Heimskringla - 07.09.1955, Síða 1

CENTURY MOTORS LTD.
247 MAIN — Phone 92-3311
S..

CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN-716 PORTAGE
S.-

LXIX, ÁRGANGUR
WINNEPEG, MIÐVIKUDAGINTÍ, 7. SEPT. 1955
NÚMER 49.
FRÉTTAYFIRUT OG UMSAGNIR
Hátíðahöldin vestra
September mánuður byrjaði
glatt í tveimur vestur fylkjuni
Canada í þetta sinn. En svo stend
ur á því, að bæði fylkin eiga 50
ára stofnafmæli um þetta leiti.
f Alberta var 1. sept. ákveðinn
helgidagur og byrjun að hátíðar
höldunum, en aðal hátíðardagur-
inn verður ekki fyr en 7. septJ
Kemur það til af því, að þann
dag kemur forsætisráðherra Can
ada þangað frá hátíðinni i
Regina 5. september. í Alberta
afhjúpar hann minnisvarða við
þinghúsið í Edmonton, er gerð-
ur er í minningu afmælisins.
Blöðin í Edmonton og Calgary
komu út í bákn stærðum. Var
Edmonton Journal 160 sður, en
Calgary Herald 125. Rekja þau
ágastlega þróun fylkisins í 50 ár.
íbúatalan segja þau, að hafi árið
1905 verið 185,412, en nú árið
1955, 1.000,000.
Hátíðahöldin í Saskatchewan
fóru fram 5. september. Var St.
Laurent forsætisráðherra Can-
ada þar viðstaddur og hélt aðal-
ræðuna. En þar var einnig mikið
fögnuð.
Stofndagur Alberta fylkis var
1. september 1905 en Saskatche-
wan 4. september. Var þá land-
stjóri Canada Earl Gey og for-
sætisráðherra Sir Wilfred Laur-
ier. Voru þeir báðir við stofnun
fylkjanna.
Svo miklar framfarir sem orð-
ið hafa í þessum fylkjum á síð-
ustu 50 á. urn, má við meiru af
þeim búast á næstu 50 árum, svo
yfir gnæfandi eru auðsuppsprett
ur þeirra.
í blöðum frá 1905, er stofn-
deginum í Regina lýst þannig,
að þar hafi verið orðið fult af
fólki um sólaruppkomu
og fyrir morgunverðar tima til
að horfa á skreytingu bæjarins.
Og eftir ræðuhöldin, skrúðfar-
inar og leikina allan daginn og
þegar rökkva fór, segir frá því
að borgin hafi ljómað af ljósa-
dýrð og mönnum hafi fundisi;
þeir búa undir bláum himni suð
ur-ftalíu.
Skýrsla áfengisnefndar
Eins og menn muna var nefnd
skipuð fyrir iy2 ári af fylkis-
stjórn Manitoba til að kynna sér
sölu áfengismála og benda á þær
leiðir, er farsælastar reyndust.
Formaður nefndarinnar var
John Bracken, fyrv. forsætisráð
herra. Hefir nefndin nú lokið
starfi 0g greint stjórninni frá
niðurstöðum .sínum, sem bygðar
eru á mjög ítarlegri rannsókn á
rekstri vínsölu í mörgum lönd-
um og ætti að vera löggjöfum
vorum ágætur stuðningur við
sniði hagkvæmrar áfengisiög-
gjafar.
Það mikilvægasta af því, sem
lagt er til í skýrslunni, er frá
sjónarmiði bindindismanna, hér-
aðsbann, sem nefndin mælir með.
Það er í fullu samræmi við það
frjálsræði, sem menn hér eiga
við að búa, en sem alt of lítið er
notað.
Svipað má segja um annað
atriði í skýrslunni, sem sé áherzl
Una, er þar er lögð á kenslu í
skólum um áhrif áfengisins. Það
eru að visU ekki allir bindindis-
vinir, sem trúa á það, eða að neitt
annað bindi enda á drykkjuskap
inn, en algert bann á tilbúningi,
sölu og neyzlu áfengis. Hinu er
þó ekki að neita, að yfirleitt cr
trú manna á mentun sú, að með
henni megi öllu góðu til leiðar
koma, að framfarir mannkynsins
hvíli á mentun. Þetta ætti að
geta náð til áfengisneyzlu, sem
hvers annars. Maðurinn verður
ávalt að standa í því að velja og
hafna, ef vel á að fara. Hvers-
vegna það ætti ekki að vera hægt
áhærandi áfengi, eins og alt ann
að, er óeðlilegt. En hversu oft
rekur maður sig ekki á að mann-
kynið hagi sér eins og barn, sem
voðan verður að taka frá, ef
skaði á ekki að ské. Sjálft frelsið
er tví-eggjað,
Það er bent á af sumum, að
skýrslan geri ráð fyrir útbreiðslu
áfengis, en ekki takmörkunar.
Skýrslan nefnir ýmsar söluað-
ferðir, en það er meira undir
hinu komið hvar áfengisins er
neytt, en því, hvar það er selt.
Þegar safnast er saman í hópa
að drekka, vill þar verða sukk
samt og ókostir neyzlunnar
koma í ljós. í fámenni er ekki
eins hætt við þessu.
Það virðist, með öðrum orðum
sem menningarstig mannkyns-
ins hafi afar mikið að segja í
þessu máli.
Heimsókn Rússanna
Rússnesku bændunum sem
hingað komu s.l. miðvikudag hef
ir að sjálfsögðu orðið koman til
Winnipeg vonbrigði. Þeir voru
ekki fyr hingað komnir, en að
þeir voru umkringdir af Ukrain
um, sem hrakyrtu þá, óspart og
sýndust jafnvel í bardaga búnir.
Úkrainarnir eiga Rússastjórn að
vísu grátt að gjalda, er jarðir
yfir þá allskonar hörmungar og
síðast landflótta. En það var illa
valinn tímin til að hefna harma
sinna, að nota heimboð stjórnar
þessa lands tii þess. Stjórnarvöld
in hér, gerðu alt til að forða við
fári, og láta gestina sem minst
finna til annars, en að þeir væru
kærkomnir á fund Winnipegbúa.
En Úkrainar sýndu ofmikla
frekju af sér til þess að það
dyldist.
Fáein orð um samkomur
Björgvins Guðmundssonar
Við vorum fjögur í ferðalag-
’nu, 0g bafði eg ekki annan
vanda af þvj en að vera bílstjóri.
Hin þrjú, Björgvin, frú Hólm-
fríður og Marja Bjömsson höfðu
ýmsu að sinna, Björgvin þurfti
að sjá um að spólurokkurinn
ynni rétt og spilaði lögin vel.
Marja hafði með sér stóra kassaí
Bjartara loft, — eða?
Eftir tíu ára þras
um ið mikla þjóðahras
sýnist orðið eitthvað breytt,
eða meinar það ei neitt?
Er að rofa eitthvað til?
eða spáir lognið byl?
Opnun Kremlins á er sæzt
áður sem var hliðalæst.
Eru að rætast óskir manns?
alheimsbygð á leið til sanns?
Hepnist það, að hefta fár
heimurinn feldi gleðitár.
Fleira vott um bætur ber
bendir á friðar leiðir mér:
fór í áttir friðelskra
fundurinn í Geneva
þó að ekki yrðu þar
útrædd mál til samþyktar.
Vandi er að ráða úr vöndu.
Veröldin stendu á öndu.
Fár veit hvað framkomið getur.
“Við bíðum og sjáum hvað setur”.
Jón Jónatansson
stund að skoða munina, sem hún
hafði meðferðis. En svo var nú
ckki allt búið með það, því á öll-
um stöðunum fóru fram veiting-
ar, sem kvenfélögin gáfu á staðn
um, eða þá á einhverjum tiltekn-
um stað, þar sem fólki gafst tæk'
færi á að kynnast og rabba sam-
an yfir kaffi og kræsingum.
Færi eg að nefna einhver nöfn.
sem hér komu við sögu yrði það
nærri óendanlegt. Eg sleppi því,
þctrra tóku af þeim og leiddu en 1 nafni okkar- gestanna, vil
c g leyfa mér að birta alúðal
þakkir okkar fyrir þær ánægju
stundir, sem við nutum meðal
þessa góða fólks sem hér átti
hlut að máli. Þá vil eg einnig
þakka vinum okkar heimboðin
og alla alúð og gestrisni sem við
nutum á þessu ferðalagi. Reynd
is-t það vera okkur til mikillar á-
nægju, uppbyggingar og fræðslu
á ýmsan hátt. Væri gott ef ein
hverjir af hlustendum að norð-
an vildi láta til sín heyra um
þessar samkomur.
S. E. Björnsson
Hugsanlegt, að Svíþjóð
v^rði lýðveldi?
Verður Svíþjóð gerð að lýð-
veldi? Mörgum finnst spurning
in næsta hjákátlega, þegar þess
ei gætt, að Svíþjóð er eitt elzta
konungsríki heims
En þó hefir þessi spurning
taka “Lýðveldissinnaklúbbinn”
alvarlega né heldur starfsemi
hans. Menn líta yfirleitt svo á,
að ekki verði rekstur lýðveldis
ódýrari og ekki skemmtilegri, og
til hvers á þá að vera með upp-
steit? —Vísir 4. ág.
Hlýtur forstjórastöðu
íslendingur, að nafni Jón G.
Johnson, er síðast liðin 6 ár hef-
ir búið í Regina og verið starfs-
maður hjá Canadian Westing-
house Company Ltd., hefir venð
skipaður Western District Man-
ager félagsins. Hefir hann stjórn
félagsins hér í vesturlandinu
með höndum sem er bæði mikil-
vægt starf og vel launað, því hér
er um stórfélag, á vesturheims-
visu mælt, að ræða.
Jón er fæddur í þessum bæ,
sonur Helga Johnsons húsasmiðs
frá Eskiholti. Hann er rúmlega
fertugur að aldri, hlaut mentun
sína á Manitoba-háskóla, og vann
að loknu námi um skeið hjá
Winnipeg Electric félaginu
þessum bæ unz hann gekk í þjcn
ustu félagsins, sem hann hefir
nú tekið við stjórn á i Vestur-
Canada.
Af þessari breytingu á stöðu
Jóns flýtur, að hann sezt nú að
í þessum bæ, þar sem faðir hans
og systkini búa flest. Hann er
giftur og á 5 börn. Heimskringla
árnar Jóni heilla sem fornir vin-
ir og kunningjar hans gera—i
nýju stöðunni.
Islenzka kenslan við háskólann
Nú líður óðum að nýju skólaári, og mun innritun fara fram
dagana 14—17 september, en kennsla hefjast mánudaginn 19. sept-
ember.
Það hefur verið fámennt, en góðmennt í íslenzkudeildinni
undanfarna vetur eða svona rúmlega messufært, en það er að sjálf-
sögðu ekki nóg. Vera munu á annað hundrað nemendur af íslenzk-
um ættum að námi við Manitöbaháskóla, og getur dávænn hópur
þeirra hæglega fellt íslenzkuna inn í námsáætlun sína, ef þeix'
aðeins vilja það.
Auðvitað er íslenzkan ekkert einkamál þeirra,—hún er ætluð
öllum nemendum jafnt,—en hitt er augljóst, að okkar fólk verður
að skapa fordæmið. Bresti það skilninginn og áhugann á íslenzka-
náminu, verður mun erfiðara að innræta öðrum þá eiginleika.
Eg skora því enn sem fyrr á alla aðstandendur íslenzka náms-
fólksins við háskólann að ræða þetta mál í fullri einlægni við það.
Eins og að undanförnu verð eg til viðtals í skrifstofu minni,
herbergi 207 í Arts-byggingunni inntritunardagana 14.—17.sept-
ember, og vona, að allir, sem hyggja á íslenzkunám í vetur, ger:
þar vart við sig. Þeir nemendur, sem lagt hafa stund á íslenzku
seinustu árin, eru flestir brautskráðir, svo að nú ríður alveg sér-
staklega á að endurnýja nemendaafla deildarinnar.
Finnbogi Guðmundsson
°g töskur, fullt af íslenzkum| skotig Upp kollinum í sumar, í
sýningarmununum, sem þurfti að alvöru. Eiginlega var fyrst farið
stilla upp á hverjum samkomu-^að ræða um þetta í vor á fundi í
stað á þann hátt að hver hlutur Stockhólmi, þar sem stofnaður
gæti notið sín bezt. Auk þess var “Lýðveldissinnaklúbburinn”. \es^ul’ íslendingur í heini-
flutti hún stutt erindi á hverjumj Einn af frumkvöðlum þessa máls su^u hálfl’ar aldar
stað, og gaf nokkrar skýringar j var gva Moberg, dóttir rithöf- ÚtÍVÍst
yfir munina sem hún sýndi Sam- undarins yilhelms Mobergs, en' Hingað er nýkominn í heim-
komurnar voru hafðar í kirkj- annars eru við lýðveldismálið sókn Eyfirðingur einn frá Can-
um á fjórum stöðum, þrem Sam- riðnir ýmsir kunnir Svíar. ada_ sem ekki hefir séð ættjörð
bandskirkjum og einni lúterskii! Menn þessir Jeggja lþó aherzlu sína í meira en hálfa öld. Hann
ckk lySlr)’ 611 ^ AShem fékkEt á- að Þeir séu engan veginn and- er Júlíus Davíðsson, fæddur og
an har'^ Ja °ug V3r ^V1 samkom' vígir Bernadotte-ættinni, heldur uppalinn á Jódísarstöðum í Eyja
9 . sambaudshúsi bæjarins. segjast þeir þvert & m6t- vel firði. Fór hann vestur um haf 17
r ,eUt s?^a að samkom geta hugsað sér Gústaf Adolí ára gamall, brauzt þar áfram af
urnar Væt? sottar eftir ástæð konung sem fyrsta forseta Svía atorku og dugnaði, kom sér upp
um, þvi a estum stöðum varjEn orsök þess, að spurning þessi myndarlegri fjölskyldu og kem-
myndasyning a sama tíma. Er i hefir vaknað er sú staðreynd, að ur nú eftir langa og stranga ævi
mest um ver annst ° kur Þær[mikill aldursmunur er á núver- heim til gamla landsins til þess
viðtökur sem vi a um a fa8na í andi konungi Svía og ríkisarfan- að rifja upp forn kynni.
á öllum viðkomus o vum, og sem um Gústaf Adolf konungur er Fréttamaður Mbl. ræddi stund
gerði ferðina svo anægjulega aöl73ja ára> en Kafl Gústaf rikisarfl arkorn við Júlíus, þar sem hann
seint mun gleymast. a vai er 9 ára> en pjlturinn er sonar. hýr hér í bænum á Hótel Vík.
sonur konungs,—faðir hans fórst —Eg er fæddur 26. desember
í flugslysi í Danmörku fyrir 1880, segir Júlíus. Faðir minn
nokkrum árum. Segja þeir sem var Davíð Kristjánsson frá Öxna
syo, að vel fari nú á því, að Svi- fellskoti í Eyjafirði, en móðix-
þjóð verði lýðveldi er konungur min Sigríður Bjarnadóttir frá
falli frá. Öðru hverju má sjá Kamphóli í Eyjafirði. Faðir
fyrirsagnir í dagblöðunum á minn bjó lengi á Jódísarstöðum
þessa leið. Verður Karl Gustaf og allt þar til hann dó, en þá var
konungur? , en þeir eru fáir sem eg í æsku.
Ungur lærði eg smíðar hjá
Davíð Siðurðssyni á Akureyri,
víst ekki meira en 14 ára er eg
byrjaði við þær en lagði seinna
fyrir mig ýmslegt annað, svo
sem vinnu við veginn, sem bá
var verið að leggja fram að
Grund í Eyjafirði. Bróðir minn
fór til Ameríku þegar eg var
enn barn að aldri og þegar eg
var 17 ára ákvað eg að fara til
Ameríku og hitta hann þar. Svo
varð úr og vistin hefir lengzt og
hefi eg ekki komið heim síðan,
í 57 ár, en nú er eg 74 ára.
Júlíus lagði fyrir sig smíðarn-
ar, sem hann hafði numið á Akur-
eyri, er hann kom vestur um haf,
og eftir eitt ár var hann farinn
að starfa sem sjálfstæður smið-
ur og byggði það ár Unitarakirkj
una á Gimli. Síðan hefir hann
alla tíð stundað það starf að
byggja hús og selja, aðallega í-
búðarhús, og hefir efnast vel á
þeim viðskiftum. Hann kvæntist
áið 1905 Soffíu Sigríði Jakobs-
dóttur Þorsteinssonar, en missti
hana fyrir 2 árum. Kom hún vest
ur barn að aldri. Þau hjón eign-
uðust eina dóttur barna sem gift
ist Canadamanni af skozkum
ættum.
Júlíus hefir dvalizt mest allan
aldur sinn í Winnipeg og þekkir
þar flesta eldri íslendinga. Hann
kveður löndum þar líða vel, flest
ir efnaðir og unga fólkið mjög
vel menntað.
Júlíus segir að vel lítizt hon-
um á þjóð sína eftir hina löngu
íjarvist, fólkið sé glaðlegt og
virðist vel efnum búið, húsin
góð en mjög prýdd óþarfa
skrauti og flúri, sem geri þau
mun dýrari en ella.
Nú heldur Júlíus brátt norður
í land, til æskustöðvanna, og
ætlar hann í heimsókn til frænd
fólks í Eyjafirðinum og Þing-
eyjarsýslum. —Mbl. 11. júní
REGIONAL DIRECTOR
Hannes J. Petursson
Hingað komu í vikunni sem
leið í heimsókn Mr. og Mrs.
Hannes J. Pétursson frá Edmon
ton, þangað sem þau fluttu
snemma í sumar, þar sem Hannes
þjónar ábyrgðarmikilli stöðu sem
Regional Engineer, stjórnarem-
bætti hjá Central Mortgage and
Housing Corporation. Það félag
sér um byggingu allra húsa,
skóla, vega og annara bygginga
sem Dept of National Defence
hefur með höndum. Umdæmi
hans er Alberta fylki, Yukon
Territories, vestur hluti af N.W.
Territories. «
Mr. Petursson var Regional
Engineer hér í Winnij>eg um
r.okkur ár, en nú, er Dept o£
National Defence stækkaði um-
dæmi sitt, var hann fluttur vest
ur til Edmonton, þar sem að
hann tekur að sér þessa nýju
stöðu sem er bæði ábyrgðarmeiri
og vandasamari en hin.
ANDLÁTSFREGN
Þáð
strax auðséð” að það fólk sem
kom á samkomurnar varð ekki
vonsvikið, því mikið var klapp-
að fyrir söngnum, enda eru lög-
in sem Björgvin spilaði prýðis
falleg og íslenzku raddirnar ynd
islegar og vel með allt farið.
Erindi Marju var einnig vel
tekið og tók það jafnan góða
Mrs. Anna Hansson kona
Frans L. Hansson á McMillan
Ave. varð bráðkvödd, föstudags
nóttina 2. september. Hún var
47 ára að aldri. Hana lifa maður
hennar, sonur, Niéls, sem hefx:r
dvalið vestur við haf undanfar
ið, dóttir, Sharon, í heimahúsum,
tveir bræður, Gisli í Winnipeg,
og Björn í McDonald og ein syst
ir, Sigríður, Mrs. Alf Watts, er
á heima í Vancouver. Einnig eru
tvö barnabörn. Mrs. Hansson
skírð Anna Alda Rós, var fædd
á íslandi 15. september 1907, og
var dóttir Halldórs Gíslasonar
og Guðllaugar Kristjánsdóttur,
konu hans, er fluttu vestur um
haf árið 1910, og bjuggu fyrst í
Bandaríkjunum, en síðar á
Gimli, Sandy Hook, Selkirk og
Winnipeg. Halldór er dáin fyr-
ir nokkru, en Guðlaug lifir og
hefir búið vestur við haf. Árið
1928 giftust þau Frans og Anna,
og hafa búið hér í Winnipeg öll
hjúskaparár sín. Kveðjuathöfn
fór fram frá Fyrstu Sambands-
kirkju í Winnipeg í gær, þriðju
daginn 6. september. Séra Philip
M. Pétursson flutti kveðjuorðin.
Jarðsett var í Chapel Lawn grat
reit í St. Charles.
Dr. Henry Davið, sá sem lítur
eftir mannafla Bandaríkja þjóð-
arinnar, segir að þess verði ekkí
langt að bíða, að karlmenn í
Bandarkjunum verði að líta eftir
heimilisstörfum, en konurnar
verði að vinna utan heimilisins
fyrir fjölskyldunni.
Vinnandi konum hafi fjölgað
á 10 síðustu árunum um 125%,
en karlmönnum 85%. Af 64 milj
ónum vinnandi fólks nú, séu 44
miljónir karlmenn en 20 miljón-
ir konur.