Lögberg - 05.02.1890, Blaðsíða 4

4
LOGBERG, MIDVIKUDAGINN 5. FEIiKÚAR 1890.
ö glurg.
MJDVIKUr. 5. FEBK. iSgo. -
Útgefendur:
Sigtr. Jonasson,
Bergvin Jónsson,
Arni Friðriksson,
Einar Hjör’.eifsson,
Ólafur þórgeirsson,
Sígurður J. Jóhannesson.
•AJlar upplýsingar viðvikjandi verði á aug
lýsingum í Lögdergi gcta menn fengið á
skrifstofu blaðsins.
Hve nær sem kaupendur Lögbergs skipta
um bústa'ð, eru þeir vinsamlagast beðnif að
scnda skriflegt skeyti um það til skrifi
stofu blaðsins.
XXtan á öll brjef, sem útgefendum Löo-
Bergs eru skrifuð viðvikjandi blaðinu, ætti
að skrifa :
The Tögberg Printing Co.
35 Lonibr.rd Str., ^imiipeg.
Kvennfjelagsskapur
Síðustu vikurnar eru farnar að
kotna út grcinar í Heinisjeringlu
s,undir umsjón hins íslenzka kvenn-
fjelags í Winnipeg“. Dessuin kvenn-
fjelagskonuni flnnst pær hafa svo
niikið að segja f>jóð sinni, að pær
Játa prenta eptir sig grein í hverri
\-iku. Og petta kvennfjelag hefur
náð öllugra tangarhaldi á H'kr., en
pv í einu, að fá greinar sínar prent-
aðar í íilaðinu. t>að fær jafnframt
pað „attest“ hjá ritstjóranum, að
pað sje ,,! raun og veru móðir
alira“ kvennfjclaga meðal Islend-
inga hjer í landi, og par sem pann'
ig sje nú ástatt, pá tinnst ritstjór-
anum „eins og sjálfsagt, að pau
málefni kvenna, er i blaðinu kunna
að verða rædd, væru undir takmark-
aðri (?) umsjón pess fjelags“.
Við pessi atriði höfuin vjer
fvrir vort leyti ekkert sjerlegt að
athuga. í peirri von, að pað verði
ekki talinn sletturekuskapur af oss
skulum vjer pó taka pað fram, að
oss virðist pað undra vel til failið,
að kvennfjelaginu hjerna í Winni-
peg sje falin á hendur ritstjórn
á vissutn parti af 7//r., eins og
nú er líka orðið. Um pað vonumst
færar, og par sem hún veit petta,
pá pykir henni, eins og eðlilegt er,
ifla farið að pær skuli allar pegja.
En pað má jafnframl sjá pað á
fyrstu greininni, som kvennfjelagið
hefur haft tína „takmörkuðu uin-
sjón“ yíir, að búizt er við að fleiri
taki til máls, pví að par eru kon-
urnar hvattar til „ao taka vel öllum
góðgjörnutn leiðbeiningum og að-
finningum“. Sje pað í ra'.n og
veru fölskvalaus ásetningur pess-
ara kvenna að pola pað, að fjelags-
skapur peirra sje tekinn til umræðu,
pá virðist oss rangt að láta tæki-
færið ónotað, ef maður gæti gefið
nokkrar bendingar, sem að einhverju
leyti gætu komið að haldi. L>ví að
ekki leynir pað sjer, að mikils væri
um vert, ef kvennfjelag-skapurinn
vor á meðal kæmist í gott horf.
Nóg verk, sem sameinaða krapta
parf til, bíða eptir að pau sjeu af
hendi leyst, ekkert síður af kon-
um en körlum. Og engum manni,
sem hefur trú á kvennfrelsishug-
myndinni, eins og vjer höfum fylli-
leo-a, oít sem annars hujjsar nokk-
uð um slík mál, mun geta dulizt
pað, hve óumræðilega langt sú
hugmynd á í land, til pess að
verða nokkuð annað meðal vor fs-
lendinga en „orð, orð innantóin“.
Meðan svo er ástatt, eiga kvenn-
fjelögin sannarlega nóg verkefni
fyrir höndum. Og meðan verkefnið
er svo mikið, pá er ekki ástæða
til að láta sjer standa á sama, hvort
nokkurt lag sje á kvennfjelagsskapn-
um cða ekki.
pessa stefnu á annað borð,
pá ríður líka lífið .á, að hon-
úr garði, að hún væri fær um að um v'erði komið í J>að horf, að
hp.nn geti náð pessu augnamiði.
vert, ef pað gæti lagt sinn skerf inn
til að búa einhverja manneskju svo
ræða svo „málefni kvenna“, eða
hver sem helzt önnur málefni, að
aimenningur gæti orðið dálítið nær annan
eptir en áður.
Vjer höfum ekki dregið Jietta
atriði fram til Jjess að krítisjera pær
greinar, sem pegar hafa komið frá
kvennfjelagiir.'i. Oss dettur ekki í
vjer epti
að allir lesendur vorir,
seni nokkuð pekkja verulega til
J>essa fjelags, verði samdóma. A
hinu gæti ef til vill, pví miður,
leikið nokkur vafi, hvort íslenzku
kvennfjelögin úti í nýlendunum líta
nú með tilhlvðilegri lotningu til
Winnipeg-kvennfjelagsins, eins og
allir eiga að líta til móður sinnar.
I>að væri auðvitað fagurt og upp-
byggilegt, að sjá kvennfjelögin úti
um nýlendurnar setjast niður og
rita uin pað sem peim liggur inest
á lijarta og senda Jietta svo til
móður sinnar lijer í Winnipeg, svo
að hún skuli geta koinið sinni „tak-
mörkuðu umsjón“ að, og fá svo
að lesa petta, móðurlega endurskoð-
að, í Heimskringlu. En pað er svo
dæinalaust hætt við, að almenning-
ur manna farí á mis við Jiessa
fögru og uppbyggilegu sjón, af pví
að (lielurnar geti ekki í fljótu
bragði sjeð æruna, sein felst í jafn-
göfugu ætterm.
En hvernig sein fara kann um
Jretta atriði, pá er oitt víst: að
íslenzku kvennfjelags-konurnar hjer
I bænum óska eptir umræðum um
fjelagsskap sinn. Iíeyndar liggur
peim auðsjáanlega fyrst og fremst
á hjarta, að geta haft orðið sjálfar,
að ininnsta kosti að konur láti tii
sín heyra; ein jieirra, sem skrifað
hefur í Ilkr., Jiykist vita, að insirg-
ar íslen/.kar konur hjer sjeu jienna-
Dað er eitt atriði í Jjessum grein-
um, sem kvennfjelagið hefur sent
út frá sjer J>essar vikurnar, sem er
framúrskarandi einkennilegt, ekki
að eins fyrir [>að fjelag, heldur
og fyrir landa vora vestan liafs,
eins og peir hafa að minnsta kosti
hugsað allt fram til J>essa tíma.
Dað er sú trú, að svo ilæmalaust
mikið sje unnið með J>ví, að fólk
fari að rita opinberlega. Sjerstak-
lega virðist ein af pessum konum
— sú sem kvennfjelagið Ijet ríða
á vaðið — ganga út frá pví, að
[>að kunni nú að verða hálfgildings
pvætiingur, sein íslenzka kvennfólk-
ið hjer í Winnipeg skrifi, og tvær
|>eirra kannast afdráttarlaust við pað,
að greinar peirra sjált'ra sjeu nokk-
uð |iunnar. En J>ær álíta, að slíkt
geri ekki svo mikið til — aðal-
atriðið, sem mest ríði á, sjeaðrjúfa
pögnina. L>að kann að vera ein-
hver ofurlítill neisti af sannleik i
pessari trú, en vjer hikum samt ekki
við að segja, að pað sje miklu
meira rangt í henni en rjett. Eptir
pví sem vjer Ktum á, eru tiltölulega
mjög lítil líkindi til pess, |að J>að
komi nokkrum manni að haldi, peg-
ar peir fara að rita fyrir almenn
ing, sem af einhverjum ástæðum
eru óhælir til ritstarfa. En J>að
hlýzt vitanlega mjög mikið illt af
pví, vafalaust miklu meira en allur
J>orri niunna gerir sjer grein fyrir
í fljótu bragði. Annars yrði pað
of langt mál í }>essari grein að
rökstyðja pá skoðun vora. Uað kann
að verða rúm fyrir J>að í Lögbergi
einhvern tíma síðar, ef óskað væri
eptir. Að eins viljuin vjer í [>etta
sinn benda kvennfjelaginu á pað
sein vora skoðun, að pað væri ekki
inikið unnið með J>ví, pó að pað
gæti spanað fjölda af íslenzkum
konum upp til að fara að ^skrifa
greinar í blöðin, eins og pað virð-
ist nú sem stendur liafa fremur
öðru sett á prógramm sitt. Hitt
væri óendanlega miklu meira um
hug að fara að taka oss pað verk
fyrir hondnr. En vjer höfum minnzt
á pað vegna pess, að J>að or aug-
sýnilega náskylt aðalskekkjunni í
peirri skoðun, sem ríkt hefur með-
al íslendinga viðvíkjandi fjelags-
skaj). Eins og peir liafa haldið, að
svo framúrskarandi mikið væri feng-
ið með að fólk færi að skrifa, án
alls tillits til pess, hvort nokkurt
vit væri í pví, sem skrifað væri,
eins hafa peir haldið að svo dæma-
laust mikið væri unnið við J>að, að
menn gengj u í fjelög, án alls tillits
til pess, hvað pað væri, er koma
ætti til leiðar með peim fjelagsskap.
Vjer getum hugsað oss tvö aðal-
verksvið, sein ísleuzkur kvennfjelags-
skap ur hjer vestra gæti haft: annað
er að vinna að peim ínálum, sem
sameiginleg eru íslendingum hjer
vestra sem J>jóð(lokki; hitt er að
vinna að peim málum, er íslenzkar
konur sem flokk út af fyrir sig fyrst
og fremst varðar. Ejitir vorri skoð-
un, verður hvert einasta kvennfjelag,
sem ætlar að vera annað en nafnið
tómt, að gera sjer fulla og Ijósa
grein fyrir, að hvoru pessu verksviði
og að starfsemi lians geti sam[>j'ðzt
iðleitni meðal íslendinga,
sem stefnir í sömu átt. t>uð J>arf
að kotna fram af hálfu Jjeirra kvennai
sem fyrir J>essum fjelagsskap standa,
einlægur vilji til að vinna mcð, en
ekki móti, einlæg viðleitni til að
verða samtaka við aðra af hinum
beztu kröptum J>jóðar vorrar.
Ef J>essi fjelagsskapur, sem hjer
er um að ræða, aptur á móti hall-
ast á hina sveifina, pá, að sinna fyrst
og fremst peim málum, sem eink-
um varða konurnar út af fyrir sig,
pá verður allt hans starf miklum
mun örðugra, svo framarlega sem
árangurinn eigi nokkur að verða.
En bví meir áríðandi er J>að pá
jafnframt, að pessu starfi sje hag-
að svo að einhver meining sje i
[>ví.
Dað sem J>á fyrst liggur fyr-
ir, að menn geri sjer ljóst, er petta:
hver ái
3skj
a menn eptir
n ð
pað vill fyrst og fremst halda sjer.
Halli kvennfjelagsskapurinn sjer
að fyrra verksviðinu, hinura sam-
eiginlegu málum íslendinga, J>á á
liann tiltölulega Ijétt aðstöðu. Hann
stendur J>á ekki einn að vígri. heldur
vinnur hann í sambandi við alla aðra
viðleitni, sein hjer er í frammi höfð
til J>ess að Islendingar geti orðið sjer
setn mest til sóma og gagns f pessu
landi. Með pví rnóti hefur kvenn-
fjelagsskapurinn fyrir samverkamenn
alla hina beztu menn [>jóðar vorrar
hjer vestra. Og tæksit sú sarhvinna
liærilega, ]>á leikur enginn vafi á pví
að miklu yrði af kastað. petta hef-
ur líka sýnt sig [>ar sem kvennfje-
lögin hafa tekið pessa stefnu. J>að
er t. d. óliætt að fullyrða, að kirkju-
málin stæðu ólíkt lakar í suiuuni
söfnuðum úti í nýlendunum, ef kvenn-
fjelögin liefðu annaðhvort ekki verið
til, eða J>á ekki rjett peim [>á hjálp-
ar hönd, sem [>au hafa gert.
Vjer getu.n nú ekki neitað
pví, að oss virðist eðlilegast, að
kvennfjelagsskapurinn taki pá stefnu
fyrst um sinri, að hlynna að vor-
um sameiginlegu málum. Bæði fær
hann með pví móti vafalaust mestu
til leiðar komið, og auk J>ess ligg-
ur J>að í atigum uppi, að allar
framfarir íslenzkra kvenna sem flokks
hjer í landinu eru undir pví komn-
ar, hvernig fer um pann hluta ís-
lenzku pjóðarinnar, sem koininn er
hingað vestur. Uragist íslendingar
hjer vestra niður í saurinn, og verði
yfir höfuð skoðaðir sem óæðri ílokk-
ur manna lijer í landinu, J>á er
meir en líklegt að framfarir íslenzkra
kvenna lijer vestra verði ekki sjer-
löga glæsilegar. Og ef svo lirap-
arlega skyldi fara á annað borð.
[>á hefði íslenzki kvennfjelagsskap-
urinn engu minni ábyrgð á ]>ví
en hver annar . fjelagsskapur. Dví
að úrslitin yrðu [>á [>annig ineð
fram af pví að konurnar hefðu ekki
gert skylilu sína.
En taki kvennfjelagsskapur-
verði af slíkuin fjelagsskap? Hverju
vilja konurnar koma í verk?
Gætum nú að, hvert er mark
og mið slíks fjelagsskapar meðal
annara pjóða kvenna? Hvað er með
öðrum orðum skilið við [>að sein
kallað er „kvennrjettarniál“?
Dað skiptist í tvennt, J>etta mál,
tvö stór atriði. Dað er spursmálið
um atvmnu og sjiursmálið um vald,
spursmálið uin J>að, hvort konur
eigi að liafa jafnan aðgang að at-
vinnu og karlmenn, og hvort pær
eigi að fá vinnu sína jafnt borg-
aða eins og karlmenn, ef pær vinna
jafnmikið — og spursmálið um pað,
hvort pær eigi að bnfa rjett til «ð
taka tiltölulegan [>átt í að stjórna
stofnunum mannfjelagsins, beinlínis
eða óbeinlínis, með öðrum orðum,
hvort [>ær eigi að liafa kjörgengi
og kosningarrjett til peirra J>inga,
sem eiga að fjalla uin og gera út
um hin ýmsu málefni.
Gætum nú að, livernig íslenzk-
ar konur standa lijer í landinu,
eða segjum hjer í Winnipeg, gagn-
vart J>essuin ýmsu málum. Hafa
pær nú ekki öölazt eitthvað af
pessum rjettindum? Iíefur ekki
kvennfólk I raun og veru jafnan
aðgatig að atvinnu eins og karl-
menn? Jú. Fær pað ekki vinnu
sína eins vel boroaða, tiltöluleíra,
eins og karlmenn? Jú. Dað er
meira að segja almennt viðurkennt,
að einhleypt kvennfólk komist hjer
töluvert betur áfram heldur en
karlmenn, sem annars standa á Kku
stigi að ]>ví er pekkingu snertir.
Og að pví er valdspursmálinu við-
kemur, J>á hafa konur fyrst og freinst
fyllsta jafnrjetti við karlinenn í öil-
um J>eim fjelagsskap, sem pær á
annað borð gefa sig við. Með viss-
uin skilyrðuin hafa J>ær og rjett
til að taka pátt í bæjarstjórnarkosn-
ingutn, og greiða atkvæði um mál-
efni bæjarins, pegar svo ber undir.
Kvennrjettarmálinu er ]>ví óneitan-
lega nokkuð farið að Jjoka áfram
í pví manrfjelagi, sem vjer erum
í komnir. Ein af kvennfjelagskon-
unum, sem skrifnr í Heimskringlu
undir „takmörkuðu umsjóninni“, bið-
ur konurnar að „minnast dálítið á
kvennfrelsiy- Oss Kggur við að segja,
að ]>að sje ekki ófrelsið, sem geng-
ur að íslenzkuin konum hjer í
Winnipeg. Þær munu hafa allt [>að
frelsi, sem nokkur líkindi eru til
að pær hagnýti sjer fyrst um sinn.
Er pá ekkert að fyrir peim?
Væri allsendis ástæðulaust fyrir J>ær
að vera að hlynna nokkuð að sin-
um eigin málum? Fjarri fer J>ví.
Dað er einmitt J>að stórkostlega at-
riði að fyrir peim, að pær vantar
svo mörg skilyrði, sem til pess út-
heimtast að geta fært sjer í nyt
pað frelsi, scm J>eiin býðst. Gæt-
um nú t. d. að peirri atvinnu, sem
íslenzkt kvennfólk hefur hjer í bæn-
um. Dað má vitaskuld [>akka fyr-
ir hana í samanburði við }>að sem
pví Lauðst heima á íslandi, en
eins víst er J>:ið, að pað hefur
langflest J>á kvenna-atvinnu, sem
lakast er borgnð. Hvernig stendur
á pvi? Er ]>að af nokkru ófrelsi
komið? Alls ekki, heldur stendur
svo á J>ví, að íslenzkt kvennfólk
er ekki fært um að lcysa önnur
verk af hendi. Gætum að peim
fjelagsskap vorum, sein kvennfólk
tekur pátt í með karlmönnum. Eru
pað karlmennirnir eða koiiur,
sem halda J>eim fjelagsskaji við
lýði, sem berjast fyrir honum, leggja
á sig fyrir hann, og sem par
af leiðandi hljóta hjá öllum hugs-
aiidi mönuuin að hafa heiðurinn af
honum? Hver einasti maður, sem
nokkra lifandi vitund [>ekkir til,
getur svarað peirri spurningu; og
[>að munu allir cvara henni á sama
hátt. Og pó liafa konur [>ar
fyllsta jafnrjetti, fyllsta „fielsi“. Með
pessu dettur oss auðvitað ekki 1
hug að segja, að kvennfólk Iiafi
ekki lagt talsverða peninga fram
til fjelagsskapar vors. Dað hafa
pær gert, og eiga auðvitað lieiður
og pökk skilið fyrirþað. En kvenn-
fólkið hefur ongu að síður eptir-
látið karlmönnunum að vera lífið
og sáiin í J>essutn fjelagsskap.
Dess vegna virðist oss kvenn-
fjelagið ætti að tala heldur lítið
um „kvennfrelsi“ fyrst um sinn.
En vilji pað nokkuð vera að fást
við sjerstök kvennamálefni á ann-
að borð, pá ætti pað að verja
kröptum sínum til pess að afla kon-
um bóklegrar og verklegrar þekking-
ar, svo að pær geti haft eitthvert
gagn af pví frel$i, sem [>ær hafa J>egar
fengið. I>að er engin skreytni, pó
sagt sje, að íslenzka kvennfjelagið
í Winnipeg hafi heldur vanrækt [>að
„málefni kvenna“. Dað málefni virð-
ist svo algerlega hafa dúlizt pvl,
að pað er hreint og beint lilæo-i-
legt. Eitt dæmi virðist oss sýna
[>etta svo Ijóslega, sem pörf er á.
í öll pau ár, sem fjelagið hefur
staðið, hefur J>að virzt bera „kvenn-
frelsið“ sjerstaklega fyrir brjóstinu.
Nú ei 1 engu landi gefið út jafn-
mikið af blöðum, sem berjast fyrir
málefni kvenna, eins og hjer. EJn
aldrei hefur kvennfjelnginu orðið að
vegi að útvega sjer neitt af pess-
mu blöðum. Vjer efumst um að
nokkur kvennfjelagskonan hafi nokk-
urn tíma sjeð nokkurt eintak af
slíkum blöðum. I>að má pó geta,
nærri, hvílíkar leiðbeiningar slíkt,
fjelag gæti par fengið.
Dað er sannarlega ekki von
að árangurinii liufi orðið mikill af
pessu fjelagi. Kkkert verksvið hef-
m' verið afmarkað, öllu hefur ægt
samaii, og pað er ekki trútt um
að fjelagið hafi ekki stundutn unnið
móti J>ví málefni, sera pað áður hef-
ur styrkt. Aldrei hefur fjelagið
haft ijeina hliðsjón af pví, sei»i)
bez.tu og mestu konur pessa land;
hafa verið að hafast að og reyna.
að koma inn í menn, pað hefur;
pumbazt áfram á sinn ramm-íslenzkir
hátt, án pess að sýnast hafa nokkra
hugmynd um, hvert ferðinni væri.