Heimskringla - 04.01.1950, Side 5

WINNIPEG, 4. JANÚAR 1950
HEIMSKBINGLA
5. StÐA
Ijómar hér”, og sem hann ann
svo heitt og fölskvalaust. Yrði
það honum líka ótæmandi upp-
spretta nýrra og fagurra yrkis-
efna.
Vil eg svo að lokum birta hér!
vísu er kveðin var á afmæli Páls
1947, og sýna hvaða augum það
skáld, sem er Ragnar Stefánsson,
lítur á hann:
“Svo því varstu borinn í heim-
inn heima,
þegar haustsólin dýrðlegust
skín, —
og barnsskónum sleit við bjartar
nætur
og borgfirzka háfjallasýn.
í draummóðu þeirra fjalla
fæddust
víst fegurstu ljóðin þín.
Þess skildum við Borgfirðing-
■ar minnast.
Heill hinum þjóðrækna Borg-
firðing í Vesturheimi!
Megi allar góðar vættir halda
vörð um hann til daganna enda.
—Framtak (blað á Akranesi)
AF HÉRAÐI
ir að byrjað var að slá. Túnin á
Út-Héraði voru mjög léleg ein-'
kum fyrir kal, og töðufengur
mjörg rír.
Það var til ráðs tekið að fresta
göngum um viku, þær hafa lengi
hafist 21. Sept. Þetta varð hið
mesta hjálpræði. Septemher all-
ur var einmuna góður, og heyjað-
ist drjúgum síðustu vikuna. —
Þetta varð til þess að heyfengur
varð allt að því í meðal lagi eft-
ir ástæðum, því útjörð var sæmi-
lega sprottin.
Uppskeru úr görðum var v*íða
rýr, en allgóð í sendinni jörð.
Vætan frá vorinu ætlaði aldrei
að þorna, sumir urðu því að setja
mjög seint miður jarðepli. Dilk-
ar voru lélegir eða frá % til kg.
léttari en undanfarið. Fullorðið
fé mun hafa verið í meðallagi.
Öllum kemur saman um það,
að vorið síðasta sé það versta
sem komið hefir á þessari öld. |
Þeir, sem muna vorið 1893 telja
það einna líkast þessu vori. Semj
dæmi um kuldann má nefna það,1
að jökúlsá á Dal lagði undan
Nú er orðið langt síðan eg
‘Hefi sent línur vestur yfir hafið.j
Leti og skeytingarleysi má um
það kenna öðrum þræði, en nokk-
uð er það að kenna tíðarfarsleg-
um erfiðleikum.
Vorið síðasta hljóp alveg
framhjá okkur í þetta sinn. Heil-
an mánuð sást aldrei til sólar.
Norðaustan næðingur, imikið
frost um nætur en aðeins frost-
iaust um hádaginn.
Allar skepnur varð að hýsa og
gefa þeim hey og mat. Þegar
menn vonuðu að kuldinn tæki
uú enda, þá fór að snjóa, og það
ekkert ómyndarlega. Um Út-
Hérað og allt upp í miðjan Fellu-
hrepp, varð mikill snjór, skaflar
jafnvel 2 — 4 metrar á þykkt, en
frost voru þá minni. Snjóbleytu
veður, eða kraparigning ekki ó-
tíð. Nú settu allir sitt traust á
Hvítasunnuna. Oft hafði bati
komið með henni, þegar vorharð-
indi gengu. Jú, Hvítasunnu-
morgun var veður kyrt og ó-
venju mjúklátt eftir því sem ver-
hafði lengi. Þá sá til sólar um
það ibil tvær stundir, síðan tók
norðaustan nepjan völdin aftur,
°g loftið varð grátt og ömurlegt
af kólguskýjum. Nú voru flestar
bornar í húsunum og fjölda
TOargt var látið út þessa góðviðr-
isstund á Hvítasunnudagsmorg-
uninn, enda hafði nú margur Ht-
ið að gefa. Um kvöldið var þrjós-
kast við að hýsa, í von um að líf-
ið og vorið mundi sigra. Á ann-
an dag Hvítasunnu var lengst af
snjófoleytuveður, en át þó af
auðu hnjótunum. Þá dóu mörg
lömlb, sem ekki þoldu kuldann,
°g gáfust upp á því að vaða krapa
örgulinn á eftir ánum í mýrum
°g votlendi. Nú varð enn að
hnoða öllu inn í húsin blaut og
iila útleikin eftir mikla matar-
gjöf. Á fimtudagsmorgun í þess-
ari viku, 9. júní, vöknuðu menn
við sólskin, og mátti þá segja
að skifti um. Þó komu ekki veru-
iog hlýindi fyr en um næstu
heigi, þrenningarhátíð, en eftir
það var ágæt tíð um lengri tíma.
Lambadauði varð talsverður um
Út-Hérað og Jökuldal, en lStill á
Efri-Héraði. Mátti segja að alt
öjargaðist betur en efni stóðu
til Flestir treindu hey fénaði
sínum, með því að drýgja það
með matargjöf, sem tókst að ná
af Reyðarfirði. Nokkrir urðu þó
heylausir, en þeim var miðlað
af þeim sem meira áttu. Nú tók
yið þrotlaust annríki. Alt var
komið í eindaga. Túnin og garð-
ana varð að erja, en komið fram
yfir miðjan júní. Þá var nú ekki
tími til 'ritstarfa.
Sláttur byrjaði hér ytra um
hálfum mánuði seinna en venju-
iega, eða ekki fyr en um 13 vikur
af sumri. Á Efra-Héraði byraði
siáttur viku fyr eða meira, og
varð það til þess að þar náðist
taða óhrakin en hér ytra lá hún
lengi flöt, því ótíð gerði rétt eft-
Brú eftir miðjan maí. Þess vita
menn ekki dæmi áður. Víst er
um það illa hefði farið, ef ekki
hefði náðst í fóðurbætir í tæka
tíð. Hann bjargaði mörgum.
Það sem af er vetri hefir ver-
ið hugstæð tíð. Fost kom í jörðu
síðast í október, og hefir ekki
horfið, en jörð er enn alauð, og
engar skepnur á húsi nema kýr
og hrútar.
f febrúar síðast liðnum andað-
ist Sigfús Hallsson frá Sleð-
brjót. Hallur faðir hans var son-
ur hins alkunna Svarta Halls
Sigurðssonar á Sleðbrjót. Kona
Halls og móðir Sigfúsar var
Sigurbjörg Pálsdóttir, sem fyr
átti Sigurð svarta Hallsson. Hall
ur bjó með ráðskonu eftir lát
konu sinnar, átti með henni ein-
hver börn, sem fóru til Amer-
íku með þeim þegar vesturferðir
voru í algleymingi hér.
Sigfús var kvæntur Kristinu
Þorarinsdóttur frá Skjöldólfs-
stöðum stystur séra Þórarins á
Valþjófssað. Þau bjuggu fyrst á
Sleðbrjót síðan á Vaðbrekku í
Hrafnkellsdal, en síðast á Hóli í
Fljótsdal. Kona Sigfúsar er lát-
in fyrir löngu. Síðustu árin all-
mörg var hann hjá Eiríku dóttur
sinni að Ormarsstöðum í Fellum
en hún er kona Árna Þórarins-
sonar Sölvasonar bónda þar. Sig-
fús andaðist þá hjá Einhildi
dóttur sinni, sem búsett er á
Reyðarfirði, gift Sigmari Halla-
syni frá Bessastaðagerði í Fljóts
dal. Sigríður heitir ein dóttir
Sigfúsar, en hún er búsett í
Reykjavík. Fleira komst ekki til
aldurs af börnum Sigfúsar. Sig-
fús var greindur vel, og greini-
legur í allri frásögn. Hann kunni
frá mörgu að segja, því hann
mun hafa verið 85 ára þegar hann
dó. Minni virtist hann halda all-
vel til hins síðasta, og var jafnan
glaður og léttur í máli, þegar
fundum bar saman. Hann einn af
þessum gömlu góðu körlum, sem
gaman var að hitta og ræða við.
Tvö systkyni Sigfúsar eru enn
á lífi. Eiríkur, sem .mun vera
tveimur árum eldri. Hann hefir|
lengstum verið vinnumaður í
Fellum og dvelur hér enn. Sól-j
veig heitir hálfsystir þeirra, en
allmikið yngri. Hún dvelur nú
hjá dætrum sínum á Reyðarfirði.
Eiríku hefir aldrei gifst né börn
átt.
Litlar horfur eru á því, að
virkjun vatns til raforku verði
hér eystra í stórum stíl á næst-
unni. Nokkuð hefir verið unnið
að mælingu fallvatns undanfarið
og útreikningar gerðir um kostn-
að. Virðist kunnáttumönnum
koma saman um það, að vegna
þess hvað hér er strjálbýlt, þá sé
lítt eða ekki hugsanlegt að bænd-
ur fái staðið undir kostnaði við
háspennulínur. Þessvegna eru
menn nú hvattir til einkavirkj-
ana heima hjá sér, þar sem skil-
yrði eru fyrir hendi, einkum þó
ef 2 eða 3 heimili geta verið umj
eina smástöð án háspennuleiðslu
Nú er að komast dálítill skríð-
ur á þetta, því allir þrá rafur-
magnið. í fyrra var sett upp stöð
á Ásgrímsstöðum í Hjaltastaða-
hreppi, í sumar á Droplaugar-^
stöðum sem er nýbýli úr Horn-
'heiðarstöðum í Fljótsdal. Auk
þess eru nokkrir byrjaðir á und-|
irbúningsvinnu, þar á meðal
Rangárbændur og Skógargerðis j
við Rangá fyrir þrjú heimili. j
Urnðarvatn við Umðarvatnslæk-
inn, Hafrafell við Hafrafellslæk
og fleiri. Sumir þeirra, sem ekki
hafa vatnsorku, eru að kaupa sér
mótorstöðvar, en dýrar þykja
þær í rekstri.
Hin 12. nóvember, átti Sveinn
Bjarnason ibóndi á Heykollsstöð-
um í Hróarstungu 70 ára afmæli.
Hann hefir setið hreppsnefnd
Tunguhrepps á fjórða tug ára,
en verið oddviti hreppsnefndar
í 26 ár. Hann hefir verið prýði-
legur starfsmaður, og sérlega
góður fjárhaldsmaður hreppsins.
Þetta viðurkenndu Tungumenn
með því að halda þeim hjónum
fjölmennt samsæti á Kirkjubæ á
afmælisdaginn. Var þeim afhent
þar rífleg peninga upphæð til
ráðstöfunar, auk fleiri smærri
gjafa frá gömlum vinum úr Fell-
um, sem tóku þátt í hófi þessu.
Menn skemtu sér þarna hið ibezta
við ræðuhöld og söng.
Sveinn er uppalinn á Hafra-
felli í Fellum og albróðir Rún-
ólfs á Hafrafelli, sem mörgum
er kunnur. Eg hefi minst ofur-
lítið á hann í Hkr. fyrir skömmu.
Kona Sveins er Ingibjörg Hall-
dórsdóttir Jakobssonar prests á
Hjallastað og víðar Benedikts-
sonar.
Gísli Helgason
16. nóvember 1949
HUGDETTUR
Allir menn eru fæddir með
óskasteininn í sjálfum sér, en
úr nokkrum hraungrýti sálar lífsins er svo
að hann finst
Gerðu ekki lítið
manni, “Þú veist ei hvem þú víðáttumikið,
hittir þar, heldur en þessir gyð-
ingar.”
%
Stærsta gæfan, er að vera ráð-
vandur, almennur maður.
*
Ritstjóri Lögbergs þykir kyn-
legt hversu margir íslendingar
heima ‘sitja við austurgluggann’.
Ætli hann viti að þeir sitji við
vestur gluggann, svo að þeir sjái
ekki sólina koma upp?
★
Það er kynlegt, þó að hvítir
aldrei.
*
Æskuvonimar eru margar. -
Elli vonirnar eru engar, því að
fáir trúa á framhalds lff þegar
þeim liggur mest á.
★
Þegar páfinn er búinn að end-
reisa helvíti á tuttugustu öld-
inni, með sömu tækjum og á
svörtu öldunum, verður f jandinn
hans önnur hönd. — Þegar um
pintingar og f járdrátt er að ræða
er hann sá vöndur, sem hand-
menn líti niður á Kína, sækjast hægast er að hýða með. Til þess
þeir eftir að sólbrenna sig, svo að framkvæma þetta, þarf páf-
að þeir verði gulir.
BANDARÍKIN OG
ISLAND
Frh. frá 1. bls.
íslenzka lýðveldið. Þegar lauk
samskiftum íslendinga og Banda-
ríkjamanna og setulið þeirra
hvarf heim, hafði íslenzka þjóðin
á fáum árum orðið frjáls, mjög
auðug, hafði numið fjöibreytta
verktækni og orðið fyrir mjög
þýðingarmikilli vakningu vegna
námsferða mörg hundruð æsku-
manna vestur um haf. Banda-
ríkjamenn gátu enn veitt íslend-
ingum tvent í ofanálag á fengin
gæði, sem sé fjárstyrk til fram-
kvæmda innanlands og hervemd
í ófriði. Marshall-aðstoðin nem-
ur tugum miljóna og er slíkt
framlag stórt afrek milli þjóða.
En vegna áhrifa bolsévika og
hinna svokölluðu undirskriftar-
manna hefir herverndin ekki ver-
ið þegin. En með þátttöku í sam-
tökum Atlantshafsþjóðanna, und-
ir forystu Bandaríkjamanna, hef-
ir þjóðin þó öðlast nokkra vernd
á hættutímum. En að sú vernd
er ekki meiri og fullkomnari er
ekki Bandaríkjamönnum að
kenna. Þær einföldu niðurstöður
í utanríkisskiftum íslendinga,
sem hér hefir verið bent á, eru
öllum landsmönnum kunnar, en
þó ekki ræddar opinberlega. Sú
feimni ,sem ríkt hefir hér á
landi um sanngirni og drengskap
Engilsaxa í garð íslendinga, er
vatn á myllu þeirra manna, sem
vilja koma íslenzku þjóðinni
undir lás og loku austan jám-
tjaldsins. En þessi feimni má
gjarnan rýma fyrir skynsamlegri
og hlutlausri athugun á aðstöðu
þjóðarinnar í samfélagi nútíma
ríkja.—J. J., Landvörn.
Það er von að þeir sem skrifa
'í vestur-íslenzk blöð verði gaml-
ir í anda: mál þeirra er aðeins
lesið af gömlu fólki.
*
Páfinn vill endurreisa helvíti.
—Lúterska kirkjan á játninga-
grunn þess ennþá, það ætti að
draga úr viðreisnar kosnaði
hennar, vilji hinn gera það sama.
★
Jólin eru ekki lengur jól, —
bara “business”.
*
Ilt var konungs einvaldið, en
ver var páfa-valdið.
Eftir fréttum úr bréfi frá ís-
landi, að dæma, sem eg fékk fyr-
ir stuttu frá fyrverandi merkum
V.-ísl., er pólitíkin þar svo hol-
grafinn, að útlit er fyrir að ís-
lendingar verði bráðlega að
sigla á konungsfund, til þess að
láta hann skera úr málum, eins
og forðum.
*
Fátæklingurinn eyðir þessum
fáu centum, sem hann á á jólun-
um en auðmaðurinn græðir milj-
ónir.
★
Menn eru farnir að kvíða því,
að þjóðverjar fari í stríð á und-
an Rússum.
*
Þjófar og morðingjar eru orðn-
ir svo leiknir í kúnst sinni hér á
Ströndinni, að þeir skáka lög-
reglu og lögum um hádag, hvað
þá á nóttunni.
*
Það fer að hvessa á austan,
þegar konur í Asíu eru búnar að
fá kosningarétt.
★
Þegar eg var sem heimskastur
leið mér best, þegar eg var sem
vitrastur leið mér verst.
Garðræktuð Huckleber
Hinn gagnlegasti,
legursti og vinsœl-
asti garðávöxtur
sem til er.
Þessi fögru ber
spretta upp af fræi
á fyrsta ári. Óvið-
jafnanleg i pæ og
sýltu. Ávaxtasöm,
berin stærri en
vanaleg Huckleber
eða Bláber. Soðin
með eplum, limón-
um eða súrualdini gera finasta ald-
inahlaup. Spretta í öllum jarðvegi.
Þessi garðávöxtur mun gleðja yður.
Pakkinn lOe, 3 pakkar 250, Únza
$1.00, póstfritt.
/"* f • Vor stóra fræ og út-
ueiins sæðisbók fyrir 1950
Vertu ekki að slíta þér út á
þvtí að fárast um hvernig heim-
urinn er, það er að berja höfðinu
við steininn, hann batnar ekkert
við það. Reyndu heldur að kom-
ast að niðurstöðu í því, hvað þú
að þessum parti, getur gert til
þess að bæta hann.
Það eru til manneskjur, sem
er sama hvort þú ert
þrjá daga eða
þekkir þær jafnlítið.
inn ekki annað en hræða fólkið
á kommúnismanum svo að það
hrópi: “Ekki þennan, heldur
Barrobas”!
★
Þeir sem skrifa um það, sem er
ábótavænt hjá Rússum, fá að
launum virðing og peninga. —
Þeir, sem skrifa um það, sem er
ábótavant hjá Ameríkumönnum,
eru skammaðir og skipað að
Þegja-
*
Ef einhver spyr mig, hvort eg
sé að skrifa þessar hugdettur,
vegna þess að eg haldi að fólkið
taki þær til greina, er svarið á-
kveðið — Nei. — Vilji hann fá
að vita hversvegna eg sé þá að
skrifa þær, er svarið: Eg veit
það ekki.
★
Það er hægt að þola galla mann-
anna, þangað til að ódrenglyndið
kemur til sögunnar, þá er betra
að fara að gá að sér.
★
Ein líkan fyrir þvá að maður-
inn deyi ekki út er sú, að mann-
innum, skyldi nokkurntíma detta
í hug, að lífið héldi áfram eftir
viðskilnað sálar og líkama. Eg
hallast að þeirri skoðun, að alt,
sem í hugann kemur, eigi sér
bakhjarl á einhverjum þætti til-
verunnar.
★
Indverjar segja að vestrænir
menn kunni ekki að anda. Þeir
viti ekki einu sinni að maður
andi ekki nema með annari nös-
inni í einu, og skifti um einu
sinni í hverri klukkustund, og
þegar andað sé með hægri nös,
séu sveiflur persónuleikans heit-
ari og líf meiri, en verður hæg-
ari og kaldari þegar andað er
með þeirri vinstri. Þeir líta svo
á að andardráttur hægri nasar
standi í sambandi við fjörgjafa
vorsins, en þeirrar vinstri við
kyrstöðu haustsins. — Leyndar
dómar tilverunnar eru djúpir.
★
Eg gekk upp á ofunhátt fjall
og sá yfir Vancouver-borg, og
undraðist stærðina, skrautið og
I ríkidæmið. Þá vék sér að mér
i maður, sem þekkir 'hlutina niður
j í kjölinn og sagði: “Alt sem þú
i sérð hér er ekki eins mikils virði
samtíða! . . * . . „
. , , i °g eignir aðeins eins miljonera.
þrjátíu ar, þu'
Eg bið ekki um kærleik þinn,
þú mátt ekkert af honum missa
frá sjálfum þér. En eg krefst
réttlætis af þér, sem skyldu, af
því að við lifum í mannfélagi,
sem ekki getur staðist án þess.
★
Líkami mannsins er svo dá-
samlegt listasmíði, að sá sem hef-
ir gert hann verður að vera ál-
máttugur. Um smíðið á sálinni er
ekki hægt að segja, maður þekkir
hana svo lítið.
★
Mannsæfin er of löng fyrir
líkamann, en of stutt fyrir and-
ann.
★
Það er ekki minst á það með
hluttekningu, hve mikið Rúss-
land leið við eyðileggingu stríðs-
ins. — En það er skrifað um það
með grátklökkva hve mikið tjón
Noregur beið.
★
Nútíðin er það eina, sem þú
hefir ráð á. Fortíðin er farin, og
framtíðin á huldu.
*
List orðsins er í því fólgin að
geta látið eitt orð fá eins mikla
þýðingu og tíu orð. S. br. ís-
lendingasögurnar.
*
Bókmentir þessarar aldar
sökkva í orðafjölda.
Þingeyingur: Við erum báðir
réttir. Þú með sólskinið, en eg
með myrkrið. Það eru tveir flet-
ir á tilverunni, og hvorugur má
án annars vera, frekar en dagur-
inn getur verið án næturinnar,
eigi náttúran að halda jafnvægi.
— En það er annað, sem ber á
milli: “Þú ásakar mig, en eg ekki
þig”-
/. S. irá Kaldbak
Teikn á himni
Sænska blaðið “Dagens Ny-
heter” skýrir frá því, að nokkrir
byggingamcnn í Suður-Svíþjóð
hafi séð teikn á himni einhvern
síðasta daginn í október. Þeir
sáu ljós á lofti og tók það á sig
þá mynd, að greinilega mátti lesa
orðið Israel með eldlegu letri.
Enga skýringu kunnu verka-
mennirnir að gefa á þessu undri,
þar sem þeir hvorki heyrðu né
sáu til flugvélar.
Mér hefði þótt fróðlegt að vita
hvaða álit Stephan G. hefði haft
á heimsmálunum nú, hefði hann
lifað.
★
Það er mikill munur að lifa
nú, eða á dögum Gamla testa-
mentisins. Jakob glímdi við guð
og sigraði. Nú glímir maður við
sjálfan sig og tapar.
★
Ef þú ennþá sólu sérð
sjötugt þegar yfir ferð,
vera skyldi viðbúinn
vakta skiftum hugur þinn.
Þá er allra veðra von.
— Verður að deyja mannsins
son —
Eftir stutta stundartöf
stefnir leiðin út að gröf.
★
Þeir, sem gera þér rangt til. |
fá þegar tíminn líður, svartan
blett á tunguna, sem verður að |
meini ,og læknast aldrei.
Aðkomumaður fór húsa villt,
lenti í geðveikrahæli í stað há-
skóla. Er hann varð þessa var,
sagði hann við vörðinn, sem leið-
beindi honum: Þegar öllu er á
botninn hvolft, þá held eg, að
ekki sé svo ýkjamikill munur
þessara tveggja stofnana.
— Jú, raunar, svaraði vörður-
inn, — á stofnun sem þessari
verður mönnum að fara fram áð-
ur en þeir útskrifast.
COeðSese8eOSð99Oð9SCQððOSOO909S6O99SOSOað9!
VERZLUNARSKÓLANÁM
Aldrei hefir verið eins nauðsynlegt og ein-
mitt nú, að hafa verzlunarskóla mentun,
og það fólk sem hennar nýtur hefir venju-
lega forgangsrétt þegar um vel launaðai-
stöður er að ræða.
Vér höfum nokkur námsskeið til sölu við
fullkomnustu verzlunarskóla í Winnipeg.
Spyrjist fvrir á skrifstofu vorri þessu
viðvíkjandi, það margborgar sig.
The Viking Press Limited
Banning og Sargent
WINNIPEG
MANITOBA
‘ ■'*‘"/3^«>5COOCaOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCCCOOOOOeOOOOOtf