Heimskringla - 19.10.1949, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19. OKT. 1949
Alma Crosmont
Þýtt hefir G. E. Eyford
“Frískur og fjörugur! Nei, það er nú orðið
of seint — of seint! Og vinna mín á nóttunum
— eg get ekki hætt við það. Næturnar eru versti
tíminn, maður liggur vakandi og hugsar um
yfirsjónir sínar og heimskupör. Lærdóms iðkan-
ir mínar halda mér uppi, eg get ekki hætt við
það.”
“Ekki einu sinni, ef þú gætir með því þókn-
ast konunni þinni?”
“Ef hún æskti þess, jú — þá gæti eg það. En
hversvegna skyldi hún gera það, vesalings
barnið? Hún heldur að þessar stúdéringar geri
mig hamingjusaman, og eg vildi ekki fyrir
nokkra muni koma henni til að hugsa annað.
Eftir hið snögga sjúkdóms tilfelli, sem eg fekk
í haust, þoli eg ekki ljósbirtuna og hið hávaða-
sama samtal uppi í samkvæmis salnum; þess-
vegna fer eg seinnipart dagsins hingað, og vinn
til klukkan 10, að eg tek mér klukkutíma hvíld
á sófanum hérna.”
Hann dró fortjald til hliðar, sem var fyrir
litlu skuggalegu herbergi, þar var ekki neitt
inni nema sófi og lágt borð, sem vatnsflaska
stóð á, og tvær eða þrjár bækur. Úr þessu litla
herbergi var gengið inn í svefnherbergi hans.
Hurðin að því stóð opin, og þar voru húsmunir
af sömu einföldu gerð eins og í hinum herbergj-
unum sem hann hafði sér til afnota.
“Klukkan hálf ellefu er eg ligg hér og hvíli
mig, kemur konan mín til að bjóða mér góða
nótt. Eg heyri þegar hún lokar á eftir sér hurð-
inni að samkvæmissalnum, sem er í hinum enda
hússins og hún kemur hingað, og talar við mig
fáein augnablik, og svo fer hún. Svo þegar her-
bergið er orðið myrkt og kallt aftur, fer eg til
vinnu minnar, og skrifa og les til kl. þrjú, er eg
fer í rúmið. En þá á eg oft bágt með að sofna
og fer oft á fætur aftur, og les til morguns.”
“Við skulum reyna að bæta úr þessu. Beiddu
lafði Kildonan um, að taka þig út með sér í
keyrslutúr í dag, og þú munt sofa betur í nótt,
það er eg viss um.”
"En henni finst víst að eg sé svo leiðinlegur
félagi. Hún vill víst heldur keyra með einhverri
ungu stúlknanna, hugsa eg.”
“Spurðu hana og segðu eg hafi stungið upp
á því, að þú ættir að keyra út. Eg talaði um það
við hana, og eg held að þú munir finna, að hún
mun verða glöð yfir að geta gert þér það til á-
nægju og heilsubótar á sama tíma.”
“Það þykir mér væntum, að þú hefir talað
um það við hana. Og virtist hún vera ánægð með
það?” Það hefur haft hressandi áhrif á mig,” I
sagði lávarðurinn, og þrýsti með innilegu þakk-
læti hendi læknisins, er hann kvaddi hann. “Eg j
vildi óska að þú settist að hérna í nágrenninu,
og eg vildi óska að mega eiga tal við þig aft-
ur,” sagði lávarðurinn.
“Eg er þér til þénustu hvenær sem þú óskar.
Dr. Peel hefur beðið mig að vera hér, sem að-
stoðarmaður sinn.”
“Hefur hann? Það var gott. Þá mæti eg þér
aftur, og það oft. Eg held Dr. Peel sé nokkuð
vanabundin -r— dálítið gamaldags, sérðu. Hann j
vildi aldrei heyra neitt sem eg sagði honum um
konuna mína — hann fór bara strax í burtu. En
nú veist þú, að maður vill gjarnan hafa einhvern
til að hlusta á sig þegar manni liggur eitthvað
þungt á hjarta”. Kildonan lávarður vildi gjarn-
an hafa einhvern til að hlusta á sig allan daginn,
þegar hann talaði um þessi mál, sem lá honum
þungt á hjarta. Hann fylgdi lækninum að úti-
dyrunum, og kvaddi hann mjög innilega.
Það var langur og þægilegur göngutúr til
Branksome. Dr. Armathwaite fór lengstu leið-
ina fyrir endan á vatninu og gegnum Mereside;
hann hafði eina innilega ósk í huga sínum sem
var, að Mrs. Crosmont bæri fyrir augu sér, eða
að hann gæti gengið svo nærri húsinu sem hún
bjó í, því hann hafði fengið sérstakan hugþokka
til þessarar fríðu konu með sorglegu augun, og
óhamingjusama hjónabandið, þessi hugþokki
var eins djúpur, og hann var riddaralegur; og
er hann skoðaði sig sem af forsjóninni hennar
kjörin vendara, þá þóttist hann vera vissum, en
meéi nokkuð hjátrúarlegri vissu, að hann væri
sá, sem ætti að verða henni til þeirrar hjálpar,
sem Dr. Peel hafði talað um. Hver hafði vakið
svo djúpa virðingu í huga hans fyrir sér, að 'hann
hætti við að fara hærri leiðina, sem lá fram hjá
húsi hennar, og hann þorði varla að líta í áttina
þangað, er hann kom þangað sem vegirnir mætt-
ust. Er hann kom til Branksome, þurfti hann að
fara í gegnum járnbrautarstöðina, á leið sinni
að húsi dr. Peels en hann var ekki fyr kominn út
úr stöðinni en hann sneri við og gekk til baka
sömu leið og er hann var að ganga gegnum bygg-
inguna út á pallinn fyrir utan, vissi hann ekki
fyrri til, en hann stóð augliti til auglitis við
Almu Crosmont. Hann lyfti hattinum, en sýndi
engin undrunar merki, og hún gerði það ekki
heldur.
“Ætlar þú í ferðalag?” spurði hann 1 lágum
róm. til þess að segja eitthvað við hana, er hann
sá hve ólýsanlega sorgmædd hún var.
“Nei,” svaraði hún. “Það er Hugh, föður-
bróðir minn, sem er að fara. Maðurinn minn lét
hann fara.”
Hún gat ekki sagt meira. Dr. Armathwaite
varð afar bylt við að heyra þetta, og sagði eitt-
hvað hálf upp hátt, sem gaf til kynna hluttekn-
ingu hans. Hún leit á hann og brosti.
“Við vissum að það mundi hryggja þig,”
sagði hún og rétti fram hendina. “Hugh föður-
bróðir minn lætur eins og sér sé sama, og það sé
allt eins og það á að vera, og hann segir, að við
Ned komum okkur betur saman þegar hann sé
farin, en það er ómögulegt. Hann er núna að
kveðja Millie. Geturðu trúað því, að eg get bara
öfundað Millie hans vegna.” Og hún leit undan
hrygg í huga. Rétt í því kom Mr. Hugh Cros-
mont út úr farseðla skrifstofunni. Hann var með
gleði bragði og hafði ásett sér að gera það besta
úr þeirri breytingu sem nú var orðin.
Hann bað Almu að setjsat og hvíla sig, en
hún kaus heldur að ganga í kring með Dr. Arm-
athwaite til að geta talað við hann. Mr. Hugh
varð mjög glaður við að heyra, að Dr. Armath-
waite ætlaði að vera þar í umdæminu, og hann
fór að útskýra fyrir honum hvernig málin stæðu.
“Það er orðið nokkuð langt síðan Ned, á-
kvað að segja mér að fara í burtu” sagði hann.
“En eg skildi hvað han hafði í huga, en hann
sagði það ekki fyr en í gærkvöldi, er hann kom
heim í afar illu skapi, og réðist með illindum á
vesalings Almu fyrir hvað hún væri eyðslusöm.
Þú hefur nú þegar séð dálítið af hvernig atferli
hans er við vesalings Almu og eg vildi óska að
þú, að því leyti sem þér er hægt, verðir vinur og
verndari hennar, meðan eg er í burtu — svo gerir
það ekki neitt til þó eg segi þér svolítið meira.
Eg vil ekki segja nett misjaft um bróðurson
mnn; hann er í eðli sínu eins góður drengur og
nokkur annar, en hann hefir ekki verið í góðu
skapi upp á síðkastið, og hann er farin að verða
svo naumur með peninga, að Alma getur ekki,
með mestu sparsemi, komist af með það sem
hann fær henni. Hún hefur aldrei getað fengið
sér nýjan kjól, síðan hún giftist, en til allrar
hamingju gaf Dr. Peel henni svo stóra brúðar-
gjöf, að það hefir ekki gert neitt til. En þó hún
þannig hafi getað klætt sig án þess að hann legði
henni peninga til þess, þá getur hún ekki for-
sorgað heimilið af engu, en það er sem Ned vrð-
ist ætla að láta hana læra. Eg hef gert það lítið
sem eg hef getað — eg þarf ekki að segja þér
það; en eg er engin ríkismaður, og það lítið sem
eg hef getað borgað, hrekkur ekki til, og nú
verður það ibýsna hart fyrir hana, vesalingin, að
stríða við útgjöldin og borga reikninga einsöm-
ul. ”
“Hvað gerir hann þá með peningana? Lá-
varðurinn borgar honum þó líklega sæmilega
góð laun? Honum virðist vera trúað fyrir meira
ábyrgðarstarfi, á svo margan hátt, en mönnum
í hans stöðu er vanalega trúað fyrir.”
“Hann segir, að lávarðurinn hafi þann galla,
sem sé þjóðar einkenni vort, að hann vilji að
hann sýni stóran árangur af engu.”
“En það verður þó að vera nægilegt til að
lifa af!”
“Já, það ætti svo að vera. Það er ekki til
neins að neita því, að peningarnir fara eitthvað
þangað sem þeir ættu ekki að fara; og spursmál-
ið er — hvert? Hvort heldur það eru veðmál eða
í annað gróðabrall, eða það sé kona með í leikn-
um. ”
“Hvað heldur þú?”
“Ó, eftir nokkru sem eg heyrði hérna í bæn-
um fyrir skömmu, held eg — það síðara”.
Dr. Armathwaite varð mjög forvitin, en
sagði þó ekkert.
“Það er kona, sem er alþekkt hérna í bæn-
um, og býr hérna rétt hjá járnbrautarstöðinni,
því hefur verið veitt eftirtekt, að hún hefur far-
ið með sömu járnbrautarlestinni, og Ned, nú í
þrjú síðustu skiftin sem Ned hefir farið til Liv-
erpool.”
“Ertu viss um það?”
“Já, því það er eg sem hef séð það. Mér
fanst það dálítið undarlegt, að frá vetrarbyrjun
hefir hann altaf lagt á stað í þessar ferðir, eftir
að var orðið dimt. Svo eg hef verið hérna í kring
hjá járnbrautarstöðinni, og haft auga á því. Og
eg er hræddur um að Ned, hafi séð mig og
fengið grun á mér, og síðan hefir honum orðið
ljóst að eg muni vera þröskuldur í vegi hans.”
“Þú hefir þó ekki sagt honum hvað þú sást?”
“Nei, eg hefi ekkert sagt, og eg er heldur
ekki svo viss um hvað eg sá. Eg held eg sé held-
ur lélegur njósnari, að láta hann verða þess varan
að eg héldi mig í kringum stöðina. Og er það
ekki eðlilegt að ung kona sé hrædd um, að þessi
óskammfeilni náungi eigi góð skifti við hana.
Æ, það kemur mér til að hata Ned.”
“Því hefirðu ekki talað um það við hann?”
“Eg reyndi að gera það í gærkvöldi, og hann
varð alveg fokvondur og sagði að viðbjóður kon-
unnar sinnar á sér og daður lafði Kildonan gerði
sig alveg brjálaðan, og að hann yrði að svala
tilhneigingum sínum á sinn eigin hátt.”
“Daður lafði Kildonan!” endurtók læknir-
inn.
“Já, eg sagði að hún mætti skammast sín, og
hann sefaðist við það, eins og hann ávalt gerði
er nafn hennar var neft, og hann sagði, að hún
væri engill að gæðum og sakleysi, og hefði hjálp
að sér hvað eftir annað. Nú eg gat bara sagt, að
það hefði verið betra, ef hún hefði haldið sig
frá honum, og eftir það körpuðum við hvor
framan í annan, svo það var búið með alla sann-
girni, og endirinn varð sá, að eg varð að fara.”
“En ert þú að gera rétt? Hvað verður líf
Mrs. Crosmont nú þegar þú ert farinn?”
“Það getur skeð að eg sé búinn að vera of
lengi hjá þeim. Það á ekki við fyrir unga konu
að þurfa að leita hluttekningar hjá öðrum en
manninum sínum. Eg vona að þegar eg er farin,
og engin til að jafna á milli þeirra, að þá samlagi
þau sig smátt og smátt betur; annars hefði eg
verið lengur hjá þeim.”
Járnbrautar klukkunni var hringt, og Alma
kom nú til þeirra, og gerði sitt ítrasta, að verjast
gráti. Mr. Hugh fór inn í reykinga vagn, og þar
hélt hann áfram að tala við þau þar til lestin lagði
á stað. Þegar lestin fór að hreyfast, og hann
teygði sig út úr glugganum til að kveðja Almu
með kossi, stóðu tár í augum hans.
Þegar lestin var komin út úr stöðirini, veik
Dr. Armathwaite sér að Alma, sem stóð á pallin-
um og starði ráðleysislega eftir lestinni.
“Á eg að útvega þér vagn, Mrs. Crosmont,”
sagði Dr. Armathwaite.
Hún hrökk við og fór strax frá honum.
“Nei, þakka þér fyrir, eg ætla að ganga til
baka.”
“Eg held það sé betra að þú gerir það ekki,”
sagði hann alvarlega, því honum sýndist hún
vera svo þreytt að hún gæti varla staðið á fótun-
um. “Viltu ekki koma með mér til Dr. Peel, og
tala við Millie? Henni þykir svo leiðinlegt að
hún hefir ekki séð þig svo lengi.”
Það var eins og hún yrði hrædd við að heyra
þessa uppástungu, og sagði strax nei, og eftir
að hafa hneigt sig fyrir honum og boðið honum
“góðan dag”, flýtti hún sé út úr stöðinni. Eftir
litla umhugsun fór Dr. Armathwaite út á eftir
henni. Er hann stansaði við útidyrnar, sá hann
hana leggja á stað eftir veginum sem lá til Mere-
side, og hann sé strax að hún var ekki fær um að
ganga fjórar mílur einsömul. Svo hann gekk
hratt á eftir henni þar til hann náði henni.
“Eg þarf að fara dálítinn spöl í sömu áttina,
Mrs. Crosmont. Má eg hafa þá ánægju að verða
samferða þér?” sagði hann glaðlega.
Hann sá það í augum hennar, að henni þótti
vænt um það. Hann hægði ganginn og gekk við
hlið hennar, og talaði við hana um daginn og
veginn. Hann veitti því eftirtekt að skref hennar
urðu smátt og smátt styttri og óstyrkari, þangað
til þau voru komin hálfa leiðina, að hún varð að
þiggja að hann leiddi sig. Undir eins og hann
fann hendi henar á handlegg sér, hætti hann
við að halda uppi samtali við hana, og honum
fanst sem hann gleymdi tímanum. Það stafaði
kanske af þeirri tilfinningu að hann gæti gert
henni þetta til þénustu, þó í smáum stíl væri,
eða það var eins og hann hélt, að gegnum hina
líkamlegu snertingu, að blíðan sem skein út úr
hennar skæru augum, hefði einhver friðandi
áhrif á huga sinn; hvort heldur sem var, gengu
þau í hægindum sínum þegjandi, þar til þau
sáu húsið hennar. Dr. Armathwaite var löngu
áður búinn að finna ástæðuna fyrir því, að hún
vildi ekki þiggja keyrsluna til baka frá Brank-
some. Búningur hennar var mjög í mótsetningu
hvað við annað. Fínt skinnfóðrað herðaslag og
fallegur flauels hattur, en skórnir voru útslitnir,
en þó líklega heilir, og á höndunum hafði hún
útslitna hanska. Ástæðan til þessa ósamræmis
var auðskilin; hatturinn og herðaslagið voru
auðvitað leifar af giftingarbúningi hennar, sem
hún hafði ekki brúkað nema eina árstíð og voru
sama sem ný; en skórnir og hanskarnir sem
slitna fljótt, gáfu þess ljóst merki, að hún hafði
enga peninga til að endurnýja það sem slitnaði.
Þetta kom Dr. Armathwaite til að hugsa um
mótsetninguna milli þessara tveggja kvenna, sem
báðar þurftu að biðja mennina sína um hvað sem
þær vanhöguðu um; en mismunurinn var sá, að
Ms. Crosmont var ekki til neins að biðja manninn
sinn um neitt, því hún fékk enga peninga hjá
honum, en lafði Kildonan gat fengið hvað sem
hún girntist, nema peninga.
Dr .Armathwaite hugsaði með innilegri með-
aumkun til Mrs. Crosmont, sem var neydd til að
fórnfæra sér fyrir mann, sem hún hlaut að hata
og forsmá. Hann hugsaði um gamla Mr. Dighton
og skipun hans til Kildonan lávarðar, að láta
konuna sína ekki fá neina peninga, hafi verið
bygð á þekkingu á því, hvernig hún mundi verja
þeim peningum sem komust í hennar hendur, en
þau litlu óþægindi sem þetta gerði lafði Kildon-
an, og þá fórnfærslu, sem hún gerði með því að
selja skrautmuni sína, fanst honum ekki vera
neitt í samanburði við það líf, að vera altaf í
stöðugri sjálfsafneitun og kvíða, eins og Mrs.
Crosmont mátti líða, án þess að segja eitt einasta
orð. Fórnfærsla lafði Kildonan gat verið afleið-
ingin af ast til manns, sem hún hafði ekki fengið
að giftast; en Alma Crosmont, hafði ekki þá
gleði, að hafa neina ást á þeim manni fyrir hvers
yfirsjón hún mátti líða, og ef hún hataði hann
ekki, þá gat hún ekki annað en forsmáð hann.
Er. Mrs. Crosmont kom nær húsinu sínu,
starði hún á það með eftirvæntingarfullum aug-
um, og hinn eðlilegi litur sem hafði komið í
andlit hennar við hinn langa göngutúr, hvarf og
hinum fölva lit sló aftur yfir andlit hennar, og
hún varð þyngri í spori. Dr. Armathwaite hugs-
aði, þar eð komið var að máltíðartíma, mundi
maðurinn hennar sitja og bíða eftir henni, og
að hann mundi verða reiður er hann sæi hver
væri með henni. Er hann vildi draga að sér
handlegginn, svaraði hún hugsun hans, með því
að hrista höfuðið og sagði:
‘Nei, það Ibíður enginn eftir mér nú.”
Svo gekk hann með henni að hliðinu, þar
sem hundarnir komu hlaupandi á móti þeim, og
hoppuðu í kringum hana. Svo hlupu þeir ofan-
eftir veginum, eins og þeir vonuðust eftir að
sjá einhvern annan með henni.
“Nei, Lancer, nei, Fidget, Hugh föðunbróðir
minn er farinn í burtu,” sagði hún harmþrungin,
þó hún reyndi að líta glaðlega út.
Hvort hundarnir, við að heyra þetta hugsuðu
að nýr vinur væri betri en enginn vinur, er ekki
gott að giska á, en hvernig sem það var, hopp-
uðuliundarnir upp á brjóst Armathwaite og fóru
að sleikja hann. Andlit Mrs. Crosmont uppljóm-
aðist, og guðdómleg gleði skein úr augum henn-
ar.
“Ha! ha! Lancer sér það er ekkert að óttast,
og að eg á vin hérna í nágrenninu!”
Dr. Armathwaite sagði eitthvað óákveðið,
en hún heyrði það varla.
“Svo þú ætlar að vera hér”, sagði hún von-
góð.
“Hvernig vissirðu það? Hvernig fórstu að
geta upp á því ?” spurði hann.
Gleðibjaminn hvarf úr augum hennar og hún
sagði í lágum og blíðum róm, eins og hann hafði
áður heyrt. “Hljómurinn sem er í kring um mig
sagði mér það”, svaraði hún dreymandi, og er
hún hafði rétt honum hendina, brosti hún ofur-
lítið, er hún kvaddi hann, og þakkaði honum
fyrir fylgdina, svo hvarf hún inn í gegnum járn-
hliðið.
Er hún var komin fáein skref frá hliðinu,
sneri hann sér við og sá, að hún stóð og horfði á
eftir sér.
Honum rann til rifja er hann hugsaði til
þeirra mörgu erfiðleika, sem stóðu í vegi fyrir
því, að hann gæti orðið henni að liði, er hann
sá glampa frá hennar sorgmæddu augum bregða
fyrir hinumegin við járnhliðið.
13. KAFLI
Dr. Armathwaite varði fyrstu tíu dögunum
eftir að hann kom til Branksome til að kynnast
nokkrum gömlum mönnum sem höfðu gigt í
fótunum, og vesölum konum, sem vegna veikinda
Dr. Peels í nokkrar vikur höfðu verið án þess
trausts, sem heimsókn læknisiris gaf þeim. Dr.
Peel hafði gefið unga lækninum hin bestu með-
mæli, sem var vel metinn og hafði unnið sér álit
og stórt nafn, meðal sjúklinga sinna af heldri
stéttinni, sem höfðu ráð á að sækja læknir hvað
lítið sem gekk að þeim, þar til dutlunga sýki
þeirra varð að alvarlegum sjúkdómi; og þannig
var hinum unga lækni alstaðar tekið með fögn-
uði, sem jókst enn meira, er fólk vissi að hann
var sóttur til lafði Kildonan. Frá þessari byrjun
lá lukka hans í hans eigin hendi. Hann þurfti
bara að hafa hæfilega alvarlegan blæ á sér, er
hann varð að hlusta á hinar margbrotnu skýring-
ar hins brjóstveika borgarstjóra eða málaflutn-
ings maðurinn sagði frá sinni stöðugu maga-
pínu. Hann varð að vera á verði til að verjast
hinum sífeldu spurningum, sem var verið að
spyrja hann, um hvað hann héldi um Kildonan
fjölskylduna, og eftir svörum hans að dæma,
áleit fólk að hann léti ekki vaða ofan í sig, en
væri eftirtökusamur og aðgætinn. Hann varð að'
vera með í tedrykkju samkvæmum sem voru
höfð honum til heiðurs og koma svo fram meðal
þess kvenfólks sem stóð fyrir þessum tesam-
kvæmum, að enginn hefði ástæðu til að nein
þeirra væri skágengin. Og svo síðast en ekki
sízt, varð hann að reyna að friða prestinn, sem
hann á svo hlífðarlausan og óvæntan hátt, hafði
rænt hans plássi í hjörtum allra eldri kvennanna.
Þrátt fyrir þó dr. Armathwatie reyndi að
láta sem svo, að hann tæki þátt í þessu með ein-
lægum áhuga, og þó það væri eðli hans að vera
vingjarnlegur við alla, þá samt sem áður leiddist
honum þessar félagslegu skyldur, sem þessi nýja
staða hans hafði í för með sér. Hann lét ekki
undan falla, að tala við Millie, sem hafði sterka
löngun til að stríða honum dálítið. Þegar hann
talaði um, að samtalið í heimboðunum sem hann
hafði verið í, væri til sín, ekkert annað en suð-
andi meiningarlaus hávaði, sem hann fyndi enga
meiningu í, og skildi einu sinni ekki hvað hann
segði sjálfur, þá lézt Millie verða mjög alvarleg
alt í einu.