Heimskringla - 19.10.1949, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 19. OKT. 1949
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
Skoðanir og viðhorf Þjóðverja nú í sögum
Eftir S. K. Padover
Nýlega sagði velbúinn verk-
smiðju eigandi í Ruhrdalnum við
.og brosti kuldalega um leið:
“Þó stjórnmálamennirnir okka.'
hafi ekki enn gert sér það ljóst.
er Þýzkaland orðið stórveldi á
ný, og hin stórveldin gera allt
sem í þeirra valdi stendur til að
hafa okkur með sér en ekki á-
móti.”
Skoðanir alþýðunnar á Þýzka-
landi eru sjálfsagt nokkuð á reiki
því undanfarin ár hefur hún haft
fullt í fangi með að halda í sér
lífinu, og ekki haft mikinn tíma
til að kynna sér stefnur og
strauma í heimsmálunum. En það
er lítill vafi á því, að leiðandi
mönnum í Þýzkalandi, ekki síst
á sviði verzlunar- og mentamála,
er það vel ljóst að land þeirra er
aftur orðið miðdepill og hjarta-
staður Evrópu. Þeir vita vel, að
Evrópa verður aldrei endurreist
til fulls, né náði sínu fyrra gengi
nema máttur auðæfa Þýzkalands,
og þekking þjóðverja í iðnaðar-
málum kæmi þar yið sögu. Þeir
þykkjast líka hafa sýnt hverju
þeir geta til leiðar komið í þeim
efnum, á þeim tæpum tveimur
árum sem liðin eru, meðan þeim
voru gefnar frjálsar hendur í
iðnaðarmálum.
Á þessari staðreynd byggist að
sjálfsögðu framkoma þeirra
gagnvart stórveldunum sem sigr-
uðu þá í stríðinu.
Allar líkur benda til þess, að
það hafi ekki orðið miklar skoð-
anabreytingar í Þýzkaíandi síð-
ustu árin. Þó erfitt sé að vísu um
það að segja með fullri vissu.
Ritskoðun hefur verið í landinu,
og í herteknu landi hika menn
sér við að láta skoðanir sínar í
ljósi opinberlega, nema þá helst
þeir sem hafa skipað sér ákveðið
í flokk með annari hvori af þeim
höfuðstefnum, sem nú eru efst á
baugi í heiminum, hinni Vest-
r®nu eða Austrænu. En síðan
vestur-Þýzkaland var gert að
lýðveldi hefur skoðanafrelsi
rýmkast þar að miklum mun,
enda er nú margt og mikið fund-
ið að gerðum hernámsveldanna í
þýzkum blöðum. Hinu má held-
ur ekki gleyma, að síðan stríðinu
lauk hefur Þýzkaland verið
nokkurskonar heimur, út af fyrir
sig, með mjög lítil sambönd við
umheiminn, Því fáir Þjóðverjar
hafa fengið leyfi til, eða haft
efni á að ferðast erlendis. Og
fátt er um ferðamenn, enn sem
komið er. Dálítið af erlendum
bókum hefur verið þýtt á þýzku;
þar á meðal bók Kravchenko’s
“Eg kaus frelsið”. Það er því
auðsætt að þjóðverjar muni eiga
erfitt með að gera sér glögga
grein fyrir því sem er að gerast
heiminum umhverfis þá.
Nú undanfarið hef eg ferðast
víðsvegar um Vestuf-Þýzkaland
frí úr vinnunni, en alt gekk þetta
vel, þó smáævintýraleg og skop-
leg atvik kæmu stundum fyrir.
Þorleifur Þorleifsson gerði sér-
stakt handrit að leikritinu, en
þetta er að sögn kunnugra, alger
nýjung hér á landi, en talið nauð-
synlegt.
Leikendur
Svo sem fyrr segir koma als
fram 12 leikendur í myndinni, en
þeir eru auk stúlkunnar og pilts-
ins sem fyrst voru taiin: Þóra
Borg Einarsson, Nina Sveinsd.
Erna Sigurleifsdóttir og Jón Aö-
ils, en þau eru öll kunnir leikarar
ennfremur Valdimar Lárusson
sem stundar leiknám hjá Ævari
R.. Kvaran.. Lögregluþjónarnir
Ólafur og Valdimar Guðmunds-
synir leika tröllkarlana, Guð-
björn Helgason leikur dverginn
Ennfremur eru þær Klara Óskars
dóttir og Sigríður óskarsdóttir
í myndinni.
Svo sem fyrr segir mun myndin
verða frumsýnd í byrjun næsta
árs.—Mbl.
og talað við fjölda þjóðverja af
öllum stéttum, og auk þess lesið
það sem blöð þeirra og tímarit
hafa lagt til málanna. Og mikill
meirihluti þeirfa, sem eg hef
átt tal við, virðist líta á málinn
nokkurn veginn sem hér segir.
Þjóðverjar virða Breta fyrir
prúðmensku og réttsýni, en er
þó meinílla við þá undir niðri.
Allir, sem eg átti tal við, viður-
kendu, að Bretar, sem í Þýzka-
landi dvelja, bæði hermenn og
borgarar, hefðu komið fram óað-
finnanlega og hárrétt. En það er
ekkert að marka, segja þjóðverj
ar, Bretar hafa ætíð einhverjar
sérstakar ástæður á bak við eyrað
og þær venjulega ilt vantraust,
á öllu er Bretar gera, á sér ótrú-
lega djúpar rætur meðal þjóð-
verja. Mikið af þeirri grunsemi
um undirferli og slægð Breta
eru eflaust eftirstöðvar af áróðri
þeim er beint var gegn Bretum á
dögum Vilhjálms keisara og
nazistanna. Þjóðv., fullyrða að
Bretar hafi tvisvar hafið styrj-
öld við sig, á einum mannsaldri,
fyrir eina ástæðu — og aðeins
eina— sem sé, að vernda heims-
markaðinn fyrir samkeppni af
Þjóðverju hálfu. Þeir eru sann-
færðir um að þeir geti framleitt
meira og selt ódýrara en Bretar
hvenær sem er. Það er, segja
þeir, aðal ástæðan fyrir því, að
Bretar eru að láta rífa niður
þýzkar verksmiðjur, því þeir
vilja með engu móti %áta þjóð
verja standa sér jafnt að vígi á
sviði veksmiðju iðnaðins.
Auk þeirra mörgu synda, sem
þeir telja Breta hafa framið í við-
skiftamálum, þykjast þeir einnig
hafa persónulega ástæðu til að
vera gramir við þá. Þjóðverjar
eru sem sé stórmógðaðir yfir
því, að setuliðið brezka hafi
hundsað íbúana, og þótt ofgóðir
til að hafa samneyti við þá. En
hver sem ástæðan er, eru alveg
ótrúlega litlar samgöngur milli
setuliðsins og íbúanna. Helzt er
að á bókasöfnunum, að þýzkir
vísindamenn, og velmenntaðir
Bretar mætast sem jafningjar.
Eg hef komið í margar borgir,
þar sem brezka setuliðið hefur
aðsetur, og hef aldrei séð brezk-
an hermann leiða þýzka stúlku
um götur borganna — en það er
algeng sjón á hernámssvæði
Bandaríkjanna. Hinsvegar er
brezkum hermönnum bannaður
aðgangur að ýmsum opinberum
skemtistöðum eins og t.d. lysti-
görðunum og hermannalögregl-
an sér um það, að þeim skipunum
sé stranglega framfylgt, og þeir
eru nokkurnveginn einu her-
mennirnir sem sjást á faralds
fæti í borgunum.
Brezku hermennirnir sitja
ekki eða matast í þýzkum veit-
ingahúsum, og ekki fara þeir
heldur á þýzk leikhús. Þeim er
ekki bannað að heimsækja þýzk-
ar fjölskyldur, en þó mun vera
mjög lítið um það. Þeir halda sig
mest í hermannaskálum og sínum
eigin klúbbum. .
“Framkoma þeirra gagnvart
okkur er líkust því að við værum
negrar sunnan úr Afríku,” sagði
velmenntuð þýzk kona við mig.
Og ung stúlka, sem vinnur hjá
herstjórninni ensku hló dátt þeg-
ar eg minntist á brezku hermenn-
ina við hana. “Þetta er ómenntað-
ur lýður, og þýzk stúlka sem léti
sjá sig á götu með brezkum her-
manni, mundi falla stórum í áliti
fyrir bragðið”, sagði hún. Þetta
er nú líklega orðum aukið, en
það sýnir þó hvernig vindurinn
blæs.
Einn af foringjum sósíal Dem-
ókrata viðurkendi fúslega, að
herstjórn Breta hefði verið mild
og sanngjörn. “En”, sagði hann
“það hefur alltaf verið stefna ut-
anríkisráðuneytisins í London
að skoða okkur sem aðalkeppi-
nauta sína, og haga sér sam-
kvæmt því”. Og þýzkur blaða-
maður lét svo ummælt að Eng-
lendingar væru ætíð prúðmann-
legir í framgöngu, en undir niðri
væru þeir kaldlyndir og eigin-
gjarnii.
Þjóðverjar líta með aðdáun til
Frakka, á vissum takmörkuðum
sviðum, en með megnustu fyrir-
litningu í öðrum efnum. Frakk-
land og ítalía hafa altaf hafti
sérstakt aðdráttarafl fyrir þjóð-
verja, og í bókmenntum og list-
um líta þeir upp til Frakka og
viðurkenna, að þar standi þeir
skör lægra, en að öðru leyti bera
þeir litla virðingu fyrir þeim.
Það er heldur ekki fyrir það hve
auðvelt þeim reyndist að sigra
þá 1940, heldur miklu fremur að
hinum nýtnu og reglusömu þjóð-
verjum blöskrar hirðuleysi og
óstundvísi Frakkanna. Og þeir
geta með engu móti skilið það,
að Frakkland jafn auðugt og það
er af náttúrufríðindum og ný-
lendum skuli vera fátækt land
og í stöðugum fjármálavandræð-
um. Þeir telja að ástæðan sé ekk-
ert annað en leti Frakka og van-
þekking þeirra á allri skipulægn-
ingu.
Þjóðverjar gefa í skyn, og
segja það stundum upphátt, að
ef þeir stjórnuðu Frakklandi,
mundu þeir fljótlega gera það
að paradís á jörðu. Þetta vita
Frakkar líka ofur vel og þykkj-
ast, því þeir sjá sér hættubúna ef
þjóðverjar verði aftur sterkir og
voldugir.
Það virðist vera talsvert af
góðvild og jafnvel aðdáun fyrir
Bandaríkjunum á hernámssvæði
þeirra, og margskonar amerískar
venjur og tíska ryðja sér til
rúms á Þýzkalandi, eins og t. d.
tyggi-gnnuní og Hollywood
kvikmyndir. — Anddyri kvik-
myndahúsana eru öll uppmáluð
með myndum af Hollywood leik-
stjörnum, eins og Tracy og Gar-
son, Pidgeon og Hayworth. Og
þýzkur æskulýður fyllir þau
kvöld eftir kvöld til að sjá mynd-
ir eftir þessa, og aðra Bandaríska
leikara.
Yfirleitt munu þjóðverjar líta
til Bandaríkja þjóðarinnar með
samblandi af aðdáun og öfund
Þeir eru þeir einu af sigurvegur-
um, sem hafa allt það sem þjóð-
verja hefur dreymt um að eign-
ast, og sem hefur verið markmið-
ið bak við allt þeirra styrjaldar-
brask — völd, auðæfi og munað.
Þjóðverjar eru sjálfir iðnaðar-
þjóð og kunna iþví vel að meta
tækni Bandaríkjamanna og for-|
ustu hæfileika þeirra í vélamenn
ingunni. Gamall véfræðingur
Krefeld, sem orðinn var of gam-
all til að skeyta um það hvort
hann stilti orðum sínum í hóf,
sagði við mig og hneggjaði við —
en sonur hans, eldrauður í and-
liti, reyndi að þagga niður í karl-
inum. ‘Ha, ha”, sagði hann “Þið
Amerikanar eruð slungnir ná-
ungar, þegar þið hafið háð styrj-
jld árum saman, endið þið með
bví að vera ríkari en nokkru sinni
áður. Þið hafið nú allt heimsins
gull og mest af öðrum peningum.
Það kalla eg að sjá niður með
nefinu á sér. Ha! ha.” — Hann
sagði þetta alveg gremjulaust, og
í álíka tón og hestaprangari
mundi viðhafa um stéttabróður
sinn, sem hefði neynst honum
sniðugri í viðskiftum.
Ekki virðast þjóðverjar leggja
mikið upp úr bandarísku lýðræði
eins og það er starfrækt í Þýzka-
landi, og þeim hættir til að daga
dár að því, og benda um leið á
allt sem er “verboten”, bannað
því hvergi í Þýzkalandi er ein
margt bannað eins og hjá “Sam’
fænda. Margir Þjóðverjar, sem
eg átti tal við furðuðu sig á því
hvað Bandaríkjamenn hafa
strangar reglur, og hversu 'bók-
staflega þeim er framfylgt af því
leiðir að umsjónarmenn og varð-
menn eru á hverju strái, sem vilja
sjá vegabréf þitt og önnur skil-
ríki. Ef þú villt t. d. heimsækja
sjúkrahús, eru það ekki spítala
yfirvöldin, en öllu heldur lið
þjálfinn við framdyrnar sem
ræður því hvort þú færð aðgang
eða ekki.
Bandaríkjamenn í Þýzkalandi.j
eins og reyndar allar deildir EU-'
COM (European Commmand) —1
hafa flutt með sér siðvenjur og
þjóðhætti síns heimalands. Á
höfuðstöðvum þeirra Heidel-
berg, sem þeir sjálfir kalla stund-
um Idealberg eða litlu Ameríku,
hafa þeir stofnsett sérstakt þjóð-
félag. Þeir hafa þar sín eigin
leikhús og klúbba, pósthús og
banka, þvottahús og rakarastof-
ur o. m. fl.
Bandaríkja-börn ganga einnig
á sérskóla, en á götunum eru þau
háværir leikfélagar þýzkra
barna, því samgöngur meðal barn
anna eru ekki bannaðar.
Það þarf naumast að taka það
fram að allur fjöldi fólks í Vest-
ur-Þýzkalandi er andvígur Rúss-
um, og í þeim kosningum, sem
haldnar hafa verið síðan styrj-
öldinni lauk, hafa kommúnistar
aldrei fengið meir en 5 — 6%
greiddra atkvæða. Enda eru þar
miljónir flóttamanna, sem flúið
hafa Austur Þýzkaland eða Aust-
ur-Evrópu undan yfirgangi
Rússa og annara kommúnista.
Ef til vill eru Þjóðverjar ekki
eins eldheitir anti-kommúnistar
eins og Bandaríkjamenn en eigi
að síður eru þeir háværir og
margmálir í ádeilum og háði á
Rússana. Eins og í mörgum öðr-
um löndum eru Sósíal Demókrat-
ar einna beiskyrtastir í garð
Rússa. Einn af foringjum þeirra
Kurt Schumacher, sagði nýlega
á fjölmennum fundi, að sem
stríðsglæpamaður kæmi Stalin
næstur á eftir Hitler.
Andúðin gegn Rússum er af
WAKE UP WINNIPEG!
PLAYSAFE
Elcct a Dcniocratic
Candidate
For School Board
IN
Ward Two
★
MARK YOUR BALLOT:
NIIRPIIY,
Mrs. Howard
(NAN)
tveimur rótum runninn. Fyrst og
fremst líta þeir svo á, að Slav-
neski kynþátturinn, og þar á með-
al auðvitað Rússar, standi sér
skör lægra, bæði menningar- og
tæknilega, og í öðru lagi hafa
þeir mjög litla trú á hagfræði-
kerfi því, sem kommúnistarnir
í Rússlandi starfrækja. Mið stétt-
irnar þ-zku eru á móti kommún-
ismanum mjög af sömu ástæðum
og miðstéttir annara Vestrænna
þjóða. Bændurnir eru honum
andstæðir vegna þess að þeir
vilja ekki tapa eignarrétti á bú-
jörðum sínum, og að endingu eru
verkamenn, minnsta kosti þeir
sem tilheyra Sósíal Demókröt-
um, mótfallnir, honum af lýðræð
is ástæðum, því þeir segja að í
Rússlandi hafi kommúnistar
komið á einræði sem sé harla líkt
því sem gerðist á Þýzkalandi á
dögum Hitlers.
Er þetta þá svo að skilja, að
Rússar hafi ekki lengur neitt
tækifæri til að þoka Þýzkalandi
á sína sveif, eins og sumir Ev-
rópumenn virðast álíta. Eg held
ekki að svo sé. Það eru einmitt
sterkar líkur til þess, að fyr eða
síðar, setjist Rússar og Þjóð-
verjar niður, og geri samninga
sín á milli, og hefji viðskifti á
ný. Atvinnuvegir og öll aðstaða
þessara tveggja þjóða er þannig
að þær bæta hvor aðra upp, og
viðskifti milli þeirra nokkurn
veginn óumflýjanleg. Rússar
geta fyrirlitið þjóðverja og
Þjóðverjar hafa viðbjóð á Rúss-
um, en hvorki ást né hatur kemst
að í viðskiftamálum. Þar brýtur
nauðsýn lög. Engum er þetta
kunnugra en þeim, sem nú eru í
þann veginn að taka við stjórnar-
taumunum i Vestur-Þýzkalandi
Eg átti tal við ýmsa leiðandi
menn í iðnaðar og viðskiftamal-
um Vestur-Þýzkalands. Þeir
fóru ekkert dult með skoðanir
sínar á þessum efnum, og þær
voru hér um bil á þessa leið:
— Við erum iðnaðar þjóð, —
sögðu þeir, sem þarf markað fyr-
ir vörur sínar. Bretar og Banda-
ríkjumenn ráða yfir markaðinum
í Suður Ameríku, Afríku og As-
íu. Auðvitað gætum við reynt að
keppa við engilsaxa á þessum
mörkuðum, en sem stendur hafa
þeir allt okkar ráð í hendi sér,
og mundu víst ekki gefa okkur
mikið tækifæri til samkeppni.
Hvað er þá eftir fyrir okkur?
Ekkert nema Austur-Evrópa,
sem altaf hefur verið okkar eðli-
legasti markaður. Austur-Evrópa
þarf vörurnar sem við framleið-
um, og við þurfum hráefni frá
þeim. Við erum ekki svo mjög
hræddir við samkeppni af þeirra
hálfu. Slavar hafa aldrei verið
neinir stóriðnaðar menn og að
minnsta kosti í stáliðnaðinum
verða þeir að treysta á okkur um
langt skeið enn. Það er ástæðan
fyrir því, að við verðum að eiga
viðskifti við þá, hvort sem þeir
eru kommúnistar eða ekki. —
Kommúnisminn hefur aldrei ver-
ið annað en tálbeita fyrir ómennt-
aðan landlausan bændalýð. Það
vita stjórnendur Rússlands eins
vel og við. Við skiljum hvorir
aðra.
í stuttu máli; þó Þjóðverjar
beri virðingu fyrir Englending-
um, sé hlýtt til Frakka, heldur en
hitt, og dáist að Bandaríkja-
mönnum, þá eru það Rússar, sem
þeir geta ekki án verið. Og slík
er kaldhæðni örlaganna að þess-
ar tvær þjóðir, sem hata og fyrir-
líta hvor aðra, munu neyðast til
að gerast viðskiftavinir, hver á-
hrif sem þau viðskifti kunna að
hafa á heimsmálin.
E. S. þýddi
Magurt fólk þyngist
um 5, 10, 15 pund
Fær nýtt líf, þol, kraft
Þvílík gleði. Vöðvar vaxa, hrukkur fyll-
ast, hálsinn verður sívalur, líkaminn að-
dáanlegur. Þúsundir manna og kvenna,
sem aldrei gátu fitnað áður, benda nú á
sinn heilbrigða líkama. Það er að þakka
hinu uppbyggjandi lyfi, Ostrex, og þeim
efnum sem það er samsett af. Vegna
þeirra eykst matarlystin, meltingin batnar,
blóðið heilnæmara, vöðvarnir stækka. —
Hræðist ekki offitu, hættið þegar markinu
er náð til þess að öðlast meðalvigt. Kostar
litið. Hið nýja “get acquainted” stærð að-
eins 60c. Reynið “Ostrex Tonic Tablets’
til aflgjafa og uppbyggingar. Byrjið strax.
Hjá öllum lyfsölum.
GILLETT’S JAVEL GERIR ÞVOTTINN HVITARI
... HVAÐA SAPA SEM NOTUÐ ER!
REYNIÐ OG SANNFÆRIST SJÁLF!
Gjörið þennan samanbur: Aðskiljið
hvíta bómullar og lérefts þvottin í
tvo hluti. Þvoið svo annan helm-
ingin á venjulegan hátt. Látið svo
y2 bolla af Gillett’s Javel í þvotta-
vatnið fyrir hinn hlutann. Þvoið og
fullgerið báða hlutina á sama hátt.
Gerið svo samanburð á báðum hlut-
unum. Þér munuð undrast stór-
um mismunin.
Gillett’s Javel gerir þvottinn snjó-
hvítan, — hreinsar flekki ög alskon-
ar bletti úr flíkunum. Þá munuð
þér ákveða að þvo aldrei föt án
þess að nota Gillett’s Javel í þvotta-
vatnið. (Notið það samt aldrei fyrir
silki, satin, rayon eða ullarföt).
Hreinsar bað og þvotta-skálar Hreinsar eldhúss skolp-skálar
Hellið 14 úr bolla í þvotta og þæginda
skálarnar, — látið standa í þeim um 15 til
20 mínútur, rennið svo úr. Ef skálarnar
eru mjög gróm-teknar, þá látið standa í
þeim næturlangt.
Stökkvið nokkrum dropum af Gillett’s
javel á raka rýju, leggið á óhreinu blettina
nokkrar mínútur, skolið svo vel skálina
og rýjuna.
Gillett’s Javel gerir þrent í einu:
GERIR HVÍTT — SOTTHREINSAR — EYÐIR DAUN
Fæst
hjá matsala
yðar í tveimur
stærðum —
16 oz. og 32 oz.
flöskur.