Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 14.01.1913, Blaðsíða 1

✓
1.-2. tbl.
Stjórnarskrármálið.
Eptir L.
I.
Svo semj kupntigt er, svæfði síðasta
þing stjórnarskrármáJið, og þeir er það
gerðu, báru aðal-lega fyrir sig að ekki
tæki að fara að breyta stjórnarskránni
nú,r þar sem til stæði að leita nýrra samn-
inga við Dani um samband Jandanna, og
tækjust þeir, myndu þeir hafa nýja stjórn-
arskrárbreytingu í för með sér, og væri
því bezt að biða, þar til séð yrði hvern-
ig þessum samningum reiddi af.
Eins og nú er öllum kunnugt, varð
árangurinn af þessum nýju samninga-
tilraunum „grúturinn“, sem fjöldi „upp-
kasts“manna ekki einu sinni vildu ljá
fylgifsitt.
Og „grúturinn11 var það bezta, sem
ráðherrann gat útvegað hjá Dönum.
Þar með virðist Joku skotið fyrir samn-
ingatiJraunir við Dani í bráð.
En þá er heJdur engin ástæða til að
draga stjórnarskrárbreytinguna.
Það er því siður ástæða tii þess, sem
öllum hefir komið saman um að sum á-
kvæði hinnar gildandi stjórnarskrár þyrftu
bráðra breytinga við. Jeg þarf ekki nema
að nefna ákvæðið um rétt konungs til
þess að kveðja menn til þingsetu.
Þess utan höfðu flest, ef ekki öll,
þingmannsefni við kosningarnar 1911 lof-
að að samþyhkja. einhverja stjórnarskrár-
breytingu á þingmu 1912.
Og sa fyrirsláttur sem notaður var
til þess að komast hjá að enda þau Jof-
©rð 1912, dugar ekki 1913.
Það er því óhugsandi annað en að
afgreitt verði frá næsta þmgi einhver
stjórnarskrárbreyting, og þar sem nú er
ekiú nema taapt misseri til þings, veitti
sannarlega ekki af að menn færu í blöðum
og á mannfundum að ræða þetta mikla
vandamál, og búa það rækilega undir
þingmálafundina á komanda vori.
Dað er þ^í Jrekar ástæða til þess, sem
skoðanirnar meðal þingmanna um ýms
atriði stjórnavskrarinnar áreiðanlega eru
skiptar.
Og eptir því, sem iram kom við kosn-
ingarnar 1911. eru nokkur atriði, sem
útJit er fyrir að beinh'nis verði ágrein-
ingsmál milli flokkanna - Sjálfstæðis-
flokksins og „Beimastjórnar“fl0kksins.
Allur Sjálfstæðisflokkurinn Var ekki
nærri þvi ánægðurmeðstjornarskrárbreyt-
ingarfrumr?arp það, sem samþykkt var á
þinginu 19111 sumir mik^ óánægðir, en
þó ætJaði haun að samþykkja það obreytt
á þinginu 1912» ef hanu hefði haft afl
Reykjavík 14. janúar 1913.
XXVII. árg.
I
j atkvæða til, af ótta við að málinu væri
j teflt í tvisýnu, ef fanð yrði að breyta
því, og endirinn yrði sá að lokum, að
frumvarp yrði ofan á, sem lakara væri
að ýmsn Jeiti en þetta frumvarp þó var.
Og sú hætta er einmitt nú j'firvot-
andi. „Eeimastjórnar“ meiri hlutinn ræð-
ur lofum og lögum á þinginu og hann
vill áreiðanlega breyta frumvarpinu frá
! 1911 í verulegum atriðum. T. d. að því
er kosningarrétt og kosningaraðferð snert-
ir svo og skipun efri deildar.
Og þess vegna verða menn sérstak-
lega að íhuga þau atriði og þingmála-
fundirnir sérstaklega að taka afstöðu til
þeirra svo þinginu sé ljóst, hvað þjóðin
vill í þessu efni.
tr 11 ö n d.
— o—
Noregur.
Marconi-stöðin, sem reist. verður í
grennd við Stavanger, verður eigi full-
gjör fyr en sumarið 1914, að því er nú
er fullyrt.
En þegar svo er komið, þá er komið
á þráðlaust hraðskeytasamband milli Am-
eríku og Norðurlanda, svo sem áðúr hefir
verið vikið að í blaði voru.
Norðmenn gera sér vonar um, að auk
Svía og Dana, muni Rússar og hagnýta
það að einhverju leyti.
Að því er snertir kosningarnar í Nor-
egi, sem fóru fram í haust, urðu kosn-
inga-úrslitin að lokum þau, að vinstri-
menn hlutu 75 þingsæti, hægrimenn 24,
og jafnaðarmenn 23.
Sigur vinstrimanna hefir því orðið að
mun stórkostlegri, en nokkur mun Jisfa
gert sér í hugarlund.
Stórþingið kemur eigi saman, fyr en
í janiáar næstk., og Jafir því hægri-stjórnin
til þess tíma við völdin.
En af vinstrimönnum er Gtcnvar Kvvd-
sev talirn Ja’kJegastur, sem ráðaneytis-
forseti.
Svíþjóð.
Næsta ár (1913) eru 5C0 ár Jiðir síðan
borgin Landskrona hófst.
Það-var Ehikur konungur frá Pom-
ern, ei fyr getur (f 1469, þ. e. 20 árum
eptir það er haun missti konungdóminn),
sem fyrstur lét reisa þar kaupstað, árið
1413, og Já borgin þá þó ögn fjær Eyrar-
snndi, en nú er, — var flutt nær sjónum
um miðhik seyjándu aldarinnar.
Það er sýning, sem haldin verður í
Landskrona, tiJ minningar um 600 ára
afmælið.
Ibúarnir í Landskrona eru nú um 10
þús., eaa^voru fyrir fáum árum.
Bvetland.
Fp Margir vænta þess um þessar mundir,
að þau verði endalokin á ófriðinum á
'Balkanskaganum, að Tyrkir verði með
i öllu hraktir burt úr norður-álfunni, —
fái jafn vel eigi að halda höfuðborg sinni,
Konstantinopel.
En Konstantínopel unnu þeir, sem
kunnugt er, 29. maí 1463, og var þar þá
keisari Kvostantivus XI. I’alœologus, og
féll hann -— eptir hreystilega vörn —,
er borgiaa var unnin.
Kona nokkur, sem á heima í West
I Keaasington í Lundvmum, tjáast niá vera
afkomandi nefnds keisara, — geta sýnt
skilríki fyrir þva, að hún sé komin af
Konstantin XI. Palœologus —, og vera
því rétt borin til ríkis, ef borgin Kon-
stantínopel verði tekin af Tyrkjum.
En það er hvorttveggja, að fáir anunaa
leggja trúnað á sögusögn hennar, enda
myndi gamla konan engu nær ríkistöku
í Konstantíiaopel, þótt sönn reyndist.
Frakkland.
Þrír grímuklæddir menn ruddist ný
skeð inn í pósttofuna í Becon, í grennd
við Paris, skutu fjórum skammbyssaa-
skotum á póstafgreiðsJumanninn, svo að
hann beið bana, — rændu síðan 300
frönkum — hafa eigi fundið meira fé—,
og lögðu siðan á flótta og urðu eigi haaad-
sanaaðir.
Frakkneska leikkonan Sarah Bern-
hardt — fædd í París 1844, og heims„
fræg, sem kunnugt er, af leikmennt sinni
— var nýlega, stödd inni lajá dýrasala
nokkrum i boi ginni Liverpool á Bretlandi.
Dýrið, sem haán ætlaði að kaupa, var
bjarndýr, og reis það þegar upp á aptur-
fætur móti henni, og reif föt hennar, en
óskaddaðri tókst, henni að öðru leyti að
komast úr klóm bangsa.
Mikil brögó að morðum í Parisarborg
í haust, og hryðjuverkum, þótthérverði
eigi getið að öðru en því, að 2. nóv. þ. á.
fannstj! GédaZ/a harón hengdur í herberg-
inu, sem hann bjó í, og stóð á seðli, er
hann Jét eptir sig. að hann dræpi sig 1.
nóv., en það sáu lögreglumenn þó brátt,
að ekki"gat hafa verið.
Leikur helzt grunur á, an hann hafi
verið valdur að dauða kvennmanns nokk-
urs, Juliette Suavin, er kyrkt hafði fund-
izt rétt áður í Boulogne-skóginum. — Að
minnsta kosti þykjast kunningja-konur
Juliettu hafa séð baróninn með henni