Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 05.04.1902, Page 3

XVI, 14,—15.
ÞljÓÐVIJLJlN N.
55
sáttir að þiggja hana, eins og málið nú
stæði, væri því ínest áríðandi, að báðir
flokkarnir frá siðasta þingi lótu nú allar
eakir falla niður, hættu deilunum, og
sameinuðu krapta sína, til að leiða málið
til farsællegra lykta á aukaþinginu, án
alls flokkarígs og tortryggni. Þetta væri
því sjálfsagðara, sem því hefði verið lýst
yfir af hálfu beggja flokkanna, að þeir
tækju þakksamlega stjórnartilboðinu; ekk-
ert væri málinu því jafn áríðandi, sem
góð samvinna beztu manna þjóðarinnar,
og ekkert eins skaðlegt, sem það, að ala
enn á tortryggninni og ósamlyndinu. Haf-
stein vildi halda því fram, að Valtýing-
um væri varlega treystandi til þess, að
fylgja fram frumvarpi stjórnarinnar, um
búsetta ráðgjafastjórn hér á landi, svo
kröptulega sem þeir hefðu barizt gegn
tíu-manna-frumvarpinu á síðasta þingi;
vildi hann ekki kannast við, að stjórnin
hefði algjörlega hafnað ákvæðum þess
trumvarps, og ekki væri það tíu-manna-
frumvarpið, sem átt væri við í greininni
í „Dannebrog“, heldur frumvarp nokk-
urt, er Páll amtmaður Briem hefði samið
og sent ráðherranum; spunnust út af þessu
all-snarpar umræður milli hans og síra
Sigurðar.
Guðjón Strandaþingmaður hélt langa
tölu, er einkum laut. að því, að brýna
fyrir ísfirðingum, að gæta svo sóma síns
og kjördæmis síns, að endurkjósa Hafstein,
kvað hann það bæði heimskulegt og ó-
drengilegt að hafna honum, svo mjög
hefði hann stutt að þessum heppileguúr-
slitum stjórnarskrármáisins hjá stjórninni.
Hann kvað Valtýinga hafa fallið frá kröf-
um Islendinga um innlenda stjórn, en
því var mótmælt af síra Sigurði, sem
sýndi fram á, að Valtýingar hefðu jafnan
viljað fá svo mikla stjórnarbót, er unnt
hefði verið, kröfunum um innlenda stjórn
hefðu þeir aldrei fallið frá, en að eins
látið þær liggja i þagnargildi, eins og
lika öll þjóðin, þegar örvænt var orðið
um að fá þeim framgengt hjá hægri-
mannastjórninni; hins væri ekki að dylj-
ast, að sumir þeirra manna, sem fremstir
hefðu verið í mótstöðuflokki innlendrar
stjórnar hór á landi, hefðu og mest bar-
izt móti þeirri stjórnarbót, sem í boði
hafi verið síðan 1897.
Á rneðan á umræðunum stóð bar
kaupmaður Árni Sveinsson upp svo lát-
andi tillögn:
(Þeirrar tillögu var getið i 12. nr.
„Þjóðv.“, og þykir ekki svo merkileg,
að það taki því, að prenta hana upp
aptur. — Bitst].)
Þegar gengið var til atkvæða um til-
lögu þessa, krafðist síra Sigurður þess, að
hún væri borin upp í tvennu lagi, eins
og tillögumaður hefði bent á; fyrri hluta
hennar gætu sjálfsagt allir fundariuenn
greitt atkvæði með, en öðru máli væri að
gegna um niðurlag hennar, er færi i þá
átt, að binda atkvæði kjósanda við vissan
flokk manna, en útiloka annan. En þessi
tillaga var ekki tekin til greina, því bar-
ið við, að hún kæmi of seint, með því
að atkvæði væru byrjuð.
En þessi fundur var að eins hyrjun stærri
tíðinda. Daginn eptir sendu þeir Hafstein og
Matthías fundarhoð í alla hreppa umhverfis Inn-
Djúpið. Skyldi þingmálafund halda i hverjum
hreppi, í Súðavikurhreppi 10. þ. m., Ögurhreppi
11., Reykjartjarðarhreppi 12., Nauteyrarhr. 13.
og Snæfjallahr. 14.; lögðu þeir af' stað íleiðang-
ur þenna að morgni hins 10. í þremur hinum
fyrst nefndu hreppum varð ekkert af funda-
höldum, með þvi að ýmist mættu engir, eða svo
fáir, að ekki þótti fundarfært. í Nauteyrarhr.
varð fundi skotið á, á Arngerðareyri; mættu
þar 10 innanhreppskjósendur. og 3 eða 4 utan-
hreppskjósendur, auk sira Sigurðar Stefánssonar
sem þar mætti lika.
Þar bóf Hafstein umræður um stjórnarskrár-
málið, og taldi sjált’sagt að aðhyllast tilboð stjórn-
arinnar, um húsetta ráðgjatastjórn hér á landi,
bjóst samt hálft um bálft við, að í frumvarpi
stjórnarinnar kynnu að verða þau ákvæði um
afskipti alríkisstjórnarinnar á sérmálum vorum,
er vakið gætu hræðslu um ofmikla tilhlutun
hennar um sórmál vor; sjálfur kvaðst hann að
visu ekki óttast þetta mikið, og kæmi það fyrir,
þá væri ekki annað. en leita samkomulags við
stjórnina um breyting á því, annaðhvort með
þvi, að senda menn á fund ráðherrans, eður á
annan hátt; þótt málið við það kynni ekki að
verða útrætt. þá væri biðin betri, en að fara
óðslega að neinu; en því gæti hann vel búist
við, og væri enda hræddur um, að valtýski
flokkurinn myndi ekki seinn á sér, að samþykkja
frumvarpið t’rá síðasta þingi, ef honum þættu
nokkrir agnúar vera á frumvarpi stjórnarinnar;
en við því ættu menn að gjalda varhuga. Síra
Sigurður kvaðst alls ekki óttast neinn þess kon-
ar agnúa á frumv. stjórnariunar, er gerði það
óaðgengilegt, hann kvaðst skilja konungsboð-
skapinn svo, í sambandi við greinina i „Danne-
brog“, sem alrikisstjórnin ætlaði sér alls ekki
að fjalla um sérmál íslands, nema að hinum
sérstaka ráðherra íslands viðstöddum í ríkisráð-
inu, og þá mætti treysta þvi, að réttur vor
yrði ekki fyrir borð borinn. Matthías lýsti
því yfir hér, sem á ísafjarðarfundinum, að hann
væri alveg á sama máli og Hafstein, og gleymdi
heldur ekki að biðja kjósendur að gjalda var-
huga við Vaitýingum, hvað sem þeir nú segðu.
I byrjun umræðanna tók Haf'stein það skýrt
fram, að Valtýskan væri enn með bezta lífi,
þótt margopt hefði hún verið til moldar
sungin; tók hann þetta fram til að vara kjós
76
Eptir stuttar og kurteisar samræður, kvaddi br.
Steinert svo Heiwald þÍDgruanD, eptir að hafa fengið
leyfi hans til þess, að heirnsækja hann siðar, og sýna
honum vörur sinar.
SteÍDert gokk nú aptur til veitingahússins, og beið
hans þar vagninn, sern hann hafði leigt, til að fara til
Grombergs.
Hann sté strax upp í vagninn, og skipaði vagn-
stjóranumm að aka ekki beina leið til Gromberg, heldur
áleiðis til „Stjörnunnaru. og nema staðar, þar sem skóg-
urinn til Groraberg liggur.
Steinert fór nú um albjai'tan dag sömu leiðina,
sem hann hafði ekið nóttina fyrir.
Hann hafði þá ekið svo hart, að hann gat litið
litazt um, en nú gat hann litazt um til allra hliða, er
vagninn fór hægt gegnum sandinn.
„Þjófabæliðu var fagur furuskógur, en þó brrki og
álmviðir hér og hvar.
Svo var að sjá, sem þar væru beztu týlgsni íyrir
leyniskyttur og eldiviðarþjófa, og jafn vel fyrir enn
verri þorpara og glsepamenn.
Eptir hér um bil þriggja kortéra akstur nam öku-
maður staðar.
Hér, til vinstri handar, liggur skógurinn til Grorn-
bergu, rnælti hann, „og ef þér víkið til hvorugrar hand-
ar í skóginum, getið þér naumast villzt, og eptir
fjórðung stundar getið þér áreiðanlega verið í Grombergu.
Steinert borgaði vagnstjóranum, og lét hann fara
aptur til Beutlingen.
Hann hélt nú fótgangandi til Gromberg, eptir
mjóa stignum, sem lá inn í skóginD.
65
„Jeg sit nú samtu, inælti hr. Steinert. „Hestarnir
sálast víst ekki, þótt þeir drægi inig“.
„Að vísu eigi“, muldraði Friðrik, „enda myDdi rnér
standa á sama, ef húsbóndinn befði eigi skipað svo
fyriru.
„Hvað hefir hann skipað?u
„Að þér stígið út úr vagninum, þar sem djúpi
sandurinn eru, svaraði Friðrik.
„Ekki gat hr. Heiwald þess neitt við migu.
„Eu hann sagði mér þaðu, mælti Friðrik, „og tarið
því úr vagninum. Þetta tekur að eins fimm minútur. og
svo getið þér aptur farið inn í vagninnu.
Þetta mælti garnli maðurinn, sumpart í bænartón,
en sumpart all-óþolinmóður.
Steinert þótti nú fremur ástæða til þess, að 'gæta
allrar varúðar, enda þóttist harin nú glöggt sjá mann
standa að baki stóreflis furutrés, er skammt var þaðan.
Þetta gjörði hann enn ákveðnari.
„Jeg verð í vagninum", mælti liann í ákveðn-
um róm.
„Sjáum nú til!u kallaði gamli maðurinn, og fór að
siga í hann.
Hann stöðvaði því næst hestana, reif upp vagn-
hurðina, og mælti ógnandi:
„Ætlið þér dú út, eða ekki!u
„Hvað dettur karlinum í hug!“ mælti Steinert.
„Jeg er okki yðar þjónn! Jeg spyr, hvort þér vilj-
ið fara út úr vagninum með góðu, eður eigi?“
„Og fari jeg ekki, hvað þá?u
„Þá skuluð þér, svei mér, fá að gista hér í skóg-