Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 28.06.1913, Side 1

/
27.-28. tbl.
Reykjavik 28. júni 1913.
XXVII. árg.
Hvert var þá erindið?
(Stjórnarfrumvörpiri athuguð).
Á öðrum stað í þessu nr. blaðs vors,
er getið frumvarpanna, sem stjórnin
leggur fyrir alþingi, er nú tekur til starfa
innan örfárra daga.
Fyrirsögnin — eða fyrirsagnirnar —,
sem grein vorri um stjórnarfrumvörpin
var valin, segir í raun og veru al!t, sem
um frumvörpin þarf að segja.
Engu að síður, teljum vér þó rétt, að
að bent sé á, bve kynlegt þad er, að ráð-
herra vor skuli einmitt hat'a hitt á,
að gera það, sem engir — eða þá nær
engir — landsmanna höfðu ætlað hon-
um að gera, en skuli á binn bóginn hafa
látið það allt ógert, er af gódri stjórn
mátti vœnta.
Hann leggur fyrir alþingi eigi færri
en 10 lagafrumvörp, er skatta- og tolla-
málin snerta, eða standa í nánu sam-
bandi við þau.
Hver er það nú, sem slíks hefir óskað?
Vér vitum eigi til, að neinn bafi gert
það, eða komið til hugar, að alþingi, sem
nú fer í bönd, ætti aðallega að verða að
eins skatta- og toll-mála þing.
Aukaþingið í fyrra, skyldi og þannig
við fjárhaginn, að nýrra, eða aukinna,
skatta- eða toll-álaga er alls engin brýn
þörf sem stendur.
Þetta hefir og ráðherra vor sjálfur
orðið að vidurkenna, þar sem hann í fjár-
lagafrumvarpinu, er hann nú leggur fyrir
alþingi, gerir ráð fyrir því, að á næsta
fjárhagstímabili (þ. e. yfir árin 1914 og
1915) verði tekjur landsins alls 75,586
kr. 15 aur. hærri en útgjöldin.
Nýrra, eða aukinna, álaga á þjóðina
þvi sýnilega alls engin brýn þörf.
I öðru lagi leggur og ráðherrann fyrir
þingið þann aragTÚa af launahœkkunat -
ftumvötjmm, að alla rekur í rogastanz,
— og áréttar þó með tveim frumvörpum,
er ný embœtti, eða sýslanir, stofna.
Hver er það nú, sem alls þessa hefir
óskað? Hverir, sem sárt hafa fundið til
þess, að einmitt þetta væri það — auk
nýrra og aukinna skattálaga — sem þjóð
vora vanhagaði mest um, og meira en
allt annað?
Vér vitum eigi til þess, ad nokkur
madur á öllu landinu — nema mennirnir
sjálfir, sem launa-hækkananna eiga að
verða aðnjótandi, en sem allir vel vissu
að hverju þeir gengu, er þeir sóttu um \
embættin — hafi óskad þessarar tögg-
semi rádherra vots.
Sök sér væri það þó, þótt bætt væru
kjör sumra lægst launuðu embættismann-
| anna (t. d. sum^a kennaranna við almenna
I menntaskólann o. fl.). ef ráðherrann hefði
i n
þá og jafn framt gert sér sem ýtrast far
um það, að bæta þá og kjör almennings
á ýmsa vegu, og þá eigi hvað sízt þeirra
stéttanna, sem verst eru settar.
En það er öðru nær, en svo sé.
Þótt leitað sé með logandi ljósi, þá
finnst eigi á hinum stjórnarfrumvörpun-
um eitt, eða neitt, sem til þess miði, að
bæta úr vandkvæðum nokkurrar annarar
stéttar í landinu, en reykvíksku embættis-
mannanna einna.
Frumvörpin öll — að einu þeirra und-
anskildu (þ. e. frumvarpinu um ýmsar
tryggingar af hálfu erlendu ábyrgðarfé-
laganna, sem starfandi eru hér á landi)
— alómerkileg, eða þá sem siglingalögin,
að mestu leyti að eins upp- eða sam-suða
úr eldri laga-ákvæðum.
Af laudslýð öllum finnur ráðherra
að eins sárt til vankvæða — eða öilu
heldur eptirlangana — reykvíkskra em-
hættisbræðra sinna.
Honum sýnist að vera sama um alla
hina, eða sér þá eigi, að neitt kreppi að
þeim.*)
Og þá er nú sízt vonin á að vel fari.
Vér gátum þess þó, í blaði voru í
fyrra (þ. e. 1912), ad þad, ad finna, sem
sárast til, út af vankvœdum þjódarirmar.
og hverrar einstakrar stéttar hennar, yi di
þó œ ad vera leidarsteinninn þeitra, sem
í r ádhet r asessinn komast.
En sá hefir — því miður — eigi frem-
ur verið leiðarsteinninn nú, en hann hafði
verið það þá.
Þegar nú þessa er gætt, og svo hins,
hversu núveraodi ráðherra vor (hr. H.
Hafstein) skaðbrenndi sig á „bræðingn-
um“ — og þá eigi síður á „grútnum11 —,
eins og kunnugt er orðið, og kom þá um
um leið öðrum stórmálum vorum, sem
því eru nátengd — í enn meira óefni, en
orðið var áður, þá fáum vét, sannast ad
segja, alls eigi séd, hvada etindi hann
heþr átt upp í rádhet t asessinn ad þessu
sinni.
Koma hans þangað hefir þegar — því
naiður — orðið þjóð vorri að eigi all-
litlu óliði.
Gagnið sézt enn hvergi.
En hvað var það og, sem á undan
var gengið?
*) Að gert er ráð fyrir lagningu stökn síma-
°g vega-spotta í fjárlagafrumvarpinu, eins og
vant er, en þó að mun minna en í núgildandi
fjáriögum, það er þá það eina.
Þingmálafundur
Norður-fsfirðinga.
Árið 1913, 14. dag júníinánaðar, var
þingmálafundur fyrir Norður-ísafjarðar-
sýslu settur í Bolungarvíkurverzlunarstað,
í Goodtemplarahúsinu þar.
Til fundarms hafði boðað þingmaður
kjördæmisins, Skúli Thoroddsen, með
skriflegum fundarboðum, sem föng voru
á, og að sumu leyti símveginn.
Fuiidarstjóri var kosinn Pétut Odds-
son kaupmaður og skrifari Oddut Gud-
mundsson.
Þá tók alþm. Sk. Th. fyrstur til máls
og lýsti afstöðu þessara st órmála, eptir því
sem nú horfir við: Sambandsmálsins,
stjórnarskrármálsins, verzlunarerindsreka-
málsins, fánamálsins og botnvörpunga-
sektamálsins.
Samþykktar voru svo hljóðandi fund-
arályktanir:
I. Sambandsmálið:
Jafn framt þvi, er fundurinn telur
það alómissandi, að sambandsmálinu
sé æ haldið vakandi, skorar hann
þó á alþingi, að gera enga samninga
við Dani, nema þeir tjái sig fúsa til
samkomulags er eigi fari skemmra í
fullveldisáttina íslandi til handa, en
frumvarp alþingis frá 1909.
Tillagan samþykkt í einu hljóði.
n.—III. Fánamálið og verzlunarer-
indsrekamálið. Samþykkt var í
einu hljóði svo hljóðandi fundará-
lyktun:
Fundurinn skorar á alþingi að
halda báðum málunum vakandi, þ.
e. gera sitt til þess, að Danir viður-
kenni þann rétt vorn, að hafa sér-
stakan ísl. fána, sem og að hafa isl.
verzlunarerindsreka í útlöndum, er
þörf þykir krefja.
IV. Stjórnarskrármálið. Samþ. var
svo hljóðandi fundarályktun í einu
hljóði:
Fundurinn skorar á alþingi að taka
stjórnarskrármálið til meðferðar á
yfirstandandi sumri og afgreiða málið
fyrir sitt leyti í frumvarpsformi á
þann hátt, að eigi séu ákvæðin að<
neinu leyti ófrjálslegri, en í stjórnar-
skrárfrumvarpinu, er alþingi sam-
þykkti árið 1911.
V. Botnverpingasektirnar. Samþ. var
í einu hljóði svo hljóðandi fundar-
ályktun:
Fundurinn mótmælir þvi, að nokk-
ur eyrir af sektum botnverpinga eða
andvirði upptæks afla og veiðarfæra,
sé látinn ganga í ríkissjóð Dana —