Heimskringla - 24.08.1949, Side 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 24. AGÚST 1949
LINRÆKTIN 1 BLATCrNI
Viðtal við frú Rakel Péturdóttur
bef eg stuðzt við gamlar vísinda að segja að maður veit lítið um
og fræðibækur, eins og Mangor ræktun þess fyrr á öldum. Þó
sagt hlustandi náttúrunnar og
ur minn.
Frú Rakel Pétursdóttir í Blá-
túni er fyrir löngu orðin lands-
kunn fyrir tilraunir þær, sem
hún hefur gert með ræktun á ís-
lenzku líni. Nýlega bauð Sam-
band norðlenzkra kvenna frú
Rakel norður til að sitja þing
þeirra og fræða þær um hið nýja
landnám í línrækt, sem er hafið
á landi voru.
*
Júlímorgnarnir í vesturbænum
eru fallegir. Þar er bærinn næst-
ur Snæfellsjökli og hafinu, —
“með öldum sem óralangt falla”
Þar búa hinir góðu og gömlu
Vesturbæingar og hvergi er sól-
arlagið fallegra.
Rakel Pétursdóttir, kona Jóns
Þorleifssonar listmálara býr í j ishorn
Vesturbænum, þessvegna valdi
eg mér einn mildan góðviðris-
morgun í vikunni og heimsótti
hana. Eg vissi að marga lesendur
Kvennasíðunnar mundi langa til
að heyra eitthvað um línrækt og fyrsta verðflokk — því norðar
jurtir, ekki síður en norðlenzku( sem lín er ræktað, því fallegra
frá 1803 og dr. Paulizky, en sú
bók er frá 1798.
— Og hvernig datt þér í hug
að fara að byrja á þessu með lín-
ræktina, held eg áfram að spyrja.
Það kom alveg af sjálfu sér,
er þess getið í fornum ritum að
tíund mátti gjalda í órotnu lini
og skyldi það ekki vera minna
en spannar langt, en slíkt lín
mundi þykja stutt nú á dögum
Þá er í Landnámu getið um mann
segir frú Rakel. Eiginlega frá, er Björn hét og nam Línakradal
því eg man eftir mér hef eg ver-j °g Miðfjörð. Björn var Hólm-
ið skoðandi eða ef til vill réttaraj garðsfari (sigldi með grávöru til
Rússlands, til Novorod). Á þess-
reynsla liðinna tíma, já löngu lið um slóðum var lín °g akuryrkja _ _
inna tíma hefur verið stuðning-j ævaforn. Eigi er oliklegt að v5ru þarna með heilum hug og
gjafir sem þeim vóru gefnar. I
Kv.fél. Frelsis safn. gaf hennij
peningabuddu, honum var gef-|
inn vandaður stóll, og þeim báð-
um lagleg peningaupphæð frá
öllum þátttakendum, en þátt í
þessu tók fólk úr öllum pörtum
byggðarinnar. Konurnar báru
fram veitingar, sem eins og oft
fyrr var þeim til sæmdar.
Aldrei hefi eg séð ánægju-
legra samkvæmi, allir vóru svo
innilega glaðir og kátir. Allir
Björn hafi flutt með sér í vest-
„ ~ , r urveg bæði lín og bygg. Og eigi
Meðan við spjollum saman hef; _ * w;
ur frú Rakel tekið upp úr skúffu j
drifhvít handklæði, prjónuð úr.
er heldur ólíklegt, að Björn hafi,
eftir að hann fluttist til íslands,j ist vel er hann í ræðu
hjarta, því öllum sem þekkja
þessi hjón tþykir innilega vænt
um þau. Hr. P. S. Johnson sagð-
sinni
língarni, ofan dregla, hespur og f4® **C ti1 köras og klæðis þótt; komst svo að orði) að sér ætíð
hnykla úr tvinnuðu lini. Rakel J*fð ,!“fl Slðar gleymzt- Á 13- fyndist hann vera á “Guðs veg-
J 1 A. «M a. toliA o A marnrt nan m i 1 i • -»
, . , . , 14. old er talið að margt hafi
tekur upp eina hespuna og segir: , ^ r ,
^ • . týnzt og lagzt niður af verkum
Fátt hefir glatt mig meira en1 7 6 6
þegar eg fyrir 2 árum sendi sýn^
þjóðarinnar, en hvernig sem það
c , , . * 1 er, þa held eg að lin hafi venð
af lini þessu, ræktuðu ......
, - , . ... ,, ... r 0 - ræktað her til gagns a miðoldum
hér í Blatuni til Svalov í Svi-, ^ 66
þjóð, frægrar rannsóknarstofu á
þessu sviði, þar sem það var tek-
og síðar.
Hefur hvergi verið gerð til-
konurnar. verður það og betra að spinna.
Lognblátt haf og heiðgul tún Og þetta sýnishorn silkimjúkt
af sóleyjum blasa við frá Blá-j og fagurt, er sönnun þess að fs-
túni, og þegar eg lít í kringum land er gott línland.
mig verður mér ljóst að “árla
muni sá rísa sem yrkir jörð til
gæða,” því hér hefur sannarlega
ið til nákvæmrar rannsóknar og «un með línsáningu nema hér í
komst það fyrir fínleik og gæði í| Blátúni?
Jú, 1945 var lín sáð að Bessa-
stöðum, eftir ósk forsetans og
gafst sú tilraun ágætlega. En
eins og þú kannski mannst var
það 1941, sem íslenzkt lín var til
sýnis í fyrsta sinn á Garðyrkju-
sýningunni, sem þá var haldin.
— En er það ekki miklum erf-
iðleikum bundið og þarf ekkij Vakti það almenna eftirtekt, eigi
mikla þolinmæði að fást við síður þeirra erlertdu manna, sem
verið unnið og hlúð að góðri; svona garðyrkju?
hér voru þá, og báru góð kennsl
jarðar. Fallegi blóma- og trjá-, Jú, þolinmæði þarf til. En sa á lín, en hinna sem gátu ekki al-
garðurinn kringum húsið ber á hnoss í hendi, sem á sér lítinn
húsfreyjunni fagurt vitni. jarðblett, því þá getur hann haf-
Við sitjum yfir morgunkaff- izt handa að rækta lín eins og
mennilega áttað sig á að hvítt
léreft kæmi úr brúnum hálmi
Já, það eru mörg undraverk
inu og spjöllum saman. Frú annað. Sérhver íslendingur ættij náttúrunnar, verður mér að orði
Rakel segir mér að norðlenzki
kvennafunduxinn hafi verið hald-
inn frammi í Eyjafirði að Lauga
landi, þar sem fyrsti kvenna-
skólinn var reistur, meðal ann-
að kunna að fara með lín eins og og fer að týgja mig til farar, eg
nóg er jarðnæðið bæði hér sunn-j er búin að dvelja svo lengi. En
anlands og norðan, og til engrar^ þó langar mig mest til að sitja
ræktunar betur fallið en lín- lengur og hlusta á ævintýrið um
yrkju.
línið, sem ber blá blóm og er oft
ars fyrir atbeina frú Valgerðarj — Og hvað geturðu sagt mér mjúkt eins og silki. Eða er það
ekki í dag líkast ævintýri, ef við
eigum eftir, og ekkert er lík-
legra, að sá til “korns og klæðis”
og nota einungis íslenzkt lín í
þann fatnað, sem það er hæft.
Þorsteinsdóttur frá Bægisá. Þaðj um sjálfa jurtina?
virðist vera að vakna stöðugt
meiri og meiri áhugi fyrir þess-
um tilraunum mínum með lín-
rækt, svo norðlenzku konurnar
buðu mér norður til að segja
þeim nánar frá því.
—Hvenær byrjaðirðu á þessum
tilraunum með línið?
Það var eitthvað í kringum
1935, sem eg fór að fást við að
rætka dálítið af líni. Það hefir
alltaf verið mér lífsnauðsyn að
sjá eitthvað vaxa, eitthvað gróa.
Eg hef sáð fjölmörgum jurta-
Lín er einær jurt. Það þarf að
sá því á hverju vori. Meðalvöxt-
ur þess er frá 60 upp í 100 cm.
Eins og nafnið bendir til er jurt-
in bein og lítilsháttar greind að, Væri ekki þá frú Rakel að
ofan. Lín ber ýmist hvítt eða^ nokkru greidd vinnulaunin.
um” þegar hann kæmi á
heimili.
Þau hafa styrkt safnaðar og
félagsmál byggðarinnar drengi-
lega, og mörgum hafa þau hjálp-
að, og mikið meir en fólk veit,
því þau hafa aldrei haft það í
hámælum.
Auk byggðarfólks var* fólk
þarna vestan úr Vatnabygðum,
Vancouver, B. C., Winnipeg,
Wawanesa og víðar, heilla óska
skeyti fengu þau fjöl mörg
bæði frá íslandi og úr ýmsum
áttum hér vestra.
Stefán Jónsson er Eyfirðing-
ur að ætt og uppruna, en Helga
er ættuð úr Laxárdal í Þingeyj-
arsýslu, þau komu vestur um 'haf
1906, alt af búið í Argyle, og
lengst af stundað landbúnað og
farnast vel, er Stefán nú einn af
óðalsbændum bygðarinnar. Þau
hjón eiga einn son Jón að nafni,
og vinnur hann með foreldrun-
um, og ber öllum saman um það,
að “Eplið hafi þar ekki fallið
langt frá eikinni.”
Allir óska Gullbrúðhjónunum
blessunnar og farsældar á ó-
komnum árum.
G. J. Oleson
Þetta NÝJA Ger
VINNUR HRATT! - HELDUR FERSKLEIKA
Þarfnast engrar kælingar
Nú getið þér bakað í flýti án fersks gers. Takið pakka af Fleisch-
mann s Royal Fast Rising Dry Yeast af búrhillunni og notið það
á sama hátt og köku af fersku geri. Þér fáið sömu fljótu
hefinguna. Þér fáið bezta árangur í öllum yðar bakningum.
Fáið yður mánaðar forða af þessu ágæta, nýja geri. Notið það í
næsta bakstur af brauðum og brauðsnúðum. Þér verðið hrifin.
Þér munuð aldrei kvíða oftar viðvíkjandi því að halda ferska
gerinu frá skemdum. Þér munuð ávalt nota Fleischmann’s Royal
Fast Rising Dry Yeast. Pantið það frá kaupmanninum yðar, í dag.
1 pakki jafogildir 1 köku af Fresh Yeast!
blátt blóm. Blátt er algengast.
Eftir blómgun myndast fræ. Lín-
stöngin er hol að innan en á milli
yztu himnunnar og trjáfrauðsins
er bindur jurtina saman, eru
þræðir þeir, sem spunnir eru og
kallast lín.
— Ert þú fyrsta konan, sem
tegundum, sérstaklega hef eg ræktar lín á fslandi?
haft mikinn áhuga á lyfjajurt-| Af seinni tíma konum er eg sú
um. Við þessar tilraunir mínar fyrsta, en um íslenzkt lín er það
MANITOBA BIRDS
WESTERN GREBE (Swan Grebe)
i (Aechmophorus occidentalis)
Grebes are divers with feet lobed and not fully webbed,
and with perceptible tails. Instead of full webs extending
from toe to toe, the digits are provided with a scalloped
edging of flat, lobe-like flaps hinged to the toe. These
make excellent paddles.
The Western Grebe is one of the largest of our native
Grebes. It has a long slender neck, with all black and
white plumage without any variation of colour, and has
slightly developed crests over each ear. The Grebe has
wonderful diving ability, but is almost helpless on land.
Distinctions: The size, long slender neck and pure black
and white coloration distinguish this bird from all other
Grebes. The bill is exceptionally long and pointed.
Field Maiks: Size, sharply contrasted black and white
coloration, long graceful neck suggests its popular name of
Swan Grebe. The black cap descending in a sharp line
down the back of the neck, the slight ear tufts and incon-
spicuous tail make this bird very distinctive. The feet are
carried straight out behind in flight, and the white patch
in the open wing will distinguish it from any of the
smaller loons.
Nesting: On floating or stationery masses of dead reeds
or tules in wet marshes about freshwater lakes.
Distribution: Westward from the beginning of the prairies
in Manitoba to the Pacific coast, north just beyond the
southern edge of timber.
One of the most gracefully beautiful birds of the prairie
sloughs.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD-236
Hver veit líka nema við einn
góðan veðurdag flytjum út
knipplaða dúka úr íslenzku líni,
sem verzlunarvöru, því “eg vil
spinna lín þar til eg hef fengið
það svo fínt að hægt sé að
knippla úr því”, sagði húsfreyj-
an í Blátúni um leið og eg
kvaddi hana.
Þóra Vigfúsd.
ritstjóri Kvennasíðu
Þjóðviljans
GULLBRÚÐKAUP t
ARGYLE-BYGÐ
Það var fagur sólbjartur dag
ur sunnudagurinn 24. júlí í Ar
gyle-bygð, og þá láu allar braut-
ir í Túngu, en þar 'búa heiðurs-
hjónin Stefán Jónsson og Helga
Sigurjónsdóttir. Á þessum degi
var bygðarfólk að heiðra þau í
tilefni af Gullbrúðkaupi þeirra.
Þetta var samt ekki rétti dagur-
SAMTAL VIÐ INGÓLF
GÍSLASON 75 ÁRA
Ingólfur Gíslason
Þykir hart að verða alveg
strikaður út
Hraðinn er sérkenni Ingólfs
Gíslasonar læknis, hvar sem hann
fer, og hvað sem hann aðhefst.
in, og á skíðum annað eins á vetr-
um.
Meðan á þessu stóð, fannst
mér það vera fullmikið erfiði.
Nú, eftir að árin færðust yfir og
eg fór að halda meira kyrru fyr-
ir ,langar mig altaf á hestbak. En
það er ekki hlaupið að því, eins
og nú horfir við þegar ekki er
annað en grjótharðir bílvegir að
fara eftir og bílaiþvagan um allt.
Til þess að hafa ánægju af hest-
um, þarf maður að vera fjarri
bílum og geta farið um grundir,
mýrar og móa eftir mjúkum
moldargötum. Fyrir fáum árum
fórum við Matthías heitinn Ein-
arsson, vinur minn, norður Kjöl
og lágum ýmist í tjaldi eða sælu-
húsum. Það þótti okkur góð
hressing. — í þjófadölunum
kunnum við svo vel við okkur,
að við vildum helst setjast þar
að. Þar er snotrasti ferðamanna-
skáli. Svo komum við að Hvera-
dölum. Þar held eg að verði
hressingarstaður manna í fram-
tíðinni, bæði sumar og vetur, við
hinar heitu uppsprettur.
sem geturekki fengið bót hjá
læknum og þarf því að fá þessi
nýju heyrnartæki, sem hægt er
að fá fyrir vestan. J\Tenn þurfa
að læra að fara með tæki þessi
og venjast þeim til þess að þau
komi þeim að gagni. Við erum
á skrifstofu í gamla landshöfð-
ingjahúsinu frá kl. 1 — 3 á hverj-
um degi, nema laugardaga og
sunnudaga.
Svo eyðir maður tímanum í að
lesa og skrifa og kjafta við ná-
ungann þess á milli, eins og
gengur.
Þetta er orðið nokkuð langur
tími, sem maður hefur skrölt á
fótum, þegar litið er á hvað gerst
hefir á þjóðarævinni, síðan eg
fæddist. Það var rétt um sama
leyti, sem Kristján konungur
kom með stjórnarskrána “í föður
hendi”. Mig minnir það vera
fjórum dögum eftir að lögin
voru gefin út, um sérstakan Is-
landsráðherra. Það var víst þann
13. júlí 1874.
Þá var verið að halda upp á af-
mæli Ingólfs, eins og þú veist.
Verst hvað staðurinn er j>ess vegna fekk eg þetta göfuga
nafn.
— Svo þú heitir í höfuðið á
Ingólfi Arnarsyni.
inn, því þau voru gift 9. júní, Þ° hann sé 75 ára, breytist þetta
1899, og fólk vissi ekki hinn rétta
dag, því þau héldu því leyndu ser
fyrir almenningi, en þó seint
væri var ekki að tala um að þau
slyppu, til þess eru þau of vin-
sæl. Að heimili þeirra hinu fagra
dreif múg og margmenni að
aflíðandi miðjum degi, og hús
voru tekin á hjónunum. Forystu
í þessari heimsókn hafði kvenn-
félag Frelsissafnaðar og söfnuð-
urinn líka. Björn S. Johnson
hafði orð fyrir gestum og stjórn-
aði skemtiskrá. Sálmur var sung-
inn og séra E. H. Sigmar ávarp-
aði Gullbrúðhjónin og las kveðju
og kvæði frá séra E. H. Fafnis
og kveðjur frá fleirum. Auk þess
tóku til máls Mrs. Thori Good-
man, Mrs. Guðlaug Jóhannes-
son, Páll S. Johnson, Einar Har-
alds frá Vancouver, Sigurður
Helgason háskólakennari frá!
langt frá bygð.
—Blessaður vertu. Hvað held-
urðu að það komi málinu við,
þegar helicopterflugvélarnar eruj _ Eg held nú það En |þetta
komnar til sögunnar, bílsleðar! var ekkert sérstakt með mig. Þá
og önnur nýtísku samgöngutæki. | voru fieiri strákar látnir heita
Eg held, að Hveravellir verði ingólfur. T. d. Ingólfur í Fjósa-
eins og Finse fyrir Norðmenn.j tungu Qg Ing61furf sonur jóns
Þangað sækir fjölmenni þótt oft Borgfirðings.
sé þar hríðar og snjór. j Syo er að ^ hyað tekuf yið>
— Er þér ekki iðjuleysi til þegar maður “stingur af” héð-
angurs, eftir að þú hættir lækn- j an. Eg er satt að segja orðinn dá-
isstörfum? J lítið spenntur fyrir því. Það er
— Það er víst ekki ætlast til svo með athafnamenn. Þeir vilja
þess að maður vinni, þegar mað-j IJarna gera eitthvað meira en
ur er orðinn svona gamall. Enda Þeir hafa getað komið í verk á
hinni stuttu æfi. Kunna ekki við
áttræðum. | treysti mér til að fara út í “prakt' að verða alveg strikaðir út.
Hann á 75 ára afmæli í dag,; is”, því þegar út í það er komið,| Hefur þú fengið nokkrar sann-
19. júlí, 1949. j þá verður maður alt af að vera' anir fyrir öðru lífi? Nei. Það er
við því búinn að lenda í tals- einmitt það. Maður getur aldrei
ekkert. Hann er altaf að flýta
Þó “flýtii hann sér hægt”,
eins og sagt er, þegar hann hefur
alvarlegum störfum að gegna.
Lífsfjörið ljómar af honum hálf-1 satt að segja tæplega að eg
Eg hitti hann í gær og spurði,
hvernig hann kunni við aldur-'verðri áreynslu. T. d. að kippa í verið viss hvað tekur við.
lið, taka barn með töng,
með kippa út föstum tönnum.
eða
En hvað er þetta svokallaða
líf? Oft hefi eg staðið agn dofa
mn.
— Ekkert óánægður
þenna aldur, segir hann. Það Þó heilsan sé annars góð, þá er þegar barn hefur verið að fæð-
kemur vitaskuld fyrir einstaka hjartað ekki eins sterkt og það ast, og spurt: Hvaðan kemur þú?
sinnum að eg óska mér þess, að var fyrrum. Þoli ver áreynsluna.1 Hvaðan er allt þetta líf og fjör
eg væri orðinn ungur í annaði Verð t. d. stundum mæðinn, þeg- runnið?
sinn. En annars þykir mér gam-1 ar eg geng upp brekku. Sjón og Þegar maður stendur úti um
an að lifa. Heilsan er í lagi. Þrátt heyrn eitthvað smátt og smátt að; dimma nótt í heiðskiru veðri,
fyrir þungar sjúkdómslegur fyrr hila. Maður getur ekki sinnt al- 0g sár allan hinn óteljandi ara-
á árum. . mennum læknisstörfum, nema grúa af stjörnum, þá er eins og
— Hvað heldur þú að hafi ver- að vera fær í flestan sjó. Bestj mannj finnist það öldungis ó-
ið besti fjör- og aflgjafi þinn?| þeir yngri taki við. j mögulegt, að ekki sé líf, nema
Ferðalögin.. Fjallaloftið. Mér Annars erum við Þorbjörnj á þessum litla “hólma’”, eða
Winnipeg, G. J. Oleson og^ fannst það gefa manni nýtt líf Þórðarson læknir, fornvinur hnattgrýli okkar. Og því skyld-
máske fleiri. Heiðursgestimir, 0g þrótt. Þó þau að sjálfsögðu minn og skólafélagi, lítilsháttar^ um við þá ekki geta farið eitt-
báðir svöruðu með velvöldum væru erfið á stundum. Að vera að hjálpa fólki, sem leitar til, hvað annað, þegar jarðvistinni
orðum, þökkuðu heimsóknina og á hestbaki dag eftir dag á sumr- “Heyrnarhjálpar”. Það er fólk lýkur.