Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.04.1905, Blaðsíða 2

62
Þjóbviljtnn.
XiX., 16.
hvoru hér og hvar, og eru mest brögð
að því í Kaukasus, og búist 'par við al-
mennri uppreisn þá og þegar, fullyrt, að
1 milj. Georgíumanna, og l1/, railj. Arm-
eninga, séu til taks, að gripa til vopna,
er leynimiðnefndin á Rússlandi ákveði.
Lögreglumeon í Pétursborg þóttust
nýlega veiða vel, er þeir handtóku 12
menn, sem ráðið höfðu ineð sér, að veita
bana Vladimír stórfursta, Bolyr/in, innan-
ríkisráðherra, og Jrepow, alræðisinanni í
Pétursborg; en maður kemur í manns
stað, enda sízt brestur á þeira, sem fúsir
eru til hryðjuverkanna á Rússlandi um
þessar mundir.
Nolken barón, sem varpað var að
sprongikúlu i Warsohau, sbr. síða9ta nr.
„Þjóðv.u, hlaut alls 120 sár, en þó ekk-
ert til óiífis; einn lögregluþjónn, sem var
við, er sprengingin varð, dó af sárum,
og af öðrum varð að taka annan fótinn.
— Þrir menn aðrir urðu og mjög hættu-
lega sárir, og vagnstjóri barónsins missti
heyrnina. — Saumastúlka, er var á gangi
þar í nánd, er sprengikúlunni var varp-
að inn í vagn barónsins, missti sjónina.
Það var pólskur járnsmiður, 18 ára
að aldri, Okojeia að nafni, er sprongikúl-
unni kastaði, og var hann þegar tekinn
fastur. — — —
Austræni ófriðurinn. Enda þótt Rúss-
ar beri sig enn mjög mannalega, og lát-
ist munu senda 4—6 hundruð þúsund-
ir hermanna til Mandsjúríisins að nýju,
þá er þó almennt álitið, að þetta muni
að eins fyrirsláttur, til þess að reyna, að
ná sem beztum friðarkostum, enda þykj-
ast nú ýms blöð sannfróð um það, að
Rússar hafi falið Roosevelt, Bandaríkja-
forseta, að reyna að miðla málum, ann-
aðhvort einn, eða þá j. sameiningu við
Loubet, forseta frakkneska lýðveldisins.
Mælt er, að ófriðurinn hafi kostað
Rússa um 2 miiljarða rúbla, og að þeir
hafi misst alls um 435 þús. manna, þeg-
ar herteknir menn eru með taldir.
.......
Þingmálafundirnir í vor.
— —
Þó að enn sé eigi kunnugt, hvaða
frumvörp stjórnin ætlar sér, að leggja
fyrir alþingi, bendir þó þegar margt á
það, að alþingi verði í sumar óvanalega
tíðindaríkt, og eigi að fjalla um fjölda
mála, sem hafa mjög mikla þýðingu fyrir
þjóðina.
Frumvörp fátækramála- og landbún-
aðar-nefndanna, sem þegar er kunnugt
um, fara fram á stórvægilegar breyting-
ar í ýmsum greinum, og er afar-áríðandi,
að þingið viti sem glöggast um vilja
kjósandanna, áður en þeim málum er til
lykta ráðið.
Ekki mun heldur af því veita, að
þingmálafundirnir ýti duglega við þing-
mönnunum, að því er snertir landsrétt-
indaniálið, svo að þingið láti það eigi
ganga mótmælalaust, að danskir ráðherr-
ar sletti sér fram í islenzk sérmál, og
kippi þannig fótum undan hérlendri
þingræðisstjórn.
öugni alþingi i þessu máli i sumar,
i stað þess að halda fast við það skýlau sa
skilyrði alþingis, að skipun ísl. sérmála-
ráðherrans sé ísl. sérmál, dönskum ráð-
herrum allsendis óviðkomandi, báerhætt
við, að komandi kynslóðir súpi lengi
seyðið af því dáðieysi alþingis.
Þá er og ritsímamálið afar þýðingar-
mikið stórmál, og öll aðferð ráðherrans
í því máli hin athugaverðasta.
Sér er um mái að ræða, sem segja
má, að varði fjárhag hvers einasta manns-
barns í iandinu, flestum öðrum málnm
fremur, og skiptir því eigi litlu, að val-
in sé heppilegasta aðferðin í því máli,
sem þjóðfélaginu er kostnaðarminnst í
bráð og lengd.
Tjáir sizt, að láta hagsmuni erlends
stórgróðafélags ráða gjörðum alþingis í
þessu máli.:
Þá er það og ekki síður íhugunarefni,
live gjörsamlega núverandi stjórn landsins
hefir sýnt sig óhæfa til pess, ad þrœða veg
réttlœtisins í gjörðum sínum, og gæta hlut-
drœgnislaust laga og réttar í landina, svo
sem ástandið á Snæfellsnesi o. fi. ber nóg-
samlega vott um.
Kjósendur hafa því að þessu sinni
alveg sérstaka hvöt til þess, að nota þing-
málafundina í vor sem allra rækilegast.
„Þjóðv.a mun í næstu nr. sínum minn-
a9t rækilogar ritsímamálsins, ogfieiri mála,
er mestu varða.
Stofnun geðveikrahælis.
Fátækramálanefndin hefir samið frum-
varp um stofnun geðveikrahælis hér á
landi, er hún ætlast til, að stofnað verði
á einhverri bújörð, i grennd við Reykja-
vík, eða Hafnarfjörð. — Nefndin ætlast
til, að geðveikrahæli þetta hafi alls rúm
fyrir 22 sjiíklinga, og áætlar stofnunar-
kostnaðinn alls 68 þús. króna, en árleg
útgjöld 12 þús.
Af ársútgjöldunum gerir nefndin þó
ráð fyrir, að landsjóðurinn þurfi eigi að
leggja fram meira, en6290 kr., þar sern hitt
geti fengizt, sumpart með arði af búskap,
en sumpart af meðgjöf með sjúklingun-
um, sem hún ætlast til, að ákveðin verði
45 aur. á dag, ef sjúklingurinn er þurfa-
maður, en 90 aur. daglega, ef hann á
efni, eða aðstandendur, er ko9ta veru hans
á spítalanum.
Nefndin gerir eigi ráð fyrir, að sér-
stakur læknir verði skipaður við stofnun
þessa, en vill fyrst um sinn láta nægja,
að læknirinn, sem næstur býr, hafi eptir-
lit með geðveikrahælinu, gegn 600 kr.
árlegri þóknun úr landsjóði.
Yæntanlega dylst engum, hve bráð-
nauðsynlegt það er, að geðveikrahæli verði
sem allra fyrst komið á stofn hér á landi,
þar sem meðferðin á slíkum vesalingum
hefir víða verið til mestu þjóðarhneisu4
enda engin von, að slíkir aumingjar geti
notið þeirrar hjúkrunar á heimilum ein-
stakra manna, sem mannúðarskyldan
heimtar, og sveitarsjóðum, og einstökum
mönnum, í flestum tilfellum ofvaxið, að
kosta veru þeirra á geðveikrahælum er-
lendis.
Það er því enginn efi á bví, að frum-
varp þetta fær góðar viðtökur hjá þjóð
Og þingi, að því er aðal-stefnu þess snertir.
A hinn bóginn getum vér eigi neitað
þvi, að oss virðist frv. þetta fara allt of
skammt, að því er snortir sjúklinga-fjöld-
ann, sem gert er ráð fyrir, að geðveikra-
hælið geti tekið, þar sem tala brjálaðra
sveitarómaga hér á landi varalls 72 árið
1902, og mun enn vera nokkuð svipuð,
auk þess er skýrslurnar telja 52 geðveika
sveitarómaga, og 30 fábjána.
Það virðist því varla mega fara
skemmra, en að hafa hæli fyrir 50—60,
og tiáir eigi að horfa í það, þó kostaað-
ur landssjóðs verði þá nokkuð meiri, enda
láttir það og á sveitunum, og ógjörning-
ur, að ætla sveitaniefndum, að sjá um
ráðstöfun brjálaðra vesalinga á sama hátt,
sem hingað til hefir tíðkazt.
Sú ráðstöfun getur opt og tíðurn eigi
orðið á annan hátt, en þann, að „slegið
er utan um“ þessa aumingja, eða þeir
geymdir í böndurn, og er sú meðferð
sorglegri, en svo, að hún megi nokkurs
staðar eiga sér stað framvegis.
Hér er um olnbogabörn þjóðfélagsins
að ræða, sem þjóðfélagið verður að láta
sér farast vanzalaust við, og létta hörm-
ungarnar, sem kostur er.
Yerum því einhuga um, að reisa geð-
veikrahæli, sem fullnægi þörfum þjóðfé-
lagsins nokkurn veginn, og þvoum burt
þann blett, sem nú hvilir á 'þjóðinni, út
af óhæfilegri meðferð margra slíkra vesal-
inga.
Yeitt prestakall.
Prófastur Kjartan Helgason í Hvammi í Dala-
sýslu hefir fengið veitingu fyrir Hruna í Árnes-
sýslu, samkvæmt yfirlýstum vilja safnaðarins. —
Aðrir voru þar ekki i kjöri
Scttur málícerslumaður.
Oand. jur. Ouðm. Egqerz, þessi, sem er að sýna
sig i Snæfellsnessýslu, er nú settur málflytjandi
við yfirdóminn.
Sektaðir botnverpingar.
Enn á ný hefir „Hekla“ náð í þrjá botnverp-
inga, í grennd við Vestmannaeyjar, og voru tveir
þeirra sektaðir um 80 pund sterling hvor, en hinn
þriðji um 60 pund, auk þess er afli, og veiðar-
færi, var gert upptækt.
Um Stokkseyrar-pre8takall
verða i kjöri: Síra Helgi Árnason ( Ólafsvik,
síra PðU Stephensen á Melgraseyri, og cand. theol.
Qnsli Skúlason.
Úr SkagaljarðarsýHlu
er „Þjóðv.“ ritað 16. marz síðastl.: „Tíðin er
hér nú inndælis-góð, og þó að tíðin hafi í vetur
verið nokkuð umhleypingasöm, og stormar við og
við, með bleytum, þá má vetur þessi þó teljast