Alþýðublaðið - 01.06.1960, Blaðsíða 4

f Ég held að óhætt sé að
csegja, að aldrei fyrr hafi á ís-
ílandi verið gripið til jafnvíð-
tækra og samfelldra ráðstaf-
, ana í efnahagsmálum og nú-
verandi ríkisstjórn hefur gert.
, 'Það ‘er einmitt gert 1 ljósi
, jþei'rrar reynglu, sem fengizt
hefur. Öllum, sem skyn bera
á efnahagsmál, er ljóst, að
stefnan í þessum málum verð
■ar að ver,a heildarstefna, að
Siún verður að taka til allra
sviða atvinnu- og fjármálalifs
Ins. Syndir okkar í iþessum
efnum undanfarna áratugi
Siafia einmitt verið í því fólgn
ar, að menn hafa haldið, að
, foaegt væri að láta sér nægja
aðgerðir á þessu sviði eða
foinu, en hliðrað sér hjá hlið-
ötæðum ráðstöfunum á öðru
sviði. !Hafi mönnurn skilist, að
. átak var nauðsynlegt einhvers
, staðar, hafa menn reynt að
folífa sér annars staðar. Þess
vegna hefur árangurinn ekki
, orðið sá, sem við var búizt.
. Nú ríður á því, að haldið sé
af sömu festu í taumana i öll-
, am grei'num. Þá mun hag-
Gtæður árangur ekki láta á sér
Gtanda.
Fyrir nokkrum vikum var
fpað aðalinntak áróðurs stjórn-
arandstöðunnar, að stjórnar-
stefnan væri röng. Nú virðist
, vera lögð öllu meiri áherzla á
, að sýna fram á, að hún hafi
mistekizt. Um þetta hvort-
tveggja iangar mig til þess að
fara nokkrum orðum.
Var það rangt að breyta
gengisskráningunni?
Þeir, sem svara þeirri spurn
: ingu játandi, hljóta jafnframt
að halda því fram, að það
foafi' verið rangt að reyna að
ílbinda enda á þann greiðslu-
foalla við útlönd, sem var að
koma þjóðinnj á vonarvöl. Eða
var kannske leyfilegt að fram
ikvæm,a ráðstafanir, er höfðu
sömu áhrif og gengislækkun,
ef þeim var aðeins gefið ann-
að nafn?
Er það rangt að gefa inn-
flutningsverzlunina eins
írjálsa Og viðskiptasamningar
okkar við j afnkeypislöndi'n
gera kleift og losa okkur þann
ig við þau höft, sem við höf-
’um borið lengur en nokkur
önnur þjóð Vestur-Evrópu?
Höít, sem aldrei hafa komið
að því gagni, sem til var ætl-
azt, af því að þeim hefur jafn-
tan verið fengið stærra verk-
, efni en íhlutun um innflutn-
ingsmál megnar að leysa, en
hins vegar lagt lamandi hönd
. skrifstofumennsku og sérhags
munastrei'tu á atvinnu- og
viðskiptalíf landsins?
Var það rangt að tryggja
. landinu yfirdráttarheimildir
hjá Efnahagssamvinnustofnun
Evrópu og Alþjóða gjaldeyr-
. i'ssjóðnum og sjá þjóðinni
þaiínig- fyrir þeim gjaldeyris-
varasjóði, sem hana hefur svo
imjög vanhagað um?
Er það rangt, að framfylgja
þeirri stefnu í bankamálum,
að bankarnir auki útlán sín
ékki' meira en svarar aukn-
ingu innlánsfjár?
Var rarigt að hækka vextí
Gylfi Þ. Gíslason,
viðskiptamálaráðherra
°g gera þannig hvorttveggja í
senn, örva sparnað og hvetja
menn til þess að nota ekki fé
nema tii hinna arðbærustu og
nauðsynlegustu framkvæmda
eða kaupa?
Var það rangt að afgreiða
hallalaus fjárlög? Því mun
varla nokkur halda fram, þótt
ti'Högur stjórnarandstæðinga
hefðu að vísu leitt til mikils
halla á ríkibúskapnum, ef
þær hefðu allar verið sam-
þykktar.
Var það rangt að afnema
tekjuskatt á almennar launa-
tekjur og lækka útsvör, eu
innheimta í stað þess almenn-
an söluskatt? Er ekki öllum
sanngjörnum mönnum orðið
ljóst, að ei'ns og innheimtu
tekjuskatts og tekjuútsvars
ihefur Verið háttað hér á lamdi,
hefur verið framið stórkost-
legt ranglæti gagnvart launa-
fólki, og að úr Iþví ranglæti
hefur nú verið bætt að veru-
legu leyti?
Var það rangt að tvöfalda
bætur almannatrygginganna?
Um það hefur engin rödd
heyrzt.
Var það rangt að afnema
vísitöluuppbót á kaup og af-
urðaverð? Er ekki í raun og
veru orðið langt síðan bæði
launiþegum og bændum var
orðið fullljóst, að hvorugur
aðilinn hagnaðist á sífelldum
víxlhækkunum verðlags og
kaupgjalds, en að þær voru
þjóðarheildinni' til tjóns?
Ég hef nú í stuttu máli vik-
ið að helztu þáttunum í stefnu
ríkisstjórnarinnar og staðhæf-
ingum andstæðinganna um,
að hún hafi verið röng. Verð-
ur ekki tómahljóðið í þessum
staðhæfingum enn greinilegra
þegar það er hugleitt, að ann-
arhvor eða báðir stjórnarand-
stöðuflokkanna háf,a margsinn
is áður í orði' og í verki beitt
sér fyrir hverjum einasta
þætti þessarar stjórnarstefnu?
Þannig hefur Framsóknar-
flokkurinn staðið að öllum
gengislækkunum, sem frám-
kvæmdar hafa verið síðan
flokkurinn komst til áhrifa,
að þeirri síðustu undantekn-
inni, og í síðustu stjórn Her-
manns Jónassonar beitti hann
sér eindregið fyrir ti'Högum,
er jafngiltu hreinni gengis-
lækkun. í þeirri sömu stjórn
stóð Alþýðubandalagið að ráð
stöfunum, er svöruðu til 30%
gengislækkunar. Á árunum
eftir 1950 stóð Framsóknar-
flokkurinn að mikilli rýmkun
innflutningshafta, sem að vísu
varð að hverfa frá, ekki sízt
vegn^ skorts á gjaldeyrisvara-
sjóði'. Hvers vegna telur flokk
urinn þá rangt að losa um
höftin nú og gera jafnframt
ráðstafanir til að útvega þann
gjaldeyrisvarasjóð, sem gerir
þetta kleift? Það er rétt, að
Framsóknarflokkurinn hefur
aldrei viðurkennt nauðsyn rót
tækra aðgerða í bankamálum.
í því efni' hafa sénhagsmunir
því miður villt lionum sýn
alltof lengi. En í þeimi málum
hefur hinn stj órnarandstöðu-
flokkurinn, Alþýðubandalag-
ið, verið því réttsýnni, eins og
ti'llögur ráðherra hans í stjórn
Hermanns Jónassonar báru
ljósan vott.
Um skaðsemi vísitölu-
tengsla milli verðlags og kaup.
gjalds hefur Framsóknarflokk
urinn hins vegar verið allra
flokka fjölorðastur, og Al-
þýðubandalagið hefur tvisvar
sinnunr á tveggja ára stjórn-
arferli' staðið ,að veigamikilli
skerðingu á þessum tengslum.
Þannig hafa stjórnarandstöðu
flokkarnir lýst sig og sýnt sig
samþykka hverjum einasta
einstökum þætti í ráðstöfun-
um núverandi ríkisstjórnar,
enda þótt þei'r því miður hafi
ekki borið gæíu til að verða
sammála, hvorki innbyrðis né
núverandi stjórnarflokkum
um nokkra þá 'heildai'stefnu,
er miðað g.æti til lausnar
vanda þjóðarinnar.
Eri hvað er Iþá um þær full-
yrðingar andstæðinganna, að
stjórnarstefnan hafi þegar beð
ið skipbrot?
Hefur ekki framleiðslan ver
ið stunduð af kappi og við-
skipti verið með eðlilegum
hætti? Jú, vissulega. Hefur at-
vinnuleysis orðið vart? Nei',
sannarlega ekki. Hefur þá ver
ið svikizt um að ljúka skuld-
bindingum uppbótakerfi'sins á
þann hátt, sem gert var ráð
fyrir? Nei, við þær skuldbind
ingar h'efur verið staðið og
mun verða staðið jafnt fyrir
því, að útfiutningsskattarnir
verði lækkaðir úr 5 í 2V2,%.
Þeim skatti var aldrei ætlað
annað hlutverk en að standa
undir gömlu skuldbindingum
útflutningsbótakerfisins. Að
telja lækkun hans jafngilda
nýjum uppbótum er hrein fjar
stæða. Hafa verðhækkanir þá
ekki orðið meiri en gert var
ráð fyrir? Nei. Gert var ráð
fyrir 13% hækkun smásö'lu-
verðs ,af völdum gengisbreyt-
ingarinnar og 1—114% hækk-
un af öðrum ástæðum. Rösk-
lega helmingur 'þessarar hækk
unar er kominn fram, og ekk-
ert bendir til, að hækkunin
verði meiri en gert 'hafði verið
ráð fyrir. Fjölskylduhætur og
auknar niðurgreiðslur munu
hins vegar draga úr hækkun
vísitölunniar sem nemur 10
sti'gum. Söluskatturinn muh
aftur á móti hækka vísitöluna
um 3—3V2 stig' til viðbótar, en-
ef tekið væri í vísitölunni til-
lit til afnáms tekjuskattsin3
á almennar launatekjur Og
þeirrar lækkunar útsvara, sem
væntanleg er, þá mundi hún
lækka um svipaða upphæð,
svo að skattabreytingarnar
rýra ekki kaupmátt launa vísi
tölufjölskyldunnar, en auka
hins vegar tvímælalaust kaup
mátt þeirra launamanna, sem
hafa hærri tekjur en vísitölu-
fjölskyldan. Hei'ldaráhrif efna
hagsráðstafananna munu því
verðia þau, að framfærslu-
kostnaður hæk'kar um 3%, en
auk þess af öðrum ástæðum
um 1—114% alveg eins og
gert var ráð fyrir. Sú kj ara-
rýrnun, sem menn að meðal-
tali verða að sætta sig við,
nemur þannig lalls 4—414%,
að vísu nokkru meiri fyrir ein,
hleypa og barnlaust fólk, en
minni og jafnvel engin fyrir
þá foreldra, sem hafa fleiri en
tvö börn á framfæri.
Hafa þá kanns’ke ráðstafanir,
ríkisstjórnarinnar stefnt -hag
landsins út á við í voða? Nei,
því fer víðs fjarri. Frá fébrú-
arlokum til aprílloka, hefur
gjaldeyrisaðstaða bankanna j
frjálsum gjaldeyri batnað um
89 millj. kr. og heildaraðstað-
an um 13 millj.
Þá hefur það heyrzt, að
stefna ríkisstjórnarinnar í
bankamálum væri ófram-
kv.æmanleg og myndi sig]a
öllu í strand, ef framkvæmd
væri'. Útlánaaukning bank-
anna er mik'lu minni á fyrstu
fjórum mánuðum þessa árs en.
á undaníörnum árum. Samf
hefur framleiðslan gengið
með eðlilegum hætti. Hins
vegar hefur sparifjáraukning
orði'ð mun meiri í marz og apr
‘ íl en undanfarin ár, Fjárhags-
afkoma ríkissjóðs er einnig
enn sem komið er í fullu sam-
rærni við það, sem gert hafði
verið ráð fyrir og er staða rík-
i'ssjóðs nú gagnvart Seðlabank
anum betri en hún hefur ver-
ið um sama leyti árs urn
margra ára skeið.
í öllum þeim atriðum, sem
ég hef nú nefnt, hafa því á-
ætlanir ríkisstjórnarinnar stað
izt. Allt tal stjórnarandstæð-
inga um, að kerfið sé að
hrynja, ríkisstjórnin sé að ger
breyta öllum fyrirætlunum
sínum og sérfræðingar henn-
ar hafi misreiknað sig um
hundrað milljónir eða ei'nhver
ósköp önnur, eru út í bláinn,
allar þessar fúllyrðingar eru
algjörlega úr lausu lofti gripn
ar
Hins vegar verður þjóðin að
gera sér skýra grein fyrir því,
að undanfarna mánuði' hafa
orðið miklar og alvarlegar
verðlækkanir á útflutningsaf-
urðum okkar. Engum manni
mun þó væntanlega til hugar
koma „að gera ríkisstjórnina
eða sérfræðinga hennar á-
byrga fyrir því. Fiskimjöl og
síldarmjöl hefur fallið í verði
um 30—40%, og einnig hefur
Framhald á 10. síðu.
Kafli úr eldhúsdagsræðu Gylfa Þ. Gísla
sonar, viðskiptamálaráðherra
4 ÖL júní 1960 — Alþýðublaðið