Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.01.1915, Blaðsíða 1

r
M 4.-5.
Reykjavik 80. janúar 1915.
XXIX. árg.
Hvað tekiir þá við?
(Fánamálið. — Stjórnarskránnálið.)
--oOo-
Mjög hefur „Lögrétta11 — og monsjör
Skalla-Grími, meðhjálparannm hennar —
orðið skrafdrjúgt um það, síðan er kunn
urðu úrslitin á ríkisráðsfundinum 30. nóv.
síðasth, hvað vér, sjálfstæðismennirnir,
ætluðum nú til bragðs að taka, til að
„komast út úr ógöngunum11, sem í væri
komið.
Sjálfstæðismenn hafa, sem komið er,
svarað þessu yfirleitt fáu1), — kannast
og, sannast að segja, alls ekki við það,
að það sé skylda þeirra — fremur en
sjálfum gott þykir —, að hafa jafnan
svör til taks, hverju sem „Lögréttu11 og
hennar liði þóknast að spyrja.
Ekki geta sjálfstæðismenn heidur litið
svo á, sem „Lögrétta“ — eða Skaila-
Grímur (nú orðið) — séu í þeim kunn-
ingja-hópnum, aö þau geti ætlast til þess,
að vér, sjálfstæðismennirnir, gerum þau
þegar að trúnaðarmönnum vorum, eða
segjum þeim þegar allt af létta, sem í
landsmálunum kann fyrir oss að vaka.
Afar-fjarri fer því og, að vér fáum
við það kannast, að það sem gerðist á
ríkisráðsfundinum 30. nóv. siðastl., sé
þess eðlis, að rétt sé að kveða svo að
orði, sem i ógöngur sé komið.
Að því er til tánainálsins kemur, þá
er það öllum Ijóst, og fyrir því höfum
vér þá og orð konungsins sjálfs, að þar
rœdir ad eins um frestun, — frestun,
sem gert er (á n'kisráðsfundinum 30. nóv.
síðastl.) beint ráð fyrir að eigi standi
nema stuttan tíma.
Vitanlegt er það og öllum, að því er
til fánamdlsins kemur, að fullnægt var
á síðasta Alþingi skilyrðunum í konungs-
úrskurðinum frá 22. nóv. 1913 að fullu
og öllu.
Og þar sem vér nú í konungsúrskurð-
inum, er nú var nefndur, höfum alveg
skýlausu loforði konungs sjálfs á að byggja,
þá er að sjálfsögðu alls engin ástæða
til þess að ætla, að oss bregðist það.
Hvað fánamálið snertir, má því —
hvernig sem allt að öðru leyti veltist —
óefað telja þad vist, að lyktir þess fá-
um vér mjög bráðlega, þ. e. þær lykt-
ir þess, er síðasta Alþingi bjóst við, og
fyrgreindur konungsúrskurður heitir, —
fáum þær að minnsta kosti áður en Al-
þingi kemur næst saman.
1) Grein hr. Guðin. prófessors Hannessonar,
seui birt var i „ísafold“ mjögr nvskeð, gefur þó
glögg svör, og greinileg, eins og hann — fyrir
sitt leyti — telur nú réttast, að i málin sé farið.
Sk. Th.
Vátryggið
eigur yðar (hús, húsgögn, vörur o. fl.)
tyrir eldsvoða i brunabótafélaginu
„General”
stofnsett 1885.
Aðal-umboðsmaður fyrir Island:
Sig. Thoroddsen
adjunkt.
Umboðsmaður fyrir- Norður-lsafjarðar-
sýslu er Jón Hróbjat tsson verzlunarstjóri
Ekki íelst neitt það í því, sem á rik-
isráðsfundinum 30. nóv. síðastl. gerðist,
er gefið gæti ástæðu til að ætla, að það
drægist lengur. —
Að því er þá næst til stjórnarskrár-
málsins kemur, þá ber þess að geta, að
þar ræðir að vísu — enn sem komið er —
alls eigi um annad en það eitt, að mál-
ið bíður óútkljáð i bráðina.
Stjóinarskráifrumvaipi sidasta Alþing-
is hefur, sem kunnugt er, enn eigi verið
staðfestingu synjað.
Á hinn hóginn hefur þad þó þegar
gjörzt, hvad stjó) narski á) málid snertii —
sem eigi fátt ísl. kjósenda hefur fundið
sér skylt að votta núverandi ráðherra
vorum þakkir sínar fyrir —, ad l)önum,
eða dönsku ráðherrunum þó öllu fremur,
ei ordid þad Ijóst:
að staðfestingu stjórnarskrárlaga-
breytinganna kaupum véríslend-
igar eigi því verði, að leyfa að
skert séu á nokkurn hátt lands-
réttindin, sem þegar eru fengin,
eða — réttara sagt — viðurkennd
orðin.
Þeim er oidid þad Ijóst, ad á vald
danska löggjafarvaldsins viljum vér
eigi ad einu né neinu leyti leggja það,
sein er, og æ á að vera á valdi sjálfra
vor eingöngu, þ. e. hvar sérmál vor skuli
borin upp fyrir konunginum.
Hinu, sem í svipinn flaug þó reyndar
fyrir:
ad sambands- eda ný-heimastjórnai-
flokksmennirnir vœru þess nú albúnir,
að vinna það til valdanna, adganga
ad dönsku skilyrðunum, ad því
er til stadfestingar stjórnaiskráibreyt-
inganna kemur,
trúum vér á hinn bóginn tæplegast.
Sennilegast að þeir hugsi sig þó um
tvisvar áður en þeir gjörast svo djaríir,
að ganga þannig þvert ofan í ótvíræðar
yfirlýsingar Alþingis.
Og sé nú svo, að þeir heiglist þó á
því, er til kemur, hvað sem í huga sumra
þeirra, heiðurshetjanna, kann í fyrstu að
hafa búið, þá má ad Ukindum telja það
vist, að stjórnarskrárbreytingarnar
geti þá eigi annað en verið alveg úr
sögunni að þessu siuni, þar sem vist
er um það, ad i flokki vor sjálfstœdismann-
anna þekkist sá enginn, er i »dönsku skil-
yidin« taki, eða gæti tekið, ödiu visi en
rádher r a vor (hr. Sig. Eggerz) gerdi.
En verði nú þessi málalokin að þessu
sinni, sem við er búið, þá er spurnmgin,
hvað þá eigi nú að gera?
Um þetta hefur sjálfstæðisflokkurinn
enn alls enga ályktun tekið.
Málið og enn — þótt séð þyki örlög
þess — að vísu eigi úr sögunni, en ad eins
hvílandi, — og svo hitt, að sjálfstæðis-
flokksstjórnin mun og ad sjálfsögdu vilja
hafa kjósendurna, viðs vegar um landið,
sem mest og bezt í ráðum áður en fulln-
aðaráiyktun er tekin.
En þó að allt sé þá enn ór ádid í þessu
efni, dylst þó eigi, að þegar svo er komið,
að stjórnarskrárbreytingin er að þessu
sinni að fullu og öllu strönduð, þá getur
verid, og er, urn einhvetn þeirra þriggja
vega, er nú segir, ad velja:
1. ad þingið haldi málinu að öllu leyti
til streitu, þ. e. samþykki að nýju
á tveim Alþingum, með þingrofi og
nýjum þingkosningum á milli, breyt-
ingar á stjórnarskránni, ogfariþar
hinu sama fram, að því er til „rík-
isráðsáKvæðisins“ kemur, sem gert
var í frumvarpinu, sem nú er að
sofna.
2. ad málið sé lagt á hyliuna, þ. e. ekk-
ert við því hreift um ótiltekinn tíma,
og loks
3. ad þingið samþykki stjórnarskrárbreyt-
ingar að nýju á þinginu í sumar,
er kemur, en haldi „ríkisráðs-ágrein-
ingnum“ þá alveg þar utan \ið, svo
að ekki frestist bráðnauðsyniegar
umbætur á stjórnarskránni, hans
vegna, að nýiu.
Þetfa er það þá, sem kjósendurnir
verða nú að íhuga.
Að um fyrsta eða næst fyrsta veginn,
sem getið er hér að ofan, verði þá að
rffk.a, virðist þó tæpiegast mjög trúlegt.
ímsar umbætur á stjórnarskránni —
sbr. t. d.: afnám konungkjömu þmg-
mannanna, rýmkun kosningar- og kjör-
gengisréttarins, og þá eigi hvað sízt, að
því er til kvennþjóðannnar kemur o. fl.
o. fl., sem að kallar svo bráðan, að biðin
þolist eigi, né heldur að allt strandi um
óákveðinn tíma á þjarkinu, um rikisráðið,
við Dani.
Yandinn því reyndar ekki stór, að