Heimskringla - 29.07.1953, Page 17

LXVII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 29. JÚLÍ 1953
NÚMER 44.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
FRIÐUR f KOREU
Á PAPPÍRNUM
Vopnahlé hefir nú loks verið
samið í Koreu.
Það var sunnudaginn 26. júlí,
sem stríðsaðilar komu sér sam-
an um það og undirskrifuðu
samning að því lútandi.
Hafði þá stríðið staðið yfir í
37 mánuði.
Um leið og skipunin var gefin
út um að hætta, stóðu víða yfir
grimmar orustur. Það var um kl.
10 á sunnudagskvöld. En það er
á þeim tíma dags, sem herlið
vanalega fer á kreik.
f þessu stríði hafa um \/2 milj
ón manna verið drepin.
Um skilmála friðarins verður
eflaust mikið skrifað. í heild
sinni má segja að þeir séu þann-
ig, að gengið sé frá öllu eins og
það er og aðrar skyldur hvíli
ekki á stríðsaðilum en þær, að
rjúfa nú ekki friðinn.
Innan 72 klukkustunda, eiga
herirnir að hafa horfið til baka
af vígstöðvunum með öll vopn
1 y% mílu á hvora hlið. Skapast
þannig mannlaust svæði milli
stríðsaðila eða það sem kallað
er “buffer zone”.
Vopnahléð stendur yfir í 90
daga og er eiginlega til reynzlu
meira en að friður geti heitið.
Suður-Koreumenn lofa að
brjóta ekki grið þann tíma. En
meiru lofa þeir ekki. Og þeir
eiga afar ilt með að sjá réttlæti
þessa friðar, þar sem landi
þeirra er skift í tvent, og engin
samvinna milli Norður- og Suð-
ur hluta þess fáanleg. Kommún-
istar óðu þarna inn, taka helm-
ing landsins og halda því, eins
og ekkert hafi ískorizt og þeirra
land sé, og hafi verið. Þetta er
það sem Syngman Rhee svíður
og öllum þjóðræknum og að vísu
réttsýnum mönnum. En þegar
Sameinuðu þjóðirnar hafa ekki
bein í nefinu til að uppfylla til-
gang sinn með stríðinu betur,
þýðir ekki um það að fást. Suð-
ur-Korea sér og veit að hún get-
ur ekki náð rétti sínum við kín-
verska og rússneska kommún-
j ista án þeirra. Ganga þeir því að
j þessum stundar-friði.
En jafnvel þó svona sé, er það
i mikils vert að stríði og mann-
j drápum linnir um hríð. Yfirleitt
1 eru 16 Sameinuðu þjóðirnar, sem
þátt tóku í Koreu-stríðinu fegn-
ar, að geta hætt þeim fórnun,
sem stríðum eru samfara. Verði
vopnahléð til varanlegs friðar og
betra samkomulags þjóða á milli,
er meira með því unnið, að koma
því á, en menn geta í fljótu
bragði gert sér grein fyrir.
Að bíða og sjá hvað setur og
vinna að framhaldi friðarins, er
vonandi að allar þjóðir beri gæfu
til.
Fyrst um sinn verður herlið
mikið til taks, ef með þarf á víg-
völlum Koreu.
Ef rétt er frásagt, eru foringj-
ar beggja stríðs aðila mjög á-
nægðir með það sem orðið er.
FISKIMENN RÚÐIR
í ræðu, sem M.J . Coldwell
foringi C.C.F. flokksins hélt s.
1. laugardag á Gimli, fór hann
hörðum orðum um liberalstjórn-
ina í Manitoba fyrir að gera ekk-
ert til stuðning fiskimönnum á
Winnipeg vatni, sem hann sagði
herfilega rúða, af fiskifélögum.
Hann sagði verðið sem fiskveiði
menn fengju væri 79.7% lægra
heldur en markaðsverð á fiski
væri. Hann vildi að sambands-
stjórn skipaði ráð til að líta eftir
þessu.
CANADISKIR
f KOREU
HERMENN
Ein herdeild Canada í Koreu
(the 25 Infantry Brigade) er um
7,000 manns munu vera í, verður
áfram í Koreu, þrátt fyrir vopna
hléssamningana. Alls er sagt að
særst hafi 1499 Canadamenn og
296 dáið í Koreu stríðinu.
SINCERE CREETINGS TO THE ICELANDIC
PEOPLE, ON THEIR NATIONAL
CELEBRATION AT GIMLI
” Representative:
Res. 636 Home St.
Winnipeg, Man.
GUNNAR ERLENDSSON
Office Phone: 92-4231
Res. Phone: 72-5448
J.J. H. M9LEAN
PORTAGE AT HARGRAVE Winnipeg, Manitoba
FARFUGLARNIR
KOMNIR VESTUR
Hópur Vestur-íslendinganna,
sem heimsóttu fsland, var í gær
sagður kominn til New York.
Ferðin hefir gengið hið bezta.
Engir sýkst. Skemtun alveg ó-
f leymanleg. Heimfaranr.a er von
til Winnipeg í kvöld (miðviku-
daginn 29. ágúst), flugleiðis.
TALA ÞINGMANNA-
EFNA
f kosningunum 10. ágúst,
sækja 861 um þingsæti, en þau
eru 265 alls. Liberalar sækja í
264, íhaldsmenn í 245, C.C.F. í
163, Social Credit 70, og Labor-
Progressive (kommúnistar) 99.
Aðrir sem sækja eru 20 og flest-
ir óháðir.
Um þingsætin í Manitoba-
fylki, sem eru 14, sækja 54. Lib-
eralar og íhaldsmenn sækja í
öllum, CCF í 9, Social Credit
í 8, Kommunistar í 7 og einn eða
tveir óháðir.
FRÁ BERLÍN
Fréttir s.l. fimtudag frá Ber-
lín, yoru á þá leið að um 200
menn í úraníum námum í Aust-
ur-Þýzkalandi hefðu gert upp-
reisn og verið handteknir. Þeir
kröfðust að 1200 þýzkir verka-
menn sem sætu í tugthúsi síðan
17. júní, væru látnir lausir.
VERÐ Á HVEITI
ÞESSA ÁRS
Verð á þessa árs hveiti hefir
verið ákveðið af Hveitiráði sam-
bandsstjórnar, sem hér segir:
Fyrsta greiðsla á hveiti No. 1.
Northern í Fort William, Port
Arthur eða Vancouver nemur
$1.40 á hvern mæli.
Á höfrum 65 cents; byggi 96
cents. Þetta niðurgreislu verð
kemur í gildi 1. ágúst.
VILJA KOSNINGAR
Frá Englandi eru fréttirnar
þær, að fylgismenn Winston
Churchill vilji að kosningar fari
fram í haust, ef heilsa Churchill
leyfi það. Hversvegna getur
ekki um. Það sem aðallega er
Stutt yfirlit úr stjórnarsögu Canada
haldið að til greina komi, erj
klofningur innan verkamanna- j _____
flokksins. En hann stafar af (Fyrir einum 25 áfum reynd; fundið þenna ^ landsins
skoðanamun þeirra^ Bevan og á er þetta ritar að minna á að- [ því eignuðu Frakkar sér Canada
Atlee. Telja Bevamtar sig geta, aldrætti í stjórnarfars sögu CanjFullum 37 árum áður hafði John
komið í veg fyrir að Attlee nai j ada [ eins stuttu máli og mögu. j Cabot frá Bristol á Englandi,
nokkru sinm^voldumjjg honum legt var og án þess> að aðal þráð-j lent hér við land í nánd við stað
urinn slitnaði. Hann var að tína: þann, sem Cape Breton heitir.
ýmislegt fróðlegt saman um'Fann hann því meginland Am-
landið og fanst að inngangur aðjeríku ekki einungis á undan
honum væri ekki óviðeigandi j Cartier, heldur einnig ári áður
með stuttu ágripi stjórnarfars-! en Columbus komst þangað;
sögunnar. Er honum nú að detta jbygðu Bretar tilkall sitt til Can
liggi næst að gefa Bevari for-
ustuna. Að óreyndu, er ólíklegt
að Attlee geri það.
RÚSSAR MÓTMÆLA
Eins og kunnugt er hafa þrír
utanríkisráðgjafar stóru vest-
lægu þjóðanna verið að ræða á
fundi í Washington um að stór-
veldin fjögur hefðu fund með
sér. Á þeim fundi, sem kom í
stað Bermuda-fundarins sem
aldrei varð af, var samþykt að
halda fund í septemberlok, þar
sem hgakvæmast þætti.
Rússar höfðu ekki neitt á móti
þessum fyrirhugaða fundi. En
þar sem gefið var til kynna, að
málefnin sem um yrði rætt, yrðu
meðal annars sameining Þýzka-
lands og sjálfstæði Austurrík-
is, kom annað hljóð í strokkinn.
Höfuðblað Rússa, Pravda, flutti
fjögra dálka grein með feitletr-
aðri fyrirsögn á fyrstu síðu, um
að þessi mál kæmu fundinum
ekkert við og Rússland kæmi
ekki á þennan septemberfund,
nema þau yrðu af dagskrá stryk
uð. Fundur utaniHkisráðgjaf-
anna hefði ekkert vald haft til
í hug, að í þessu ágripi væri
skjótan og handhægan fróðleik
að finna, er kosningar eru .fyrir
dyrum. Afleiðing þeirra er vana
lega sú, að þá sé meira um
stjórnmál og stjórnarsöguna
liugsað, en endrarnær. Með það
í huga er þetta styzta yfirlit,
sem til mun vera, hér birt. Hafi
einhverjir kverið með því les-
ið áður eru þeir beðnir fyrir-
gefningar. —Ritstj. Hkr.)
Stjórnarár Frakka 1608—1759
Árið 1534 kom frakkneskur
maður Jacques Cartier, til þess
staðar á austurströnd Canada er
Gaspé heitir. Árið eftir sigldi
hann upp etfir St. Lawrence
fljóti. Er hann talinn að hafa
ada á þessu. En Acadia (New
Brunswick og Nova Scotia) og
landið þar vestur af meðfram
St. Lawrence fljótinu, hélt á-
fram að byggjast af Frökkum,
og árið 1608 hafði Samuel Chap-
lain, sem nefndur hefir verið
“Faðir Canada”, kannað að mestu
þann hluta Quebec-fylkis, sem
nú er bygt. Fyrst réðu verzlunar
félög hér lögum og lofum; hafði
konungur Frakklands veitt þeim
hér einkaleyfi til að verzla. En
óreiða var á stjórn allri þau árin.
Síðar (1664) var nýlendustjóri
(Governor) sendur hingað. En
vald hans var takmarkað, og litlu
meira en hreppstjóra á Frakk-
landi. Canada var þá í raun og
veru ein af sveitum Frakklands.
Konungurinn hafði stjórnarvald
ingur, ug hefir hegnt harhlega “ (löggjofina, framkvatmd-
fvrir „i™; 4 criAmnreirin. arvaldið og domsvaldið) i sinm
fyrir glæpi á móti stjórnarskip-
un Rússa. Hún er Gyðingaættar
eins og maður hennar var og
að taka þessi mál upp án sam Nazistar myrtu. En Mrs. Benja-
þykkis Rússa. Af þátttöku Rússa
í fjögra stórvelda fundinum
yrði ekkert, nema hinir vest-
lægu ráðgjafar gerðu viðeig-
andi bætur á yfirsjónum sín-
um.
VINIR BERIA OFSÓTTIR
f Austur-Þýzkalandi hefir
einn af beztu vinum Beria, verið
rekin frá völdum af rússnesku
stjórnarómyndinni, sem þar var
á valdastól sett eftir uppþotin 'af trúnaðarmönnum hans og vin
17. júní. Heitir hann Max Fech-'ur, Vladimir Dekanozoy, innan-
ner og var dómsmálaráðherira. j lands öryggisráðherra, rekinn
Hann sá ekki neitt ólöglegt við j frá stöðu sinni og er nú horfinn.
verkfallið, og geldur þess nú. Þriggja háttstandandi manna
f embætti hans hefir kona ver í herliði Beria heima í Rússlandi,
ið skipuð sem Hilda Benjamín er nú saknað. — Þykir líklegt að
heitir, kölluð að auknefni þeir séu í varðhaldi hjá Sovét-
“Rauða Hilda”. Hún er lögfræð-j stjórninni.
mín og sonur hennar sluppu úr
prísund nazista.
Verkfalls-óeirðunum í Aust-
ur-Þýzkalandi fylgdu svipuð
uppþot í Ukraine, en hún er
annað stærsta leppriki Rússlands
sem alls eru 16. Skýrði útvarpið
í Moskvu frá að einnig þar hefði
verið nýr innanlandsmála ráðhr.
skipaður vegna makks hins fyrra
við Beria og Fechners.
f heimahéraði Beria, var einn
hendi. Prestarnir réðu einnig að
heita mátti eins miklu og land-
stjóri, og skaut kaþólskan þá sírw-
um rótum hér í þjóðíélaginu.
Aðalsmannastétt (Nobles) var
reynt að koma á fót með því að
láta vissum mönnum í hendur
stórar spildur af landi, sem þeir
svo leigðu yrkjendum En því
fyrirkomulagi var kollvarpað áð
ur en því óx fiskur um hrygg.
Þingstjórn var hér ekki, og
þegnar áttu engan þátt í laga-
smíð landsins. Sveitir voru ekki
stofnaðar og sjálfstjórnarhug-
myndir allar áttu erfitt upp-
aráttar, því eftir fundarhöldum
var stranglega litið. Þessi
stjórnarár voru því tímar ein-
veldis í Canada.
Stjórnarár Breta— 1759-1791
í byrjun þessa tímabils taka
Bretar Quebec og Montreal af
Frh. á 18. bls.