Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 01.06.1901, Blaðsíða 2

98
Því miður leyfir rúm blaðsins oss
eigi, að birta nokkur erindi, sem sýnis-
ishorn, enda er fæstum, sem langa til að
sjá leikinn í heild sinni, nein ofætlun að
leggja fram þessa fáu aura, sem ritið
kostar.
III. jArsrit Gcirðyrkjufélagsins. Hið
ísl. garðyrkjufélag hefur í ár látið prenta
yfirlit yfir, og útdrátt úr því helzta, sem
birzt hefur í ársritum félagsins árin
1895—1901, og er kver þetta þvi einkar
hagkvæmt, og íljótlegt að grípa til þess,
til þess að kynna sér algengustu garð-
yrkjureglurnar, sem hér á landi tíðkast.
Kver þetta ætti þvi að vera á sem flest-
um heimilum, enda hefur búnaðarfélag
Islands sent öllum búnaðarfélögum lands-
ins það til útbýtingar meðal félaga sinna,
svo að vonandi er, að einhverjir verði
þó til þess, að kynna sér það.
000§§000----
Munir frá Andrée-ferðinnL
I umboði stjórnar hins „sænska mann-
fræðis og landfræðisfélags“ hefur sænski
vísindam aðurinn prófessor A. G. Nathorst
sent út svo látandi auglýsingu, er birt-
ist hér eptir tilmælum hans:
Þegar Andrée, hinn 11. júli 1897,
lagði af stað i loptfari sinu frá Danskey
(við Spitzbergen), flutti hann með sér 13
dufl, sem kasta átti úr loptbátnum til
þess, að færa fregnir um ferðina. Dufl
þessi eru samsett af korkflögum, sem
lagðar eru hver ofan á aðra, og er gat í
gegnum miðju þeirra; niður um göt þessi
gengur málmpípa frá lokinu, og í henni
átti að geyma bréfið. Utan um korkflög-
urnar var net af koparþræði. Neðri endi
duflsins, oddurinn fyrir neðan korkflög-
urnar, er keilumyndaður og allur úr kop-
ar, og svo þungur, að hann heldur duflinu
uppréttu. Kringum opið á efri enda er
málmgjörð úr nikkel, og á henni má lesa
með stóru letri: Andrées Polar-Exped.ition
1896 N:o . A lokinu eru skrúfugangar,
til þess að skrúfa það inn í miðjuna á
efri málmhringnum. Upp frá lokinu
gengu i fyrstu 4 snúnir málmþræðir, er
flagg var fest við. Hæð duflsins frá loki
til neðsta odds er hér um bil 91/., þuml-
ungur og mesta breidd um 7 þumlungar
Fimm dufl hafa hingað til fundizt^
nefnilega heimskautsduflið (polarbojen),
sem var stærri en hin, það fannst á
Kung-Karls-landi, þrjú dufl (nr. 3, 7 og
8) fundust á íslandi og eitt (nr. 4) norð-
an til i Noregi. Enn þá eru eptir 8
dufl, og mætti ætla, að þau, fyrr eða seinna,
ræku til lands, ef ísinn ekki hefur molað
þau í sundur
Þó nú svo hefði orðið, þá hefðu lík-
lega nokkrar af korkjiögunum losnað, og
þess vegna þarf að grennslast eptir þeim.
Þessar korkflögur með gati á, er hægt
að þekkja frá korkflám þeim, sem notað-
ar eru á veiðarfæri.
Eptir upp á stungu maunfræðis- og
laudfræðis-félagsins sænska, hefur sænska
stjórnin lieitið þeim stærri eða minni verð-
Þjóð vil.jinn.
launum, sem hér eptir finna og hirða muni
frá lieimskautsför jrndrées.
Það er hugsanlegt, að auk duflanna
hafi ýmsir aðrir munir komist á flot, þeg-
ar loptfarið fórniður. Afþeim mánefna
kanadiska snœskó (þrúgur), sem þó líklega
ekki hafa verið merktir, en á flestum
öðrum hlutum stóð merkið Andrées Polar•
Expedition 1896. Af slíkum munum má
enn fremur geta um sleða einn úr eskitré,
kjálkar hans voru þunnir og likir skíð-
um, en aðrir hlutar sleðans voru svo út-
búnir, að það mátti binda þá saman og
voru þeir því naglalausir. Þessir hlutir sleð-
ans voru þverslár og litlar tréftögur og hoga-
mynduð umgjörð, samsett af tveim sívöl-
um teiningum, hér um bil 2 þuml. að
þvermáli. Flestir hlutir sleðans hafa
líklega verið merktir, en það er áríðandi,
að athuga allar smíðaðar rekaspítur úr
eskitré, jafn vel þó þær séu ómerktar.
Sumar verkfœra-hirzlur, og einar verk-
fœris-lappir úr tró, voru einnig merktar.
Trégrindin úr hát, sem þeir Andrée höfðu
meðferðis, samsett af mörgum pörtum,
getur ef til vill hafa komist á flot, einn-
ig horð eitt úr mahóní. Hástokkurinn
af loptbáts (gondóls)-þakinu, var sam-
settur af tréstöfum, og efri hluti hans
var stórgjörður tréhringur. Nobkrir víðir-
laupar hafa getað komist á flot. Tvær
langar spíritr úr hamhusreyr gengu út úr
loptfars-hringnum. Flöskur úr aluminium-
þynnum hafa ef til vill komist á flot, ef
þær hafa verið tómar, og lokin hafa ver-
ið skrúfuð á þær. Það er hugsanlegt, að
ýmsir aðrir rnunir hafi getað flotið, og
þess vegna ber að veita öllu því nána
eptirtekt, sem á einhvern hátt er ólikt
vanalegu vogreki.
Það er injög liklegt, að aðrir munir,
en duflin, hafi rekið til Islands, og þyrfti
því að skygnast eptir slíku á öllum
rekum.
Menn eru góðfúslega beðnir að senda
allar vísbendingar um muni frá Andrée-
ferðinni til Svendska Sdllskabet för
Antropologi och Geogra.fi, Stockholm, og
þangað á einnig að senda munina sjálfa,
ef þeir kynnu að finnast. Ef dufl finnst,
sem enn þá er með loki, má ekki skrúfa
það af, heldur verður að senda duflið ó-
snert, og plöntur og dýr, sem kynnu að
vera föst utan á duflinu má heldur ekki
taka burtu.
--—
Fiskisamþykktarbreytmgin.
(Aðsent.)
(Niðurlag.) Það eru nú liðin um 30
ár, síðan byrjað var að beita skelfiski
hér við Djúp.
Var hann þá fyrstu árin brúkaður inni
í Borgareyjarsundi, og talið ófært að
brúka hann fyrir utan Hólma, sökum
strauma.
Fiskaðist þá þar inn frá þau ógrynn-
is ósköp, eins og mörgum nú lifandi
mönnum er enn minnisstætt, að það var
þrásækilega, að 1000 var flutt á land á
dag í Reykjarfirði. Var þá farið að
XV, 25.—26.
brúka beitu þessa utar og utar, því að
hver vildi fá fiskinn næstan sér, sem
vonlegt var.
En hvað skeður?
Þegar farið var að beita skelfiski
utar, fór fiskurinn að verða tregari, að
ganga inn, og hafast þar við styttri og
styttri tírna,. þar til hann, eptir 10—12
ár, var algjörlega hættur að ganga inn
fyrir Ögurhólma.
Eins er jeg nú hræddur um, að farið
geti um Mið-Djúpið, ef farið er að beita
skelfiski út úr, og Út-Djúpsmenn eru
neyddir til þess, að fara enn á ný að
kosta til útvegsins eigi all-lítilli upphæð,
og vera þó vissir um, að bera ekkert
meira frá borði eptir, en áður, og mega
auk þess vænta þess, eptir reynzlu kú-
fisksmannanna, að hafa ekkert gagn af
annari beitu, t. d. sild og smokki, þótt
byðist.
Og árangurinn af því, að pína Út-
Djúpsmenn til þessa nýja kostnaðar, yrði
svo fyrir Mið-Djúpsmenn sá, að eiga það
vist, að verða, eptir 10—12 ár, að leita
að fiskinum út á yztu Bolvíkinga miðin.
Það er fúll sönnun fengin fyrir því
af reynzlunni, að fiskurinn er tregur til
þess, að ganga lengra upp að landinu,
eða lengra inn í firðina, en hann þarf.
— Þetta sýnir eigi að eins tálbeitan —
smokkurinn, síldin, hrognkelsi og skel-
fiskur, sem vór nefnum því nafni —,
heldur er sami kvarturinn á þilskipunum;
hin smærri verða að falla fyrir hinum
stærri, og stærri seglskipin fyrir lóða-
gufuskipunum, af því að fiskurinn stopp-
ar göngu sína upp að landinu, þegar
niðurburðurinn kemur fyrir utan.
Allt þetta sýnist mór benda á sama,
sem hór er um að ræða, að því er skel-
fiskinn snertir, og þess vegna er jeg svo
hræddur um, að menn eyðileggi sjálfa
sig, og blessað Djúpið sitt, og hryllir
mig við, ef sú yrði afleiðingin af of
mikilli flótfærnis óaðgæzlu.
Mér finnst annars, að hugsunarhátt-
urinn hjá þessum einstöku mönnum, sem
eru að berjast fyrir því, að mega beita
skelfiski úti á yztu miðum Djúpsins,
vera þveröfugur.
Bolvíkingar og Hnífsdælingar, sem
þeir vilja neyða til þess, að fara að viða
að sér skelfiski, eru yfirleitt meiri krapt-
menn, hafa skip stærri, og eru nær fiski-
göngunni, og valt mun vera að treysta
því, sem haft er eptir sumum þessara
skelfisksforkólfa, að Bolvíkingar muni
eigi vilja vinna það til, að afla sór skel-
fisks, eða hafa menningu til þess, svo
að skelfisksforkólfarnir geti rifið upp
inikinn afla út frá, þegar fiskur er treg-
ur í göngu.
En þeim verður fráleitt úr þessu, þvi
að jeg er viss um, að Bolvíkingar vökn-
uðu þá sumir, þótt værukærir séu af
sumum kallaðir.
En satt er það, að verra þykir þeiin,
að vera neyddir til þessa, og það af
tveimur ástæðum sórstaklega:
1. fyrir kostnaðar sakir, því að þeir telja