Alþýðublaðið - 01.06.1960, Síða 10

Afmælisviðtal
Framhald af 13. síðu.
valdamennirnir ætluðu að
flytja sveitarflutningi fourtu.
Það er heil saga. Móðir mín
var stólpa-manneskja: starf-
söm og dugieg, skapmikil og
fastákveðin í öUu. Bæði voru
þau vel gefin. Ég dvaldi í for-
eldrahúsum öll mín æskuár
og naut sama og engrar
kennslu, rétt lærði að draga til
stafs, lesa og reikna. Ég lærði
það seinna betur. En oft hefur
mig sviðið undan vaniþekking
unni. Um aldamótin vildi fað-
ir minn ólmur fara til Vestur-
heims og jörðinni var sagt
lausri og a'.lt selt, en jafnframt
foorgaðar s kuldir, sem á hvíldu
og þegar því var lokið, var
ekki' nóg fé eftir fyrir fargj^ld
inu fyrir okkur. Við lentum
því hérna niður á Bakka. Það
gerðist fátt meðan ég var i
sveitinni. En aldrei gleymi ég
því þegar ég eignaðist fyrstu
krónuna. Torfhildur Hólm
skáldkona dvaldi í Skálholti á
sumium, Þá mun hún foafa
verið að skrifa skáldsögu sína
um Brynjóif biskup. Hún kom
einu sinni að Iðu og vildi' fá
fylgd upp á Vörðufell. Ég var
tiltæbur og fylgdi henni. Ég
held helzt að hún hafi verið
að skoða landið — og ei'tthvað
tíndi hún af grösum. Þegar
við skildum um kvöldið gaf
hún mér spegilfágran krónu-
pening. Það voru mikil auð-
æfi. Það voru fyrstu aurarnir
mínir.
Þegar við komum niður á
Bakka, var hér mikið líf. Hér
var: Leikfélag, lestrarfélag
með mörgum foókum, horn'a-
félág, söngfélag, fimleikafélag
og skautafélag. Þá voru hér
ljósker á götunni, og ef eitt-
hvað átti að ske, þá fór maður
í hvítum strigafötum alla göt-
una á enda austur og aftur
vestur og barði trumbu. Margt
hefur verið sagt misjafnt um
faktorana og assistentana í
Húsinu, en þó að það sé ef til
vill rétt, að okkur kotungun-
um hafi fundizt að þetta íólk,
sem flest var með annarlegu
erlendu sniði, sæti yfir höfuð-
svörðum okkar, þá verður það
ekki úr skafið, að frá Húsinu
komu margvíslegir stráumar
ti'l menningarauka. Þá eins og
lengi síðan var aðalvinnan
bundin við Lefolii-verzlunina,
uppskipun þegar skipin komu
og annað vi'ð Búðina fyrir karl
mennina og jafnvel einnig
kvenfólkið til dæmis I ullar-
lo'tinu um og eftir lestirnar.
Oft kom til árekstra. Menn
voru að reyna að fá kaupi'ð
hækkað um einn eyri á tím-
ann eða svolítið meira. Og
fræg er sagan af skonrokskök-
unum, sem hætt var að láta
fólkið fá eftir að kaupið hafði
hækkað um þrjá aura, Ég fór
að stunda þá vinnu, sem til
féll heima á Bakkanum — og
svo á sjóinn á vertíðum og í
kaupavinnu á sumrum um
sláttinn
-m i- júní 1960
Árið 1904 stofnaði Sigurður
reglufooði deild úr sjómanna-
félaginu Báran og ég var með
al stofnendanna, þá kornung-
ur. Nú er ég víst einn li'fandi
stofnendanna. Nær allir al-
múgamenn í þorpinu voru
með í stofnun félagsins — og
Báran lifir enn. Hún beitti sér
þegar í stað fyrir hækkun
tímakaups — og fer ég ekkert
út í það. Síðar fór félagið að
ski’pta sér af fleiri málum, og
smátt og smátt færðust völdin
á Bakkanum yfir í hendur fé-
lagsins. Ég skil hreint ekki
hvernig á því hefur staðið, að
ég fór að tala á fundum og
menn fóru að kjósa mig í
stjórn og nafndir. Þetta hlýtur
að hafa stafað af því, að mér
hefur fundizt ég þurfa nauð-
synlega að segja eitthvað út
af einhverju sérstöku málefni.
Það var heldur ekki að sökum
að spyrja: Ef Bjarni Eggerts-
son hafði veður af einhverj-
um, sem gat sagt sitt áli.t op-
infoerlega, eð,a hafði djörfung
til þess að standa uppi f hár-
inu á hinum á einn eða ann-
an hátt, þá hafði sá hinn sami
engan folívanlegan frið fyrir
honum. Og ég var kosinn i
nefndir og í stjórn og hef ver
ið formaður félagsins svo ára-
tugum skiptir, en ekki saih-
fleytt — og nú er ég formaður
enn, hálfáttræður að aldri.
Það er nú vegna þess, að ung-
ur maður, sem kosinn var,
neitar að taka það að sér, en
ég var varaformaður Þeir
hafa svo mikið að gera fyrir
sjálfa sig þessir ungu menn.
Fátækt var mikil á Eyrar-
foakka, stundum allsleysi hjá
þorra manna. Ég man það, að
oft, eftir að ég kvæntist og
við eignuðumst börn, stóð ég
uppi allslaus óg það jafnvel
um jól. Það var helvíti sárt,
skal ég segja þér. Það var eins
°g ég gæti ekki horft í augun
á krökkunum mínum. Já, þá
fer nú að kárna gamanið, lags
maður. Kaupmennirni'r lánuðu
oft, en stundum urðu þeir að
stoppa. Hvað áttu þeir að gera
þegar vertíðin foalði alveg
forugðizt og maður stóð uppi
allslaus með stóra skuld? Ekki
gat kaupmaðurinn gerzt fram
fleytandi heimilanna. Ég reri
á áraskipum af Eyrarbakka og
úr Þorlákshöfn. Svo fór ég á
mótorfoáta og sótti sjóinn i
marga tugi ára. Ég reri á Aust
fjörðum á vorvertíðum og ég
var í vegavinnu og kaupa-
vihnu. Ég hef alltaf verið nátt
úraður fyrir vinnu, aldrei kin-
okað mér við vinnu, enda gat
maður hvorki lifað á slætti né
braski í þá daga. Og svo átti
ég mín hugðarefni fyrir utan
verkalýðshreyfinguna og jafn
aðarstefnuna. Ég hugsaði mik-
ið um leiklist og hef leikið
mörg hlutverk hérna hjá Leik
félaginu okkar. Ég lék Krans
í Ævintýri’ á gönguför og Sig-
valda í Manni og konu, svo að
ég minnist aðei-ns á tvö hlut-
verk. Ég kann við mig á leik-
sviði og þykir gaman að því að
stæla hinar ólíkustu persón-
ur. En jafnaðarstefnan og Al-
þýðuflokkurinn hafa ailtaf
verið aðalatriðin fyrir mér. Ég
skal segja þér alveg eins og er,
að mér finnst oft hálft í hvoru
að ég ihafi' staðið í akuryrkju
allt frá því að ég gekk í Bár-
una. Fyrstu árin ruddum við
jörðina, undirbjuggum sán-
ingu, svo sáðum við og hlúð-
um að fræjunum í fjölda
mörg ár — og loks fórum við
að skera upp. Nei, það gerðist
ekki allt á eihu sumri, lags-
maður. Það gerðist á nokkrúm
áratugum. Nýlega sagði gam-
all maður við mig: „Það er
orðið gott að vera gamalmenni
á Íslandi.11 — Hann miðaðf á-
reiðanlega við það, sem foann
sá og heyrði á sínum unglings
árum og bar það saman við
nútímann, Er þetta ekki stór-
kostleg uppskera af áratuga
ræktunarstörfum? Og þó er
þetta laðeins nokkur hluti upp
skerunnar. Það er öðruvísi um
að litast meðal almúgans nú
en var fyrr á tíð. Og verka-
lýðshreyfi'ngin voldug og
sterk, sem getur, ef hún gætir
síns punds vel og af raunsæi,
stjórnað þessu landi fyrir hina
vinnandi alþýðu. — Ég er
sannarlega gæfumaður, að
hafa getað verið með í þess-
ari akuryrkju okkar verfca-
mannanna.
Það sagði maður vi'ð mig
um daginn: „Hvað hefurðu
eiginlega haít upp úr því að
haf,a verið Alþýðuflokksmað-
ur alla tíð, Kristján?“
Þetta sýnir hugsunarhátt-
inn. Ef til vill hefur engi'nn
grætt eins mikið á því og ég
að Aliþýðuflokkurinn gat starf
að, því að ég vann mér frelsi,
ég losnaði úr ánauð, við verka
mennirnir höfum losnað úr á-
nauð fyrir afcbeina verkalýðs-
hreyfingarinnar og Alþýðu-
flokfcsins.“
'•rv.
Kristján Guðmundsson hef-
ur lítið sem ekkert breytzt síð
astiiðin fjörutíu ár. Hann
gengur alveg eins, dálítið álút
ur og stígur fram á fótinn þeg'
ar hann talar. Hann endasent-
ist um alla Árnessýslu við
tvennar síðustu koffiingar og
talaði á mörgum fundum.
Hann var að styðja við bakið
á ungum og myndarlegum
jafnaðarmanni, Unnarj Stef-
ánssyni', sem þeir félagarnir
eystra hafa mikið álit á. Og
Kristján muldi sannarlega
ekki undir andstæðingana. —
Fyrir nokkrum árum varð
harin gigtveikur og mjög mið-
ur sín. Þá loksins hætti hann
stritvinnunni, kom sér upp
kindum og sér urn þær.
„Þær hafa lalveg læknað
mig, ekki sízt andlega. Það er
þroskandi að umgangast sauð-
kindina, lagsmaður,“ segir
hann og brosir.
Hann dvelur hjá dóttur
..sinni Margréti og manni henn
ar, Gísla Gíslasyni kaupfélags
stjóra á Eyrarbakka. Kristján
er ekkjumaður. Kona hans,
Þóra Margrét Þórðardóttir,
sem hann kvæntist árið 1912,
lézt árið 1951. Þau eignuðust
sex börn og eru fjögur á lífi.
Kristján unir lífinu vel og
sat um síðustu :helgi ráðstefnu
Alþýðusambandsins. — Ham\
átti lengi sæti í stjórn þess og
miðstjór.n Alþýðuflokksiris —
og ég veit mörg dæmi þess, að
forustumenn A]|þýðuflokksins,
hafa í vandamálum hringt
austur á Eyrarfoakka og rætt
um lausninia við Kristján
Guðmundsson. Þeir vita sem
er að hann er traustur maður
með langa reýnslu að baki. —
Hann hefur í ríkum mæli
beztu eðliskosti íslenzkrar al-
þýðu.
VSV.
Ræða Gylfa
Framhald af 4. síðu.
orðið verðfall á lýsi, freðfiski,
rækjum og foumar. Þessar
verðlækkanir munu gera af-
komu ársins í ár mun eríiðari
en hún hefði ella orðið. En
það er bæði óheiðarlegt og ó-
drengilegt að nota þá erfið-
leika, sem þetta bakar þjóð-
inni í foeild, í baráttunni gegn
ráðstöfunum, ríkisst j órnarinn-
ar.
Alþýðublaðið
filbii óskast
í Caterpillar D/6 m/skóflu og International TD-9
m/krana. Tæki þessi verða til sýnis í Rauðarárporti
miðvikudaginn 1. júní kl. 1—3. Tilboðin verða opn-
uð í skrifstofu vorri kl. 5 sama dag.
Sölunefnd varnarliðseigna.
liShol óskast
í Nokkrar pick-up jeppa og vörubifreiðir er verða
til ‘sýnis miðvikud. 1. júnf kl. 1—3 e. h. Tilboðin
verða opnuð í skrifstofu vorri kl. 5 sama dag.
Sölunefnd varnarliðseigna.

SUJ
H
H
a
a
B
H
H
H
H
m
m
K
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
m
a
☆
☆
Farið verður upp í Borgarfjörð og gist á Logalandi í Reykholtsdal.
Dansað á laugardagskvöld og kvö^dvaka á sunnudagskvöld (aðeins
fyrir þátttakendur). Lion-tríóið lefkur fyrir dansinum.
H
H
☆
☆
• gg
Verð aðeins kr. 250.00 (fargjald, gisting og skemmtanir).
Kaffi, brauð, pylsur, öl og gosdryk kir fást í ferðinni.
m
Lagt verður af stað kl. 2 e. h. frá Alþýðuhúsinu í Reykjavík, (kl. 1,30 frá
Alþýðuhúsinu í Hafnarfirði).
Miðasala hefst í dag á skrifstofu Alþýðuflokksins í Reykjavík. sími
16724 og skrifstofunni í Hafnarfirði kl. 6—8. Þátttaka á Akranesi til-
kynnist Baldvini Árnasyni form. F.U.J. og í Keflavík Karli St. Guðna-
syni form. FUJ.
STJORNIN.

hbhbbhhhhhhhhhhhhbhbhhhhhhhbhhhhhbhhhbhbhbhhhhhhhhhhhhhhhbhbhhhhhhbb