Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 07.10.1903, Page 1

Verð árgangsins (minnst j
52 arkir) 3 kr. 50 awr.; \
erlendis 4 kr. 50 aur., og \
í Ameríku doll.: 1.50. [
Borgist fyrir júnímán- |
aöarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
-. |= Seytjándi Akganguk. =| —
_i-| HITSTJ ÓRI: S K tí L I THORODDSEN. =|smeJ-‘—
Uj^psögn skrifieg, ógild
nema komin sé til útgef-
j anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
■ samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
bla'ðið.
M 42.
Bessastöðum, 7. OKT.
19 0 3.
■Crti_oxiL<3L.
Kaupmannahöfn 15. sept. 1903.
Danmörk. mál, sem stendur efst
á dagskrá hjá Kanpmannahafnarbúum
þessa dagana, er undirbúningurinn undir
kosningu tveggjamanna tiliandsþingsins,
í stað þeirra Octaviusar Hansen’s og Bo-
rup’s, sem báðir eru látnir fyrir skömmu
Það eru hægrimenn og sósialistar, sem
nú leiða saman hesta sína, því að vinstri-
menn taka engan þátt í kosningunni, af
þeirri ástæðu, að enginn vegur er til, að
þeir geti komið að neinum sinna manna,
og hirða þeir þá eigi, að veita hinum að
málum. Kosning kjörmanna af hinum
almenna kjósendaflokki fer fram á morg-
un, en kjósendur úr hærri gjaldanda
flokki velja kjörmenn 23. þ. m. Loks
fer kosning þingmannanna sjálfra fram
2. okt. ítimman stendur um það, hvort
hægrimaður eða sósialisti á að skipa sæti
0. Hansen’s; en hitt sætið eiga hægri-
menn víst. Hins vegar koma vinstri-
menn einum manni að, í stað hins kon-
ungkjörna landsþingismanns, Hedeman’s.
Með tíðindum má nefna það, að tvær
hinar stærstu bókaverzlanir hér, rGyld-
endalske Boghandel“ og „Det nordiske
Forlag“, hafa slegið sór saman í eitt fé-
lag frá næsta nýjári, og verður þá félag
þetta eitt hið stærsta, eða ef til vill
stærst allra bókaútgáfufélaga Norðurálf-
unnar. Nafn félagsins verður framvegis
„Gyldendalske Boghandel, Nordiske For-
laga.
Ofsa-stormar gengu hér um Dan-
mörku, og víðar, 10.-—12. þ. m. Ollu
þeir tilfinnanlegu tjóni á skipum, ritsím-
um, ökrum o. s. frv. Sums staðar, t. d.
í Englandi, fylgdi regn svo mikið, að
skemmdir urðu af.
Noregur. Síðast var þess getið,
hversu flokkaskipting myndi verða á
næsta Stórþingi Norðmanna, og var sú
flokkaskipting byggð á kosningu kjör-
manna í liinum einstöku kjördæmum.
Nú hefir sú orðið raunin á, að hægri-
menn urðu enn drjúgari, en við var bú-
izt; skipa þeir 63 sæti á Stórþinginu,
vinsirimenn BO, og sósíalistar 4. En þess
ber vel að gæta, að hægrimenn íNoregi
standa framar hægrimönnum í flestum
öðrum löndum, að þvi er frjálslyndi
snertir, og er því minni ástæða, til að
harma úrslit þessi, en ella myndi.
Talið er vist, að þeir Hagerup, pró-
fessor í Kristianíu, og Sigurður Ibsen,
verði leiðandi menn í hinu væntanlega,
nýja ráðaneyti, en að öðru leyti er eigi
kunnugt, hversu það verður skipað.
Balkanskaginn. Ástandið í Make-
doniu verður æ hörmulegra, og þykir
eigi annað sýnna, en að hallæri sé fyrir
dyrum, því að uppskera er öll eyðilögð,
og Tvrkir ræna og rupla öllu, er hönd
festir á. Til dæmis um hryðjuverk þau,
sem unnin eru, má geta þess, að í smá-
bæ einum, er Tyrkir tóku, rændu þeir
fyrst bæinn, og hjuggu niður karlmenn
alla: siðan kveiktu þeir í húsunum, og
börnum öllum, er þeir fundu, fleygðu þeir
í eldinn. Konur ráku þeir saman i lms
eitt, helltu síðan olíu yfir, og ætluðu að
brenna allt upp, en á siðasta. augnabliki
varð konunum bjargað.
Serbía. Þar er nú hin mesta óöld.
og fullkomið stjórnleysi, og fær konung-
ur engu tauti á komið. Nokkrir her-
menn i bænum Nisch gáfu út ávarp, og
lögðu til, að allir samsærismennirnir frá
11. júní yrðu drepnir, eða til vara, að
þeir yrðu reknir frá embættum. Her-
menn þessir hafa verið teknir fastir, og
dæmir herréttur um mál þeirra. Um allt
landið skiptast menn nú í tvo flokka,
með og móti samsærismönnunum.
Álgier. Nálægt bænum E1 Munga
réðust nýlega ræningjar all-margir, um
4000, á franska herdeild, er þar var á
ferð. Varð þar hinn skæðasti bardagi, og
biðu hvorirtveggja mikið tjón. Herdeild
þessi hafði mjög mikinn farangur, og
tóku ræningjar hann allan. Konur nokkr-
ar, er með herdeildinni voru, námu þeir
og á brott.
Panamaskurðurinn. Það virðist ekki
ætla að ganga friðsamlega af, að stór-
virki þetta komist í framkvæmd.
Verði skurðurinn einhvern tíma lagð-
ur, þá verður hann að liggja gegnum
héruð, sem eru eign þjóðveldisins Cól-
umbía í Mið-Ameriku, og fyrir því hafa
Bandarikin sótt um leyfiþjóðveldis þessa,
til að leggja skurðinn; en rikisþing Col-
umbíu neitaði um leyfið. Olli það mik-
illi gremju i héruðum þeim, er skurður-
inn átti að liggja um, svo að lá við upp-
reisn. Nú hefir rikisþingið séð sig um
hönd, og veitt kost á leyfinu, en með svo
hörðum kostum, að ómögulegt, er fyrir
Bandarikin að ganga að þeim. Hafa ó-
eyrðirnar á Panamaeyðinu aukizt mjög
við þetta, og hefir þvi stjórnin í Columb-
ía sent þangað 2000 hermanna, til að
halda á friði og spekt. En nú hefir lengi
verið grunnt á því góða milli Columbía
og nágrannalands hennar, Venezuela, og
lítur svo út, sem Venezuela ætli nú að
minnast foms fjandskapar, því að Castro,
forsetinn þar, hefir 9000 hermanna á
landamærunum, reiðubúna til að brjót-
ast inn i Columbía, þegar tími þykir til
kominn.
16. sepl
í þessum svifum fréttist frá Noregi,
að í gær hafi orðið mjög stórfelldur hús-
bruni i Kristianíu. Kom eldurinn upp í
verksmiðju, mjög stórri, i einni af aðal-
götum bæjarins. Hafði eldurinn læst sig
um alla bygginguna, þegar slökkviliðið
kom að, og varð því litið aðgjört. Nokkr-
ir menn, óvíst hve margir, brunnu inni;
voru í gærkveldi fundin 14 lik, flest svo
illa til reika, að þau þekktust eigi. Tjón-
ið gizka menn á, að sé ^/2—1 miljón kr.;
eigi er það fullrannsakað enn.
Frá Englandi er það að segja, að ráða-
neytið brezka var kallað saman á fund i
fyrradag, og sat á framhaldsfundi aptur
í gær. Þykjast menn vita, að það sé
tolla-pólitík Chamberlain’s, sem veldur
þessari samkomu ráðaneytisins, og biða
því fregna af henni með mikilli óþreyju.
Mikil er orðin gremja manna á Eng-
landi, út af aðförum Tyrkja í Makedoníu,
og :hafa stjórninni borizt áskoranir, um
að skerast í málið, frá biskupum ýmsum,
og fleiri málsmetandi mönnum.
Á ráðherrafundi Breta, sem getið er
í útlendu fréttunum hér að framan, varð
sú niðurstaðan, að Chamberlain, nýlendu-
ráðherra, var veitt lausn frá ráðherra-
störfum, eptir beiðni hans.
Þetta þóttu mestu stórtiðindi, ogkomu
mjög óvænt, en orsökin var sú, að Bal-
four, forsætisráðherrann, hafði í öndverð-
um septembermánuði gefið út pésa um
tollmálefni, þar sem það kom berlega í
Ijós, að hann er því mótfallinn, að geng-
ið sé svo langt i tollverndunarstefnu, sem
Chambertain^iex fram á.
Chamberlain ritaði Balfour þá bréf, og
kvaðst eigi geta átt sæti i ráðaneytinu,
þar sem hann vildi hafa óbundnar hend-
ur, til þess að berjast fyrir skoðun sinni
í tollmálum, og sannfæra kjósendur um
ágæti hennar, en kvaðst þó að öðru leyti
mundu styðja ráðaneytið eptir, sem áður.
Á hinn bóginn þykir Bitchie, fjár-
málaráðherra, og Hamilton, Indlandsráð-
herra, að Balfour hallist um of að toll-
verndunarstefnu, og hafa því einnig
beiðzt lausnar.
Þessi sundrung í Jráðaneytinu, sem
þrískiptir íhaldsflokknum, að því er til
tollmála kemur,“reynist óefað ágætt vopn
íhöndum framsóknarmanna, þegarfkosn-
ingar fara fram, og er því eigi ósenni-
legt, að frjálslyndi flokkurinn nái völd-
um á Bretlandi, áður en langt um líður.
Fjármálapolitíkin.
---------
í fjármálafrumvarpi því, er stjómin
lagði fyrir alþingi, var gjört ráð fyrir
því, að útgjöldin yrðu rúmum 218 þús.
hærri, en tekjumar, og þóttist þó alþingi
eigi geta komizt hjá því, að hækka þau