Heimskringla - 07.09.1949, Page 3

WINNIPEG, 7. SEPT. 1949
HEIMSKBINGLA
3. SÍÐA
Stjórnarherinn í Kína
Tveir amerískir blaðamenn.
Theodore H. White og Annalee
Jocoby, voru í Kína meðan
heimsstyrjöldin stóð. Þeir skrif-
uðu síðan bók, sem heitir —
Thunder out of China — og lýsa
þar því frábæra sleifarlagi, sem
var á stjórn kínverska hersins í
viðureigninni við Japana. Má
gera ráð fyrir að samskonar sleif-
arlag sé á enn, og sé það skýr-
ingin á þeim hrakförum, sem
stjórnarherinn hefur farið að
undanförnu. Hér birtist stuttur
útdráttur úr bókinni.
★
þeim, og þess vegna þjáðust her-
mennirnir af fjörefnaskorti. Um
læknishjálp var varla að tala
Kína var þá einn læknir fyrir
hverjar 45,000 landsmanna, og
margir þeirra höfðu ekki meiri
þekkingu en lyfsalar. Helming
urinn af þessum læknum hafði
orðið eftir á hernámssvæði Jap-
ana. Flestir hinna stunduðu
sjálfstæðar lækningar eða voru
starfsmenn í einkasjúkrahúsum
f hernum voru því í mesta lagi
500 læknar, eða svo sem einn
læknir fyrir hverja herdeild, ef
þeim hefði verið skift reglulega
Til Vig'fúsar Guttormson og'
Vilborgar Konu Hans
í gullbrúðkaupi þeirra, 1949
Þegar fyrstu sóknarlotu Jap-i niður. En allir bestu læknarnir
ana lauk 1938, voru 4 milljónirj voru látnir vera við spítalana
manna í kínverska hernum. Á að baki hersins og margar her-
næstu sex árum kallaði kínverska! deildir höfðu því engan lækni
stjórnin á hverju ári l^ milljón
manna í herinn, og hefði her-
styrkur hennar því átt að vera
um 12 milljónir manna 1944. En
tala hermannanna hafði staðið í
stað. Hvernig stóð á þessu? —
Hvað hafði orðið um þessar 8
milljónir manna?
Á þessum árum var ekki mik-
ið barist, svo að mannfall á víg-
völlum hefur ekki farið fram úr
einni milljón. Hinar milljónirn-
ar voru blátt áfram horfnar.
Ýmist höfðu hermennirnir
hrunið niður úr hungri og drep-
sóttum, eða þeir höfðu gerst lið-
hlaupar — sumir leitað heim til
sín, en langflestir gengið óvin-
inum á hönd.
★
í Kína var herskylda, en þeir
höfðu sína eigin aðferð við að
kalla menn í herinn. Ekki var
farið eftir manntali. Stjórnin á-
kvað aðeins hve margir menn
skyldlu teknir í herinn, og svo
var þessu deilt niður á héruðin,
þannig að hvert hérað átti að
leggja til ákveðinn fjölda ný-
liða. Héraðsstjórnirnar skiftu
þessu svo niður á sama hátt á
sveitir, þorp og bæi og svo var
farið að smala. Þeir ríku þurftu
ekki að fara í herinn. Þeir
keyptu sig lausa, og á þann hátt
stungu embættismenn stórfé í
eigin vasa. Allir, sem það gátu,
keyptu sig undan heíþjónustu.
En þeir, sem teknir voru í her-
inn, voru þá aðallega hinir, sem
síst máttu missast frá fram-
leiðslunni. Ef eitthvert umdæmi
gat nú ekki skilað jafn mörgum
nýliðum og heimtað var, voru
ferðamenn teknir í skörðin, eða
nýliðar keyptir af ræningja-
flokkum. Ekki gekk þetta hljóða
laust af, og margir voru drepnir
í þessu bjástri.
★
Kínversku hermennirnir fengu
aldrei frí. Þeir gátu því aldrei
íarið heim til sín, og sjaldan
fengu þeir bréf. Það var nokk-
urs konar dauðadómur að vera
kvaddur í herinn. Meiri hluti
nýliðanna sálaðist áður en til
vígvallanna væri komið. Þeir
hrundu niður í æfinga-herbúð-
unum og á hinni löngu göngu til
vígstöðvanna.
Ekki tók svo sem betra við
fyrir þá, sem lifðu, þegar þang-
að kom, því að hermennirnir
sultu heilu hungri. Amerísku
hermennirnir hlógu þegar þeir
sáu kínverska hermenn flytja
með sér hundahræ. En hláturinn
fór af þegar uppáhalds hundar
þeirra sjálfra hurfu. — Kín-
versku hermennirnir stálu hund-
unum til að eta þá, vegna þess
hvað þeir voru soltnir, og hund-
ar Ameríkumanna voru vel ald-
ir og spikfeitir.
Meðfram vegunum, sem her-
sveitirnar fóru eftir, lágu lík
manna í hrönnum. Sjúkir og
horfallnir menn reyndu í
lengstu lög að lafa á hersveit
sinni, því að annars staðar gátu
þeir ekki fengið mat. En þegar
þeir drógust aftur úr, var ekkert
skeytt um þá, og þar báru þeir
beinin.
Maturinn var aðallega “póler-
Herlæknarnir voru svo illa
launaðir, að þeir hefðu getað
haft 1D sinnum meira upp úr sér
með því að stunda einkalækn-
ingar. Þeir höfðu lítið af lyfj-
um og sama sem engin lækninga-
áhöld. Þeir urðu oft frávita af
örvílnan að horfa uppá eymd
hermannanna og geta ekkert
hjálpað.
Tíundi hver hermaður var
með berklaveiki. Engra varúðar
ráðstafana var hægt að gæta, því
að menn sváfu saman og mötuð-
ust úr sömu ílátum. Úrvals her-
sveit var einu sinni send til
Burma. Hún varð að fara fót-
gangandi frá Kanton tilKweiy-
ang, 800 km. Á þeirri göngu lést
þriðji hver maður. Amerískir
læknar skoðuðu þá, sem eftir
voru og sögðu að sjötti hver
maður hefði verið berklaveikur.
Blóðsótt og malaría hjuggu
stór skörð í fyllkingarnar, því
að hermennirnir voru svo veikir
fyrir, að þeir þoldu ekki neitt.
Vorið 1942 voru þrjár kín-
verskar herdeildir sendar til
Burma til þess að hefta fram-
sókn Japana. Þarna er eitthvert
versta malaríu-pestarbæli
heimi. í einni hersveitinni voru
upphaflega 7000 manna, en þrem-
ur vikum seinna voru 400 uppi
standandi. Herstjórnin kipti sér
ekkert upp við það.
*
Það er auðvelt að áfellast her-
stjórnina fyrir skeytingarleysi
um heilsu og líf hermannanna.
En hér kemur fleira til greina.
Hermennirnir höfðu sjálfir ekki
snefil af þekkingu á einföldustu
atriðum heilsufræðinnar. Hrein-
læti var þeim fásinna. Og í veik-
indum treystu þeir á særingar
og töframeðul. Ameríkumenn
reyndu að fá þá til þess að
drekka ekki annað en soðið vatn,
en þeir létu það sem vind um
eyrun þjóta og drukku úr hvaða
polli sem þeir komu að. Amer-
íkumenn létu þá fá sáraumbúðir
en þeir notuðu þær til þess að
fægja byssur sínar.
★
Skipulag kínverska hersins
var mjög laust í reipunum. Yfir-
hershöfðinginn, Chiang Kai
Shek hafði verið meðal þeirra
fyrstu, er stunduðu nám á her-
skólanum í Paoting, en síðan
voru nú 40 ár. Herforingja ráðið
hafði enga heildarþekkingu á nú
tíma hernaði. Það var skipað
öldruðum mönnum sem áður
höfðu borist á banaspjót, og höt-
uðu hver annan. Fyrirskipanir
þeirra voru því sitt á hvað, og
máske alls ekki til þess ætlaðar
að verða óvininum að ógagni.
Spilling gegnsýrði alt. Hver
hersveit var látin vera sjálfstæð
heild, og foringjar þeirra fengu
í hendur allan mála hermann-
anna, en útbýttu honum eftir
eigin geðþótta. Svo var látið svo
heita að í einni herdeild væri
10 þúsundir manna, þótt þar væri
ekki nema 5 — 7 þús. Mismunin-
um á málagreiðslunni • stungu
herdeildarforingjarnir auðvitað
t sinn vasa. Þeir græddu líka á
því að svelta hermennina. Allir
greiðslulistar og matvælaskrár
Við háborðið sitja þau saman
og sál þeirra vakandi dreymir
um stund þá sem löngu er liðin
en lífið í minningum geymir
og blóðið í hjartanu hitnar
og hraðar um æðarnar streymir.
Þau mætt hafa skúrum og skini
með skynsemi eining og stilling,
og skapað sér veglegar vonir
í vorhlýju, fjarlægð og hylling.
1 moldinni minnast þau sumra
en margra í lífrænni fylling.
Ef mótlæti drepur á dyrnar
til dyranna fara þau bæði,
hún Vilborg með viljann og þróttinn
hann Vigfús með hálfsamið kvæði.
Þau mæta þar sorginni saman
þó sálinni og hjartanu blæði.
Ef hamingjan guðar á gluggann
og gjörsnýr þeim öllu til bóta,
með þakklæti. heilsa þau henni
, og heilann í einingu brjóta
um samyðgi góðvina og granna
og gleðinnar með þeim að njóta.
Þó dagur sé kominn að kveldi
er kveldið oft bjart eins og dagur.
Við biðjum og bænheyrslu væntum,
að blessist þeim líðan og hagur,
í umhverfi ótaldra vina
og aftaninn langur og fagur.
Sig. Júl. Jóhannesson
Skýring: Þetta fagra kvæði orti Dr. Sig. Júl. Jóhannesson
fyrir lúterska söfnuðinn á Lundar, sem lét skrautrita það og
setja í umgerð bak við gler, og var afhent Vigfúsi og Vilborgu
sem gjöf frá lúterska söfnuðinum á Lundar, af formanni safn-
aðarins, Mr. Guðlaugi Breckman.
GullbrúðKaupsljóð
Til Vilborgar og Vigfúsar Guttormssonar,
14. ágúst 1949
Fyrir fimtíu árum
þann fjórtánda ágúst — var
himininn skínandi heiður
heyanna tíðarfar.
Gróður-ilmandi gola
gældi við dýr og menn,
þá unnu þau Vigfús og Vilborg,
þá vára, sem tengja þau enn.
Með hjúskapnum búskap þau hófu
það hugnaðist Frey og Njörð,
sem blessuðu bjargálnir þeirra,
búpening, heimili og jörð.
Þó veltur á því, hver á heldur
hve hagnýtast verðmætin dýr,
og fyrir það brúðarförin
varð fegursta æfintýr.
Og endaslept gera þau ekki
við ástvini sína, þau goð, *
sem ráða yfir regni og skini
og rennandi byr í voð.
Til hliðar í hamingju sjóði
heiðríkju — sólarlag
þau setja — og friðsæla framtíð
þann fjórtánda ágúst í dag.
Ármann Björnsson
uð” hrísgrjón og stundum ekk-; voru falsaðar, og þetta gekk svo
ert annað. Engin fjörefni voru í langt, að það var viðurkent að
foringjarnir ætti að fá þennan
mismun sem einn lið í launa-
greiðslu sinni. .
Hermennirnir voru barðir og
pyntaðir ef eitthvað bar út rr
eða þegar foringjarnir voru í
slæmu skapi. Það var talið stór-
hættulegt að láta hersveitir
ferðast um heimkynni sín eða
nærri þeim. Hermennirnir földu
sig þá og sáust ekki framar. —
Einu sinni voru 800 hermenn
sendir frá Kansu til Yunnan, þar
sem amerískir liðsforingjar áttu
að æfa þá. Á leiðinni dóu 200,
en 300 struku. Önnur hersveit
var send yfir Szechwan, þar sem
flestir hermennirnir áttu heima.
Þegar hersveitin lagði á stað
voru í henni 7000 manna, en þeg-
ar hún kom á ákvörðunarstað
voru 3000 eftir.
★
Herforingjar Kínverja voru
alveg ónýtir. Þeir skýrðu ekki
yfirmönnum sínum frá því, sem
gerðist, heldur því, sem þeir
töldu að yfirstjórnin vildi helst
heyra. Þeir tilkyntu sigra, þar
sem ekki hafði verið barist og
að þeir hefðu tekið þorp og
borgir, sem voru enn á valdi Jap-
ana. Og þeir tilkyntu svo hroða-
legt mannfall í liði Japana, að
yfirherstjórnin hefði átt að sjá,
að ef þær skýrslur voru réttar,
mundi enginn Japani uppistand-
andi vera. 1 stað þess tók hún alt
trúanlegt og gaf út fyrirskipan-
ir sínar samkvæmt því.
Þó voru þarna undantekning-
ar, eins og t. d. Wei Li-Hung
hershöfðingi, Chen Cheng, Li
Tsung-jin og Sun Li-yen, sem
lærði af Stilwell hershöfðingja.
Nokkrir foringjar þoldu súrt og
sætt með hermönnum sínum og
báru umhyggju fyrir þeim. En
þeir voru fáir á móts við allan
fjöldann.
Kínverjar eru góðir hermenn.
Það sést best á því hvert viðnám
HVERS
ÞARFNAST BOJÖRÐ
YKKAR MEST?
Nýrra amboða, véla eða annars útbúnaðar?
Nýrra kynbóta fyrir skepnur yðar?
Rafleiðingu til heimila yðar?
Girðingar, skurði eða aðrar nauðsynlegar umbætur?
Nýjar byggingar fyrir fólk eða skepnur?
Viðgerðir eða stækkun núverandi bygginga?
LÁN TIL AUKINNA ÞÆG-
INDA eða framleiðslu til
þeirra þarfa sem að ofan er
skráð, fæst hjá öllum útibúum
Royal Bank of Canada, með
góðum skilmálum. Talið við
næsta útibúsforstjóra, og fáið
hjá honum upplýsinga-bækl-
ing. v
THE
ROYAL
BANK
OF'CANADA
FJAÐRAFOK
Á slæmum vegi
Seint í ágústmánuði 1886 var
Þorvaldur Thoroddsen á ferð um
Hornstrandir og var um nótt í
Bolungarvík fyrir norðan Furu-
fjörð. Segir hann svo frá ferða-
laginu upp úr víkinni:
Þegar við um morguninn fór-
um frá Bolungarvík var allt hul-
ið snjó niður í sjó. Upp af Bol-
ungarvíkurseli eru snar brattir
hjallar grasi vaxnir, með tölu-
verðum jarðvegi og eintómum
dýum. Var þetta allt upp bólgið
og öklasnjór ofan á. Grasbrekk-
urnar voru svo hálar, að varla
var hægt að fóta sig og þurfti
að hafa mestu varúð og fyrir-
höfn með hestana, því þeir ým-
ist duttu eða lágu í. Þegar við
vorum komnir hér um bil 400
fet upp, á efstu brúnina á gras-
hjöllunum upp af selinu, gekk
annar af fylgdarmönnum mínum
á undan og teymdi koffartahest.
Klárinn lá í efst í hjallabrúninni,
byltist og braust um, veltist svo
um hrygg og gat ekki stöðvað
sig á brúninni vegna þungans á
koffortunum og hentist svo nið-
ur fyrir. Oss datt ekki í hug, að
við sæum hestinn lifandi aftur;
það var eins og hvolpi hefði ver-
ið kastað af hendi. Hesturinn
snerist fjórum sinnum við í loft-
inu, er hann hentist hjalla af
hjalla niður alla hlíðina. Loks
kubbaðist klyfsöðullinn sundur,
og gjarðirnar og kofortin hopp-
uðu niður undir jafnsléttu, en
klárinn stöðvaðist hálfur á kafi
í dýi. Við heldum að í honum
hefði brotnað hvert bein, en svo
var eigi; hesturinn var að mestu
óskaddaður, hafði hann hvergi
komið á stein, altaf fallið á gljúp-
an jarðveg og í dý, og svo höfu
koffortin hlíft honum .
★
Merkilegt fólk
f bréfi, sem Matthías Jockums
son skrifaði Stefáni Stefánssyni
skólameistara fyrir nær 60 árum
(1890) segir hann svo: — Merki-
legt er þetta okkar fámenna,
margpískaða, já, margdrepna
fólkl.Það eru engin sjáanleg elli
mörk komin á það enn. Það
tímgast eins og bestu þjóðir!
Það fæðir af sér færri idíóta og
stórglæpamenn en nokkur önn-
ur Evrópuþjóð og það framleiðir
þeir gátu veitt Japönum í sex ár,
þrátt fyrir illa herstjórn, ilt við-
urværi og illa meðferð.
—Lesbók Mbl.
fleira af gáfuðu fólki en flestar
aðrar, ef rétt er skoðað. Og hvað
hleypidóma snertir, stöndum við
ofarlega, enda stendur vor litla
þjóð á fornum kulturmerg. Eftir
kenningum vorra daga, er það
stærra moment en flestir ætla.
Reyndar eru (einmitt þess
vegna) flestar traditionir hjá oss
slitnari en á öðrum Norðurlönd-
um, enda er því bæði nauðsyn-
legra og auðveldara að kenna hjá
oss nýtt (eða ætti að vera auð-
veldara).
★
Gjör rétt — þol eigi órétt
Því hefir verið haldið fram, að
helstu skilyrði fyrir því, að
frelsið yrði réttilega notað, væri
að betri menn þjóðarinnar
hlýddu boðorðunum: “Gjör rétt”
og “þol eigi órétt”. Þeir, sem ó-
réttinn gera eru lastverðir, en
þeir, sem óréttinn þola, eru einn-
ig lastverðir. Það getur verið
mjög mikill ábyrgðarhluti að
horfa á óréttinn, án þess að gera
neitt til að halda uppi réttinum.
Það er ekki holt heilræði að
kenna mönnum að hnýsast ekki
eftir því, sem órétt er gert, því
að slíkt eiga menn að láta sig
miklu skifta. Sá hugsunarháttur
að best sé að skifta sér eigi af
neinu, heldur láta þá, sem ilt
gera, sjálfa bera ábygð á gerð-
um sínum, verður að víkja fyrir
þeim hugsunarhætti, að vér, sem
njótum verndar réttarins, séum
einnig skyldir að vernda réttinn
gagnvart óréttinum, og að heill
og hamingja íslands sé undir því
komin, að lögum og réti sé hald-
ið uppi gagnvart ólögum og
rangindum. —(Páll Briem amtm.
—Lesbók Mbl.
INSURANCE AT . . .
REDUCED RATES
•
Fire and Automobile
•
STRONG INDEPENDENT
COMPANIES
•
McFadyen
Company Limited
362 Main St. Winnipeg
Dial 93 444
ÁdinniUoiiiuiniuiDi!
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU