Heimskringla - 23.11.1949, Blaðsíða 1

Buy and Try—
“DAILY DOUBLE
LAYER” - 35c
Different Flavor Daily
French Cream Filling
ASK YOUR GROCER FOR THEM
Canada Bread Co. Ltd.
i
LXIV. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN. 23. NÓV. 1949
!••################################<
Buy and Try— •
“DAILY DOUBLE
LAYER” - 35c
Different Flavor Daily
French Cream Filling
ASK YOUR GROCER FOR THEM
Canada Bread Co. Ltd.
NÚMER8.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Vetrarbragur
Umhverfið er smátt og smátt
að fá á sig vetrarsvip. Á laugar-
dagsmorguninn þegar komið var
á fætur, var jörð hér þakin snjó-
lagi, hinu fyrsta, sem heitið get-
Ur. á þessu hausti. En ekki gerði
það útlit náttúrunnar grimm-
iegra, heldur stirndi á snjó-
ínn og þótti þeim er jólaskrúð-
för Eaton’s félagsins voru komn-
lr á fætur til að sjá, snjórinn til
prýðis.
Skrúðförin setti hátíðisbrag á* hann átt heima 1 Californía, en
borgina og var hin ágætasta eins
°g fyr. Ungum og gömlum sem í
þúsunda tali horfðu á hana,
fundust hreindýrin tilkomu-
meiri brokkandi í snjó en á auðri
jörð.
Snjórinn kom mildur og fjúk-
laus og spáðu margir að hann
mundi hverfa. En hann er nú
samt ekki horfinn. Það hafa ver-
nægileg frost um nætur til
að halda honum við, þó í sólskini
öagsins sýndist oft ætla að
í þýzkum og rússneskum fanga-
verum. Af því að hann var úkra-
ini, höfðu Rússar ströngustu gæt
ur á honum. Við opinber störi'
eða ábyrgðar stöður, voru allir
landar hans vaktaðir eins og
fangar.
Eftir nokkra fyrirhöfn, komst
dr. Vetukhiv til Póllands. Það-
an hélt hann til Þýzkalands og
var undan oki öllu leystur, er
bandaríski herinn kom þangað.
Síðustu sjö mánuðina hefir
er að flytja til New York.
Þegar Þýzkaland óð inn í land
vort 1943, urðum vér þess brátt
varir að það munaði minstu á
að vera undir þeirra stjórn og
Rússa. Þeir voru ef til vill held-
ur betri, en þeir fóru eigi að síð-
ur með okkur sem sigraða þjóð.
Þegar Rússar náðu aftur í
Úkraine, sem er brauðkarfa
Rússlands, voru milj. Ukraina
teknir og sendir að þeif forn-
spurðum til Síberíu. Dó hópur
verða lítið úr honum. Og út um af Þ€Ím Þar úr hungri’ saSði dr’
Vetukhiv.
Á hallærinu mikla í Ukraine,
er fólk hrundi í miljóna tali nið-
ur vegna bjargarskorts, sagði dr.
Vetukhiv, að þannig hefði staðið
að Rússar hefðu skapað það
ástand með þeim ákveðna ásetn-
ingi, að uppræta þjóð sína. Sú
kreppa hefði verið smiðshögg
Jósephs Stalins sjálfs.
f lok ræðu sinnar minti dr.
Vetukhiv á, að Ukraine væri eitt
þeirra landa, er biði eftir lausn-
inni undan oki einræðisins xúss-
neska. Að hinn vestlægi heimur
Sluggann að sjá stirnir en blíð-
iega á snjókornin. En alt um
það er líkara fyrir að jörðin hafi
nu klæðst vetrarhjúpi sSnum,
sem hún muni ekki af sér kasta
fyr en með komu sólskins og
sunnan vinda á komandi sumri.;
Lrost hafa að vísu verið, en
undur væg til þessa.
Tekjuskatturinn sýnir - -
Eitt af því sem af tekjuskatts-
skýrslum Samlbandsstórnar má
iaera, er það, hvað háar tekjur í-
húar landsins hafa.
Af skýrslum ársins 1947 sézt móti skapi.
dæmis að 139 manns höfðu
tekjur er á ári námu yfir eitt
bundrað þúsund dölum.
Hverjir þeir voru, segir auð-
Vltað ekki frá í skýrslunum.
Lað er varla nokkur leið í
Canada, að komast að hver tekju
hsesti maðurinn er.
vissi það, væri þjóð sinni ekki á
Indónesía sjálfstæð
Sjálfstæði sitt hefir nú Indó-
nesía heimt eftir að hafa lotið
Hollandi í 350 ár.
Við stjórninni tekur landið 1.
jan. 1950.
Þeir sem loksins komu sættum
í Bandaríkjunum birta þeir þó á milli Hollands og Indónesinga,
hver maðurinn er, en segja ekki^ voru Bretar. Á milli sjálfra
Um tekjur hans öðru vísi en í! þeirra gerði hvorki að reka né
hvaða flokki stórtekjumanna ganga, þó samkomulags væri bú-
i ið að leita í 5 ár.
bann er.
Þessir 139 skattendur, sem
Refndir voru, taka allir inn til
samans $22,500,000. — Skatt brezki
S^eiddu þeir er nam 13 miljón land.
Ekki er samningurinn eins
rúmur fyrir Indónesinga og
samningurinn við Ind-
Sjálfstæði Indónesinga
svipar til sambands brezkra ný-
lenda við Bretaveldi. Það er
1 flokki þeirra, er tekjur nefnilega konungssamíband, en
böfðu er námu 1800 til 1900 döl- ekki annað, sem nú bindur þá
Um á ári. Tala þeirra var 126,-, Hollandi.
öölum.
Llestir skattgreiðendur voru'
^80. Tekjur þeirra námu 235,000,-
000,00 en skattur um 13 miljón.
Tekjuhæstir að meðaltali eru
^ögfræðing ar.
^eir voru um 3,886 og höfðu
hver um $7822 árstekjur. Þeir
Sreiddu hver að meðaltali í skatt
$2055.00.
Næstir þeim koma læknar,
yerkfræðingar, — húsagerðar
meistarar, tannlæknar, beina-
Hæðingar, gróðamenn (invest-
°rs) og stjórnendur stór-við-
skifta.
Þjóðleg löggjöf í Rússlandi
Hr. Micheal A. Vetukhiv,
beitir úkrainskur lífeðlisfræð-
mgur og fyrrum prófessor við
Kharkov-háskóla. f fyrirlestri
sern hann hélt meðal landa sinna
er s. 1. sunnudag, mintist hann
meðal annars á hina þjóðlegu
Jöggjafar hlið Rússlands. Kvað
ann sjúkum veittar 16 rúblur
a mánuði og með því væri
Samningur þessi á nú eftir að
koma fyrir þing bæði í Holandi
og Indonesía. Að hann verði
endanlega samþyktur, þó styr
kunni um hann er verða, er fylli-
lega vonast eftir.
Tala íbúa hins nýja sjálfstæða
ríkis, er um 75 miljónir. Ein af
stærstu borgunum, Batavía, mun
vera eins mannmörg og Winni-
Peg-
Slæmar fréttir fyrir Canada
Sir Stafford Cripps, fjármála-
ráherra Breta hafði illar fréttir
að segja síðast liðna viku.
Innihald fréttana var, að Bret-
land hygði á að kaupa ýmsar
nauðsynjar sem það hefði slðari
árin keypt frá Canada, frá öðrum
þjóðum.
Synishorn af markaðstapi
Canada, eru ekki einungis mink-
andi hveitikaup, heldur og ýms-
ar aðrar vörur. Nú minka Bretar
t. d. kaup á svínakjöti úr 160
stærsta atriði talið og nærri hið miljón pundum í 40 miljón pd.
eir>a í þjóðlegri löggjöf. Egg, sem áður voru keypt héðan
Hr. Vetukhiv hefir bæði verið fyrir 22 miljónir dala, verða eng-
in keypt. Viðarkaup verða og
sama sem engin nú héðan. Af
smávöru og ýmsum óþarfa, sem
Canada seldi nokkuð af, verður
nú ekkert keypt.
Svínakjöt, egg, smjör og alla
mjólkurvöru, mun Danmörk nú
selja Bretum. Aðrar Canada vör-
ur, svo sem hveiti og við ætla
Bretar eflaust að kaupa frá Suð-
ur-Ameríku.
Ef Canada hefir fýst að keppa
við aðrar þjóðir á frjálsum mark-
aði, þá er ekki hægt annað að
segja en það tækifæri veitist nú
En það er hætt við, að það verði
ekki þjóðinni til fjár.
En tíminn styttist
Á þingi Sameiðuðu þjóðanna
s. 1. viku, vék Vishinsky að því,
að hann væri ekki vonlaus um
frið og samvinnu milli Vestur-
og austur Evrópu. Þegar hann
var spurður um hvort hann bygg-
ist við slíkri samvinnu um frið-
inn á grundvelli laga Sameinuðu
þjóðanna, svaraði hann ekki
öðru til en því, að hugmynd sín
væri, að Rússar væru friðar vin-
ir, enn kapitalistar vestlægra
þjóða réru að því að koma stríð-
um af stað.
Hector McNeill, brezki full-
trúinn á þinginu, var skjótur
sem fyr til svars og spurði Vish-
insky hvort hann ætti við að
Rússar hefðu sýnt að þá þyrsti í
frið við aðrar þjóðir? Ef svo
væri, færu Rússar ólíkt að því
að sýna nágranna þjóðum sínum
það en vestlægu þjóðirnar. Hann
sagði Vishinsky að það væri
komin tími fyrir hann, að hætta
að hræsna um friðafást Rússa-
stjórnar, og nær lægi að sýna
hana í verki. Tíminn færist æ
nær, að menn yrðu kallaðir til
reikningsskapar um þetta.
Hutterites andlega
heilbrigðir
Síðastliðna viku voru hér
tveir menn staddir frá Waynes-
háskóla í Detroit. Þeir eru
mannfræðingar og eru hér í
sambandi við þá fræðigrein.
Rannsóknir bera með sér, að
mannflokkur sá, er Hutterites
nefnast og eru rússneskir að
upprunna, eru allra manna and-
lega heilbrigðastir. Nýlendur
Huttarítanna kváðu vera 75 í N.-
Ameríku með alls um 7500 íbú-
um. f Manitoba eru 19 af þessum
nýlendum, nokkrar eru í Alberta
og Suður-Dakota.
Dr. Joseph W. Eaton heitir
sá, er rannsókn á Hutteritum
hér stjórnar, en sá er með honum
er heitir Jacob Driker og er frá
sama skóla.
Fregnritum sem spurðu dr.
Eaton um hvað hann gæti sagt
þeim um þenan mannflokk, svar-
aði hann á þessa leið og kvaðst
þó ekki viss um hvort sannað
væri, eða væri annað en hug-
mynd!
• Aðal umhugsunarefni þeirra
er velferð barna sinna.
• Þeir búa án alls skrauts (bæði
fatnaður og húsgögn eru óbrotin
og einföld.)
• f fari þeirra eru mjög sjald-
gæfir glæpir, vitfirring, eða
morð.
• Þeir eru mjög friðsamir í
sambúð.
• Hitterítar nota sér alla tækni
sem unt er að koma við í starfi
þeirra.
• Þeir kenna börnum sínum að
sýna goðvilja gagnvart öðrum.
Ýmislegt fleira nefndi dr. Eat-
on; að börn Hitteríta geri ávalt
það sem foreldrar þeirra skipa
þeim, getur brugðist. Gripdeild
eða smá þjófnaður er talinn
mjög sjaldgæfur meðal barna.
En eigi sér stað að þau til dæm-
is hnupli úr búðum, reka for-
eldrarnir þau ávalt með þýfið
til baka til kaupmannsins.
í skólum sínum hafa þeir
kennara sem ekki eru af þeirra
flokki og þeir fylgja upp úr 8
bekk kenslukerfi fylkjanna. En
eftir það er tekið að kenna
þeim eitthvað sérstakt.
Það er einstakt hvað þeir
lcggja sig eftir að vita mikið um
starf sitt. Eg hefi þekt svlna-
hirðir, sem átti meira af bókum
um svínarækt, en fundnar verða
nema í stærstu bókasöfnum.
Viðvlkjandi giftingum Hutt-
eríta, eru fjárhagurinn aldrei
neinn þröskuldur á vegi. Hitter-
íti velur sér brúði sína, fer til
prestsins, þau giftast, er gefin
íbúð eða hús með húsgögnum að
búa í.
Öryggið sem þessu er sam-
fara, getur haft áhrif á andlega
heilbrigði þessa mannflokks.
Hutterítar reykja hvorki né
drekka (nema hvað þeir neyta í
hópi sínum létt víns eða öls).
Alkóholneytendur eða óhófs-
menn um áfengi eru óþektir í
nýlendum þeirra.
Þeir hafa ekki víðtæki (radío)
en þeir fylgjast með því sem
gerist í heiminum af blöðum.
Þeir taka ekki myndir hver af
öðrum, vegna þess, að það gæti
gert hina betur útlítandi stæri-
láta.
Allir Hutterítar eru söngelsk-
ir. Þeir koma saman og ganga
syngjandi saman að finna stúlk-
urnar. Kynning þeirra á milli
brestur ekki.
Dr. Eaton og Mrs. Driker ætla
að finna kennara þeirra og aðra,
er við þennan mannflokk hafa
hér að skifta og síðan að heim-
sækja og tala við Hitterítana
sjálfa og sjá hvort þeir geti
kynst einhverju nýju um þá; að
minsta kosti fundið hugmynd-1
um sínum um þá einhvern stað
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
Nehru, foringa Indverja, telja
nú Sameinuðu þjóðirnar líkleg-
asta manninn að fá fyrir sig til
að jafna sakir heimsmálanna,
eða sætta austrið og vestrið. Um
undirtektir Nehrus er ekki vitað.
*
“Old Farmer’s Almanak” fyr-
ir árið 1950, er nýkomið út í;
Bandaríkjunum. Það hefir inni,
að halda þessar spár: Rigningar,
vetur, Kalt vor og komandi
seint, kaldan nýársdag, rigningu
á fæðingardaga Lincolns og
Washingtons. Veðrið á kosn-
ingadag (7. nóv. 1950) “demó-
kratiskt!”
★
í nýjum leik sem verið er að
sýna á Englandi, er gert gaman
að ríkiserfðaskattinum, en hannj
er nú orðinn svo hár, að numið
getur 75% af fasteignum.
í leiknum er maður látinn
segja: “Eg er kominn á grafar-
bakkann og þrái ekkert fremur
en hvíldina. En fjárráðamaður
minn fyrirbýður mér að deyja,
fyr en íhaldið sé komið til
valda.”
★
Byron Johnson, forsætisráðh.,
í British Columbia-fylki, brá sér
flugleiðis nýlega austur til Ot-
tawa. Er spáð að hans bíði þar
mikilvæg ráðaneytisstaða, ef til
vill f jármálaráðherra starfið,
sem Hon. C. D. Howe er að gef-
ast upp við sakir bilaðrar heilsu.
★
f þorpinu St. Pierre, Man., fór
fram bæjarstjórnar kosning. Hét
sá Ambroise Joubert, sem í vali
var fyrir bæjarstjóra og var kos-
inn gagnsóknarlaust. En hann
hefir nú sagt stöðunni lausri
vegna illmælgis og lítilsvirðing-
ar, sem honum var sýnd af hópi
manna (75 til 100 að tölu) er í
grend við heimili hans kveyktu
bál og ærðust í kring um það,
og sendu Mr. Joubert tóninn.
Mr. Joubert kvaðst ekki vilja
vera bæjarstjóri slíks skríls.
Það kom upp úr kafinu, að ó-
eirðar lýður þessi hafi verið
kjósendur Prefontaine er kosn-l
ingu náði 10. nóvember, en Jou-
bert hafi ekki fylgt honum að
máli.
*
Árið 1946 lánaði Canada Kína
um 60 miljón 4aii. Aðeins 2
miljónir hafa verið greiddar af
láninu.
Nú er Canada farið að óttast
að það sjái aldrei meira af þessu
láni. Sumt af því var veitt til að
kaupa hér vörur fyrir það, en
nokkuð var veitt í peningum.
Hafi vörurnar verið vopn eða
til hernaðar notaðar, á móti
kommúnistum, eru ekki mikil
líkindi til að kommúnistastjórn-
in fari að greiða lánið.
★
Canadiskt herskip Haida,
bjargaði um síðustu helgi 18
mönnum er á björgunarbáti voru
á hrakningi fyrir norðan Ber-
muda. Flugfarið er þeir voru á,
fórst en mennirnir með því kom-
ust í togleðurs-björgunarbát, er
skipið hafði með sér. Eftir 75
klukkustunda volk, kom canad-
iska herskipið að þeim. Tveir
af flugskipinu höfðu farist. Þeir
er til lands komust voru þjak-
aðir, en allir gengu þeir samt
stuðningslaust, nema þrír, er
flytja varð á sjúkrahús.
★
/
Ffá einu af leppríkjum Rúss-
lands hefir sú frétt borist út, að
hugmyndin sem fyrir Rússum nú
vaki, sé að halda Bretum, Banda-
ríkamönnum og Frökkum önn-
um köfnum við samningsborðið
í tvö ár, en að því loknu, krefj-
ast alls sem þá girni í Evrópu
af þeim eða hóta stríði. Ráð-
stjórnarríkin geta gert fjórar
atomsprengjur á mánuði og efla
af kappi fluglið sitt í norðrinu.
Að öðrum herútbúnaði þeirra, er
sagt að ekki kveði neitt sérstak-
lega. En mannafla hersins, er
vel haldið við.
★
f þorpinu Oberammerque, borg
í þýzku Alpa-fjöllunum, hafa
píslarleikarnir verið sýndir á
hverjum 10 ára fresti (að frá-
skildum stríðsárunum) síðan
1634. Nú er gert ráð fyrir að
sýna leikinn 1950, en sá hængur
er á því, að Alois Lang, sem lék
Krist 1934 og býðst til þess enn,
þykir ekki heppilegur til þess.
Ástæðan er sú, að hann var naz-
isti.
*
ÚR BRÉFI FRÁ OTTAWA
í bréfi til dr. Sig Júl. Jóhann-
essonar frá dóttur hans í Ot-
tawa, getur þess, að í höfuðborg-
inni séu staddir tveir fslending-
ar sem séu að semja við stjórn-
Canada um fiskveiðileyfi við
New Foundland. Mennirnir eru
Helgi H. Zoega, útgerðarmaður
frá Reykjavík og maður að nafni
Bjarnason frá fsafirði, er mun
ráðsmaður vera útvegs reksturs-
ins. Þessir félagar hafa haft 6
— 7 báta á veiðum við Græn-
land, með 65 manna áhöfn alls.
Að koma veiði þeirra heim kost-
aði 100,000 krónur, segir bréfið,
svo hér virðist ekki um smáræðis
afla hafa verið að ræða.
SIGURÐUR GUÐMUNDS-
SON SKÓLAMEISTARI
LÁTINN
Sigurður Guðmundsson, skóla
meistari frá Akureyri, lést í
fyrrinótt að hellrlili sínu hér í
bæ, Barmahlíð 49. Hann var 71
árs.
Fyrir nokkrum dögum kendi
Sigurður Guðmundsson lasleika
og varð hann þá að leggjast í
rúmið. Ekki var Sigurður þungt
haldinn í veikindunum en um
miðnætti í fyrrinótt versnaði
honum snögglega. Var hann lát-
inn um klukkan eitt um nóttina.
Banamein hans mun hafa verið
hjartabilun.
Sigurður var þjóðkunnur mað-
ur, einkum þó fyrir afskipti sín
af skólamálum, en Menntaskól-
inn á Akureyri og málefni hans
voru eitt hið allra mesta áhuga-
mál Sigurðar, enda ber skólinn
þess óræk merki. Einnig fékkst
Sigurður mikið við skriftir sem
kunnugt er.
Sigurður Guðmundssoon var
fæddur að Æsustöðum í Langa-
dal 3. september 1878. Hann
lauk magisterprófi í norrænu ár-
ið 1910 við Kaupmannahafnar-
háskóla. Næstu ár þar á eftir
gegndi hann kennarastörfum, en
skólameistari Gagnfræðaskólans
á Akureyri, síðar Menntaskól-
ans, varð hann árið 1921, en lét
af störfum við hann vorið 1948.
Fluttist hann þá hingað til
Reykjavikur ásamt eftirlifandi
konu sinni, frú Halldóru Ólafs-
dóttur, —ísaíoíd
Steingrímur Jónsson, yfir-
maður rafvirkju Reykjavikur,
kom s. 1. sunnudag ásamt frú
sinni til Winnipeg. Þau dvelja
hér fram á fimtudag, en halda
þá suður til Rugby, N. Dak., og
staldra þar vð hjá frænda Stein-
gríms, G u ð m u n d i dómara
Grímssyni. Frú Jónsson kom
hingað til að sjá bróður sinn,
Ragnar Swanson, í lögreglu-
stjórn í St. Boniface, en þau
höfðu ekki sézt í 39 ár. Til ís-
lands flúga þau 4. desember frá
New York.
BRÉF TIL HKR.
Myrkur hylur marar ál,
Myrk sig skýin hringa,
Myrkur er í minni sál
Myrkra hugrenninga.”
Kæra Hkr.:
Mér datt ósjálfrátt í hug þessi
gamla vísa eftir Sigurbjörn
Johannson (annan Suðurþing-
eying), þegar eg las síðustu út-
ungun Jónasar frá Kaldbak í
Heimskringlu. Skilaðu kærri
kveðju til Jónasar og biddu
hann um að breiða út svolítið
sólskin á meðal okkar landa
sinna, heldur en þessar myrku
“hugrenningar” sem við öll höf-
um endrum og eins, en sem alúð
og hlýja samferða og samvinnu
fólksins jafnan bætir úr. Eg,
fyrir mitt leyti, hef legið á spít-
ala í nokkrar vikur með brotinn
fót og hef fundið meir og meir
hvað allir eru góðir og hjálpsam-
ir. Og eg tilheyri ekki neinni
krkju eða félagsskap, en hef
aldrei “einmanna” verið og er
ekki enn.
Þeir sem hafa þeirri Guðsgáfu
að fagna, sem Jónas hefur
(skáld gáfu) ættu að strá út frá
sér ljósgeislum, en ekki myrkri.
Láttu nú sjá, þingeyingur, —
syngdu oss sólskinsljóð.
Með virðingu
Þingeyingur frá
Snokomish, Wash.