Lögberg - 31.07.1889, Blaðsíða 2

Jlögberg.
— MÍDVIKUD 31. JÚI.Í iSSg. -------
Utgf.ff.ndur :
Sigtr. Jóna-sson,
Lergvin Jónsson,
Arni Friðriksson,
Einar Hjörleifsson,
Olafur þórgcirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
^i-Ilar upplýsingar viðvíkjandi verði á aug-
ýsingum í Lögbergi gcta menn fcngið á
skrif.-.tofu blaðsins.
nccr sem kaupendur Löc.FERr.s skipta
um bústaff, eru J'eir vinsamlagast beönir aö
senda skriflegt skeyti um fað til skrifi
stofu blaösins.
TCXtan á öll brjef, sem útgefendum Xxíg-
liERGS eru skrifuð viðvíkjandi blaðinu, ætti
að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
35 Lorrjbard Str., Winqípeg.
I S L 4 4r 1> S F F n Ð
•ýera J <’> n s Jlj a r n a s o n a r.
-< -o: y—
I>að var vel farið að kirkjufjelag-
tð gat komið Islaiulsferð sjera .Tóns
Bjarnasonar í verk. I>ví að vjer
giingum fit frá, að árangurinn verði
nokkurn verrinn eins o<r til var
ætlazt. Sendimanninutn hefur venju-
lega orðið eittlivað ágengt, pegar
hann liefur veTÍð að fást við eitt-
Itvað pað setn honutn hefur verið
jafn-tnikið áhttgamál eins og hon-
r.m er eritnli ltatts heim til íslands
í petta sinn.
í>að er svo sein auðvitað, að til
pess að hinn íslenzk-lfiterski kirkju-
fjelagsskapur geti þróazt hjer til
nokkurra muna, purfa sOfnuðirnir
að fá íleiri presta, en peir hingað
til ltafa haft. Söfnttðurnir haldast
aldrei t’ jög lengi saman prestlaus-
ir, og sundrist peir, pá hefur mjög
ir.ikið verk verið unnið Itjer til ó-
nýtis.
En pað má gleðjast af heimferð
sjera Jóns Bjarnasonar frá enn al-
irtennara sjónarmiði, frá sjónarmiði
Islendinga almennt, hvort setn peir
eru af alvöru hlynntir pessum 'út-
crska fjelagsskap eða ekki, ef peim
að eirts ligtjja almennar framfarir
landa vorra hjcr vestra á hjarta.
-Mikið af okkar vandræðum hjer
vestra stafar af skorti A mentuðum
mönnum, sern haii nokkurn tíma
og tækifærí til að gefa sig við
okkar sameiginlegu velferðarmálnm,
sem hafi menn uii, Iiæfilegleika og
færi á að leggja verulega rækt við
að vekja pjóð vora, hrista af henni
sinnuleysið og hleypidómana, sem
hún allt of almennt kemur með
heiman af ættjörð vorri, og vísa
henrii veginn til sannnrlegrar vel-
gengni og mikilleika hjer I Innd-
intt.
Takist sjera Jóni Bjarnasyni að
reka erindi sitt eins og hann sjálf-
ur mun til ætlast, pá hætir hetm-
ferð hans til tnuna úr pessum skorti.
Homtm liggur ekki að eins á hjarta
að fá hingað presta, heldur engu
síður mikla og góða menn.
Og pað er vonin utn að þad tak-
ist som einkttm og sjerstaklega er
oss gleðiefni. pess vegna befðum
vjer sannast að segja hehlur kosið,
ef mögulegt hefði verið, að hingað
hefðu jafnframt góðum prestum ver-
ið fengnir góðir menntamenn, sem
ekki hefði verið ætlazt til að stæðu
hjer í prestlegri stxiðu. pað er ó-
mögulegt annað en áhrif pau sem
pjóð vor verður hjer fyrir af sín-
ttm itienntainönnum, verði ni'kkuð
eitthliða, meðan svo er ástatt, að svo
að segja allir peir nienntamenii ern
prestar, og geruin vjer par tneð pó
alls ekki ráð fyrir öðru en aö pau
áhrif verði í alla staði góð. Og
jaínframt pví sem slik áhrif verða
einhliða, verður proski pjóðar vorr-
ar freinur einhæfur. En eins oa
n
rtliir vita, er ásta’ðum vorutn setti j
stendnr ekki svo háttað, að vjer
getutn lioðið hingað til aðseturs
meðttl vor öðrum inenntainöimum en
prestum. Og vjer ineguin sannar-
5ega vera kirkjufjelaginu pakklátir
íyrir pá tniklu viðbót, sem pað
hyggst að afla vorum andlegu kröpt-
uin.
Frá enn öðru sjónarmiði pykir
oss og einkar vænt unt heintferð
sjera Jóns Bjarnasonar og konu
hans. I>að er enginn vafi á pví, að
pau hjón fá upprætt margskonar
tnisskilning, sem mun eiga sjer stað
heiina viðvíkjandi ýrrisum atriöum
hins andlega og líkamlega lífs peirra
íslendinga, sem komnir eru í pessa
heimsálfu. Með persónulegu viðtali
fræða pau landa hetma um hag vorn,
skoðanir og fyrirætlanir á langt um
áhrifameiri hátt en mögulegt er að
gcra í nokkru rituðu tnáli, prent-
uðu eða óprentuðu. Og pað er
sannarlega ekki vanpörf á, að slíkt
verk sje unnið. í raun og veru
p\-rftu hinir beztu íslendingar austan
og vestan hafs, að finnast nær pví
árlega, til pess að sú samvinnu
hugmynd fái framgang, setn vakir
fyrir peim mönnum, sem helzt eru
leiðtogar landa hjer vestra, og vafa-
laust eins fyrir mjög mörgum góð-
um drengjum heiina á ættjörð vorri.
JIVJJJiS VFGNA
ÞEG.TA ÞEJli?
— -e: o: o-—
Af öllum blöðunum á Islandi er
pað Lýður einn, sem minnzt hef-
ur á hinar alkunnu ffreinar íslend-
ingafjelagsmannsins, sem út komu
í Lö<iber<ji í vetur. Ritstjóri Jjxjös
skrifar utn pær greinar alllangar
ritcrerðir í tveimur númerum blaðs-
O
ins. Greinarnar hafa auðsjáanlega
fengið mjög á httga hans, pó að
í raun og veru verði ekki sjeð, að
hann hafi enn myndað sjer al sjálf-
stæða skoðun um pau mál, sem
íslendingafjelags-maðurinn heldur
frant. Hann práir augljóslega utn-
bætur á meðferð almenninnrsmála á
n
tslandi, og hann liyggur að vegur-
inn, sem íslendingafjelagsmaðurinn
bendir á, muni í raun og veru
rjetta leiðin. En hann lætur sjer
tiægja að vísa málittu til hinna
jiólitisku leiðtoga pjóðarinnar, og
stivr pá, hvernig peint lítist á.
í>vl spursmáli hafa peir enn ekki
svarað, og pað sjást engin mót á,
að peir muni ætla að svara. Það
er yfir höfuð einkar einkennilegt,
að öll hin blöðiit skuli forðast eins
og heitan eldinn að láta pað sjást
með einu orði, að peim hafi borizt
pessar greinar í blaði voru. Ilver
íslenzkur nterkismaðurinn skrifar épt’-
ir annun, sumpart útgefendum pessa
blaðs, sumpart Oðrum ínönnum hjer
vestra, hve mikils peim pyki vert
um pessar greinir, hve mjög pær
beri af öllum greinum, setn sjest
hafi í íslenzkum blöðuin, að pví
er snertir trú á framtíð ættjarðar
vorrar og pjóðarinnar par heima.
En blöðin pegja. Menn skyldu pó,
strangt tekið, halda, aö jtetta væru
mál, sem peim kæmu eitthvað við.
Ilvernig stendur á slíkri dauða-
pögn, par sem ræða er um Jiær
stórkostlegustu tillögur um málefni
íslands, sem enn hafa komið fram?
Hvernig stendur á pví, að peir setn
standa fyrir pjóðmálum íslands, skuli
ekki einu sinni kvittjera fyrir send-
inguna? Finnist peim eitthvert vit
að marki í Jtessum greinum Islend-
ingafjelagsmannsins — og pað er ým-
islegt, sem gerir J>að líklegt, bæði
brjef pau, sem hingað hafa borizt
vestur, og ekki síður einmitt viss
framfaraviðleitni, sein um pessar
mundir er nýbyrjuð á íslandi, —
pá virðist ekki mega minna vera,
en menn ljetu Jress einhvers stað-
or opinberlega getið. Sjeu Jressar
stórkostlegu og djarfmannlegu til-
lögur uð hinu leytinu heimska ein
og öfgar í augum íslenzkra stjórn-
málamanna, pá er sannarlega ekki
ástæðulaust að mótmæla Jieitn. Og
eptir peiin anda, sem vesturfluttir
Islendingar hafa hingað til átt að
venjast í ílestuin íslenzkum blöðum,
mætti ætla, að pað væri ekkert
sjerlega leitt verk fyrir ritstjórn
Jiessara blaða að andæfa heimsku,
sem kæmi frá oss hjer að vestan.
Hvernig svo seni leiðtogar Islend-
inga heima kunr.a að líta á pessi
mál, J>á getum vjer vænzt ein-
hvers svars, einhverrar diskússiónar.
En pað kostar auðvitað töluverða
andlega fyrirhöfn, að erviða sig út
úr J>eim hring, sent íslenzkar stjórn-
málahugntyndir snúast innan í. Og
sú raun hefur enn orðið íslenzkum
pjóðmálagörpunt ofvaxin. E>ess vegna
pegja peir enn pá.
J Ó N S I G U Ji Ð S S ON.
-—-e: o: ^—
Annars staðar 1 blaðinu er getið
um slys pað sem hentbJón alping-
ismann Sigurðsson frá Gautlönduin
á Öxnadalsheiði á leið til J>ings 1
sumar. Þessa dagana konta pær
frjettir í prívatbrjefum, að alping-
ismaðurinn hafi látizt af pessu meiðsli
á 4. degi eptir að pað vildi til.
Jón Sigurðsson var vafalaust einn
af allra-merkustu bændum á ís-
landi. Hann hafði sjerlega skýrar
gáfur, og einkenuilega notadrjúga
menntun, ekki meiri en pekkingin
f sjálfu sjer var. Fjelags- og frant-
faramaður var hantt orðlagður, og
hinn mesti höfðingi í sveit og heim
að sækja, enda átti hann og eitt
af hinum fegurstu heimilum á Norð-
urlandi. Sveitar- og sýslumál fjekkst
liann mjög mikið við, og var par
jafnan fremstur í ílokki, enda voru
honum og falin sýslumannsstörf í
viðlögutn og leysti hann pau ágæt-
lega af hendi. Lang-pjóðkunnastur
er pó Jón Sigurðsson fyrir hlut-
töku sína í pjóðmálum. Hann mun
hafa verið á pingi um í30 ár sam-
fleytt, og fyllti J>ar jafnan flokk
peirra sem lengst vildu ltalda 5
jafnrjettiskröfum pjóðar vorrar gagn-
vart Dönunt. Svo var hann mikils
metinn á pingi, að á næsta sumri
eptir að pingið tnissti tiafua hans 1
Kauptnaiinahöfn, sumarið 187'J, var
hann settur í forsetasæti neðri mál-
stofunnar.
t>ar setn Norðurland ntissir Jón
Sigurðsson á Gautlöndum, missir [>að
að líkindum sinn vinsælasta pjóð-
arskörunir.
ÍSLAND AÐ BLÁSA UPR
TJm petta efni, sem fyrirlestnr
sjera Jóns Bjarnasnnar hefur kom-
svo miklu utntali á stað um. ritar
hinn alkunni fróðleiks og gáfu-
maður Jirynjólfur Jónsson á Minna-
núpi á J>essa léið 1 18. blaði Lýös:
Hjer vil jeg „leggja orð 1 belg*‘
og segja álit mitt í stuttu máli;
ekki til að svara fyrirlestri sjera
Jóns Bjarnasonar, pví jeg hef enn
ekki sjeð hann. Jeg tek að eins
hugmyndina. t>að mun órækt, að
frá landnámstíð hefur ísland verið
að b I á s a upp, en líka að gróa
upp; pví par sem örblásið er, fer
bráðum að gróa upp, nema J>ar
sem ój>rotIeg eldfjalla-aska fýkur á,
svo setn á Rangárvöllum og eink-
unt 1 Landsveit, J>ar sem tnargar
jarðir hafa eyðzt og eru að eyðast,
sent lítil von er að grói upp apt-
ur. Dó má sjá, að t. d. norður-
hagarnir í Odda hafa fyrir nokkru
verið eyðisandur; par er nú ný-
græðingur; og svo er víðar, Ýms-
uin tnun veita betur, blástri og
uppgróðri, á ýrnstim tímabilum, ept-
ir veðráttufari o. fl. Eyðing skóga
hefur, einkum á hálendi og í lilíð-
utn, fljHt fyrir uppblástri; tnest af
J>ví menn hafa rifið skógana upp
með rótuin. Margir hafa sýnt ditgn-
að sinn í J>ví um dagana. Á flötu
láglendi hafa menn eigi eins getað
J>að; en par hefur vetrarbeit eytt
skóginum. Yrking með öxi eyðir
J>eim ekki, en getur stundum bjarg-
að peim frá eyðingu, Hegar limið er
tekið að. kala t. a. m. eptir vetrarbeit,
vikurfok eða fiðrildismaðkur hreiðr-
ar sig í blöðunum og drepur alla
smákvisti svo hríslurnar deyja, opt
á stóru svæði, pá er eina ráðið
að rjóðurhöggva strax, áðtir
en kalið n<«r rótinni; pá kemur
ungviði innau skamms upp aptur.
E11 ekki má beita á ungviðið. Hetta
er mjer kunnugt af reynzlu. Hnign-
un landbúnaðar hjá oss mun ekki
koma mest af ujtpblástri og ekki
heldur af eyðing skóga, pó hún
sje slærn, par eð hinir forntt land-
kostir voru mjög svo fólgnir í ó-
brigðulum útigangi penings í skóg-
utn. En með sllkri notkun hlutu
peir líka að smáeyðast. Verst hygg
jeg sje ú 11 æ m i n g f r j ó s e m-
innar úr jarðveginum. Gras-
ið er víðast bitið upp eða slegið
árlega, án J>ess jörðinni bætist
nein teljandi efni í staðinn, að tún-
um slepptutn og J>eim engjum, setn
frjóefnablöndnu vatni er veitt á;
en pað er óvíða að fá. Aveituvatn
— pó J>ess sjo kostur, sem eigi er
alls staðar -— ræktar jörðina að sama
skapi sem J>að færir lienni frjóv-
efni; vanti pau, gerir pað ekki
annað en flýta fyrir úttæmingunni.
t>að má segja að vjer höfum 1
1000 ár lifað á peirri frjóvsemi,
sem jarðvegurinn hafði, er landnáms-
menn komu, tná ekki tindra J>ó
jörð sje ekki eius grasgefin og fyrri,
og pað er hún heldur ekki. Jafn-
vel fyrir tæpum mannsaldri báru
margar jarðir meiri fjenað með
minni tilkostnaði en nú. Til að
bæta úr pessu parf a u kn a rækt-
un; hún J>arf aukinn vinnu-
k r a p t, o g h a n n p a r f a u k n-
a r s a in g ö n g u r og v i ð s k i p t i,
svo arður fram lei ðslunnnr
borgi sig æ betur og betur, án J>ess
nienn neyðist til að spara vinnu-
kostnað eða ofsetja á hey og haga,
eins og á sjer stað tneðaii búnað-
ur á svo bágt með að bera sig*
Eptir pví sein úr pessu raknar,
eptir pví glaðnar yflr framtíð lands-
ins. —- l?að mun líka órækt að Is-
land hefur ávallt verið að b 1 á s a
u p p andlega og jafnframt að
gróa u p p. Eldri hugmyndir ltafa
sífellt blásið burt og aðrar komið.
I>að hefur gengið koll af kolli, og
gengur víst allt af. Apturför í
suinu og framför í öðru fylgjast
víst að hjer eins og annars staðar.
t>ó ntun framförin ltafa betur einn-
ig hjá oss. Ávallt verðum vjer
s k a 111 in s ý n i r; pó er sjónarsvið
vort heldur að vlkka. Ávallt verð-
itr trúin hjá ðss'‘*aö'KTænast tiflnTngT
jarðneskra hugmynda; pó hallast
hún meir og ineir að hinunt æðri
o<r andleííu huormvndum. Avallt
verðuirt vjer breyskir; pó er
mannúðartilfinning yfir höfuð að
glæðast og pví kernur breyskleik-
inn fram í vægari myndum en áður.
Yfir höfuð verður oss ávallt ábóta-
vant og mislagðar hendur er úr J>ví
skal bæta. En á J>essu græðum
vjer reynslu. £>að er t. d. framför,
að við eruin hættir að segja,
sem vjer sögðum lengi með lielzt
of miklum sanni, að „bókvitið verði
ekki látið í askana“. En J>essu
fylgir einskonar apturför, að prí
leyti sem hlutfallið milli peirra,
sem starfa að framleiðsl-
u n n i og greiða f y ri r h e n n i og
hinna, sein lifa af henni á n
p e s s a ð s t y ð j a h a n a, er að
færast yfir í pað horf, sem mjög
er athugavert, eptir pví sem hjer
er ástatt, og getur, ef eigi er hygg-
mdum beitt, leitt af sjer fjárhags-
legan uppblástur eða úttæmingu. t>að
má líkja menntuninni við áveitu-
vatn; að J>ví leyti sem hana vant-
ar frjóvgandi efni fyrir efnahaginn,
flýtir hún úttæmingu hans, með pví
bæði að leggja kostnað á framleiðsl-
una og draga menn frá henni. Vjer
J>urfum að fá s a tt n a menntun,
sem vekur e 1 s k u og v i r ð i n g
á framleiðsustörfum eins og
bókmenntum og sameinar
h vortt veggj a, að pví er orð-
ið getur. Það hugarfar, o<j yfir
höfuð allt sannarlegt framfara-
hugarfar, niununi vjer einna helzt.
fá af viðkynningu við Ameríku
Og pað mun hafa mikla J>ýðingu
fyrir framtíð vora, að eiga frænda-
afla í Ameríku, er beini til vor
nienntunarstraumnuin J>aðan.
„ L A N D “.
—:o:—
Þar eð allmargir af löndutn niíntim
ltafa óskað eptir upplýsingum frá ntjer
ttm land það, er jeg skoðaði næstliðið
vor í hinum svo nefndu Souris-kolanám-
um, leyfi jeg mjev að óska fess, að
blaðið „Lögberg“ flytji lesendum sínum
liið fvrsta eptirfylgjandl greiu.
Jeg skoðaði laudið frá merkjalínu ntilli
Dakota ati sunnan og Assiniboia að
að norðan og t>að noröur að 5. totvn-
ship í Ranges 7, 8 og 9 fyrir vestan 2.
Meredian, og skal )>ví lýst á þessa leið:
Norður frá merkjalínunni rnilli Dakota
og Assa. er landið sljett og nokkuð
sendið sumstaðar, en aptnr sttmstaðar
sandlaust og allgóður jarðvegur; )>ar eru
víða nllgóðir blettir fyrir gripi, en allt
er landið þar skógíaust, nema upp með
læk einutn: „Sliort Creek“, sem kemur
sunnan úr Dnk. og rennur norður í
Souris ána í Range 7; þar er nokkur
skógur og ágætlega fagUrt land, gott fyrir
gripi og mun allgott til hveitiræktnr.
Þegar 5—6 ntílur er komið norður frá
Dak. myndar áin Souris allmikinn dal
í sljettlendið, sem mun unt míltt á
breidd og liggur á þessu svseðí frá norð-
vestri til suðausturs. Dalur þessi er víða
vel skógi vaxinn og er þar æði-mikill
húsaviðut af nlm- og eiki-trjám; víða
myndnr áin með bugðum sínum einkar
fögur nes, sem eru ágætlega grasi vaxin
og frjó; í range 6, township 2 er enginn
skógur í dainttm, því þar eru kakkar ár-
innar svo lágir, að hún flæðir þar á
margra mílna löngu svæði yflr mikinn
hluta dalsins á vorin í ieysingum og
myndar )>ar ágætt flæði-engi. Þegar upp
á norðurbrún dalsins kemur, tekur við
sljetta lárjett ítjer um bil ýý mílu; á
sljettu þessari er töluvert af lausagrjóti
vel löguðu til ltúsagerða; þnr er og
mikið af góðum knlksteini; undir grjót-
inu, sent nllt liggur laust ofan á, er
jarðvegur einknr feitur og góður til ak-
uryrkju; þegar lengra dregur noröur frá
ánni, hækkar landið lítið eitt og verður
þá fyrir afarmikil sljetta, sem er þannig
löguð að um hana liggja smádældir,
sem eru ágætlega grasi vaxnar og eru
sljetturnar milli þeirra ofurlítið bungu-
myndaðar. Jeg skoðaði nákvæmlega
jarðveginn á sljettu þessari og er hann
rjett að segja alstaðar mjög góður, svört
feit og alveg sandlaus mold; )>ar sjezt
hvergi steinn eðil skógarhrísla, allt grasi
vaxið, en fremur er grnsið lágt milluin
dældanna og er jörðin þar einmitt lög-
uð til akuryrkju.
Jeg hafði tai af mjög mörgum, sem
þekktu vel þetta svæði og bar öllum
saman um það, að þar væri ágætt
laiid og sakir afstöðu dalsins og sljettn-
anna fram með ltonum, væri einkar hægt
að ltafa þar livorutveggja, akuryrkju og
kvikfjárrækt. Mjög fáir eru ennþá farn-
ir að byggja á þessu svæði, en þeir fáti,
sem þangað eru komnir, una ágretlegn
hag sínum, og telja landið með því
betra. Land þetta er nú sem stendur
um 100 mílur frá raarkaði, en nú hef-
ur Kyrrahafsbrautarfjelagið ákvnrðað að
leggja braut þangað út í hina svo
nefndtt Souris-kolanáma, sem liggja báðu
megin í dalbotuinum alla leið frá range
0 til Woodmountain, um 200 mílitr vest-
ur frá 2. moredian og eru kolin svo of-
arlega í dalbökkunum að kolaklettarntr
standa víða upp úr jarðveginum, en það
dýpkar ntjög fljótt á þeim er frá daln-
um dregur, þannig, að um }j úr mllu
frá bökkunum ntun vera um 60 fet
ofun að kolunum.— Það þykir enginn
vafi á ]>ví, að járubraut muni immn
skamtns — líklega á næsta ári — leggjast
unt land þetta, og ætlar hið nefndn
fjelag þegar í sumar að byrja á braut-
argerðinni frá Rrandon á leið út í nám-
ana, og sjálfsagt er og tulið að nnnaft
fjelag ieggi aðra braut þnngað inDan
skantms. Það er því ákaflega mikill
iittgur í mönnum almennt, að ná lönd-
um )>ar vestra, og allt útlit fvrir, að.
þess verði ekki langt að bíða, að öil
beztu lönd verði þar upp tekin af hverj-
um, sem fyrst mtr í, því )x>tt Oinada-
stjórn hafi lofað svenskum mönnum, nð
hún skyldi leyfa þeim cinttm nýlendtt-
rjett á tilteknu svæði þar vestra og
jeg sje aptur búinn að fá víst svæði af
því hjá þeim handa löndum miiíum, þá
litur nú seui stendur eigi t»t fyrir ann-
tvð en hún ætli að svíkjast um það eða
að minnsta kosti að dr.tga það, til i)ls
fyrir nýlendumenn. — Samt sem áður
ættu Islendingar, sem vantar lönd og
vilja fá þau, að gefa þessu landi alvar-
legan gaum hið fyrsta, því áreiðanlegt
mun vern að eigi munu þeir tni eiga
völ á betra landi eða jafngóðu og þetta
land er og óvíða væuua til atviuuu eu.