Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.01.1898, Blaðsíða 4

64
ÞjÓÐVLLJINN TJNtíl.
hafi skipti á afurðum sínum þannig, að ísfirð-
ingar kaupi fé á fæti, móti fiski, eða réttara
sagt ávísunum frá félaginu þar. Jeg minnist
okki að hafa séð í hlöðunum neitt frekara minnzt
á þetta síðan, og er þó þessi uppástunga mjög
svo þýðingarmikið atriði fyrir báða málsparta,
sem hér er urn að ræða, og er það eitt með
öðru vottur um hina miklu deyfð og áhugaloysi,
er hvilir eins og þung mara á allri alþýðu,
hæði í verzlunafmálum og öðrun málum.
Tillögu þessa lízt mér mjög vel á, og gæti
hún, —- ef hún fengi framgang —, orðið til
ómetanlegs gagns fyrir alla hlutaðeigendnr.
í fyrsta lagi er það, að öll vor stefna í verzl-
unarmálum ætti að vera sú, að auka sem mest
innanlandsverzlun vora, án þess að hún þyrfti
að mestu leyti að ganga í gegnum hondur kaup-
manna vorra, sem, eins og nú virðist, að all-
flestir álíti að liljóti að vera; og i öðru lagi gæti
það orðið meðal til þess, að auka að mun verzl-
un með aðrar afurðir landhúnaðarins, svo sem:
smjör, tólg, og má ske tóvöru.
Til þess þarf auðvitað greiðari og haganlegri
samgöngur, en Verið hefir, svo að vöruþegi geti
fengið sína vftru á þeim tima, sem hann hefir
mesta þörf fyrir hana, og nú er líka svo langt
komið í því efní, að vér eigum nú von á svo
greiðum og góðum samgöngum, að því líku höf-
um vér ekki átt kost á fyr, og ættu þvi hænd-
ur og húaliðar að sýna það í verkinu, að þeir
kynnu að færa sér i nyt auknar samgöngur, til
hagsældar fyrir sig og þjóðfélagið.
II.
Jeg vil þvi næst vikja að því fyrirkomulagi,
er jeg álít heppilegast fyrir háða hlutaðeigendur
við þannig lagaða verzlnn.
Sjálfsagt álit jeg, að það væri að eins fólags-
stjórnirnar, er stæði fyrir öllum félagsskapnum,
hvor fyrir sitt félag. Sömuleiðis er það álit
mitt, að fyrirkomulagið væri það sama og nú
er, þannig, að um leið og ísfirðingar semdu pönt-
unarlista sina, settu þeir einnig á þá pöntun á
kindum í Dalafélaginu, og lofuðu jafnframt fiski
í staðinn, sem sváraði til verðs fjárins, er sú
deild pantaði, eptir einhverju fastsettu, eða
ímynduðu verði.
Hver deildarstjóri verður að ábyrgjast fjár-
pantanir, og vöruloforð fyrir þær í hverri deild,
eins og hver önnur vöruloforð i félagið. I sama
máta yrði það að vera í Dalafélaginu, að hver
deild, er vildi láta kindur upp á þennan máta
næsta haust, segði til, hversu margar þær væru,
og sömuleiðis yrðu deildarstjórar þar, að áhyrgj-
ast þau vöruioforð; eins og hver önnur gagn-
vart félagsstjórninni. Þetta Verður að vera gjört
svo snemma að vetrinum, að pantanirnar geti
verið komnar, — að minnsta kosti lil Dalafél-
agsins frá ísfirðingum —, áður en pantanir fara
fram í deildunum, til þess að menn geti pantað
útienda vöru upp á ávísanirnar frá ísfirðingum,
því að all-flestir þurfa að fá vörnr upp á þær
strax að vorinu. Menn verða því að vinda
hráðan hug að þessu, ef nokkuð á að getaorðið
út þannig löguðu verzlunarfyrirkomulagi að ári,
sem aldrei væri nú hægra að koma á, en ein-
mitt nú, þar sem fjársalan hefir lánazt með
lang-lakasta móti á lifandi fé, og sömuleiðis
var afarlágt verð hæði á fé og kjöti hjá kaup-
mönnum í haust, og mun það talsvert draga
kjaik úr mönnum, með útflutning á lifandi fé
næsta ár, svo að einmitt var haganlegast fyrir
hvorutveggja, að koma félagsskapnum nú þegar
á, og það helzt strax f vetur.
Hvað fyrirkomulagið að öðru leyti áhrærir,
þá álít jeg, að hér ætti sjálfsagt að seljast eptir
vigt, eins og átt hefir sér stað með útfiutnings-
fé, og ætti þá fyrir fram ákvedið verð að vera
á #inu í lifandi kindum, t. d. að pundið í
103 ®la kind væri á 12 aura, í lakari kindum
minna, en aptur meira í sauðum; ær og hrúta
ætti helzt ekki að láta, því ær eru svo rýrar
svo snemrna á hausti, en hrúta lítt mögulegt
að reka svo langa leið, enda leggja þeir mjög
fljótt af við rekstur: — Vigta skal í hverri deild,
þar sem hið lofaða fé væri, og svo ekki úr því.
Vigtarmenn ættu að vera skipaðir af stjórn Dala-
félags, eins og verið hefir; og hafa sína borgun
þaðan, en þætti ísfirðingum það lakara uppá
einhvern máta, þá skulu þeir útvega menn til
þess, og horgi þeir úr sinum sjóði fyrirhöfnina.
Péð skal rekið ísfirðingum að kostnaðarlausu
vestur á Isatjörð, eða eptir þvi sem um semdi,
svo snemma að haustinu sem unnt væri, og
afhendast þar félagsstjóranum, eða þeim manni
öðrum, er hann kynni að fá til þess fyrir sína
hönd, að taka á móti því, og skal það þá úr
ábyrgð Dalafélagsins úr því.
Hvað verði því, er jeg drap á áðan, viðvfkur
þá álít jeg, að fjáreigendum sé skaði að láta fé
sitt með minna verði, en 100 'tLa. kindina á 12
kr., enda álít jeg það góð kaup fyrir hina, í
samanhurði við kornmatarkaup í kaupstöðunum,
og ýms önnur kaup, og svo ætla jeg fjáreig-
endum allan kostnað við kindina, svo sem vigt-
arkostnað og rekstrarkostnað, sem yrði talsverð-
ur, þar sem rekstur er langur og erviður; enda
svaraði það nokkuð til verðlags á veturgamalli
kind að gömlu lagi (sem kallað er), en það var
vættar kind (12 kr.) talin, er hafði 40 tL kjöt,
og 6—7 tL mör. Nú er það fnarg sannað, af
sláturskýrslum útlendum sem innlendum, og
svo þykist jeg geta, með óyggjandi vissu sagt
það, eptir reynslu í nokkur haust, að 100 tLa.
kind geri 40—44 tL kjöt, og 5—7 ÍL mör, og á
cptir þvi aé vera fullgild vættarkind, samkvæmt
gömlu lagi, og því okkert of dýrt metin, sam-
kvæmt uppástungu minni.
Að endingu óska jeg og vona, að þessi fé-
lagsskapur, — of' hann kemst á —, mætti verða
háðum hlutaðeigendum tíl sannfar hagsældar
°g þjóðþrifa, hæði í hráð og lengd.
Ititað í Hvalsárdal 20. des. ’97.
Finnnr Jónsson.
*
* *
Út af grein h.r. Finns Jónssonar, sem
prentuð er hér að ofan í blaðinu, ætlum
vór, að ísfirðingum muni þykja bændur
í Dalafélagi nokkuð harðir í kröfum, ef
þeir eru almennt sömu skoðunar, sem
höf., að vilja fá 12 kr. fyrir hverja lif-
andi kind, sem 100 $1 vegur þar heima
hjá þeim, og láta ísfirðinga sitja með
hallann, ef féð rýrnar á leiðinni
hingað, sem einatt má gera ráð fyrir,
að fyrir geti komið. Hvaða ástæða er
lika til þess, að gera samlendum lægra
undir höfði, en útlendingum? þegar
Dalafólagsmenn selja fó sitt til útlanda,
dettur þeim víst ekki i hug, að útlend-
ingurinn kaupi kindina eptir þeirri
þyngd, sem á honni var hór á landi,
heldur eins og hún kemur fyrir á út-
lenda markaðinum.
Slíkum viðskiptum ætlum vór þvi,
VII, 16,—17.
að ísfirðingar myndu eigi vilja sinna,
enda þarf þeirra eigi að vera eptirgangs-
sökin i þessu máli, þar sem vart þarf
að óttast, að hingað bresti fjáraðflutn-
inga, eins og þeim líka er innan handar
að birgja sig með saltketi frá Norður-
landi, sem myndi verða þeim mun ódýr-
ara, en fjársala sú, sem hinn heiðraði
greinarhöfundur stingur upp á. — Bitstj.
-----------------------------
í enska blaðinu „Times“ voru síðastl. haust
ýmsar upplýsingar um fréttaþráðarlagningu til
Færeyja og íslands, og voru upplýsingar þær
byggðar á mælingum, sem gerðar voru fyrir
30—40 árum af ensku herskipunum „Bulldog"
og „Fox". — Samkvæmt mælingum þessum er
minnsta fjarlægðin frá Skotlandi til Færeyja 250
enskar milur, dýpið mest 250 faðmar, og í hotn-
inum leðja og skeljar. — Frá Færeyjum til Ingólfs-
höfða eru 280 enskar mílur, en 350 til Portlands,
og að eins 240 til Berufjarðar, og þar telur því
hlaðið heppilegast að leggja þráðinn á land. —
Frá Berufirði, um hyggðir á Norðurlandi, eru
310 enskar mílur til Beykjavikur, 250 mílur
yfir Sprengisand, og 210 mílur, ef þráðurinn
væri lagður fyrir norðan Vatnajökul. — Dýpið
milli Færeyja og íslands er viðast nál. 300
faðmar, en þó á einum stað 680 faðmar. — í
100 faðma dýpi er hitinn 7 stig á Celsíus.
Nýjasta skáldsagan eptir E. Zola, frakkn-
eska skálísagnahöfundinn, heitir „París,“ og
er að ýmsu leyti áframhald af sögum hans
„Lourdes11 og „Rom"
----OOO^OOo------
f Síra Jónas Guðmundsson,
-—•«- —
í 8.—-9. nr. blaðs þessa var getið andláts
síra Jónasar Ouðmundssonar, or bráð-
kvaddur varð að heimili sínu Skarði á
Skarðströnd í Dalasýslu 23. okt. síðastl.
Sira Jónas heitinn Ouðmundsson var
fæddur að Þverárdal í Húnavatnssýslu
1. ág. 1820, varð stúdent frá Bessastaða-
skóla 1843, sigldi síðan til háskólans, og
tók þar embættispróf í guðfræði með lofs-
einkunn árið 1850. — Frá 1851—1872
var hann kennari við lærða skólann í
Reykjavík, en gjörðist prestur að Hítar-
dal 1872, og var það brauð síðan sam-
einað Staðarhraunsprestakalli, og fluttist
hann þá að Staðarhrauni árið 1876, og
bjó þar, unz hann árið 1890 varð að láta
af prestskap, vegna sjónleysis, er ágerð-
ist svo, að hann varð algjörlega blindur,
en fékk þó síðar sjónina aptur fyrir að-
stoð Björns Ólafssonar augnalæknis.
Eptir að síra Jónas lót af prestskap
reisti hann bú að höfuðbólinu Skarði á
Skarðsströnd, og bjó þar til dauðadags,
Síra Jónas var gáfumaður mikill, og
einkar vel að sór í latínumáli, enda áttí
hann og þátt í samningu hinnar ísl.-latn-*