Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 10.02.1902, Page 1

Verð nrgangsins (minnst
52 arkir) S kr. 50 aur.;
trlendis 4 kr. 50 aur.,og
t Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
-----------------|
--:|= SEXTÁNDI ÁRÖANGUR. =[: —
RITSTJÓRI S K Ú LI THOBODDSE N.
=|»*osg-
Upj/soyii skrifley, óyild
nema komin sé. til útgef-
anda fyrir 30. nag júní-
mánaóar. og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 6.-7.
BeSSASTÖÐUM. -10. EEBR.
19 0 2.
Biðjið œtíð um:
Otto Monsteds
Danska smjörlíki,
sem er alveg eins notadrjngt og bragðgott, eins og sinjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stsersta í Danmörku, og býr til
óefað hi'na beztu vöru og ódýrustu, í samanburði við gseðin.
Fæst njá 3s.anpinönrmmim.
til fullnustu sérmálum vorum, bæði hér
Til flokksbræðra vorra.
Með póstskipi þvi, er nú kom hing-
að f'rá Höfn, barst oss hinn eptirþráði
boðskapur konungs til íslendinga, dags.
10. þ. m. Boðskapurinn er birtur í blað-
inu „Dannebrogu, sem er eign Islands-
ráðgjafans, Albeiti, og málgagn hans.
Blaðið flytur jafn framt ritstjórnargrein, til
skýringar boðskapnum, sem er harla
merkileg fyrir oss, bæði vegna efnis þess,
er hún fer með, og eigi siður vegna hins,
að hún alveg vafalaust flytur oss skoðun
ráðgjafa vors á málinu, og stefnu þá, er
Lann ætlar að framfylgja í því, og það
mjög glöggt og greinilega. Blaðagrein
þessi, þýdd á íslenzku, er prentuð i „ísa-
foldu, ásamt konungsboðskaiTnum. Glet-
um vór því visað yður til þessara skjala
þar.
Samkvæmt konungsboðskapnum, sem
eingöngu ræðirum stjórnarskrármál vort,
verður oss á aukaþingim, í sumar boðið
tvennt, sem ætlast er til, að vér kjósum
um, að öllu leyti með fullu frelsþ sem
sé stjórnarskrárbreytingarfrumvarp siðasta
alþingis, sem konungur heitir að stað-
festa, ef það aptur nær samþykki þings-
ins, og stjórnarskrárbreytingarfrumvarp,
sem af hálfu stjórnarinnar mun verða
lagt fyrir þingið, og auk ákvæða stjórn-
arskrárfrumvarps síðasta þings enn frem-
ur á að hafa það ákvæði, aS stjórnarráSið
fyrir Island skuli sitja r Eeykjavík.
Af greininni i „Dannebrcg“ sjáum
ver, að eigi muni verða tekið í mál af
stjorn vorri, að sinna kröfum af vorri
hálfuum, að hér sé sett á fót landsstjórn,
með landstjora og ráðgjöfum, eins og vér
fórum fram á árunum 1881—1894, og
eins og ver höfum farið fram á i bréfi
voru til ráðgjafans, 6. des. f. ár. — Spurn-
ibgin er því fyrir oss eingöngu sú, hvort
vér eigum að halda fast við stjórnarskrár-
breytingarfrumvarp það, sem samþykkt
v&r í sumar, er leið, eða vér eigum að
hallast að hinu væntanlega frumvarpi
stjórnarinnar, sem inniheldur það eitt á-
kvæði fram yfir hitt frumvarpið, að stjórn-
arráðið skuli sitja i Reykjavik. — Hvort
frumvarpið, sem þingið samþykkjr, verð-
ur staðfest af konungi. _
Yerði búsetu ráðgjafans hér svo fyrir
komið, eptir hinu væntanlega frumvarpi
stjórnarinnar, að hagsmunum vorum í
Kaupmannahöfn verði fyllilega borgið,
viljum vér. sem ritum undir bróf þetta,
fremur hallast að þessu frumvarpi, svo
sem því, er þá muni veita oss rífari
sjálfstjórn, on hitt frumvarpið, liafi alla
kosti frumvarpsins frá síðasta þingi, og
búsetu-ákvæðið að auki, en sé iaust við
alla þá annmarka og galla, sem fylgdu
búsetu ákvæðunum, er þau voru borin
fram á þingi í sumar, og gjörðu þau þá
alveg óaðgengileg. Eptir þessu frum-
varpi verður ráðgjafinn einn milliliður
milli konungs og alþingis;eptir þvíberráð-
gjafinn einn ábyrgð á stjórnar-athöfninni;
ráðgjafavald og ráðgjafaábyrgð verður ó-
skipt; ráðgjafinn hefir engan umboðsmann
í Kaupmannahöfn, er þar geti farið með
vald hans, nema þvi að eins, að vér
heimilum það með sérstökum löguin.
Þetta er allt í samræmi við stjórnar-
skrárbreytingarfrumvarp siðasta alþing-
is; en svo á það enn fremur að verða á-
kveðið með frumvarpinu, að ráðgjafinn
sé hér búsettur, og veiti stjórnarfram-
kvæmdinni hér forstöðu. Akvæði þetta
hefir eigi verið tekið upp í stjórnarbreyt-
ingarfrum vörpin á undanförnum þingum,
vegna þess, að vér óttuðumst, að stjórn
vor mundi eigi vera fáanleg, til að sam-
þykkja það, samkvæmt því, sem sagt er
í konunglegri auglýsingu 2. nóv. 1886
og ráðgjafabrófi 29. maí 1897. Nú er
oss tjáð, að fáanlegt só af liálfu stjórn-
arinnar, að ráðaneytið sé búsett hér á
landi, án þess að nokkurir annmarkar
fylg' þvb °g þykir oss þá réttast að taka
því, se annars um allt tryggilega búið.
í ritstjórnargreininni í „Dannebrogu
er sagt, að ef vér álítum það æskilegt
fyrir oss, að hafa stjórnarskrifstofu í
Kaupmannahöfn, þá muni eigi af Dana
hálfu haft á móti því, að hún verði
kostuð af1 ríkissjóði. Af þessu sést, það,
að það er ætlast til þess, að hinn svo
kallaði „íslenzki kontór“ i Kaupmanna-
höfn verði lagður niður, og að vór ráð-
um því sjálfir, hvort vér höfum umboðs-
mann, eða fulltrúa, að staðaldri í Khöfn,
hvem vór höfum þar, sem umboðsmann
fyrir oss, og hvernig vór högum stöðu
hans þar. Með þessu móti ráðum vér þá
á landi og i Kaupmannahöfn.
Yafalaust inun nokkur kostnaðarauki
verða samfara þessu breytta stjornarfari;
en bæði er það, að vér hyggjum, að
hann þurfi eigi að verða mjög veruleg-
ur, og svo megum vór eigi láta oss í
augu vaxa, að kosta einhverju til þess,
að fá hagfellt stjórnarfyrirkomulag en
að sjálfsögðu á hver þjóð að kosta sína
stjórn innanlands.
Samkvæmt því, er vér hér höfum
sagt, munum vér hallast að frumvarpi
því til stjórnarskrárbreytingar, sem, sam-
kvæmt konungsboðskapnum, mun verða
lagt fyrir næsta aukaþing af hálfu stjórn-
arinnar, svo framarlega, sem nefnt frum-
varp verður í fullkomnu samræmi við
það, sem hói er tekið fram, og við kon-
ungsboðskapinn, og margnefnda grein í
blaðinu „Dannebrog“, sem vór munum
eigi þurfa að efa. — Og vór viljum hér
með leggja það til, að allir flokksmeun
vorir taki þessa sömu stefnu.
Reykjavík og Bessastöðum, 28. janúai- 1902.
Kristján Jónsson. Björn Jónsson.
Björn Kristjánsson Jens Pálsson.
(eptir fjarv.umboði).
Skúli Thoroddsen.
Enda þótt ýmsir hefðu gert sór
nokkra von um, að nýja vinstrimanna-
ráðaneytið myndi hafa svipaðar skoðanir
á stjórnarmáli voru, sem hr. Chr. Krabbe
lét i ljósi i þjóðþinginu í síðastl. október-
mánuði, svo að konungsboðskapurinn
væri að þvi leyti nokkur vonbrigði, þá
hefir þó meðferð ráðherra vors á máli
þessu yfir höfuð vakið einlœga ánœgju
hjá öllum stjórnbóta- og framfara-
vinum, ekki sízt sakir hinna frjálslyndu
skýringa, er fylgja konungsboðskapnuro
í blaðinu „Dannebrogu, sem er aðal-mál-
gagn ráðherra vors.
Síðan Island fókk löggjöf sína og
stjórn, að nafninu til, út af fyrir sig,
þá höfum vér núi fyrsta skipti fengið ráð-
herra, í þess orðs góðu merkingu.
Það er auðsætt, að ráðherra vor hefir
gjört sér alt alúðarfar um, að rannsakaj
málið sem ýtarlegast, og að hann er
einráðinn í því, að leiða það til farsæl-
legra lykta á þann hátt, að báðir máls-
aðilar, Danir og íslendingar, megi vel
við una.
Svar hans ber jafnt vott um hið
alkunna frjálslyndi hans, sem hinna ráð-
herranna, um einlægar mætur hans á
þingræðisreglunni, og um politisk hygg-
indi.
Það hefir sízt vantað, að skrifstofu-
valdið hafi haft snörur sínar úti, síðan
ráðherraskiptin urðu, til þess að fá ráð-