, heimsóttum við
nokkra af okkar góðu, gömlu vinum. Þar á
meðal má nefna Mr. og Mrs. Sigurjón Björns-
son, var dóttir þeirra, Mrs. Carlstrom, hjá þeim
að þessu sinni, enda munu þær dætur þeirra,
Mrs. Carlstrom, og Mrs. Goodman, heimsækja
þau mjög oft, þó báðar eigi þær heima í Van-
couver.
Heima hjá þeim áttum við mjög ánægju-
lega stund, og eru þau hjónin samtaka um að
gleðja gesti sína þá er að garði bera, og eru
dætur þeirra engir eftirbátar í þeirrí íslenzku
list.
Þennan sama morgun heimsóttum við
gamla kunningja frá Winnipeg, Mr. og Mrs.
Jakob Vopnfjörð, var okkur tekið þar með
mestu alúð og gestrisni. Þeim líður ágætlega,
og kveður við hinn sama tón hjá þeim eins og
allra annara sem á vegi okkar urðu þar vestur
frá: Okkur líður vel, og erum mjög ánægð hér.
Seinni hluta þessa dags vorum við boðin í
veizlu til séra Alberts Kristjánssonar og konu
hans. Allir sem kynni hafa haft af þessum
hjónum vita vel hvernig var tekið á móti okkur
þar. Eru þau hjón með afbrigðum gestrisin og
skemtileg heim að sækja. Fórum við svo öll, að
endaðri heimsókn, að sjá okkur um í borginni.
“Friðarboginn”, sem stendur á landamærum
Canada og Bandaríkjanna, var eitt af því sem
mesta athygli okkar vakti. Um hann, og á allar
hliðar, er fagur listigarður, og leggja bæði ríkin
íram sinn skerf til þess að gera hann sem blóm-
legastan, enda blómgast hann ár frá ári. — Ef
öll ríki veraldarinnar he#ðu sömu hugsjón og
Canada og Bandaríkin, þá yrði guðs ríki á jörðu:
“Hve væri gott að vera hér,
ef væri friður hvar sem er
og sundrung sæist engi;
ef tvídrægninnar andi æ
burt yrði að fara af hverjum bæ
og hvergi húsrúm fengi.”
En því er ekki að fagna. Vantraust og
valda-fíkn er nú flestra þjóða böl. Augu þeirra
eru svo haldin, að þeir sjá ekki hvernig: “Him-
inljósin hverja nátt sinn halda veg í friði og
sátt og brosa blítt í hæðum”. Mennirnir öfunda
hver annan, vantreysta hver öðrum, vilja skara
eld að sinni eigin köku, þó aðrir hafi enga köku
að skara eld að. — Einn á ket en enga lyst, ann-
ar lyst, en vantar ket. — Og svo að enduðum
leik, fá þeir samskonar hvílu-rúm, kóngar og
kotungar, sex fet á lengd, sex fet á dýpt, og
“þegar alt er komið í kring, kyssir torfa náinn.”
Við höfðum ákveðið að fara þetta kvöld til
Vancouver, en svo talaðist þó til að við biðum
sunnudags-morguns. Séra Albert Kristjánsson
átti að^taka þátt í vígslu-athöfninni á elliheim-
ilinu í Vancouver þann dag, og bauð hann okkur
far með sér og konu sinni þangað norður. Var
boð það þakksamlega þegið.
Mágkona mín, Emily Pálsson, var stödd í
Blaine þessa daga. Var hún á vegum Mr. og
Mrs. Andrew Danielsson. Snemma þetta kvöld
kemur Mr. Danielsson þangað sem við bjuggum
og býður okkur heim til sín. Er þar skemst af
að segja, að við nutum mikillar gestrisnu á
heimili þeirra hjóna, eru þau mjög samhent um
að láta gestum sínum líða vel. — Margt bar á
góma, og þó allir væri ekki á eitt sáttir um öll
mál, þá varð það ekki til sundur-ljmdis, sál-
fræðilegur skilningur hélt þar velli.
Seint um kvöldið fórum við heim til bú-
staða okkar, þakklát fyrir að hafa enn á ný
kynst góðu fólki sem ekki slær af sínum skoð-
unum, en virðir einnig annara skoðanir, ef þær
eru hóflega settar fram. Framh.