Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 19.07.1911, Blaðsíða 3

XXV. 32.-38.
ÞjÓBYILjINN.
127
hans liggur því ekki einungis um völ-
undarhúa vísindalegra rannsókna á göml-
um sáttmálum, samþykktar- og róttinda-
skrám um þjóðréttindi vor að fornu og
uýju, hann ferðast þar auðvitað sem einn
hÍDn glöggskyggnasti og samvizkuaam-
asti vísindamaður; nei, hann fer líka beina
þjóðleið til hvers einasta íslendings með
lýðhvötina sina, til að verða þjóð sínni
að gagni í hvaða stöðu sem hann er.
Hann elur mest allan aldur sinn i öðru
landi, en hann ferðast í ritum sínum heim
á hvert einasta heimili á landinu, áminn-
andi og hvetjandi til aukinna þjóðþrifa
á öllum svæðum þjóðlífsins. Ekkert sem
Islandi má að gagni verða telur hann sór
óviðkomandi. Hann kemur til fiskimann-
anna og sýnir þeim nýjar veiðiaðferðir,
sem hann telur rótt að taka upp eptir
mestu fiskiveiðaþ]óðnm heimsins, hann
fiýnir þeim ný veiðarfæri og nýjar leiðir
til aukinnar framleiðslu úr sjónum, hann
hvetur þá til meiri þrifnaðar og betri
hagnýtingar á afla sínum. Hann kemur
tii landbændanDa í sömu erinagjörðum að
sýna þeim nýjar rsekunaraðferðir og hvetja <
þá til að rækta vel jörðina sína, hann
minnir bæði bændur og kaupmenn á meiri
■vöruvöndun, meiri ráðvendni og sam-
vizkusemi í öllum viðskiptum. Hann
vill gjöra allt viðskiptalíf þjóðarinnar,
bseði innbyrðis og út á við, heiðarlegt og
heilbrigt, lækna meinÍD. græða sárin þar
sem annarsstaðar í lífi þjóðar sinnar.
'Og þetta eru ekki orðin tóm hjá hon-
nm, það er ekkert framfaraglamur, hann
eýnir það í verkinu. Hann tekur báðum
höndum öllum þeim löndum sínum, er
til hans koma og leita vilja sér erlendis
verklegrar þekkingar í einu eða öðru, er
Islandi má að gagni verða, hann styrkir
þá með ráðum og dáð og styður af fremsta
megni að góðum árangri fyrir fósturjörð-
ina af utanferðum þeirra.
Sjómaðurinn, iðnneminn, verzlunar-
maðurinn, bónda-efnið, embættismanns-
efnið, allir eru þeir honum jafn velkomn-
ir, hjartað hans, húsið hans, er op'ð fyr-
ir þeim öllum og allir sækja þeir tii hans
holl ráð fyrir framfarir Islands.
Efnalegt sjálfstæði þjóðarinnar var
honum engu minna áhugamál en stjórn-
arlegt sjálfstæði hennar, og þess vegna
var menntun þjóðarinnsr, verkleg sem
andleg,einn meginþátturinní lífsstarfi hans.
Lesið þið, góðir menn, Ný fólagsrit,
Fiskibókina handa íslendingum og Varn-
ÍDgsbókina og jeg er viss um að þið þá
t#ljið hér ekkert ofmælt.
Það sem markar alla lífsstefnu og
atarfsemi Jóns Sigurðssonar og er lypti-
stöngin í öllum afskiptum hans af Islandi,
< *r ættjarðarástin og einlæg og óbifanleg
trú á Islandi og gæðum þess. Þessi
meginöfi í sálu hans, samfara miklu mann-
viti, sterkum vilja og fágætum dreng-
skap, munu jafnan halda uppi minningu
hans, sem eins hins mesta og bezta manns,
er ísland hefir átt. Hann lifði og vann
í orðsins bezta skilningi fyrir Island, gagn
þess, heiður og velfarnan voru leiðarstjörn-
ur hass alla æfi. Einkunnarorðin hans
„Aldrei að víkja“ hafa einkum verið heim-
færð upp á staðfestu hans og ósveigjan-
leik i landsréttindakröfum hans gagnvarfc
Dönum, en það má setja þessi orð ssm
yfirskript yfir öllu lifi Jóns Sigurðssonar.
„Aldrei að víkjaa frá því, lem hann taldi
landi sínu og þjóð gott og gagnlegt í
smáu sem stóru, „aldrei að víkjaufráþví
sem hann taldi rótt, satt og heiðarlegt,
hvernig sem á stóð og hver sem í hlut
átti.
ÞjóðrækDÍn hans var ekki sprottin af
Deinum eiginhagsmunahvötum. Þjóð-
málastarfsemin hans átti ekkert skylt við
þjóðmála glamrið, sem leitar eigin hags-
muna og vegsemdar undir yfirskyni ætt-
jarðarástar og þjóðrækni.
Jón Sigurðsson átti mótstöðumenn eina
og allir þeir, er berjast fyrir góðum og
háleitum hugsjónum, en hann átti víst
sár-fáa óvini, hann vóg heldur aldrei að
inótstöðumönnum sínum með óheiðarleg-
um vopnum, til þess var hann of mikið
göfugmenni. Persónuleg köpuryrði, að-
dróttanir og ósannindi voru honum and-
I etyggð, og minningu hans er því ekki
gjörð meiri óvirðing með öðru en því,
þegar pólitiskar dægurflugur reyna að
gylla stjórnmálaþrekk sinn með nafni
hans, eða skírskotuin til framkomu hans
í landsmálum. Það er að skreyta svikna
vöru með fögru einkenni. Hann var mik-
ilmenni, en hann var líka saDnkallað göf-
ugmenui og þess vegna ávann hann sór
virðingu og traust allra samtíðamanna
einna, hver sem stjórnmálaskoðun þeirra
var. Þjóðin elskaði haDn og hún hættir
aldrei að elska hann meðan hún vill lif*
fyrir þjóðerni sitt og ættjörð sína.
205
„Hallur hefur verið afskaplega hræddur um þig!“
mælti hún, í viðkvæmum róm. „Hví sagðirðu okkur,
nánustu vinuDum þínum, eigi, hvert þú ætlaðir að fara?
Eleanor tautaði eitthvað, er eigi skildist, en frú
■Gregory tók af henni ómakið.
„Þú ættir að lofa drengnum mínum, að vernda þig,
og bera með þór áhyggjurnar!“ mælti hún. „En væri
annars ekki réttast, að þið flýttuð fyrir — — —u
„Æ, nei-nei! Ekki núna!“ mælti Eleanor. „Ekki
núna, meðau allt vofir ógnandi yfir okkurP
Frú Gregory hélt þó áfram tali sínu um það, hve
Hallur hefði verið áhyggju- og örvæntingarfullur.
Það var og hverju orði sannara, að Hallur hafði
verið ahyggju- og örvæntingarfullur. — Eo hugsamr
hans enerust eingögu um Constönsu.
Hann vissi, að móðir sín rnyndi haga sér nákvæm-
lega, eins og hún hafði ráðgert, og þræta fyrir, ef hann
segði sannleikann.
En hann varð að koma því til leiðar, að Con-
stance yrði sýknuð.
Þegar Hallur kom heim, mælti móðir hans þegar
við hann:
„Jeg var hjá Eleanor í dag! Yeslings stúlkan!
Hún á ofskaplega bágt! Þú hefðir átt að sjá, hve föl
og útgrátin hún var! — hún sagðist veta hrædd um,
að þú værir hættur oð bera ást til sín, og að það kæmi
af því, að þú befðir föður hennar grunaðan urn voða-
legan glæp!u
Hallur einblíndi á móður sína, en sá henni alls
ekki bregða.
„En hún hefur feneið bréfi frá mér!“ mælti hann.
194
En hór bagaði það, að eg var óskilgetinn sonur
frakkneskrar danskonu.
Þegar jeg var 26 ára, varð jeg ástfanginn.
Hún bar ást til mín, en faðir hennar, sem sjálfur
taldi sig mikinn mann, komst eitthvað á snoðir um
fortíð mína, og vísaði mér á dyr.
Við slitum þó eigi kunningsskapnum, en éstin
hlýtur að hafa gert mig blindan, því að skömmu siðar
var hún látin giptast úrættuðum aðalsmanni, og dó tveim
árum siðar eptir að hafa alið barn, sem var vesælt, og
andlega sljóvt.
Þá snóri eg mér gegn föður hennar, og skoða eg
það, sem aðal-starf lífs mins, en eigi hirði eg, að fara
hér út í smá-atriði.
En þrem árum eptir lát dótturinnar, var föður
heDnar stefnt fyrir íétt.
Jeg hafði logið, stolið, og rægt, svo að hann var
orðinn flæktur i net, sem hann fókk eigi losað sig úr.
Fjórum mánuðum síðar var hann dæmdur í sjö
ára typtunarhúsvÍDnu, sem hafandi myrt dóttur sína, og
mátti telja það væga hegningu, er um slikan glæp var
að ræða.
Að fjórum árum liðnum, varð hann geðveikur, og
dó átján mánuðum síðar á vitlausra spítala.
Það getur verið, að þetta sýnist hart, en — rétt-
læti var það þó óneitanlega.
En hún átti og bróður, sem var á okkar bandi,
en egi á móli föður bÍds.
Hann liafði engan grun um, að jeg hefði átt þátt í
því, að steypa föður hans í égæfu, — ógæfu, sem og
bitnaðí á sjáljum honum.